فهرست مطالب

جستارهای اقتصادی ایران - پیاپی 10 (پاییز و زمستان 1387)

نشریه جستارهای اقتصادی ایران
پیاپی 10 (پاییز و زمستان 1387)

  • 226 صفحه، بهای روی جلد: 10,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1388/07/01
  • تعداد عناوین: 9
|
  • رضا نجارزاده، مهدیه رضا قلی زاده، مهدی زیوداری صفحه 7
    به طور معمول، رفتارهای واقعی انسان از ذهنیات او نشئت می گیرد. به طور کلی، ذهنیات افراد در محیط شکل می گیرد و بر محیط اثر می گذارد. اخلاق و مذهب از زیرمجموعه های محیط بوده، مثلث محیط، اخلاق و مذهب سازنده ی ذهنیات افراد است که بعد از نهادینه شدن، بر رفتارها و کردارهای انسان مسلط شده، آنها را کنترل می کند. اثر اخلاق و مذهب در رفتارهای واقعی انسان آن قدر مهم است که می تواند به خودی خود، یک اقتصاد متفاوت ایجاد کند. اخلاق و ذهنیت مادی می تواند منشا ایجاد اقتصاد سرمایه داری باشد و در مقابل، اخلاق اسلامی، نظام اقتصاد اسلامی را شکل خواهد داد؛ به بیان دیگر، در این نظام ها تصورات از دولت، نظام قیمت، تخصیص منابع، ابزارها و نهادهای مالی و اقتصادی و... تحت تاثیر پایه ها و مبانی آن نظام هاست. با توجه به این اثرگذاری لازم است تقابل اخلاق اسلامی و سرمایه داری در شکل گیری نظام های اقتصادی، نهادها و ابزارهای مالی و اقتصادی نشان داده شده، نحوه ی شکل گیری نظام های حاصل از آنها بررسی شود.
    در این مقاله، ضمن تعریفی از اخلاق اسلامی و اخلاق سرمایه داری و با این پیش فرض که هر یک از آنها منجر به نظام اقتصادی متفاوتی خواهد شد، روند شکل گیری اخلاق اسلامی و سرمایه داری تحلیل و نحوه ی شکل گیری نظام ها بر اساس این اخلاق بررسی شده است. بررسی های انجام شده در مطالعه ی حاضر نشان می دهد که ذهنیت سودطلبانه و مادی افراد موجب خواهد شد نظامی همانند اقتصاد سرمایه داری شکل گیرد و در مقابل، ذهنیت اسلامی، انسان را به نظام اقتصادی اسلامی خواهد کشاند.
    کلیدواژگان: اخلاق اسلامی، اخلاق سرمایه داری، نظام اقتصاد اسلامی، نظام اقتصاد سرمایه داری
  • محمود متوسلی، سید محمد علی حسینی زاده، علی نیکو نسبتی صفحه 39
    در سال های اخیر، به دلایل گوناگون شاهد هستیم بیشتر اندیشمندان اقتصادی به تغییرات اجتماعی (ارزشی و نهادی) برای درک بهتر تغییرات اقتصادی توجه می کنند. نهادگرایی و تئوری های گفتمانی، دو پارادایم مهم در زمینه ی بررسی تغییرات اجتماعی هستند. در این مقاله، برای درک بهتر این پارادایم ها به بررسی آرای نورث، ویلیامسون وگریف، از اندیشمندان پارادایم نهادگرایی و لاکلو و موف، از نظریه پردازان گفتمانی می پردازیم. این بررسی نشان می دهد هر کدام از این پارادایم ها نقاط ضعفی دارند؛ همچنین با وجود تفاوت کلامی و اصطلاحات، شباهت بسیاری بین این پارادایم ها وجود دارد.
    کلیدواژگان: تغییرات اجتماعی، گریف، نورث، ویلیامسون، لاکلو و موف
  • غلامرضا مصباحی مقدم، مجتبی کاوند، حمیدرضا اسمعیلی گیوی صفحه 69
    در ایران، موقوفات بسیاری وجود دارند که توسعه نیافته اند. این امر باعث شده از توان بالقوه ی بخش وقف برای بهبود رفاه جامعه، به صورت کارآ استفاده نشود. یکی از دلایل این امر را می توان به نبود منابع مالی کافی در اختیار سازمان اوقاف و امور خیریه نسبت داد. سازمان اوقاف و امور خیریه برای توسعه و بازسازی موقوفات نیاز به سرمایه دارد. استفاده از روش های تامین منابع مالی نوین در توسعه ی موقوفات راهی متناسب با تحول اوضاع زمان و مکان برای استفاده از ظرفیت های بالای وقف است. یکی از این روش های تامین سرمایه، مشارکت دادن سرمایه گذاران، از طریق انتشار اوراق منفعت است.
