فصلنامه ره آورد نور
سال هشتم شماره 27 (پیاپی 44، تابستان 1388)

امسال از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی سال اصلاح الگوی مصرف نامیده شد و در این میان تجربه کشورهای توسعه یافته نشان می‌دهد که فن‌آوری اطلاعات به بهینه‌سازی رفتار سیستم‌ها و نهادهای مدیریتی و بنگاه‌های اقتصادی خصوصی کمک شایانی می‌کند و نکته مثبت استفاده از آن، قابلیت بهره‌برداری از فن‌آوری اطلاعات در هر جایی از کشور است. البته نباید نیاز به زیرساخت‌های مورد نیاز برای بهره‌مندی از این فن‌آوری را فراموش کرد.
بهره‌برداری از این فن‌آوری در مسایل اجتماعی، فرهنگی، آموزشی و بهداشتی نیز موضوعیت دارد زیرا IT علاوه بر این که انجام فرآیند را بهینه می‌کند، در استفاده مفید از زمان نیز به افراد یاری می‌رساند؛ افراد در جامعه امروز به دلیل دوندگی‌های بسیار برای حل و فصل امور خود، وقت بسیاری صرف می‌کنند و به این ترتیب نمی‌توانند به خانواده‌ خود برسند. این صرفه‌جویی در وقت می‌تواند بنیاد خانواده را مستحکم‌تر کند، مصرف منابع را کاهش دهد و مدیریت بر منابع را تسهیل کند.
مجموعه‌ خدمات امروزی را می‌توان با فن‌آوری اطلاعات به مردم ارایه کرد به طوریکه با استفاده از اینترنت برای پرهیز از نامه‌نگاری‌های اداری می‌توان در زمان و هزینه صرفه‌جویی کرد به شرط آنکه زیرساخت‌های استفاده از اینترنت برای همگان و در تمام نقاط کشور فراهم شود.
نقش فن‌آوری اطلاعات در اصلاح الگوی مصرف بسیار موثر است، در بررسی‌هایی که در یکی از ایالت‌های هند انجام شده، دیده شده است انجام ساده‌ترین امور در این ایالت به صورت فن‌آوری اطلاعات محور و با هزینه کم صورت می‌گیرد. به طور مثال صدور و پرداخت قبوض به صورت الکترونیکی انجام می‌شود و ضمن مکانیزه کردن این فرآیند کل عملیات به بخش خصوصی واگذار شده است.

استفاده از اینترنت به عنوان شکل جدیدی از ارتباطات بین فردی می‌تواند به شکستن چرخه‌های سنتی و کلیشه‌ای ارتباطی بین خود مسلمانان و بین مسلمانان و سایر ملل کمک کند.
مطالعات اولیه درباره حضور اسلام و مسلمانان در فضای مجازی اینترنتی بیانگر فرصت بسیار ممتازی است که برای معرفی اسلام و مسلمانان فراهم شده است. مطالعه دقیق‌تر و عمیق‌تر در این حیطه ما را به سمت شناسایی احتمال درک و کشف مجدد نه تنها سایر ملل بلکه درک متقابل ملل مسلمان از یکدیگر هدایت کند. هرگونه تحقیق و مطالعه مسلمانان با استفاده از اینترنت می‌تواند با شناسایی موانع روانشناختی قابل پیش‌بینی بین مسلمانان متعهد و رسانه‌ها آغاز شود. این موضوع در بحثی درباره قانونی یا غیرقانونی بودن اینترنت بازتاب یافته است زیرا به نظر می‌رسد اینترنت مسایلی را در حوزه هرزه‌نگاری و حریم خصوصی افراد مطرح می‌کند. مسلمانی با تاسف اظهار نمود: «مشکلات اجتماعی مهمی که قبلا جوانان مسلمانان با آن روبرو بودند، هم اکنون با ظهور فناوری اینترنت تشدید شده‌اند.» اینها بحث‌هایی قابل پیش‌بینی در بین سلایق مختلف است.

