فهرست مطالب
نشریه تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی
پیاپی 55 (زمستان 1387)
- 156 صفحه، بهای روی جلد: 20,000ريال
- تاریخ انتشار: 1388/01/20
- تعداد عناوین: 8
-
صفحه 1
-
صفحه 5هدف اصلی مقاله حاضر شناسایی روند موضوعی پژوهش های بین المللی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی است. این تحقیق با استفاده از تحلیل استنادی مقالات مجله «مرور سالانه علم اطلاع رسانی و فن آوری» بین سال های 2002 تا 2006 انجام شد. از 4663 منبع مورد استناد که بین سال های 1996 تا 2005 منتشر شده اند، حدود 76 درصد آنها شامل مواد چاپی و نزدیک به 8 درصد مواد الکترونیکی بودند. بیشترین گرایش به موضوع «ذخیره و بازیابی اطلاعات کامپیوتری» با فراوانی 839 (18 درصد) و کمترین گرایش به «ساختمان کتابخانه» با فراوانی 1 (02/0 درصد) است. موضوع های «علوم کتابداری و اطلاع رسانی» و «سازمان» تا اواسط دهه 1996 تا 2005 روندی نزولی داشته، پس از آن سیری صعودی پیموده اند. موضوع های «حرفه» و «استفاده کننده و استفاده از کتابخانه» که در دوره ده ساله با فراز و نشیب های متعددی روبه رو بوده اند، در سال 2005 به یکباره افزایش یافته اند. موضوع «کتابخانه ها و مراکز منابع» تا سال 2001 روندی صعودی داشته، در سال 2002 افت کرده، و پس از آن دوباره روندی صعودی پیدا کرده است. موضوع های «مواد»، «ارتباط اطلاعاتی» و «پیشینه های کتابشناختی»، روندی نزولی را طی کرده اند. «خدمات فنی»، «کنترل کتابشناختی»، «فن آوری اطلاعات و ارتباطات»، «رسانه» و «مدیریت پیشینه ها» تا میانه های دهه روندی صعودی داشته، اما در سال های پایانی از سیری نزولی برخوردار بوده اند. «ذخیره و بازیابی اطلاعات کامپیوتری» در طول دهه از روندی تقریبا متعادل با فراوانی بالا برخوردار بوده است، که در دو سال آخر روندی افزایشی را داشته است. و در نهایت موضوع «خواندن» و «دانش و یادگیری» روندی صعودی را طی کرده اند.
کلیدواژگان: روند موضوعی، کتابداری و اطلاع رسانی، تحلیل استنادی، سالنامه آریست -
صفحه 25امروزه بهره گیری از وب به عنوان یک محیط برای تولید، اشاعه واستفاده از اطلاعات علمی و فنی جزئی از زندگی روزمره دانشمندان است. اگر چه تحقیقات بی شماری درباره استفاده از خدمات و سرویس های متعدد وب به صورت واحد وجود دارد، اما تحقیقات اندکی وجود دارد که نشان دهد چگونه گروه های مختلف اجتماعی به ویژه دانشمندان از بخش های مختلف وب مرئی و نامرئی برای فعالیت های آموزشی و پژوهشی خویش استفاده می کنند. در این پژوهش، ابتدا مفهوم وب مرئی و نامرئی هم از جنبه فنی و هم از نقطه نظر استفاده تبیین می شود. سپس ضمن تعیین سهم وب مرئی و نامرئی در ذخیره و اشاعه اطلاعات علمی و فنی، به بررسی وضعیت استفاده محققان از وب مرئی و نامرئی بر اساس تیپ شناسی استفاده ها پرداخته خواهد شد. این پژوهش بر اساس روش تحقیق کیفی و با استفاده از مصاحبه مستقیم انجام شده است. جامعه آماری تحقیق متشکل از کلیه محققان، محققان- مدرسان و دانشجویان دکترا در حوزه علوم طبیعی در شهر گرونوبل فرانسه می باشد. تعداد نمونه این پژوهش 75 نفر هستند که به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب شده اند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل ایده آل تیپ ماکس وبر استفاده شده است.