    در این مقاله، پس از بررسی روش ها و منابع سنتی و نوین تامین مالی در توسعه ی موقوفات، به ضرورت استفاده از اوراق اسلامی به عنوان یک روش نوین تامین مالی اشاره می شود. سپس در ادامه، الگوی انتشار اوراق منفعت به عنوان یکی از روش های نوین تامین مالی در توسعه ی موقوفات ارایه خواهد شد.
    کلیدواژگان: موقوفه، توسعه ی موقوفات، تامین مالی سنتی، تامین مالی نوین، اوراق منفعت
  • پرویز داوودی، محمد جواد محقق صفحه 93
    مشکلات شدید بانکداری تجاری، اندیشمندان این بخش را به فکر ارایه ی الگوهای دیگری برای عملیات سیستم بانکی انداخته است. در این میان، بانکداری محدود با سابقه ی تئوریک طولانی و در عین حال، بدون تجربه ی اجرایی، ذهن های بسیاری را مشغول کرده است.
    در بانکداری محدود، رابطه ی سپرده های جاری با تامین مالی وام های بانکی قطع می شود و نرخ ذخیره ی قانونی سپرده های جاری صد در صد خواهد بود. در چنین فرضی، بانک های محدود به سپرده پذیری و سیستم پرداخت مبادرت خواهند ورزید و از وام دهی منع می شوند و واسطه های مالی غیر بانکی تسهیلات خواهند داد و تحت مقررات اوراق بهادار شرکت ها عمل خواهند کرد. این الگوی بسیار شناخته شده در ادبیات اقتصاد پولی در ادبیات اقتصادی مجامع علمی کشور ما چندان شناخته شده نیست. در این مقاله تاریخچه ای از مباحث طرح شده در این باره به علاوه ی اظهار نظر موافقان و مخالفان این ایده می آید و بر اساس آن، ارزیابی نهایی صورت می گیرد. این نوع از بانکداری می تواند در برخی موارد، همخوانی بیشتری با اصول مورد نظر اسلام در بانکداری داشته باشد. معرفی کامل و مطلوب این الگو می تواند به طراحی هرچه بهتر الگوهای جدید بانکداری اسلامی کمک موثر و شایانی کند.
    کلیدواژگان: بانکداری محدود، تفکیک سپرده پذیری از وام دهی، نرخ ذخیره ی قانونی صد در صد، خلق پول، اعتبار و وام دهی
  • سعید ابراهیمی، رسول بیدرام، مصطفی عمادزاده صفحه 115
    یکی از موضوعات مهم در ادبیات اقتصادی، ارزیابی عملکرد بخش های مختلف سازمان ها و تعیین معیاری برای این ارزیابی است. بانک های اسلامی از بخش های مهمی هستند که نقش بسیار حساس آنها در توسعه و پیشرفت کشورهای اسلامی بر کسی پوشیده نیست. برای ارزیابی کارآیی، روش های مختلفی وجود دارند. تحلیل پوششی داده ها، روشی پویا، توانا و پیشرو در اندازه گیری کارآیی و بهره وری است و امروزه، در حوزه های مختلفی استفاده می شود. در این روش، یک یا چند بنگاه (در اینجا بانک) به عنوان بنگاه کارآ انتخاب شده، دیگر بنگاه ها با آنها مقایسه می شوند و مقدار افزونی استفاده شده برای نهاده ها یا میزان کسری ستانده ها برای رسیدن به مرز کارآیی مشخص می شود.
