فهرست مطالب

مشکوه - پیاپی 104 (پاییز 1388)

فصلنامه مشکوه
پیاپی 104 (پاییز 1388)

  • 156 صفحه، بهای روی جلد: 6,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1388/11/01
  • تعداد عناوین: 11
|
  • قرآن و حدیث
  • نصرالله شاملی، علی بناییان اصفهانی صفحه 4
    در این مقاله، نخست واژه «صمت» از نظر علم لغت و در اصطلاح علم اخلاق توضیح داده می شود. سپس به کاربرد آن در قرآن کریم اشاره می گردد. با ترسیم میدان معناشناسی «صمت» در نهج البلاغه، واژگان هم معنای آن مشخص شده، به منظور آشکارتر شدن معنای این واژه، تطور دلالی آن در میان روایات و نزد صاحبان عقل و قلب بیان می شود.
    واژه «سکوت» دارای یک سیستم معنایی است که باید عناصر مرتبط با آن را در مسیر تاریخی معنای لغوی استخراج کرد، و از نظر اصطلاحی نیز می باید در تطورات دلالی، مصادیق گوناگون آن در متون مختلف دینی، علمی و اخلاقی روشن شود.
    صمت یا سکوت، هم دارای ارزش های اخلاقی اند و هم کلامی. بنابراین، بسته به این که آن دو را در کجا به کار بریم، پیوسته بر مصادیق آن افزوده می شود. پس صمت یا سکوت از باب اشتراک معنوی تلقی می گردد.
    صمت یا سکوت با واژگانی همچون حکمت، حلم و علم ارتباط دارد و به همین دلیل در زبان اهل حدیث یکی از چهار رکن تفقه به شمار می آید.
    کلیدواژگان: صمت، سکوت، معناشناسی، نهج البلاغه، علم اخلاق
  • محسن رجبی صفحه 18
    پیامبر اعظم همزمان و موازی با اقراء و قرائت قرآن بر مردم، نسبت به نگارش و جمع و تدوین قرآن در مجموعه ای مدون و منظم به نام «مصحف» اهتمام فراوانی داشتند. از این رو، معلمان و مقریان قرآن صورت نوشتاری قرآن را همراه صورت قرائی(شفاهی) آن روایت می کرده اند. بدین ترتیب، یکی از دانش های علوم قرآنی با عنوان علم «رسم المصحف» که آیین نگارش و آداب کتابت قرآن را بررسی و تحلیل می کند، شکل گرفت. علت تفاوت رسم الخط برخی کلمات قرآن با مرسوم القرائه آن، و جواز تغییر و تبدیل رسم الخط با هدف آسان سازی آموزش و ترویج قرآن، از سده های نخستین اسلامی یکی از مهم ترین موضوعات و مسائل علم «رسم المصحف» بوده است. این نوشتار با بررسی دیدگاه های مختلف درباره رسم المصحف، بر آن است روایات و دیدگاه هایی که تفاوت های موجود در رسم الخط قرآن را ناشی از خطای کاتبان وحی یا ناقص و ابتدائی بودن خط عربی می پندارند، تبیین و تحلیل کند و نادرستی آن را نشان دهد.
    کلیدواژگان: رسم الخط قرآن، قرائت و کتابت قرآن، آموزش و ترویج قرآن، سیره نبوی، اختلاف مصاحف، خط کوفی
  • محمد مهدی رکنی یزدی صفحه 47
    نویسنده با تامل در شماری از آیات به این نکته دست یافته که یکی از قالب های بیان و استدلال در قرآن مجید مقایسه بین دو امر است که حسن و قبح آن دو روشن می باشد. این آیات با تمثیل و گاه استفهام همراه است، و با حفظ بلاغت و شیوایی زبان، استدلالی قوی و پذیرفتنی دارد که پیام الهی را ابلاغ می کند.
    کلیدواژگان: قرآن، تمثیل، مقایسه، استدلال
  • مهدی مردانی صفحه 55
    در میان مراکز و حوزه های حدیثی جهان اسلام، مدرسه حدیثی یمن یکی از با سابقه ترین و تاثیرگذارترین مراکز اهل سنت است که سهم بزرگی در نقل و نشر احادیث پیامبر داشته است. از این رو مقاله حاضر عهده دار بررسی فعالیت این مدرسه حدیثی در دو قرن نخست هجری است. ویژگی های جغرافیایی و فرهنگی یمن، چگونگی شکل گیری مدرسه یمن، راویان و محدثان یمانی، آثار برجسته حدیثی و ویژگی های بارز مدرسه یمن موضوعاتی است که در این نوشتار به بحث گذاشته شده است.
