فصلنامه علمی دنا
سال دوم شماره 3 (پیاپی 6، پاییز 1386)

با توجه به شیوع بیماری مزمن انسدادی ریه و عوارض شناخته شده آن و گزارشاتی دال بر موفقیت پیاده روی در بهبود عوارض آن تحقیق حاضر به منظور تعیین تاثیر برنامه پیاده روی منظم بر کیفیت زندگی بیماران مزمن انسدادی ریه با شدت متوسط در مراکز آموزشی منتخب شهر اصفهان انجام شد.
پژوهش حاضر یک کارآزمایی بالینی است که روی 80 بیمار مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه با شدت متوسط در سال 1386-1385 انجام شد. 50 نفر از بیماران در گروه آزمون و 30 نفر در گروه شاهد به طور تصادفی قرار گرفتند. شدت بیماری بر اساس نتایج اسپیرومتری سنجیده شد. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و پرسشنامه بررسی میزان کیفیت زندگی ((SF12 و چک لیست خود گزارش دهی ثبت زمان پیاده روی بود. ابتدا کیفیت زندگی بیماران دو گروه به وسیله پرسشنامه سنجیده شد و سپس در گروه آزمون برنامه پیاده روی منظم به مدت دو ماه و سه بار در هفته انجام شد. مسافت تعیین شده پیاده روی 400 متر وزمان آن 15 تا 35 دقیقه بود. در پایان دوماه، کیفیت زندگی دو گروه مجددا اندازه گیری شد. نتایج از طریق نرم افزارSPSS واستفاده از آزمون آماری تی زوج، تی مستقل و همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد.
بین برخی از مشخصات دموگرافیک بیماران و نمره کیفیت زندگی آنها ارتباط معنی دارآماری وجود داشت. مقایسه میانگین های نمره کیفیت زندگی دوگروه آزمون و شاهد دو ماه پس از اجرای برنامه پیاده روی نشان داد کیفیت زندگی بیماران گروه آزمون نسبت به گروه شاهد در طول دو ماه به طور معناداری افزایش یافته است (5 0/0p<).
با توجه به یافته های پ‍‍‍ژوهش برنامه پیاده روی منظم باعث ارتقاء کیفیت زندگی این بیماران گردید بنابر این توصیه می شود در برنامه های مراقبتی آنها پیاده روی گنجانده شود.

جانبازان از جمله افراد جامعه هستند که بسیاری از آنان مشکلات فراوان جسمی، روحی- روانی، عاطفی یا اجتماعی دارند. آموزش نکات بهداشتی در حیطه های مختلف زندگی می تواند باعث ارتقاء کیفیت زندگی آنان شود. پژوهش حاضر باهدف تعیین تاثیر آموزش بر کیفیت زندگی جانبازان اعصاب و روان انجام گرفت.
این پژوهش نیمه تجربی به روش قبل و بعد است که 40نفر به صورت نمونه گیری در دسترس از میان جانبازان اعصاب و روان شهرستان یزد در سال 1385-1384 انتخاب شدند. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه دو قسمتی شامل اطلاعات دموگرافیک و سؤالاتی درباره کیفیت زندگی در حیطه های وضعیت جسمی، روحی و روانی، خانوادگی واقتصادی - اجتماعی به صورت مصاحبه با نمونه ها جمع آوری شد. پس از تکمیل پرسشنامه آموزش نکات بهداشتی به صورت چهره به چهره و هم چنین با ارائه پمفلت به آنان صورت گرفت. مجددا بعد از گذشت یک ماه پرسشنامه کیفیت زندگی مورد بررسی قرار گرفت. داده ها ازطریق نرم افزار آماری SPSS و با استفاده از شاخص های آمار توصیفی و آزمون های مجذور کای و تی زوج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. تفاوت میانگین و انحراف معیار امتیازات کیفیت زندگی قبل و بعد از آموزش درحیطه های وضعیت جسمی، روحی - روانی و خانوادگی واحد های مورد مطالعه از نظر آماری معنی دار بود (05/0p<). پس ازآموزش، میانگین امتیاز کیفیت زندگی در حیطه های فوق الذکر افزایش داشت ولی در حیطه وضعیت اجتماعی- اقتصادی تفاوت معنی دار نبود. میانگین کل امتیازات نیز قبل و بعد از آموزش تفاوت معنی دار آماری داشت همچنین تفاوت میانگین امتیازات کیفیت زندگی برحسب مشخصات دموگرافیک شامل سن، تعداد فرزند، شغل، درصد جانبازی ومیزان تحصیلات در حیطه وضعیت اقتصادی و اجتماعی و وضعیت جسمی افراد مورد مطالعه معنی دار بود (05/0p<).
