فصلنامه آب و محیط زیست
پیاپی 52 (دی 1381)

تضمین سلامت کیفی آب در نقطه ی مصرف منطبق با استانداردها و ضابطه های ملی، یکی از تعهدها و وظایف شرکت های آب و فاضلاب به عنوان متولی قانونی توزیع آب شهری و روستایی است. با استقرار و نهادینه ساختن واحدهای کنترل کیفی و توسعه شبکه ی آزمایشگاهی شرکت های آب و فاضلاب که تعداد آن ها در پایان سال 1380 به 248 واحد رسیده است؛ شاخص های سلامت کیفی آب شهری بهبود قابل ملاحظه یی یافت، به گونه یی که در مقطع یاد شده، مطلوبیت کلر باقی مانده ی آزاد در شبکه های آب شهری در 3/96 درصد و فقدان باکتری شاخص اشریشیاکلی گرماپای در 4/97 درصد از نمونه های مورد آزمون تایید شده است.

در اثر تماس باکتری ها و سایر میکروارگانیسم ها در لوله ها و سایر تاسیسات انتقال و توزیع و رشد لایه ی میکروبی ایجاد شده که موسوم به بیوفیلم است، سالانه خسارت های کلانی ناشی از رشد ناخواسته ی میکروارگانیسم ها متوجه کشورها می شود. صنایع نفت، سامانه های انتقال حرارت و تاسیسات انتقال و توزیع آب از مهمترین صنایع تحت تاثیر رشد و توسعه ی ناخواسته ی میکروارگانیسم ها تلقی می شوند.

همچنان که آب حاوی کلر در داخل لوله های شبکه ی توزیع جریان می یابد، با مواد مختلف موجود در حجم آب و دیواره ی لوله واکنش داده و مقدار آن کاهش می یابد. دما یکی از عامل های مؤثر بر این واکنش ها است. در این مطالعه با استفاده از مدل کیفی دینامیکی EPANET, اثر دما در دو فصل گرم و سرد سال بر روی ضرایب سینتیکی زوال کلر توسط حجم آب و دیواره ی لوله در شبکه ی توزیع آب بهارستان بررسی شد.

با رشد جمعیت، یافتن محل دفن زباله ی جدید در حاشیه ی شهرها بسیار مشکل شده است. عدم وجود مکان های دفن جدید از نظر اقتصادی و کاهش ظرفیت مکان های فعلی بروز بحران های ویژه یی در شهرهای کشور را به دنبال خواهد داشت. دلیل اصلی مخالفت شهروندان در احداث مکان های جدید دفن زباله، آلودگی آب های سطحی و زیرزمینی و اثرات زیست محیطی شیرابه های زباله ها، عدم وجود قوانین و استانداردهای ویژه همراه با عدم اجرای درست آن ها است که سلامتی افراد و محیط زیست را به مخاطره می اندازد.

تغییرات جمعیتی باکتری های سودوموناس در شبکه های از جنس آزبست، پلیکا، پلی اتیلن، و پروپیلن بررسی شده و ارتباط شرایط فیزیکی موجود در آب شرب مانند دما، هدایت الکتریکی، باقی مانده ی خشک و نیز میزان کلر آزاد باقی مانده با شرایط زیستی سودوموناس در ایجاد خوردگی مورد ارزیابی قرار گرفته است.

مؤثرترین راهی که تاکنون برای کنترل کیفیت فرآورده ها شناخته شده است، روش های آماری است. با روش های آماری تصویری از وضعیت کلی تولید را می توان به دست آورد. تغییرپذیری جزء جدانشدنی و دائمی و همه ی محصول است. مؤثرترین وسیله برای بررسی و کنترل این تغییرات روش های آماری است. با بهره گیری از آزمون های آماری می توان تغییرات نامطلوب را کشف، علل آن ها را شناسایی و برای حذف آن ها اقدام کرد.

از جمله مهمترین برنامه هایی که برای حفظ و یا بهبود کیفیت آب در شبکه های توزیع آب انجام می شود، به عنوان یک اقدام موضعی برای پاسخ به نارضایتی مشتری انجام می پذیرد. برای آن که عملیات شست و شوی شبکه های توزیع آب به صورت یک برنامه ی جامع به انجام رسد، لازم است ضمن تعیین مناسب ترین روش شست و شو، برنامه ریزی جامعی نیز که در برگیرنده ی تمام نیازهای اجرایی باشد تدوین شود.

سلامت آب و الزام به همخوانی و انطباق کیفیت آن با شاخص ها و استانداردهای ملی آب آشامیدنی در نقطه ی مصرف که خانه ها و اماکن عمومی و به بیانی در هر محلی که آب به مصرف آشامیدن می رسد، از دو منظر رضایت مصرف کننده و مقبولیت عمومی و دیگر، اطمینان از عدم انتشار بیماری های با منشا آب که طیف به نسبت گسترده یی را شامل می شوند، مورد توجه است.