کلیدواژگان: وب مرئی، وب نامرئی، استفاده، مدل ایده آل تیپ ماکس وبر، دانشمندان -
صفحه 41مقاله حاضر، به بررسی میزان رضایت دانش آموزان مقطع متوسطه ناشنوا از کتابخانه های عمومی شهر اصفهان با توجه به امکانات، منابع اطلاعاتی موجود، شیوه های ارائه خدمات و رفتار کارکنان می پردازد. روش پژوهش، توصیفی و از نوع پیمایشی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است که به منظور سنجش روایی از روش روایی صوری استفاده شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب پایایی آلفبای کرونباخ محاسبه گردید که مقدار آلفا برابر 89 درصد بدست آمد. جامعه آماری دانش آموزان مقطع متوسطه ناشنوای شهر اصفهان 156 نفر بود که تعداد 53 دانش آموز معادل 34 درصد دانش آموزان مقطع متوسطه ناشنوا از خدمات کتابخانه های عمومی شهراصفهان استفاده می کردند. داده ها در سطح آمار توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شد و از فراوانی، درصد، میانگین، جدول، نمودار، و آزمون های t و f استفاده گردید. بر اساس یافته ها، 5/92 درصد دانش آموزان کمتر از 2 سال عضو کتابخانه عمومی هستند، دفعات مراجعه 4/77 درصد دانش آموزان به کتابخانه عمومی در طول هفته به میزان یک بار بوده است. میزان رضایت 3/77 درصد دانش آموزان از راهنمای استفاده از خدمات کم بوده است. 5/41 درصد از پاسخگویان از «رفتار کتابدار» و 2/47 درصد آنها از «زمان صرف شده توسط کتابدار» و «کمک کتابدار در یافتن منابع مورد نیاز» رضایت دارند. همچنین بین میزان رضایت دانش آموزان دختر و پسر متوسطه ناشنوا از کتابدار و کمیت و کیفیت امکانات فیزیکی و رفاهی کتابخانه تفاوت معناداری وجود ندارد. براساس یافته ها، بررسی نارضایتی دانش آموزان مقطع متوسطه ناشنوا، ضروری است که حمایت مسوولان بخش های فرهنگی شهرداری و اداره کل آموزش و پرورش و مدیران نسبت به اهمیت کتابخانه های عمومی جلب شود.
کلیدواژگان: خدمات کتابخانه ای، دانش آموزان ناشنوا، کتابخانه های عمومی، اصفهان -
صفحه 55این پژوهش به ارزیابی اوپکهای مبتنی بر وب کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تهران پرداخته است. بدین منظور از روش کتابخانهای جهت یافتن ویژگی های اوپکها استفاده گردیده است. ویژگی های به دست آمده جهت بیان معیارهای ارزیابی به صورت سیاهه وارسی دستهبندی و طراحی شد و به وسیلهی آن اوپکهای مورد نظر از طریق مشاهده مورد ارزیابی قرار گرفت. ارزیابی 9 اوپک نشان میدهد که نیاز به بازنگری در طراحی این اوپکها وجود دارد. به طور کلی از نظر دسترسپذیری و قابلیت استفاده از نظام جستجو اوپکها وضعیت نسبتا خوبی داشتند. در زمینه های مراحل دستیابی به اطلاعات، کاربرپسندی، ارائه انواع مختلف منابع اطلاعاتی و تعامل مستقیم میان کاربر و نظام، اوپکها وضعیت مناسبی نداشتند. همچنین نتایج این پژوهش نشان میدهد در طراحی این اوپکها کمتر به کاربران نهایی و نیازهای آنها توجه شده است.
کلیدواژگان: اوپک مبتنی بر وب، فهرست پیوسته، معیارهای ارزیابی، کتابخانه های دانشگاهی تهران، نیاز کاربران -
صفحه 87این مقاله با نگاهی درون رشته ای به بررسی رفتار اطلاع جویی دانشمندان زیرشاخه های مختلف فیزیک و نجوم می پردازد و تاثیر دو عامل ماهیت میان رشته ای حوزه ی پژوهشی و پراکندگی متون را بر رفتار اطلاع جویی آنان بررسی می کند. روش پژوهش عبارت است از پیمایش 114 دانشجوی دکترا و عضو هیئت علمی در رشته فیزیک و نجوم در کالج دانشگاهی لندن که در سال 2006 انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که حوزه هایی که بیشتر ماهیت میان رشته ای دارند و یا پراکندگی متون آنان بیشتر است اغلب از روش جستجوی عمومی برای یافتن اطلاعات بهره می برند. این مطالعه نشان داد که استفاده از متون سایر حوزه ها صرفا به معنی پراکندگی متون نیست. مطالعه همچنین تفاوتهای درون رشته ای را در رفتار اطلاعاتی منجمان و فیزیکدانان آشکار کرد و نشان داد که در مطالعات رفتار اطلاعاتی برای پرهیز از خطر تعمیم نادرست یافته ها بهتر است که جامعه پژوهش به یک حوزه تخصصی خاص محدود شود.