نتایج حاصل از این پژوهش نشانگر آن است که آموزش باعث ارتقاء کیفیت زندگی جانبازان اعصاب و روان شده است و آموزش نکات بهداشتی مورد نیاز می تواند به عنوان یک راهکار برای ارتقاء کیفیت زندگی این افراد به کار رود.

کاهش آسیب پرینه حین زایمان و تجربه زایمان خوشایند که در وضعیت غیر طاقباز برای مادر فراهم می شود، افقی جدید در نگرش به نحوه زایمان طبیعی است. از آنجا که هر رویکرد جدید نیازمند اطلاعات کامل و مستدل است، هدف از این مطالعه بررسی مزایا و معایب بالینی وضعیت های متفاوت مادر در مراحل اول و دوم لیبر است. با بررسی 45 مقاله از سال 1997 تا 2007 م. وضعیت های ایستاده، خوابیده به پهلو، نشسته و خوابیده به پشت در مرحله اول زایمان و وضعیت های نشسته، نیمه نشسته، زانو زدن، چمپاتمه، لیتاتومی، خوابیده به پهلو، خوابیده به پشت در مرحله دوم زایمان مورد مطالعه قرار گرفت. در مقالات مورد بررسی، فاکتورهای مدت زمان لیبر، وضعیت پرینه، شیوع خونریزی، راحتی و رضایت مادر و وضعیت سلامت نوزاد مد نظر بود و تاکید بر بررسی دقیق مقدمه، نتایج و بحث صورت گرفته است.
در مقایسه با روش مرسوم استراحت در بستر طی مرحله اول و لیتاتومی در مرحله دوم لیبر، وضعیت غیر طاقباز حین لیبر و زایمان مزایای بالینی زیادی برای مادر و نوزاد داشت. ازجمله این مزایا کاهش مدت لیبر، کاهش درد لیبر و افزایش رضایت مادر، کاهش استفاده از اپیزیوتومی، کاهش احتمال پارگی پرینه و عدم تفاوت در وضعیت سلامت جنین و نوزاد بود.
نظر به این حقایق، مامایی نوین نیازمند به کار گیری و مهارت آموزی متمرکز در زمینه تکنیک های زایمانی جایگزین در کشور است.

پرستاری ازجمله مشاغل سخت و پر استرس است. این مطالعه با هدف تعیین عوامل ایجاد تنش شغلی، نشانه های آن و شیوه های مقابله با تنش در پرسنل پرستاری شاغل در دانشگاه علوم پزشکی بیرجند انجام شد.
در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، 161 نفر از پرستاران و بهیاران شاغل در بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی بیرجند و نهبندان شرکت داشتند. پرسشنامه مدون استاندارد در چهار فرم کلی و با هدف جمع آوری اطلاعات فردی، تعیین عوامل ایجاد تنش شغلی، نشانه های تنش و شیوه های رویارویی با تنش طراحی گردید. عوامل ایجاد تنش شغلی بین حداقل 1 و حداکثر 10 نمره گذاری شد؛ نشانه های تنش با مقیاس شش گزینه ای (حد اقل صفر و حد اکثر5) وشیوه های رویارویی با مقیاس پنج گزینه ای (حد اقل صفر وحد اکثر4)نمره گذاری شد. اطلاعات جمع آوری شده به وسیله نرم افزارSPSS و آزمونهای آنالیز واریانس چند متغیره و تی مستقل درسطح معنی داری 05/0p تجزیه و تحلیل شد.