    کلیدواژگان: یمن، مدرسه حدیثی، احادیث نبوی، اهل سنت
  • فرحناز وحیدنیا صفحه 69
    دراین مقاله نگارنده به بررسی روش مؤلف در تفسیر نور الثقلین (ازتفاسیرروایی شیعیان)، جزئیات شیوه کار مصنف، اسرائیلیات در تفسیر نور الثقلین، معانی حروف مقطعه در تفسیر نور الثقلین و مباحث علوم قرآنی در تفسیر نور الثقلین، پرداخته است.
    کلیدواژگان: روایت، تفسیر، تفسیر نورالثقلین
  • تاریخ و فرهنگ اسلامی
  • مهدی فرمانیان صفحه 77
    تفکر بازگشت به سلف به میزان قابل توجهی در جوامع اسلامی مورد استقبال عالمان و جوانان قرار گرفته است. در این میان گرایش های فکری گوناگونی در میان سلفیان به وجود آمده است که می توان از سلفیه تکفیری وهابی عربستان، سلفیه افراطی دیوبندی شبه قاره هند، سلفیه اعتدالی اخوان المسلمین مصر و سلفیه جهادی سید قطبی یاد کرد. اگرچه تفکرات وهابیت برگرفته از سلف نیست و زاییده فکر ابن تیمیه در قرن هشتم و محمد بن عبدالوهاب است، اما وهابیت در جهان اسلام خود را به عنوان سلفیه مطرح ساخته، اندیشه های غیر اسلامی خویش را به عنوان تفکر سلف به جهانیان عرضه می کند و با حربه تکفیر به تفرقه میان مسلمانان دامن می زند. در قرن دوازدهم گرایش سلفی به وسیله شاه ولی الله دهلوی در هند گسترش یافت و پس از آن، دیوبندیه و جماعه التبلیغ به تفکرات سلفیه توجه ویژه نموده، برخی از حنفیان، به اصحاب حدیث و وهابیت نزدیک شدند. در قرن چهاردهم، سید محمد رشید رضا در شمال آفریقا از وهابیت طرفداری کرده، تفکرات ابن تیمیه را پذیرفت، ولی هیچ گاه موافق تندروی های وهابیان نبود. اخوان المسلمین مصر گرایش سلفیه اعتدالی را پذیرفته، تقریب میان مذاهب را در دستور کار خویش قرار دادند. در این میان برخی از اعضای اخوان المسلمین در مثل سید قطب رویکرد افراطی به عقاید خویش دادند. در این نوشتار ویژگی ها و اندیشه های این چهار تفکر سلفی را بررسی کرده و نشان داده ایم که اختلافات فراوانی میان این چهار گرایش وجود دارد و اشتراک آن ها در بازگشت به سلف است که با افکار ابن تیمیه و طرفداران آن درآمیخته است.
    کلیدواژگان: سلفیه، وهابیت، دیوبندیه، اخوان المسلمین، جهاد، بدعت و سنت
  • اسماعیل رضایی برجکی صفحه 105
    قبر سبز متعلق به نظام الدین علیشاه فرزند محمد از نسل حمزه بن موسی الکاظم که تا چند سال پیش در حاشیه بازار حاج آقاجان، مورد زیارت و احترام عموم بود، اکنون در انتهای شمال باغ رضوان - شمال غربی حرم مطهر رضوی - قرار گرفته است. با این حال تاکنون هویت مدفون در آن به درستی شناخته نبود که با مراجعه به اسناد تاریخی و بازخوانی سنگ قبر وی توسط گروه تراجم و انساب بنیاد پژوهشهای اسلامی، این بازشناسی تا حد قابل توجهی انجام گرفت.
    کلیدواژگان: قبر سبز، حرم امام رضا (ع)، نظام الدین علیشاه، قتلگاه مشهد
  • مصطفی جلیلیان مصلحی صفحه 120
    نوشتار حاضر پژوهشی است درباره شخصیت و ماهیت هنر شاعر معاصر خراسانی و مدیحه سرای اهل بیت عصمت و طهارت، استاد فقید ذبیح الله صاحبکار، متخلص به «سهی». در این جستار، نویسنده ضمن یادکرد شرح حال و شناسنامه فعالیت های ادبی وی، با نقد و بررسی شعر آن دانشی مرد ورق را در آینه زلال ادبیات متعهد متبرک می سازد.
