فهرست مطالب

مجله علوم دانشگاه تهران
سال سی و چهارم شماره 4 (زمستان1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/10/11
  • تعداد عناوین: 10
|
  • سید رضا موسوی حرمی، اسدالله محبوبی، عبدالرضا باوی عویدی، حسن امیری بختیار صفحه 1
    در فون عنکبوت های ایران تا کنون به حضور جنس Steatoda از خانواده Theridiidae اشاره نشده است. در این مطالعه برای نخستین بار به تاکسونومی گونه گزارش نشدهSteatoda paykulliana (Walckenaer، 1806) از این جنس پرداخته شده است. این گونه در اروپا، شمال افریقا و خاور میانه پراکنده شده است، در این مطالعه توصیف نمونه های نر و ماده این گونه به همراه نکات تاکسونومیک ضروری ارائه شده است.
    کلیدواژگان: سازند گچساران، میدان نفتی آب تیمور، فرایند های دیاژنزی، رخساره انیدریتی
  • الهه پوراسلامی اردکانی، علی کدخدایی ایلخچی، مهرداد اسفندیاری، محمود برگریزان صفحه 35
    از فروردین سال 1373 تا آبان 1374، 53 نمونه وزغ و قورباغه از مناطقی در شمال و شمال شرقی ایران عمدتا در استان سمنان، جمع آوری شدند. از 47 نمونه وزغ سبز B. viridis، 95.7% به یک یا چند گونه کرم انگلی آلوده بودند. آزمون t نشان داد که طول پوزه-مخرجی وزغ های آلوده و غیرآلوده اختلاف معنی دار نداشت (0.243=p). آزمون 2? نیز نشان داد که این مقادیر بین نرها و ماده ها اختلاف معنی داری نداشت (0.778=p). کرم های انگلی وزغ های B. viridis شامل: مونوژنه آی Polystoma viridis (میانگین شدت آلودگی 3.33±3.65)؛ سستود سیکلوفیلید Nematotaenia dispar (میانگین شدت آلودگی 1.79±2.78) و نماتودهای Rhabdias bufonis و Cosmocerca sp. بودند. آزمون 2? نشان داد که بین آلودگی نرها و ماده ها به کرم های P. viridis (0.003=p، 9.08=2?) وN. dispar (0.006=p، 7.55=2?) اختلاف معنی دار وجود داشت، اما بین نرها و ماده های آلوده به R. bufonis اختلاف معنی دار نبود (0.968=p، 0.002=2?). براساس نتایج آزمون t، اندازه طول پوزه- مخرجی وزغ های B. viridis غیرآلوده، در مقایسه با وزغ های سبز آلوده به هریک از انگل های N. dispar (0.248=p)، P. viridis (0.872=p) و R. bufonis (0.128=p) اختلاف معنی داری نداشتند. تنها یکی از 3 نمونه قورباغه های مردابی معمولی Rana ridibunda ridibunda آلوده به ترماتود Skrjabenoeces similis بود. در 3 نمونه قورباغه جنگلیR. macrocnemis pseudodalmatina دیژنه آی Haplometra cylindracea و در یکی ازآنها نماتود Oswaldocruzia filiformis مشاهده گردید.
    کلیدواژگان: تخلخل، رگرسیون گام به گام پیشرو، شبکه عصبی، نشانگرهای لرزه ای چندگانه، نگار صوتی، نگار چگالی، وارون سازی لرزه ای
  • میثم شفیعی اردستانی، ابراهیم قاسمی نژاد، حسین وزیری مقدم صفحه 45
    دودمان سلولی هیپوفیز موش صحرایی تحت عنوان GH3و زیر کلون آن GH3/B6 ویژه ترشح هورمون پرولاکتین و هورمون رشد می باشند. این سلولها بطور گسترده برای بررسی اثر مواد مختلف روی ترشح پرولاکتین به صورت”in vitro“بکار می روند. محیط کشت مورد استفاده برای این سلولها، Ham’s F12 حاوی 5/2 % سرم جنین گاو و 15 % سرم اسب می باشد. زمان دو برابر شدن سلولها30 تا 52 ساعت است که به کیفیت سرم مورد استفاده بستگی دارد مطالعات نشان داده اند که اسید پکتیک یکی از عوامل افزایش دهنده مقدار ترشح پرولاکتین در این سلول ها در انکوباسیون های کوتاه مدت می باشد. انکوبه کردن سلولها با اسید پکتیک به مدت 30 دقیقه شکل سلولها را تغییر داده، سلول ها شروع به گرد و برجسته شدن کرده و حالت ترشحی به خود گرفتند. اسید پکتیک تاثیری در تعداد سلول ها نسبت به نمونه شاهد نداشت. محلول اسید پکتیک، محیط کشت را اسیدی می کند و باعث ایجاد شرایط نامطلوب برای سلول ها می شود. برای رفع این مشکل از محیط کشت حاوی Hepes به عنوان بافر برای ثبات pH استفاده شد ولی به مرور زمان شکل ظاهری سلول ها تغییر کرد و رشد آنها کاهش یافت. سلول ها گرد شدند، غشاء آنها گرانوله شد و درصد سلول های زنده کاهش پیدا کرد. این تغییر وضعیت سلول ها به دلیل تشکیل هیدروژن پر اکسید توسط Hepes می باشد. برای طبیعی ماندن مقدار pH محیط کشت و خنثی نمودن اسیدیته اسید پکتیک از محلول NaOH استفاده گردید که تاثیری بر سلول ها نداشت و بدینوسیله pH در حد 2/7 ثابت شد.