بیشترین عوامل ایجاد تنش شغلی براساس میانگین رتبه ای مربوط به عدم محاسبه شغل پرستاری در ردیف مشاغل سخت و زیان آور (2/4±33/21)، تبعیض در پرداخت کارانه ها و پر کیس ها (06/4±3/20) و عدم احساس امنیت شغلی(9/3±52/19) و کمترین عوامل مربوط به کار توام با تحصیلات دانشگاهی(1/2±74/8)، رفتار نامناسب همکار (52/2± 08/10) ومشکلات با زیردستان (56/2±24/10)بود. بیشترین نشانه های تنش براساس میانگین رتبه ای نگرانی (2/7±6/43)، سردرد (6/6±96/39)، اختلالات خواب(5/6±09/39)وکمترین نشانه هامصرف مشروبات الکلی (2/2±73/11)، مصرف موارد مخدر(3/2±74/11) وسیگار (5/2±73/12) بود. بین استفاده از سه روش رویارویی با تنش (مساله مدار، هیجان مدار و بی اثر) اختلاف آماری معنی داری وجود داشت. میانگین استفاده از روش حل مساله نسبت به دو روش دیگر بیشتر بود.
با توجه به این که تنش شغلی بر کیفیت مراقبتهای پرستاری، هزینه پرسنلی و درمانی وسلامت جسمی و روانی پرستاران تاثیر می گذارد، اقدامات لازم در کاهش عوامل تنش زای این قشر جامعه ضروری است.

آنژیوگرافی به عنوان یک روش استاندارد پایه در ارزیابی آناتومی و فیزیولوژی قلب محسوب میشود. تعداد زیادی از مددجویان قبل از آنژیوگرافی عروق کرونر دچار ترس می شوند. هدف از این مطالعه تعیین عوامل ایجاد کننده ترس در مددجویان و درک پرستاران از این عوامل قبل از آنژیوگرافی عروق کرونر در بیمارستان های آموزشی شهر تهران بود.
پژوهش حاضر یک تحقیق توصیفی مقایسه ای است. جامعه پژوهش متشکل از بیماران تحت آنژیوگرافی عروق کرونر وپرستاران واجد شرایط در بیمارستانهای آموزشی منتخب شهر تهران بود. 150 نفر از بیماران و 25 نفر از پرستاران با روش نمونه گیری آسان انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که در سه بخش ترس از روش آنژیوگرافی، ترس از نحوه رفتار پرسنل و ترس از عوارض آنژیوگرافی تنظیم گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار آماری SPSS و آزمون تی زوج جهت مقایسه شدت ترس مددجویان و درک پرستاران از آن عوامل انجام شد.
بیشترین شدت ترس در مددجویان ترس از احتمال عمل جراحی متعاقب آنژیوگرافی با میانگین 06/2 و انحراف معیار 21/1 و کمترین شدت ترس آنان ترس از بروز مشکلات جنسی در آینده با میانگین 48/0 و انحراف معیار 93/0 بود. از دیدگاه پرستاران بیشترین شدت ترس مددجویان، ترس از هزینه درمان با میانگین 88/2 و انحراف معیار15/1 و کمترین شدت، ترس از بروز مشکلات جنسی در آینده با میانگین 84/0 و انحراف معیار 93 /0 بود. میانگین عوامل ایجاد کننده ترس قبل از آنژیوگرافی در مددجویان و درک پرستاران از این عوامل در اکثر موارد اختلاف معنا دار آماری داشت (0001/0 < p).
ارائه آموزشهای لازم به پرستاران و شناخت راه های برقراری ارتباط با بیماران قبل از آنژیوگرافی عروق کرونر در راستای آموزش بیماران و شناخت هر چه بیشتر آنان و کاهش عوارض آنژیوگرافی از الزامات برنامه های پرستاری است.

