نشریه فناوری نانو
پیاپی 147 (دی 1388)

ایران از حیث جغرافیایی در منطقه ای قرار گرفته است که صاحب منابع عظیم نفت وگاز است. همین امر موجب شده است تا صنعت نفت اصلی ترین رکن در چرخه اقتصاد کشور باشد. با استفاده از فناوری نانو برای افزایش تولید صیانتی نفت و کاهش هزینه های تولید، می توان درآمد حاصل از این بخش را برای سرمایه گذاری های آتی که موجب تحولی در اقتصاد کشور می گردد، مورد استفاده قرار داد. اولین قدم در برنامه ریزی، بررسی جایگاه و وضعیت فعلی است. در این گزارش به بررسی پایان نامه ها، مقالات و سمینارهای برگزار شده در حوزه فناوری نانو پرداخته شده است. این گزارش بر مبنای جستجو به کمک کلمات کلیدی مورد استفاده در حوزه مهندسی نفت تهیه شده است. روند کلی فعالیت های انجام شده نشان می دهد که فناوری نانو در مهندسی نفت در ابتدای راه قرار داشته و نیازمند آشنایی محققان، استادان و متخصصان با فناوری نانو است که این کار جز با فعالیت های ترویجی امکان پذیر نیست.

نانوپزشکی و هومیوپاتی هر دو با مقادیر اندکی از مواد دارویی سرو کار دارند، اما شباهت ها در همین جا خاتمه می یابد.

موفقیت اقتصادی محصولات فناوری نانو که بر مبنای فناوری سطح پایین تولید شده اند، مانند لوازم ورزشی و روان کننده ها راه را برای ظهور لوازم و کاربردهای نانویی پیشرفته هموار می نماید.

در این مقاله دلایل استفاده از نیمه رسانای نانو دی اکسید تیتانیوم بعنوان فتوکاتالیست بررسی شده و فازهای کریستالی آناتاس، روتایل و بروکیت آن از نظر ساختارفضایی مورد مطالعه قرار گرفته است. روش های تولید آزمایشگاهی و صنعتی نانو دی اکسید تیتانیوم تشریح شده است. همچنین کاربردهای نانوTiO2 در صنایع نساجی، تصفیه پساب و هوا بررسی شده است. تحقیقات نشان می دهد که فاز کریستالی آناتاس با دارا بودن انرژی باند شکاف بیشتر و فعالیت فتوکاتالیستی بالاتر نسبت به فاز های دیگر، بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد و استفاده از نانو TiO2 در بسیاری از صنایع رویه صنعتی و تجاری شدن را در پیش گرفته است.

فیلم های نانوحفره ای و نانوساختاری اهمیت روزافزونی در صنایع میکروالکترونیک و فتونیک یافته اند. آنها راهی به سمت مواد با ثابت دی الکتریک پایین هستند، که پایه ای برای نسل های آتی ریزپردازنده های قدرتمند هستند. آنها تنها مسیر دستیابی به مواد با ضریب شکست کمتر از 1/2 (یک ویژگی الزامی برای توسعه آتی قطعات بلور فتونیک)، انعکاس دهنده های تمام جهت پیشرفته، روکش های ضدانعکاس پیشرفته و جاذب های جسم سیاه هستند. علاوه بر این، این فیلم ها توانمندی بسیار بالایی را در مصارف جداسازی، کاتالیزوری، مهندسی پزشکی و انتقال حرارت نمایش داده اند. در این مقاله ضمن مرور دو روش ابتدایی ساخت این فیلم ها یعنی خودآرایی مبتنی بر تبخیرسازی و رسوب دهی با زاویه مورب یا خراشان، برخی از ویژگی های این فیلم ها که در صنایع میکروالکترونیک و فتونیک حیاتی هستند، مورد بحث قرار خواهند گرفت.

در دنیای کنونی تبدیل دانش و فناوری به محصول مورد پسند بازار، دست کم به اندازه ایجاد دانش های نو اهمیت دارد. کشورهای مختلف با درک اهمیت تجاری سازی نتایج حاصل از تحقیقات، ساز و کارهای متعدد و متفاوتی را بدین منظور در نظر گرفته اند. این ساز و کارها که در مجموع تحت عنوان زنجیره ی ایده تا بازار قرار می گیرد، شامل ساختارها و فرآیندهای مختلفی است. تعیین اولویت های تحقیقاتی، حمایت از تولید علم، ایجاد شبکه های اطلاعاتی، پشتیبانی از تحقیقات، حمایت از تشکیل و ادامه فعالیت شرکت های نوپای فناور و... بخشی از فرآیندهایی است که در ساختارهای زنجیره فوق الذکر صورت می گیرد. عملکرد ضعیف هر حلقه در زنجیره ایده تا بازار یا وجود حلقه های مفقوده منجر به عدم استفاده از نتایج تحقیقات و ضعف تجاری سازی دستاوردهای تحقیق و توسعه می گردد.