    در این مقاله، با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA)، کارآیی چهل بانک، درکشورهای اسلامی و با فرض بازده ثابت و متغیر نسبت به مقیاس اندازه گیری شده است. با فرض بازده ثابت نسبت به مقیاس بانک اسلامی بین المللی قطر، بانک ملی سودان، بانک خیبر پاکستان، بانک البرکه ی اسلامی بحرین، بانک اسلامی ABCبحرین، بانک اسلامی یمن و بانک البرکه ی ترکیه و با فرض بازده متغیر نسبت به مقیاس بانک اسلامی قطر، بانک اسلامی بین المللی قطر، بانک اسلامی عربی آلبانی، بانک حبیب پاکستان، بانک اسلامی سنگال، بانک ملی قزاقستان، بانک مصر SAE، بانک ملی سودان، بانک اسلامی ابو ظبی، بانک خیبر پاکستان، بانک البرکه ی اسلامی بحرین، بانک اسلامی ABCبحرین، بانک های کشاورزی، مسکن، ملی، رفاه، و صادرات، بانک اسلامی یمن، بانک البرکه ی ترکیه کارآ شناخته شدند
    کلیدواژگان: کارآیی، تحلیل پوششی داده ها، بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس، وضعیت موجود و مطلوب
  • مهدی ابزری، سعید صمدی، هادی تیموری صفحه 137
    اهمیت سرمایه گذاری برای رشد و توسعه ی اقتصادی و اجتماعی به اندازه ای است که آن را یکی از اهرم های قوی برای رسیدن به توسعه کرده است؛ اما باید به یاد داشت که به همان میزان که توجه به این امر می تواند باعث شود اقتصاد رشد یابد و شکوفا شود، توجه نکردن به آن می تواند موجب شود افت اقتصادی پیش آید؛ بنا بر این باید گفت که رشد اقتصادی و افزایش رفاه عمومی، در بلندمدت، بدون توجه به سرمایه گذاری و عوامل مهم موثر موجود در محیط آن ممکن نیست. مطالعه ی دقیق تجزیه و تحلیل سرمایه گذاری و عوامل مهم در محیط فعالیت سرمایه گذاران می تواند از یک طرف موجب شود حجم نقدینگی های سرگردان و تورم کاهش یافته، اشتغال افزایش یابد و از طرف دیگر، باعث شود مدیریت بهتر شده، ثروت سرمایه گذاران افزون گردد.
    هدف از نگارش پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر سرمایه گذاری در سهام است که به وسیله ی دو دسته متغیر به عنوان سوال های پژوهش آزمون شده است. این دو دسته، متغیرهای مربوط به ویژگی های سرمایه گذاران (ادراک ریسک، تمایل به ریسک و تخصیص سرمایه) و ویژگی های مربوط به بازار سرمایه(نرخ بازده مورد انتظار و اطلاعات عملکرد گذشته) هستند. در تحقیق حاضر، برای جمع آوری اطلاعات مربوط به مبانی نظری پژوهش از روش کتابخانه ای (نظیر کتاب ها و مجله های علمی) و برای جمع آوری اطلاعات برای تحلیل و آزمون فرضیات پژوهش از پرسش نامه استفاده شده است. در این پژوهش، برای تجزیه و تحلیل و آزمون سوال های پژوهش از روش های آمار توصیفی و استنباطی (آزمون کولموگورف اسمیرنوف و آزمون t دونمونه ای) استفاده شده است.
    نتایج پژوهش حاضر نشان می دهند که ادراک ریسک بر تمایل به سرمایه گذاری، نرخ بازده مورد انتظار و تخصیص سرمایه، و اطلاعات عملکرد گذشته بر تمایل به سرمایه گذاری و نرخ بازده مورد انتظار تاثیر می گذارند.
    کلیدواژگان: سرمایه گذاری، ادراک ریسک، تمایل به ریسک، اطلاعات عملکرد گذشته، نرخ بازده مورد انتظار
  • پیام مکوندی، جواد جعفر علی جاسبی، سید حسن علوی صفحه 163
    تصمیم گیری همواره، یکی از مهم ترین وظایف مدیر بوده، در این بین، پیش بینی نتایج ورودی به سیستم و در حقیقت، نتایج شقوق مختلف تصمیم، جزء دغذغه های اصلی فرایندهای بهینه سازی تصمیم بوده است. از سوی دیگر، شناسایی عواملی که بر خروجی تصمیم یا نتیجه ی پیش بینی تاثیرگذارند اهمیت دارند؛ چرا که با شناسایی این عوامل می توان مدل مناسبی برای پیش بینی تدوین و سپس، کسب نتیجه از آن اقدام نمود. یکی از عوامل مهم برای تصمیم گیری سرمایه گذاران در مورد با خرید و فروش سهام یک شرکت، پیش بینی سود نقدی سهام بوده، در این مورد می توان از صورت های مالی در جایگاه ابزاری برای این پیش بینی استفاده نمود؛ بدین ترتیب که نسبت هایی را از صورت های مالی استخراج نموده، بر اساس آنها، مدلی برای پیش بینی سود آتی سهام توسعه داد و در نهایت تصمیم گرفت.