فرهنگ جامعه ما بر پایه دین مبین اسلام بنا نهاده شده و الگوهای تربیتی این جامعه نیز بر اساس آموزه‌های اسلامی شکل گرفته است و سعی همه ما بر این است که بتوانیم فرزندانی مطابق با این آموزه‌ها تربیت نماییم و باعث رشد و بالندگی آن‌ها شویم.
انسان بر اساس طبیعت ذاتی خویش احتیاج به برقراری ارتباط دارد. انسان‌ها از آغاز برای برقراری ارتباط و رساندن پیام خود به دیگران، شیوه‌های گوناگون را به کار برده‌اند؛ از اشاره‌های رمزگونه اولیه گرفته، تا استفاده از پیشرفته‌ترین وسایل ارتباطی مدرن امروزی. رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی که در گذشته دارای رشدی کند و ناچیز بوده، در عصر حاضر با تحول چشم‌گیری روبه‌رو شده‌اند؛ به گونه‌ای که عصر حاضر را «عصر اطلاعات و ارتباطات» می‌خوانند؛ آن هم ارتباط جوامع انسانی؛ یعنی ارتباط بین کالا، سرمایه، فرهنگ و اعتقادات که به‌آسانی از مرزهای جغرافیایی می‌گذرند و وارد قلمرو دیگر جوامع می‌شوند. همچنین عصر حاضر را «عصر جریان‌های اجتماعی و تحول» نیز نامیده‌اند؛ تحول در عقاید، انگاره‌ها ، پیام‌ها و ارزش‌ها. در چنین برهه‌ای از زمان که فضای مجازی جهان را به دهکده‌ای کوچک مبدل کرده و مردم جهان را از کوچک و بزرگ با فرهنگ و باورهای متفاوت با یکدیگر مرتبط نموده، مباحث تربیتی فرزندان را با چالش روبه‌رو ساخته است. در شرایطی که فرزندان با هدایت والدین باید الگویی مناسب برای خود برگزینند و مسیر زندگی خویش را انتخاب کنند، با ورود به این دهکده جهانی، به دنیایی بی‌انتها متصل شده و با آن خو می‌گیرند و طبق راه ورسم آن رشد نموده و بلوغ جسمی و روحی پیدا می‌کنند. در چنین فضایی که فرزندان به ارتباطات انسانی و واقعی اطرافیان و مسایل اجتماعی پیرامون خویش کم‌توجه و در برخی از اوقات بی‌توجه شوند، این هشداری جدی برای خانواده‌ها محسوب می‌شود که باید درصدد رفع این مشکل برآیند؛ زیرا ممکن است صدمات جبران‌ناپذیری را سبب شده و دیگر توان کنترل فرزندان خود را از دست بدهند.
اکنون نسل کنونی در شرایطی قرار دارد که استفاده از رایانه و به‌خصوص اینترنت در زندگی‌شان اجتناب‌ناپذیر است. در میان فناوری‌های نوین ارتباطی و اطلاعاتی که ساختار اطلاعاتی جوامع امروز را تغییر داده‌اند، رسانه اینترنت که فضای مجازی را درزندگی واقعی انسان وارد کرده، از ویژگی‌های خاصی برخوردار است و تاثیرگذاری آن در بخش‌های مختلف زندگی انسان، روزبه‌روز در حال افزایش است. شبکه اینترنت به نوعی توانسته همه رسانه‌های نوین را در خود جای دهد. اینترنت به علت دارا بودن ویژگی‌های خاصی مانند دسترسی به فضای مجازی سرگرمی و تفریحی، ظرفیت بالای نگهداری اطلاعات، قابلیت استفاده گسترده از بایگانی‌های عظیم و غنی رسانه‌های متنی، صوتی و تصویری، تعامل دوسویه، تمرکز زدایی، چند رسانه‌ای بودن، جمع زدایی، عدم پایبندی به زمان و سرعت دسترسی به اطلاعات بدون کنترل، فرزندان را بیشتر از رسانه‌های دیگر به خود جلب نموده است. این ابزار به خودی خود می‌تواند رقیبی برای والدین محسوب شده و فرزندان را از بسترهای تربیتی والدین جدا سازد. آنچه در این عصر برای والدین مهم است، آشنایی با مبانی تربیت اسلامی و توجه به چالش‌های تربیتی این ابزار مدرن است.
برای تربیت اسلامی تعاریف بسیاری بیان شده است. در تعریف تعلیم و تربیت اسلامی از منظر علمی می‌توان چنین گفت: تعلیم و تربیت اسلامی، ناظر به نظامی است که مستقیم یا غیر مستقیم از متون اسلامی سرچشمه گرفته و شامل شناخت نسبت به پدیده‌ها و روابط موجود در حوزه عملی تعلیم و تربیت، صورت‌های مطلوب آن‌ها و چگونگی ایجاد تغییر در آن‌ها است‌. مسلم است که زیربنای این تربیت، شناخت معارف اسلامی و آموزه‌های دینی و نیز آشنایی با چالش‌های تربیتی عصر حاضر است.
اگر قصد داشته باشیم که بر اساس موازین اسلام تربیتی صحیح و هدفمند را برای فرزندانمان در پیش بگیریم، نخست باید مانع دسترسی فرزندان به اطلاعات وآموزه‌هایی شویم که با روش‌ها و مفاهیم تربیتی اسلام مغایر و در تضاد است. برخی از این اطلاعات، موجب خنثا شدن تلاش‌های تعلیم و تربیتی والدین شده، با اهداف گوناگون و بعضا انحرافی روی اینترنت قرار می‌گیرد.
در فضای وب، فرزندان ما با مسایل جذابی روبه‌رو می‌شوند که توجه آنان را به خود جلب می‌کنند و همین جذابیت است که احتمال الگو قرار گرفتن آن‌ها از سوی  فرزندان ما را افزایش می‌دهد.
 در این نوشتار به بخش‌هایی از چالش‌هایی که اینترنت می‌تواند در حوزه‌های تربیتی برای فرزندان ما ایجاد کند، اشاره می‌کنیم:

امنیت شبکه های سایبری و کلیه سیستم های رایانه ای در هر کشوری از اهمیت زیادی برخوردار است. تقویت زیرساخت های سایبری، جایگاه ویژه ای در پدافند غیر عامل که به تازگی از سوی مراجع ذی صلاح در ایران ابلاغ شده است، دارد. اتخاذ تدابیر امنیتی در زمینه فناوری های رایانه ای و سایبرنتیک مهم ترین اقدام برای پیشگیری از آسیب های احتمالی در برابر هر گونه اقدامات تروریسم سایبری می باشد.
تروریسم را این گونه تعریف می کنند: به کارگیری خشونت علیه اشخاص، دولت ها یا گروه ها برای پیشبرد زورمندانه اهداف سیاسی یا عمومی. سایبر تروریسم Cyber terrorism در حقیقت همان تعریف را دارد، با این تفاوت که این بار هدف متمرکز روی منابع موجود در فضای مجازی است. سایبر تروریسم می‌تواند ابعاد داخلی داشته باشد یا شامل موارد بین‌المللی شود. سایبر تروریسم امروز خطرناک تر از تروریسم سنتی است، به این دلیل که ساختار اقتصادی و خدمات رسانی بسیاری از کشورها مبتنی بر فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی شده است با این توضیحات می توان سایبر تروریسم را چنین تعریف کرد: «اقدامات برنامه‌ریزی شده و هدفمند با اغراض سیاسی و غیر شخصی که علیه رایانه ها و امکانات و برنامه های ذخیره شده در درون آن ها از طریق شبکه جهانی صورت می گیرد و هدف از چنین اقدامی نابودی یا وارد آوردن آسیب های جدی به آن ها است».

در سالهای اخیر شاهد استفاده روز افزون کاربران از شبکه اینترنت هستیم، کنجکاوی جنسی کاربران در دوره نوجوانی و عدم تامین این کنجکاوی باعث آن شده تا افراد این گروه سنی به منظور تامین کنجکاوی خود در شبکه اینترنت اقدام به جستجو کنند، یکی از عمده دلایل استفاده این دسته از کاربران از شبکه اینترنت سهولت ارتباط، عدم اطلاعات اکثر خانواده ها از شبکه اینترنت، جستجوی پنهان، ایجاد ارتباط با افراد مختلف و استفاد ه از تخیلات فردی برای شخصی پردازی در ارتباطات می باشد.
در سن نوجوانی به علت دوره بلوغ جنسی عمده ترین تفکرات و ذهنیت افراد به سمت و سوی دنیای ناشناخته جنسی کشیده شده و سوالات بسیاری در ذهن افراد شکل میگیرد و به علت عدم ارتباط دوستانه با والدین، فرد قادر نیست تا این دسته از سوالات را در خانواده مطرح کند و پاسخ آن را از والدین دریافت کنند از این رو به شنیده ها در محیط پیرامون خود اکتفا نکرده و خود به دنیال یافتن پاسخ سوالات مبهم خود، دست به گریبان ابزارهایی همچون اینترنت می شود.