کلیدواژگان: رفتار اطلاع جویی، رفتار اطلاعاتی، فیزیک، نجوم، دانشمندان، میان رشته ای، پراکندگی متون -
صفحه 107هدف از مطالعه حاضر، بررسی ویژگی های ساختاری و محتوایی مطرح در طراحی وب سایت کتابخانه های دانشگاهی ایران از دیدگاه کاربران و متخصصان ایرانی است. بدین منظور ابتدا دانشجویان تحصیلات تکمیلی و اعضای هیات علمی سه دانشگاه شهید چمران اهواز، صنعتی شریف و هنر تهران به عنوان نمونه ای از کل کاربران وب سایت کتابخانه های دانشگاهی ایران انتخاب شدند و ازطریق پرسشنامه ای در قالب سیاهه وارسی نظرات آنها جمع آوری گردید. در مرحله بعد نظرات 14 نفر از متخصصان طراح وب سایت کتابخانه که به صورت هدفمند انتخاب شده بودند از طریق پرسشنامه ای در قالب طیف لیکرت جمع آوری شد. نتایج این بررسی نشان داد که از دیدگاه کاربران ایرانی وب سایت های کتابخانه های دانشگاهی ایران، در طراحی این وب سایت ها ویژگی های محتوایی از اهمیت و اعتبار بالاتری نسبت به ویژگی های ساختاری برخوردارند. همچنین بررسی نظرات متخصصان نیز نشان داد که این گروه در زمینه ویژگی های محتوایی بیشتر بر روی ویژگی های محتوایی تخصصی تاکید می کنند و در زمینه ویژگی های ساختاری نیز به ویژگی های «کاربرمدار» که زمینه را برای دسترسی کاربران به محتویات و اطلاعات وب سایت فراهم می کنند، توجه بیشتری دارند.
کلیدواژگان: کاربران، وب سایت کتابخانه دانشگاهی، متخصصان طراح وب سایت -
صفحه 127الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی، الگویی مفهومی جهت تنظیم عناصر کتابشناختی در فهرست ها و پایگاه های اطلاعاتی، در سال 1997 از سوی ایفلا و به دنبال طرحی جهت بازنگری در قواعد فهرست نویسی آنگلوامریکن به وجود آمد. این الگو در صدد است که از سایر قواعد فهرست-نویسی موجود مجزا بوده و جهت تامین نیازهای اطلاعاتی کاربران که مهم ترین هدف این الگو محسوب می شود، از ساختاری جدید جهت ذخیره سازی و نمایش پیشینه های کتابشناختی بهره برد. به نظر می رسد می توان از برخی ویژگی های منحصر به فرد این الگو، در رفع مشکلات و کمبودهای فهرست های کنونی و طراحی نظام های آینده بهره گرفت. در مقاله حاضر پس از بیان تاریخچه الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی ایفلا و معرفی مختصر این الگو و موجودیت های تشکیل دهنده آن، به مهم ترین پژوهش های انجام شده در مورد آن اشاره شده و ویژگی های اصلی این الگو و تفاوت های آن با قواعد فهرست نویسی آنگلوآمریکن مورد بررسی قرار می گیرد. توصیف موازی مدرک اولیه و آثار وابسته به آن، ساختار سلسله مراتبی پیشینه های کتابشناختی و تهیه یک ابرپیشینه برای هر اثر و تعیین دقیق کارکردهای عناصر داده ای موجود در پیشینه های کتابشناختی، از جمله مهم ترین ویژگی های این الگو نسبت به قواعد فهرست نویسی آنگلوامریکن محسوب می شود. در انتها نیز برخی از نواقص مربوط به این الگو مورد بررسی قرار می گیرد.