    در این مقاله سعی شده با استفاده از الگوریتم ژنتیک و تلفیق آن با شبکه ی عصبی مصنوعی، عوامل موثر بر پیش بینی سود آتی سهام (شامل نسبت های استخراج شده از صورت های مالی) شناسایی شده، در نهایت، این متغیرهای موثر بر خروجی، در مدلی که به مدد شبکه ی عصبی طراحی و برای پیش بینی سود آتی سهام به کار گرفته شوند. برای موردکاوی، به پیش بینی سود نقدی سهام 194 شرکت پذیرفته شده، در بورس توجه شده و 24 متغیر موجود در صورت های مالی که بر اساس نظر خبرگان در تغییرات سود نقدی سهام دخالت دارند، به مدل وارد شده اند. در نهایت، مدل ترکیبی با توجه به دینامیسم موجود بین متغیرهای ورودی، ده متغیر را به عنوان ترکیب بهینه ی متغیرهای تاثیرگذار انتخاب نموده که در مرحله ی دوم، به یک شبکه ی عصبی که برای پیش بینی طراحی شده، وارد شده اند و خطای حاصل از پیش بینی مبنای مقایسه با دیگر روش ها قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: مولفه های موثر، الگوریتم ژنتیک، شبکه های عصبی، پیش بینی، انتخاب مولفه، سود آتی سهام، نسبت های مالی، بورس
  • حمیدرضا شاه نظر صفحه 203
  • علیرضا اسفندیاری مقدم صفحه 3
|
  • Reza Najarzadeh, Mahdieh Rezagholizadeh, Mehdi Zivdari Page 7
    Man's behavior has always been influenced by his moral beliefs. Generally speaking, a person's mind set or mentality is affected and also affects his surroundings. Assuming that we can separate the three phenomenon of religion, moral values and environment, we can presume a triangle based on which a person's complete behavior and attitudes are attributed to. The impact of religion and moral values on man's behavior is so profound that it can produce a whole new economic attitude in a society. A materialistic mind set tends to create a capitalistic economic system while an Islamic mentality seeks to create an economic system based on Islamic values. In other words, the way we view government, price system,distribution of production factors, monetary and fiscal tools and others, are all affected by the basic premises of an economic system. Therefore, considering such impacts, it is important to study the various effects of Islamic values and capitalism in forming economic regimes, social institutions and various economic and business tools.In this paper, we review the difference between the values based on religious beliefs and those based on a capitalistic system, and explain the formation of different economic regimes based on their values. Based on our research, a solely-profitseeking mentality directs people to a capitalistic economic system while a mentality based on religious virtues directs them to an economic regime based on moral values.
    Keywords: Islamic values, capitalistic values, Islamic economic system, capitalistic system
  • Mahmood Motawasili, Seyyed Mohammad Ali Husaynizadeh, Ali Niku Nisbati Page 39
    In recent years economists have, for many reasons, paid special attention to social change (value and institution) in order to understand the cause of economic changes.Institutionalism and Discourse theory are important paradigms in analysis of social changes. This article reviews Institutionalism from the view's point of North, Williamson and Greif and considers discourse theory the view of Laclau and Mouffe. The findings of this study show that both paradigms have some defects and both paradigms have similar explanation of social changes although they use different expressions.
    Keywords: social changes, Grief, North, Williamson, Laclau, Mouffe
  • Gholamreza Mesbahi Moghaddam, Mojtaba Kavand, Hamidreza Esmaely Givi Page 69
    There is a great wealth Waqf in Iran but it has not been developed. This was the reason for the inefficiency potential of Waqf to achieve welfare improvement. Such a situation is result of the need of awqaf and welfare organization for financial resources. The awqaf and welfare organization needs money to develop Waqf. Applying modern finance methods are the appropriate way for developing Waqf according to the time and place condition. One of the methods of financing is the participation of investors in issuing securities.In this article, after studying the methods and resources of modern and traditional finance in Waqf development, we touch on the necessity of using Islamic securities as a modern method of finance and then on the model of issuing securities as a modern method of financing for achieving Waqf development.
    Keywords: awqaf, Waqf, traditional finance, modern finance, manfaah securities
  • Parviz Dawoodi, Muhammad Jawad Muhaqiq Page 93
    Stability is a basic requirement for the proper functioning of the banking system and the key to its accomplishing growth and development. Repeated failures of banks lead some economists to believe that banking and financial system suffer from structural problems and is in need of fundamental reform.It is necessary to examine demand and investment deposits as two distinct contracts.Demand deposits are merely loans that are fully guaranteed by banks and must be returned on demand. Investment deposits are given to banks on a profit-and-loss sharing basis. That is why some economists insist on the total separation between demand and investment deposits through subjecting the former to 100 percent required reserves. Compared to conventional finance, this sounds like narrow banking.Narrow banking would improve the competitiveness of banks and makes them tend to be more market responsive. This article examines this kind of need for further banking reform and takes a closer look at one alternative "narrow banking". The article discusses the need for fundamental banking reform and provides an overview of narrow banking. Finally the author evaluates this new system.
