نشریه فلسفه
سال سی و سوم شماره 1 (تابستان 1384)

این مقاله به تقریر و شرح و ارزیابی استدلال دانلد دیویدسن بر ضد امکان روان شناسی علمی اختصاص دارد.دیویدسن بنابه اصلی که آن را«قانون گریزی امور ذهنی»نامیده روان شناسی علمی را قانون گریز و لذاغیر ممکن می داند. درتوضیح مقدمات استدلال برخی از نظریات خاص دیویدسن،همچون نظریه او در باب نحوه ارتباط امور ذهنی با امورفیزیکی،نظریه تفسیررادیکال و...که دراستدلال او نقش اساسی دارند،توضیح داده شده است.

یک ازفرقه های کهن و معروف اسلامی فرقه مرجئه است.که درنیمه دوم سده اول هجری پیداشد.مذهب این فرقه «ارجا»بود که دوبعدداشت: بعد سیاسی-دینی و بعد کلامی –فلسفی. بعد سیاسی آن ناظربه کسانی بود،که پس از قتل عثمان و به خلافت رسیدن امیرالمومنین علی علیه السلام و به حکومت رسیدن معاویه،به طرفداری آنان با یکدیگر می جنگیدند.این فرقه از هیچ یک از متحاربان طرفداری نمی کردندو درباره آنها حکمی نمی دادند.بلکه حکم را به تاخیر می انداختند،تادرقیامت خدا خود داوری فرماید.اما بعد کلامی آن ناظر به تعریف ایمان و اسلام بود.آنها برخلاف خوارج و معتزله و موافق جمهورمسلمانها عمل را ازاجزاء و ارکان ایمان و اسلام نمی دانستند،مرتکب کبائر را که توبه نکرده مومنو مسلم و مشمول و محکوم احکام اسلام می شناختند و او را امیدوار به فضل و بخشش خداوند می کردند.واضع مذهب ارجاء حسن بن محمد حنفیه شناخته شده است.

از اواخر قرن نوزدهم،مذهب تحصلی در علوم دچارسستی و تزلزل شد و بحثهای گوناگون درباب عینیت یا عدم عینیت علم سبب شد تامبانی نظری علوم جدید گرفتار بحران شود. ادموند هوسرل درآخرین اثرخود، بحران علوم اروپایی و پدیدارشناسی استعلایی، این بحران را تشریح می کند و آن را به فرهنگ اروپایی و یا به صورت عام تر به تفکر غربی مربوط می داند.او برای غرب، یک صورت نفسانی واحد قائل است که درتاریخ اروپا تقرر یافته است. اما هیدگر مسئله علم را با توجه به فلسفه جدید و غلبه سوبژکتیویته درآن مطرح می کند.البته به نظر برخی شارحان هیدگر،نمی توان او را درردیف فیلسوفان علم قلمداد کرد؛بلکه هیدگر درمقام یک فیلسوف، نظری وجودشناسانه به علوم جدید کرده است.هیدگر فارغ از ردواثبات و از موضع پدیدارشناسانه به شیوه خود می خواهد نحوه تفکری را که علوم جدید در بستر آن نشو و نما کرده اند،شرح دهد و از خلال آن نحوه دیگری از تفکر را نشان دهد.

در این مقاله سخن درباره این است که چون به تطبیق میان دو نظام تفکر می پردازیم، برچه مبنایی عمل می کنیم؟آیا صرفا تشابهات ظاهری و صوری را میان این دو نظام مشخص می کنیم؟ کربن مبنای تطبیق را بر پدیدار شناسی استوارمی کند.پدیدار شناسی درنظر او مجالی است برای گذشتن از تاریخ زدگی و مذهب اصالت امر تاریخی و نهایتا رسیدن به مرتبه ای که تطبیق در آنجا صورت می پذیرد.این مرتبه با تاریخ انفسی ملازم می شود،تاریخی که دروجود آدمی جاری است و با ظهور حقیقت وجود و مفتوح ماندن درقبال آن مربوط می شود.

از مهم ترین انتقادات کانت به برهان وجودی این است که برهان وجودی،یک برهان توتولوژیک و ازاین رو بی حاصل است، زیرا به ادعای طرفداران آن،وجود در تعریف خدا گنجانده شده است،یعنی قضیه «خداوجوددارد»،یک قضیه تحلیلی است.درحالی که تمام قضایای وجودی تالیفی اند نه تحلیلی.به علاوه اساس این برهان بر این است که وجود،یک کمال یا محمول حقیقی است. اما وجود،صفت یا محمول حقیقی هیچ چیز نیست، بلکه نقش آن فقط وضع ((posit شی و همه اوصاف و کمالات آن است. این مقاله به نقد و بررسی بعضی از انتقادات کانت می پردازد و چهاردلیل دررد آنها ذکر می کند.

هارتموت بوخنر باهمکاری شاگردان ژاپنی هیدگر،به مناسبت صدمین سال تولدمارتین هیدگر کتاب «ژاپن و هیدگر»را منتشر کرده است.مهمترین خصوصیت کتاب آن است که دوره ای پرنشاط و پرثمر درحیات فکری یک ملت را معرفی می کند.خواننده ضمن آشنایی با فلسفه جدیدژاپن ونسبت آن با هیدگربا مسائلی اساسی درتفکر معاصر آشنا می شود.اساس این این مقاله سیری در کتاب فوق می باشدکه ناظر به نسبت وثیق فلسفه با سایر شئون حیات یک ملت است.جامعه معاصر ژاپنی دلیلی قاطع بر وجود نسبت بین وضع تفکر فلسفی و علم و تکنولوژی و سیاست و اقتصاد و سایر شئون اجتماعی است.

در این مقاله به یکی از بنیان های اصلی منطقه جدید یعنی نگرش تابع ارزشی پرداخته شده است و با بحث از استلزام مادی،که شرایط صدق گزاره های شرطی را معرفی کند و معرفی پارادوکس های استلزام مادی،که تنافر این شرایط را با شهود طبیعی و عرفی اهل زبان نشان می دهند،اعتبار و اتقان این نگرش مردود شمره شده است.