    کلیدواژگان: تخلخل عمق دیرینه، سازند آبدراز، فرامینیفرا، تغییرات سطح آب
  • ایمان معتضدیان، حسین رحیم پور بناب، علی کدخدایی، محمدرضا رجلی صفحه 57
    هدف مطالعه پیشنهادی پیشگویی کلاسهای ساختاری پروتئین ها در دو وضعیت (تمام آلفا و تمام بتا) با استفاده از روش مدل سازی ترکیبی دو مرحله ای با شبکه عصبی مصنوعی (ANN) و مدل لوجستیک رگرسیون (LRM) است. ساختار شبکه و فرایند آموزش طولانی، کاربرد آن را در تمام زمینه ها محدود کرده است. پیشگویی کلاسهای ساختاری پروتئین ها روی یک سری داده (104n=) از پروتئین های غیر همولوگ تک دومین کروی اجرا شد. پارامترهای معنا دار آماری در مدل لوجستیک رگرسیون فراوانی تکی اسید آمینه های والین و گلیسین همچنین فراوانی ترکیبات دوتایی لیزین-پرولین، ایزولوسین-سرین، گلوتامین- سرین و گلوتامین- پرولین بودند. در بین ترکیبات سه تایی نیز تنها فراوانی ترکیب آسپاراژین- لوسین- آسپارتیک اسید معنادار بود. پیشگویی کلاسهای ساختاری در دو وضعیت (تمام آلفا و تمام بتا) تنها بر اساس هفت شاخص ساختاری معنی دار به عنوان متغیر های ورودی از بین 642 متغیر ساختاری 88% کارایی نشان داد. در این مطالعه، هر دو شاخص وابسته به آستانه و غیر وابسته (ROC) برای ارزیابی مدل استفاده شده است.
    کلیدواژگان: سرعت موج برشی، الگوریتم های ژنتیک، آنالیز رگرسیونی، افق غار، سازند آسماری
  • نرگس منجزی، حسین وزیری مقدم، عزیزاله طاهری، حسن امیری بختیار صفحه 67
    آبسیزیک اسید (ABA) یک هورمون تنشی است که در سازگاری های گیاه به محیط های تحت تنش، دارای نقش های متفاوتی است. افزایش ABA بافت برگ، خروج آب از گیاه را از طریق بستن روزنه ها کاهش می دهد. به منظور بررسی تاثیر تنش خشکی بر تغییرات ABA بافت برگ و مقاومت روزنه ای نخود، آزمایشی در شرایط گلخانه انجام گرفت. سه ژنوتیپ مقاوم شامل ICCV93040، MCC13 و MCC10 و دو ژنوتیپ حساس به خشکی شامل MCC120و MCC180 در دو شرایط تنش خشکی و رطوبت کافی در لوله های پلاستیکی (cm12 × 50) حاوی شن شسته شده رشد نمودند و از محلول غذایی هوگلند برای تغذیه گیاهان استفاده شد. میزان رطوبت شن، در تیمار شاهد در حد ظرفیت زراعی و در تیمار تنش 25% ظرفیت زراعی بود. غلظت ABA بافت برگ توسط دستگاه HPLC تعیین شد. تنش خشکی تاثیر معنی داری بر غلظت ABA بافت برگ داشت و با افزایش مدت زمان قرارگیری گیاه در معرض تنش تا زمان گل دهی غلظت ABA افزایش و پس از آن به دلیل پیر شدن برگها غلظت ABA کاهش یافت. ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر تجمع ABA و مقاومت روزنه ای تفاوت نشان دادند. بیشترین و کمترین تجمع ABA به ترتیب در ژنوتیپ مقاوم به خشکی MCC13 و ژنوتیپ حساس به خشکی MCC120 با مقادیر(fw) ng g-13 و 29 مشاهده شد که یک اختلاف 10 برابری است. تنش خشکی مقاومت روزنه ای برگ را در ژنوتیپ های مقاوم و حساس به خشکی هر دو نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. اما در هر دو تیمار مقاومت روزنه ای در ژنوتیپ های مقاوم بیش از ژنوتیپ های حساس بود. همبستگی معنی دار و مثبتی بین غلظت ABA و مقاومت روزنه ای برگ در شرایط تنش خشکی مشاهده شد (87/0 = r) اما در شرایط رطوبت کافی رابطه فوق معنی دار نبود (21/0 = r)
    کلیدواژگان: سازند سورگاه، فرامینیفرهای شناور، زیست چینه نگاری، حوضه زاگرس
  • سید حسین هاشمی، فرشته سجادی، زهرا حکیمی تهرانی صفحه 77