تاریخ اسلام همواره شاهد بروز اندیشه‌های گوناگون در حوزه معارف و عقاید اسلامی بوده است و برای پاسداشت از اصول ناب دینی و صیانت پیکره اسلام از آسیب هر گونه شبهه و انحرافی در حوزه عقیده، عالمان ربانی و اندیشمندان مسلمان تلاش‌های شایسته و آثار گرانقدری را از خود به یادگار گذاشته‌اند.
بدیهی است که جمع‌آوری این منابع ارزشمند و عرضه آن‌ها به صورت یک کتابخانه الکترونیکی، مسیر کاوش در آثار کلامی را تسهیل می‌نماید و به استفاده هر چه بهتر و بیشتر از متون علم کلام کمک می‌نماید. از این رو، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی کوشیده است تا با تولید نرم‌افزار کتابخانه کلام اسلامی گنجینه منابع عقاید اسلامی را به طور یکجا فراهم آورد و به وسیله ابزارهای پژوهشی روز، به یاری اساتید و پژوهشگران این دانش بشتابد.
کتابخانه کلام اسلامی شامل بیش از 650 عنوان کتاب فارسی و عربی در افزون بر 1000 جلد از آثار کلامی و عقیدتی است. این کتابخانه همچنین مشتمل بر 51 عنوان کتاب انگلیسی و نیز چندین عنوان فرهنگ اصطلاحات به پنج زبان: فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسوی و لاتین است. عرضه قابلیت‌های عدیده پژوهشی و امکانات مفید فنی در این برنامه، به کاربران و محققان کمک نموده ضمن استفاده آسان‌تر از کتب برنامه، به سامان‌دهی امر پژوهش‌های کلامی خویش مبادرت ورزند. این نوشتار می‌کوشد تا به ‌اختصار شما را با محتوای علمی و امکانات تحقیقاتی و فنی کتابخانه کلام اسلامی آشنا سازد.

نرم افزار فیش نگار از جمله برنامه هایی است که توسط موسسه خدمات کامپیوتری نور و با هدف کمک به پژوهشگران در امر فیش برداری تهیه و تولید شده است. این مقاله در صدد نقد و بررسی امکانات و قابلیت‏های مختلف این نرم‏افزار است.

در دسترس بودن پایان نامه ها، به عنوان منابع تحقیقاتی ارزنده، برای دانشجویان و پژوهشگران بسیار مغتنم است و از این رهگذر، بسیاری از مشکلات در تصویب موضوع و نگارش پایان نامه ها حل شدنی است. از این رو، در دسترس بودن پایان نامه ها یک ضرورت شمرده می شود و شاید ساده ترین و کم هزینه ترین روش برای این کار، ارایه آن‏ها در اینترنت است. اما این کار موانع و نگرانی هایی در پی دارد که مسیولان امر را در دست زدن به آن دچار تردید کرده است.
در این مجال برآنیم تا اهمیت پایان نامه ها و ضرورت های ارایه اینترنتی آن‏ها، و نیز امکآن‏ها و موانع پیش روی را بررسی نماییم.

پایگاه‌های تخصصی «فهرست کتاب» به عنوان منابعی ارزشمند در اینترنت با هدف فراهم آوردن دسترسی به اطلاعات کتاب‌شناختی کتب موجود در کتابخانه‌ها پا به عرصه فناوری اطلاعات گذاشته‌اند. در زبان فارسی این پایگاه‌ها گاهی به صورت فهرست منابع یک کتابخانه و گاهی به صورت شبکه‌ای از منابع چندین کتابخانه به وجود آمده اند.
در این مقاله سعی شده است که پایگاه‌ها و نرم‌افزارهای تحت وب فعال در زبان فارسی به اختصار معرفی شده و توصیف کوتاهی از چگونگی فعالیت‌های آن‌ها ارایه شود. این پایگاه‌ها به دو دسته پایگاه‌های عمومی و پایگاه‎های تخصصی تقسیم شده‌اند.