امروزه رفتارهای تغذ یه ای تازه ای در زندگی مردم مانند افزایش مصرف کربوهیدرات تصفیه شده، غذاهای تهیه شده وسرخ شده درروغن در دمای بالا ایجاد شده که سلامت مصرف کنندگان را به خطر می اندازد. این تحقیق به منظور تعیین شاخص عدد پراکسید روغن های مصرفی در پخت زولبیا و بامیه که در ماه مبارک رمضان در بین مسلمانان هنگام افطار مصرف زیادی دارد و برخی ضوابط بهداشتی در مراکز تهیه و توزیع آن در شهر یاسوج انجام گردید.
این مطالعه مقطعی بر روی کلیه مراکزتهیه زولبیا وبامیه (24 مرکز) موجود در شهر یاسوج در سال1385 انجام گرفت. نمونه روغن مورد استفاده هنگام تهیه زولبیا و بامیه در ساعت 5/4بعداز ظهر در مکانهای مورد نظر جمع آوری و به آزمایشگاه مواد غذایی استان ارسال گردید. در این مطالعه عدد پراکسید با روش آزمایش استاندارد کشوری درآزمایشگاه کنترل کیفی مواد غذایی استان (استاندارد شماره 493) انجام گرفت. دمای روغن های مورد استفاده به کمک ترمومتر (200 درجه سانتی گراد) اندازه گیری شد به علاوه وضعیت بهداشتی از طریق چک لیست توسط کارشناس نمونه بردار مشاهده وثبت گردید. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از شاخص های آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت.
12 نفر(50 درصد) کارگران مسئول پخت درهنگام تهیه وپخت فاقد روپوش بهداشتی و 5 نفر (20 درصد) آنان فاقد کارت سلامت و همچنین تمامی کارگران فاقد دستکش کار بودند. به علاوه به جز یک مرکز (4درصد) بقیه مراکز(96 درصد) روغن مصرفی را بیش از یک روز مورد استفاده قرار می دادند. یافته های بدست آمده نشان داد در 14 مورد(3/58 درصد) از روغن های مصرفی میزان عدد پراکسید بالاتر از حد مجاز بود. میانگین و انحراف معیارعدد پراکسیدروغن های مصرفی مراکز مورد بررسی 21/4± 42/8 و دمای هنگام پخت حداقل 200درجه حرارت سانتی گراد بود.
نحوه استفاده از روغن در هنگام تهیه زولبیا و بامیه جهت طبخ نا مطلوب بود که ممکن است باعث ایجاد ترکیبات سمی در اثر حرارت بالا درزمان پخت شود. بنا براین ضرورت نظارت دقیق برمراکز پخت، تهیه، توزیع ومصرف مواد غذایی مختلف از جمله مکانهای تهیه زولبیا وبامیه احساس می شود.

موفقیت آموزش بهداشت و مشارکت مردم در برنامه های بهداشتی به مطابقت محتوای آموزشی با فرهنگ و مذهب مردم بستگی دارد. هدف پژوهش حاضر تعیین میزان آگاهی و عملکرد اسلامی در زمینه بهداشت باروری (حاملگی، زایمان و بهداشت جنسی) در زنان سنین باروری به مراکز بهداشتی – درمانی شهر شیراز بود.