    Keywords: narrow banking, severance of demand deposit from lending, 100% reserve, currency creation, credit, lending
  • Saeed Ebrahimi, Rassool Bidram, Mostafa Emadzadeh Page 115
    One of the most important problems in economic literature is the question of evaluating different parts of an organization and determining the indexes for this work. Therefore, we need some suitable indexes. In this context there are different methods, but DEA method (Data Envelopment Analysis) is a very ffective and dynamic index for measuring efficiency and productivity. In this method we select one or more firms (banks) from among the efficient firms and compare them with each other and calculate the input or output slacks of each inefficient firm.In this paper according to DEA method we have measured the efficiency of 40 Islamic banks in different countries with the assumption of variable return to scale (VRS) and constant return to scale (CRS). The results indicate that with CRS assumption, Qatar international Islamic bank, Sudan state bank, Pakistan kheibar bank, Bahrain albaraka bank, Bahrain Islamic ABC bank, Yamane Islamic bank, turkish albarakat Islamic bank proved efficient banks and with VRS assumption Qatar Islamic bank, Albany Islamic Arabic bank, Pakistan habib bank, Senegal Islamic bank, Qazaqestan state bank, Egypt SAE bank, Sudan state bank, Aboozabi Islamic bank, Pakistan kheibar bank, Bahrain Albaraka Islamic bank, Bahrain Islamic ABC bank, Keshavrzi bank, Maskan bank, Melli bank, Refah bank, Saderat bank, Yamane Islamic bank and Turkish albarakat bank proved efficient.
    Keywords: efficiency, data envelopment analysis, constant, variable return to scale, current, optimum situation
  • Dr. Mehdi Abzari, Dr. Saeed Samadi, Hadi Teimouri Page 137
    The capitalization’s importance to the economic growth and development is so that,it’s called as one of the powerful levels for achieving to the development. But should be remembered that, as noting to this matter by falling in a positive cycle, can cause the economic growth, the lack at noting to it also many Cause the economic falling and go down to a down ward movement and negative cycle.Therefore it should be stated that economic growth and increasing the public convenience during a long term without noting to capitalization and existing important factors in capitalizations.Environment is impossible. on one side, the precise study of the capitalization’s analysis and important factors in the activities environment of the capitalizes may lead to decreasing the bulk of wandering cash, inflation and in creasing the occupation, and on the other side, may cause the better management and in creasing of the capitalizor’s wealth.The major aim of the research is to study the effective factors on investing in Common Share in stock exchange.The mentioned aim is studied by two variables, variables about investors traits (risk perception, risk propensity and capital allocation) and traits about capital market (the expected rate of return and the data of the previous activities) as the questions of the research.In present research in order to collect the information related to the subject’s literature, library method like books and magazines was used; and in order to collect the data to analyze and test the hypotheses research, questionnaire was used.In this research for analyzing and test research questions descriptive and inferential statistical methods (Kolmogorof- Smironof test and two sample t test) was used. The results of the research indicate that the investigation risk perception effect on the risk propensity, the expected rate of return, capital allocation and the data of the previous activities effect on the risk propensity and the expected rate of return.
    Keywords: risk perception, risk propensity, data the previous activity, capital allocation, expected rate of return
  • P. Makvandi, J. Jasbi, S. H. Alavi Page 163
    Decision making is on the most important roles of a manager. Meanwhile, selection of effective input variables on decision making or forecasting problems, is one of the most important dilemmas in forecasting and decision making field. Due to research and problem constraints, we can not use all of known variables for forecasting or decision making in real world applications. Thus, in decision making problems or system simulations, we are trying to select important and effective variables as good data.In this paper we proposed a hybrid model of Genetic Algorithm (GA) and Artificial Neural Network (ANN) to determine and select effective variables on forecasting and decision making process. In this model, genetic algorithm has been used to code the combination of effective variables and neural network as a fitness function of genetic algorithm. The introduced model is applied in a case study to determine effective variables on forecasting future dividend of the firms that are members of Tehran stock exchange.
    Keywords: effective variables, genetic algorithm, neural networks, feature selection, future dividend, stock exchange