    کلیدواژگان: ادبیات، شعر، آموزه های اخلاقی و حکمی، بررسی و نقد ادبی
  • احمد نمایی صفحه 132
    کتاب اسلام در آمریکا ترجمه آقای محمد حسینی ابریشمی توسط بنیاد پژوهشهای اسلامی در آستانه نشر قرار دارد. در این مختصر، دورنمایی از این کتاب که دریچه ای است به سوی آشنایی بیشتر با وضعیت مسلمانان آمریکا ارائه شده است. ایمان و عمل اسلامی، نقش آفرینان تحول اسلام، زنان و خانواده های آمریکایی مسلمان، زندگی مسلمانان در جامعه آمریکا، اعمال گروهی در اسلام، آینده اسلام در آمریکا و زندگی نامه مختصر مسلمانان معروف آمریکا، از دیگر موضوعات عمده ای است که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: اسلام، مسلمانان، آمریکا
  • غلامرضا جلالی صفحه 140
|
  • Dr. NaṢrullā ShāmilĪ AlĪ Banā'Īyān IṢfahānĪ Page 4
    The term silence has a semantic system that the elements related to it in the historical course of its literal meaning have to be extracted and its various evidences in different religious, scholarly, and ethical texts to be clarified terminologically in its evidential transformation. In view of this issue, the writer has regarded ṣamt or silence in terms of shared meaning and proceeded to explain its relation to such terms as ḥikmat (Divine wisdom), ḥilm (forbearance), and ‘ilm (knowledge). In conclusion, he has analyzed the semantics field of the term ṣamt and its synonyms in Nahj al-Balāgha.
  • MuḤsin RajabĪ Page 18
    The Noble Prophet (S.A.W.)'s endeavor in compilation of the Quran along with its recitation and teaching how to recite it led to the gradual formation of the science of rasm al-Muṣḥaf (orthography of the Quran). The reason for the difference between the orthography of some of the words of the Quran with the same word as it is commonly recited and the permissibility for the change and alteration of the orthography aiming at facilitating the education and promotion of the Quran has been one of the most important issues concerning the science of rasm al-Muṣḥaf since the early centuries of the Islamic calendar. While studying various viewpoints, the present writing analyzes the views that consider the difference in orthography as a result of the mistakes committed by the writers of Revelation or due to the deficiency and primitiveness of the Arabic script, and proves it as wrong.
  • Dr. MuḤammad MahdĪ RuknĪ YazdĪ Page 47
    Concentrating on a number of the verses of the Quran, the writer has figured out that one of the patterns for expression and argumentation in the Quran is comparing two issues whose good and evil are not clear. These verses come along with allegories and, sometimes, interrogations; and, while retaining the rhetorical excellence and lingual eloquence, they have strong and acceptable argument to deliver the divine message.
  • MahdĪ MardānĪ Page 55
    Yemen School of Tradition is one of the oldest Sunnī centers with a long and impressive record of transmission and promulgation of the Holy Prophet (S.A.W.)'s traditions. Yemen's geographical and cultural features, the way the Yemen School of Tradition was formed, transmitters of ḥadīth and traditionists, and the School's outstanding works of traditions are among the issues that the writer has dealt with in this article.
  • Farrukhnāz WaĪdniyānĪ Page 69
    The subject matter of the present article is to introduce of Tafsīr Nūr al-Thaqalayn, as one of the Shī‘ī interpretations. The writer's method, the issue of isrā’īliyāt (the Jewish and Christian Lore) in interpretation, the meanings of disconnected letters, and discourses on Quranic sciences are among the issues that the writer has attempted to bring up in this article.
  • MahdĪ Farhāniyan Page 77
    The idea of returning to the [era of ones] predecessors (salaf) is considerably welcomed by Muslim communities. In this respect, various trends have been created among the Salafis, which can be mentioned as the Saudi Takfīrī Salafis, the extremist Deobandi Salafis of Indian Subcontinent, the moderate Ikhwān al-Muslimīn Salafis of Egypt, and the Jihādī Salfiya of Sayyid Quṭb. Although Wahabi thoughts are not adopted from Salafiya and are merely born of thoughts of Ibn Taymiya and Muḥammad b. ‘Abd al-Wahāb, Wahabism in the Muslim World has introduced itself as Salafiya, presenting non-Islamic ideas as Salaf thoughts (i.e., belonging to the predecessors). This writing includes a historical review of the Salafi thinking trends in respect to its geographical dispersion throughout the world of Islam.
  • IsmāĪl RiḌā'Ī BurjakĪ Page 105
    The Green Grave, which enshrines the body of Niẓām al-Dīn ‘Alīshāh, a descendant of Ḥamzat b. Mūsā al-Kāẓim, was until several years ago located on the side of Ḥāj Āqājān bazaar and revered and visited by the pilgrims and the public people, is now located on the north end of Bāq Riḍwān cemetery due to the demolitions and reconstructions taken place in recent years. The figure buried there is not fully identified; however, the Biography and Genealogy Department of the Islamic Research Foundation has undertaken an extensive study of the historical documents and re-examination of the epitaphs to further clarify his identity.
  • MuṢṬafā JalĪliyān MuṢliḤĪ Page 120
    The present article consists of a research about the character and personality of the contemporary poet of Khurāsān, the late master Dhabīḥullāḥ Ṣāḥibkār, whose pen name was Suhā. Presenting the biography and records of literary activities of this scholarly figure, the writer proceeds to provide a literary critique of his works and bless the pages of this writing with the splendor mirrored in the committed literature.
  • Abstracts
    Ahmad Rezvani Pages 1-4