کلیدواژگان: الگوی ملزومات کارکردی پیشینه های کتابشناختی، قواعد فهرست نویسی آنگلوامریکن
-
Page 5The aim of the present study is to identify subject trends of research in the field of library and information science so that one can have a general image of subject evolution trends in the research of this field. A subject analysis of the references of the articles published in the Annual Review of Information Science and Technology (ARIST) between 2002 and 2006 was conducted. Of 4663 references cited in ARIST articles, about 76% were printed material and 8% were electronic material. They all were published between 1996 and 2005. The most popular subject was "information storage and retrieval", with 839 (18%) references belonging to this subject. The least popular subject was “library buildings" with only one (0.02%) reference. The subjects “library and information science” and “organization” had decreasing trend up to 2000 and then its use was increased. Subjects “career” and “library use and users” had fluctuation during the period. Technical services, bibliographical control, technology and Information Technology, Media and Records Management had upward trend in the middle of the decade, but at the end of the decade, they decreased.
-
Page 25Using the Web has become ubiquitous and an indispensable part of scientists’ daily life. Although there are many studies dealing with the use of the Web, few studies have focused on how different user groups including scientists make use of visible and invisible parts of the Web for educational and research purposes. This article first introduces the visible and invisible parts of the Web, and then examines scientists’ use of these parts of the Web based on a usage typology. The study is a qualitative one and uses interviews as data collection tools. The research population includes 75 PhD students, researchers and lecturers in Grenoble (France) who are active in natural sciences. The sampling was done using stratified random sampling method. Max Weber’s ideal type is used for the data analysis.
-
Page 41the article studies deaf high school students’ satisfaction of Isfahan public library services. A sample of 156 deaf students in Isfahan was given a questionnaire to complete. Fifty-three students (34%) said they used public library services, of which 92.5% had joined the library in the last two years prior to the study. About 77% of users used the library once a week. About 45% used public libraries managed by municipality and 41.5% used mosque libraries. About 77% of users were a little satisfied with the service instructions. There were no significant gender differences in regard with students’ satisfaction of librarians and quality and quantity of physical and welfare facilities.
-
Page 55In this article, nine web based OPACs of state universities’ central libraries in Tehran were evaluated. For this purpose, first a list criteria for the evaluation of OPACs was drawn from the literature and an evaluation checklist was prepared. Then OPACs were evaluated using the checklist. The results showed the need for some improvement in the design of the OPACs. In terms of accessibility and usability of search system, they were relatively good. However, in term of the process of accessing information, user friendliness, presentation of different types of information resources and direct interaction between user and system, they were poor. The findings indicated that little attention had been paid to user's needs in designing the studied OPACs.
-
Page 87The article aims to investigate the information-seeking behaviour of physicists and astronomers from an intradisciplinary perspective. It also aims to find out any relation between the scatter of literature of a field, its interdisciplinairty and the information seeking behaviour of the scientists working in that field. A survey of PhD students and staff at the Department of Physics and Astronomy at the University College London was carried out with 114 respondents. The findings showed that the areas that are more interdisciplinary or have more scattered literature are more likely to use general search facilities for finding their information. The study also shows that cross-disciplinary use of literature is not necessarily an indication of the scatter of literature.
-
Page 107This article aims to investigate structural and content attributes of university websites from the perspective of website users and developers. The study had two phases. First, a sample of graduate students and faculty members from Shahid Chamran University of Ahvaz, Sharif University of Technology and Tehran University of Arts were surveyed as users of websites. A checklist of attributes was used in the survey. In the second phase, 14 website developers were surveyed. The findings showed that from users’ perspective, content attributes were more important than structural ones, while, website developers put more value on special content attributes as well as on those structural attributes which were user-oriented and facilitated users access to the content.
-
Page 127Functional Requirements for Bibliographic Records (FRBR) is a conceptual model for the arrangement of bibliographic records in catalogs and databases which was proposed in IFLA 1997, following a plan for revising Anglo-American Cataloging Rules (AACR). This model is inclined to be separated from the other cataloging rules, and uses a new structure for storing and displaying bibliographic records in order to meet user's information needs, which is the most important purpose of this model. Some unique characteristics of this model can be used for eliminating the problems of current catalogs and designing future ones. In this article, after describing the history of FRBR, and introducing this model as well as the entities which forms it, past studies related to FRBR and the main characteristics of this model are reviewed. In comparison to AACR, the main characteristics of FRBR are: parallel description of primary document, hierarchical structure of bibliographic records, preparing a super record for each document, and determining functions of existing data elements in bibliographic records. The article ends with some criticisms of the model.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.