دوماهنامه ایراس
پیاپی 24 (امرداد و شهریور 1388)

موضوع رابطه ی ایران و روسیه همواره مباحث بسیاری را برانگیخته است. در خصوص مشکلات رابطه و نیز فواید این مناسبات نیز تاکنون مطالب بسیاری گفته شده است. با این حال حوادث جدیدی که بطور مداوم در این مناسبات بوجود می آید، موجب شده که برای حفظ منافع ملی ایران پرداختن به این موضوع همچنان اهمیت بسیاری داشته باشد. به خصوص که در حال حاضر در روابط ایران و روسیه مسائل متعددی همچون نیروگاه بوشهر، تعین رژیم حقوقی دریای خزر و خطوط لوله ی انتقال نفت و گاز، اختلافات و رقابت های بسیاری را برانگیخته است. نحوه ی برخورد روسیه با این مسائل، این شائبه را تقویت کرده است که روسیه در روابط با ایران رویکردی دوگانه و چنانکه بدبینانه به آن نگاه کنیم، حتی فاقد صداقت و به شدت منفعت طلبانه را دنبال می کند. در روابط بین الملل این اصل پذیرفته شده است که هر کشوری همواره به دنبال منافع ملی خود می باشد. مورگنتا معتقد است که منافع ملی تنها راهنمای سیاست خارجی هر کشوری است. با این حال اصل صداقت نیز در روابط بین الملل، اصلی است که هنوز اهمیت خود را از دست نداده است. روابط ایران و روسیه به نظر می رسد که نمونه ای از روابطی است که در آن اصول پذیرفته شده در عرف روابط دوجانبه کمتر رعایت می شود و حتی گاهی این گونه به نظر می رسد که روسیه از حال و هوای قرن نوزدهم در رابطه با ایران خارج نشده است. با این مقدمه به طور مختصر به روابط ایران و روسیه در جنبه های گوناگون آن می پردازیم.