این پژوهش مطالعه ای مقطعی است جامعه پژوهش زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر شیراز جهت دریافت خدمات بهداشت مادر و کودک در سال 1380 بود که ازبین آنان 769 نفراز 8 درمانگاه در 5 نقطه شهر بطور تصادفی انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه 74 سؤالی شامل سه قسمت اطلاعات عمومی، سؤالات آگاهی و سؤالات عملکرد در زمینه بهداشت باروری بود. سؤالات آگاهی حداکثر 84 امتیازداشت که امتیاز 28-0 ضعیف،56-29 متوسط و 84-57 خوب وسؤالات عملکرد با حداکثر 35 امتیاز؛ امتیاز 17-0 به صورت ضعیف، 26-18 متوسط و 35-27 خوب طبقه بندی شد. یافته های پژوهش با استفاده از نرم افزارآماری SPSS وآزمون های مجذور کای، ضریب همبستگی اسپیرمن و من ویتنی یو مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
میانگین سنی جامعه پژوهش 51/28 سال با انحراف معیار 92/6 بود. بیشترین فراوانی میزان آگاهی واحدهای پژوهش در زمینه بهداشت باروری از دیدگاه اسلام در سطح متوسط411نفر (4/53 درصد) و عملکرد در سطح خوب با 443نفر(6/57 درصد) بود. ارتباط بین آگاهی و عملکرد معنی دار برآورد گردید (001/0p< و27/0 = rs). ارتباط مستقیم و معنی دار بین میانگین نمرات آگاهی واحدهای پژوهش در زمینه بهداشت باروری از دیدگاه اسلام و متغیرهای سن، میزان تحصیلات واحدهای پژوهش، تحصیلات همسران، پدران و مادران، شغل واحدهای پژوهش و همسران آنها و منطقه جغرافیایی مشاهده شد. بین عملکرد و متغیرهای سن، میزان تحصیلات واحدهای پژوهش و پدران آنها، شغل واحدهای پژوهش و منطقه جغرافیایی ارتباط آماری معنی داروجود داشت.
تاکید بر اهمیت خانواده به عنوان یکی از ایمن ترین شیوه های کسب اطلاعات در مورد بهداشت باروری و ابعاد مذهبی آن و آشنایی ارائه کنندگان خدمات بهداشتی به توصیه های اسلامی در این زمینه جهت ارتقاء بهداشت باروری ضروری است.

با افزایش شمار مبتلایان به عفونت های قابل سرایت از طریق انتقال خون، بررسی دقیق اهداء کنندگان و انتخاب کسانی که در معرض خطر کمتری هستند، بخش اصلی تامین خون سالم را تشکیل می دهد. هدف این مطالعه بررسی میزان شیوع علل موارد معافیت از اهدای خون در مراجعه کنندگان به پایگاه انتقال خون یاسوج بود.
این مطالعه توصیفی بوده و بر اساس اطلاعات ثبت شده اهداء کنندگان مراجعه کننده به سازمان انتقال خون یاسوج در سال های 1380 لغایت 1384 از جمله سن، جنس، شغل، وضعیت تاهل و علت معافیت جمع آوری گردیدو در نهایت اطلاعات بدست آمده با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد. توصیف داده ها، با استفاده از جداول فراوانی، نمودار ها، درصدها انجام گرفت و حدود اطمینان 95 درصد برای میزان های برآورد شده محاسبه گردید.
کل مراجعین در طول دوره مطالعه 43126 نفر بودند که از این تعداد6585 نفر(26/15 درصد) از اهداء خون معاف شده بودند. 5335 نفر افراد معاف شده(82 درصد) مرد و 1198نفر(18 درصد) زن بودند. از نظر وضعیت تاهل2239نفر (34 درصد) مجرد و 4346نفر (66 درصد) متاهل بودند. 6124نفر (4/93درصد) به طور موقت و461 نفر(63/6 درصد) به طور دائم معاف شده بودند. شایعترین علت معافیت از اهداء خون، پلی سیتمی 298 نفر(9/24 درصد)، مصرف آنتی بیوتیک و دیگر داروها258نفر (57/21درصد) بود. معافیت دراثرابتلا به هپاتیت B، 11نفر(06/3 درصد) وهپاتیت C 2 نفر (4/0 درصد) از علل با شیوع پایین بود گرچه معافیت به علت این عفونتها روند افزایشی داشت.
معافیت از اهداء خون در یاسوج نسبت به کشور از میزان کمتری برخوردار بود که می تواند نشان از سالم تر بودن این جامعه باشد. پلی سیتمی به عنوان شایعترین علت معافیت و روند افزایشی عفونت هپاتیت B و C نیاز به بررسی بیشتری دارد.