    اثر آرد دانه بادام زمینی (Arachis hypogaea L. cv. Astaneh) و اجزای مختلف آن بر رشد Streptomyces clavuligerus و تولید کلاولانیک اسید در محیط کمپلکس دارای آردسویا، آرد مالت و نمک های معدنی بررسی شد. بهترین غلظت آرد دانه بادام زمینی برای رشد S. clavuligerus و تولید کلاولانیک اسید به ترتیب 5 و 1 گرم بر لیتر بوده، که به ترتیب موجب %35 و %40 افزایش بیوماس و تولید کلاولانیک اسید شده است. بیشترین تولید کلاولانیک اسید در محیطهای حاوی آرد دانه بادام زمینی، کنجاله بادام زمینی، روغن بادام زمینی، گلیسرول، کنجاله بادام زمینی+گلیسرول، بخش پروتئینی بادام زمینی+ گلیسرول و محیط کشت شاهد به ترتیب 657، 391، 459، 463، 614، 668 و 467 (میلی لیتر) بود. بیشترین تولید کلاولانیک اسید در محیط های کشت حاوی پروتئین بادام زمینی+ گلیسرول و آرد دانه بادام زمینی به دست آمد که تولید کلاولانیک اسید در این محیط ها به ترتیب 43 و 40 درصد بیشتر از شاهد بود. نتایج پژوهش نشان می دهد که آرد دانه بادام زمینی و اجزای مختلف آن منبع کربن و نیتروژن و یا تحریک کننده مناسبی برای تولید کلاولانیک اسید هستند.
    کلیدواژگان: اندام زایا، اسپورهای برجا، Punctatosporites scabratus، Marattiopsis asiatica، ژوراسیک، البرز شرقی
  • محمدحسین آدابی، نواب خدایی صفحه 87
    اثر محیط های کشت و غلظت های متفاوت بنزیل آمینوپورین (BAP) در تشکیل مستقیم شاخساره نابجا بر روی رویان های جداکشت کاج تهران(Pinus eldarica) مورد مطالعه قرار گرفت. تجزیه آماری داده های بدست آمده اثر معنی دار نوع محیط کشت و غلظت BAP را در القای مریستم های شاخساره نشان داد. در میان محیط های کشت مورد استفاده، محیط کشت له پویوره (LP) دارای پنج میلی گرم در لیتر BAP مناسب ترین اثر را در تشکیل شاخساره های نابجا داشت. تولید شاخساره بدون گذر از تشکیل بافت کالوس حدواسط، مستقیما بر روی جنین و عمدتا در پای برگ های لپه ای مشاهده شد. مطالعات بافت شناختی نشان دادند که تولید شاخساره با تشکیل مستقیم مریستم شاخساره و یا گرهک های شاخه زا در سطح رویان ها صورت می گیرد. ساختارهای مریستمی تشکیل شده دارای سازمان بافتی متعارف و قابل مقایسه با مریستم کاج ها در شرایط طبیعی بودند. روش آزمایشگاهی بدست آمده می تواند برای مطالعات باززایی کاج تهران مفید باشد.
    کلیدواژگان: ژئوشیمی، کانی شناسی اولیه، آب و هوای دیرینه، پرموتریاس، سازند کنگان، خلیج فارس
  • عباس افتخاری، علی یساقی ساری صفحه 103
    مطالعه حاضر در راستای تکمیل تحقیقات تاکسونومیکی قبلی روی دوجورپایان آبهای شیرین ایران، در استانهای آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل است. بررسی نمونه ها در ایستگاه های مختلف این استانها نشان داد که همه نمونه ها متعلق به خانواده Gammaridae هستند، دو جنس از این خانواده که در این مناطق یافت شدند Gammarus و Obesogammarus بودند. گونه Obesogammarus turcarum منحصر به حوضه آبریز خزری است و در طول رود ارس مشاهده شد. از گروه گونه ای Gammarus pulex سه گونهG. komareki، G. lacustris و G. paricrentus مشاهده شدند. نتایج نشان داد که گونه G. komareki گونه غالب منطقه است. از دید جغرافیای جانوری، گونه G. komarekiدر آسیای صغیر وG. lacustris درشمال آمریکا، اروپا، و آسیا توزیع دارد و در مقایسه با این دو گونه G. paricrentusبومی ایران محسوب می شود و در یکی از ایستگاه های نمونه برداری به صورت همجا با G. lacustris مشاهده شد.
    کلیدواژگان: پهنه لرستان، زاگرس چین خورده رانده، سبک چین خوردگی، چینه نگاری مکانیکی