عناوین مطالب بخش تازه های اطلاع رسانی اسلامی27

:-       سامانه مجازی اعزام مبلغ راه‌اندازی شد
-       پایگاه آیت‌ الله طالقانی راه‌اندازی شد 
-       جامع‌ترین پایگاه اینترنتی با موضوع زیارت راه‌اندازی می‌شود 
-       نرم‌افزار دو زبانه «بانوی عفاف» تولید شد 
-       پروژه «شهر مجازی تمدن اسلامی» آغاز شد  
-       «الرحمن»؛ نرم‌افزار جامع قرآن کریم تولید شد 
-       نرم‌افزار «کتابخانه جامع حج» در قم تولید شد
-       نرم‌افزار «جزء 30 قرآن کریم» ویژه کودکان تولید شد 
-       انتشار نرم‌افزار «دریچه‌ای به سوی پاسخ»
-       بسته کامل نور احکام عرضه شد
-       نرم‌افزار «دانشنامه جامع نهج‌ البلاغه» تولید شد 
-       نرم‌افزار ویژه امام زمان(عج) با عنوان «بقیه ‌الله» تولید شد 
-       دانشنامه علم حدیث بر روی شبکه جهانی اینترنت قرار گرفت
-       نرم‌افزار جامع دینی و قرآنی «والعصر» عرضه شد 
-       نرم افزار ارزشمند «سیره پیامبر اعظم (ص)» منتشر شد
-       تولید نرم‌افزار روزشمار تشیع با نام «ضحی»
-       پایگاه آلمانی زبان «کودکان شیعه» راه‌اندازی شد 
-       نرم‌افزار «ثار الله» تولید شد 
-       نرم‌افزار «گنجینه رمضان» تولید و عرضه شد 
-       انتشار نرم افزار «رمضان الکریم»
-       نرم‌افزار تحت وب «کریم اهل بیت» تولید شد
-       تولید نرم افزار «فقه اهل بیت(ع)» ویژه تلفن همراه
-       نرم‌افزار «بقیه ‌الله» ویژه مهدویت عرضه شد

عناوین مطالب بخش دانستنی های فناوری27

:-       گوگل، موتور جستجوگر خود با معماری جدید را امتحان کرد
-       نگاهی به فناوری RFID
-       نخستین دیسک 2 ترابایتی دنیا

عناوین مطالب بخش آموزش27:

-       تجربه‌ای خوب از داشتن چندین دسکتاپ!
-       شناسنامه رایانه  
-       shutdown با استفاده ازcommand prompt
-       ارسال و دریافت Fax از طریق رایانه
-       بستن اتوماتیک برنامه‌های هنگ کرده
-       پاک کردن پسورد BIOS رایانه به ساده‌ترین شکل ممکن!
-       تنظیم وضعیت Num Lock در زمان ورود به ویندوز
-       چگونه محدودیت تایپ در یاهو مسنجر را از بین ببریم؟
-       غیر ممکن کردن یافتن رمز عبور توسط برنامه‌های پسوردیاب
-       بازیابی رایگان اطلاعات از دست رفته
-       هر چیز، از هر کجا

عناوین پرسش های بخش پرسش و پاسخ27:

-       تصاویری با فرمت avi ضبط کرده و روی‌هارد ریخته بودم. از ضبط تصاویر حدود یک سال می‌گذشت و وقتی خواستم فیلم‌ها را باز کنم، با کمال تعجب دیدم که آن تصاویر ویدیویی به عکس‌هایی با فرمت jpeg image تبدیل شده‌اند! چرا این فایل‌ها تغییر فرمت داده‌اند؟ سوال دیگر این‌که چندین بار این مشکل برای من پیش آمده که بعد از خاموش کردن عادی سیستم و روشن کردن مجدد آن بعد از مدتی با پیغام زیر مواجه می‌شوم:ntldr is missing. press ctrl, alt, del to restart  باید اضافه کنم که سیستم من ویروسی هم نیست. متاسفانه این اواخر قادر به نصب ویندوز هم نبودم. و نمی‌توانستم سی دی ویندوز را بوت کنم و مجبور شدم هارد را از سیستم جدا نمایم.
-       Runtime Error  چیست و چگونه برطرف می‌شود؟
-       مدتی است هر وقت می‌خواهم وارد یکی از درایوهای رایانه ام‌ شوم، با پیغام خطای زیر مواجه می‌شوم:This file does not have a program associated with it for performing this action. Create an .association in the folder options control panel
-       آنتی ویروس من kaspersky است؛ ولی گزینه Update آن همیشه غیر فعال است و دایما متن no license key را از این برنامه دریافت می‌کنم. برای حل این مشکل راهنمایی‌ام کنید.
-       وقتی روی هر یک از درایوها دابل کلیک یا کلیک راست/ Open می‌کنم، با پیغام Access Is Denied روبه رو می‌شوم که فقط یک دکمه ok دارد و با کلیک روی آن اجازه باز شدن درایو را نمی‌دهد. در این حال، برای باز شدن درایو از نوار آدرس استفاده می‌کنم. آیا مشکلی وجود دارد؟
-       فایل تصویری را که از  رایانه به موبایل انتقال داده می‌شود، چگونه به پسوند gp3 تبدیل کنیم؟ تا فایل مذکور در گوشی موبایل باز شود؟
-       چگونه می‌توان نشانی یک تصویر را در وبلاگی مثل بلاگر قرار داد؛ به صورتی که آن تصویر در وبلاگ به نمایش در آید؟
-       زمانی که می‌خواهم رایانه ام را خاموش کنم، با پیغام زیر روبه‌رو می‌شوم. چکار باید بکنم؟
to help protect your computer, windows has closed this program. name: windows explorer publisher: microsoft corporation
-       وقتی می‌خواهم برنامه Word را اجرا کنم، این پیغام ظاهر می‌شود:There is not enough memory or disk space to run word
-       سرویس ایمیلی می‌خواهم که بشود فهمید پس از فرستادن ایمیل آیا خوانده شده یا نه؟
-       قبلا رجستری را دستکاری کردم و الان یادم نیست که آن را چه تغییری داده‌ام .چگونه رجستری به حالت اولیه بر می‌گردد؟
-       مدتی است که رایانه من به یک فایل sm.exe که به همراه پوشه‌های System Volume Information و Recycler و یک Autorun.inf که به صورت Hidden است، آلوده شده است. چند بار ویندوز عوض کردم و از انواع آنتی ویروس، از جمله 2009Kaspersky  استفاده کردم، ولی جواب نداد.
-       مدتی است Msn Messenger رایانه‌ام غیر فعال است. و وقتی Sign in می‌کنم، 81003 C 1 Error  می‌دهد.
-       چگونه در Outlook برای نامه‌های ارسالی امضا درست کنیم؟
-       بدون دلیل Registry رایانه‌ام باز نمی‌شود. هیچ پیغامی هم نمی‌ دهد! چه دلیلی دارد؟
-       در تمامی درایو‌ها و پوشه‌هایم فایلی با نام ‌Thumbs.db دارم و حتی با حذف آن دوباره ایجاد می‌شود. می‌خواستم بدانم این فایل چیست و چگونه می‌توانم از شر آن  خلاص شوم؟
-       در هنگام کار با رایانه ناگهان صفحه‌ای آبی ظاهر می‌شود که محتوای آن وجود اشکالی در نرم‌افزار یا سخت‌افزار است. پس از بروز این مشکل وقتی رایانه‌ام را مجددا راه‌اندازی می‌کنم، ویندوز بالا نمی‌آید و در همان صفحه بوت، سیستم قفل می‌شود که برای حل این مشکل باید رایانه را خاموش کنم. من از ویندوز XP سرویس پک سه استفاده می‌کنم و اینترنت سکیوریتی من نیز ‌8 AVG است. برای بهبود کارایی ویندوز خود نیز از ‌Tune up استفاده می‌کنم که هر روز آپدیت می‌شود.