فهرست مطالب
فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)
سال هفتم شماره 3 (پاییز 1386)
- تاریخ انتشار: 1386/07/15
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحات 1-16بازارهای مالی دارای نقش کلیدی در تجهیز و هدایت وجوه موجود در اقتصاد به سمت بخشهای تولیدی و صنعتی و به تبع آن بهبود رشد اقتصادی هستند. تا حدی که به عقیده برخی اقتصاددانان گسترش بازارهای مالی موتور محرک رشد اقتصادی کشورها می باشد. این تحقیق به بررسی رابطه توسعه بازارهای مالی و رشد اقتصادی در ایران و 13 کشور منتخب طی سالهای 2003-1988 می پردازد.
جهت آزمون فرضیات تحقیق از مدل بک و لوین (2003) و سه روش علیت گرنجر، آزمون ARDL و روش برآورد Panel Dataاستفاده شده است.
برآورد آزمون علیت بین اندازه بازار بورس و رشد تولید نشان می دهد، در ایران بانک و بورس تاثیر قابل ملاحظه ای بر رشد GDP ندارند ولی تاثیر رشد اقتصادی بر بورس مثبت و معنادار است. نتیجه برآورد مدل به روش Panel Data نشان می دهد در مجموع 14 کشور مورد بررسی در بخش واقعی سرمایه گذاری و نیروی کار اثر کاملا مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی دارند. در بخش پولی اثر بانک ها مثبت و معنادار است. تاثیر بورس بر رشد اقتصادی هرچند مثبت است، ولیکن معنادار نمی باشد. نتیجه آزمون ARDL برای ایران بین سالهای 1976 تا 2003 نشان می دهد، رابطه مثبت همجمعی بلند مدت بین بازارهای مالی و رشد اقتصادی وجود ندارد. به طور خلاصه رابطه بلند مدت بین بازار پول و رشد اقتصادی منفی است و بین بازار سرمایه و رشد اقتصادی کشور هیچ رابطه بلند مدت معناداری وجود ندارد.کلیدواژگان: بازار سرمایه، بازار مالی، بازار پول، داده های تلفیقیPanel Data، رشد اقتصادی -
صفحات 17-36یکی از دغدغه های بسیاری از کشور ها روبرو بودن با برخی فعالیتهای اقتصادی است که عموما از دید ناظران رسمی به دور می ماند. فعالیتهایی همچون تبادل کالاهای دزدی، تجارت موادمخدر، فساد، قماربازی وقاچاق کالا، نمونه هایی از فعالیتهای غیرقانونی و اموری مثل عدم گزارش درآمدهای تحقق یافته، مزایای شغلی، تخفیفات نقدی ویژه کارکنان و...از فعالیتهای قانونی اقتصادسایه ای می باشند.
در دهه اخیر بخش گسترده تری از ادبیات اقتصادی به نتایج مطالعات صورت گرفته در رابطه با چگونگی اندازه گیری، تعیین و تعریف دامنه پوشش اقتصادسایه ای درجهان اختصاص یافته است.
دراین مقاله با بهره گیری از«مدل سازی معادله ساختاری» و با استفاده از برخی شاخص ها وعلت های تصریح شده درادبیات اقتصادسایه ای به مطالعه موردی اقتصادسایه ای درایران پرداخته شده است. در این مطالعه روش “شاخص های چندگانه-علل چندگانه پویا3که ازجمله روش های بررسی غیرمستقیم به شمار میرود و بواسطه بررسی اثرات همزمان تمامی متغیرها بریکدیگر ازمحدودیتهای بسیارکمتری نسبت به سایرروش ها برخوردار است، برای اندازه گیری حجم و روند تحولات اقتصاد سایه ای در ایران بکار برده شده است.
نتایج حاصل ازاین پژوهش بر گسترش این پدیده درایران دلالت دارند و زنگ خطری برای سیاستگذاران تلقی می شوند.
کلیدواژگان: اقتصاد سایه ای، رویکرد پویا، شاخصهای چندگانه، معادله ساختاری -
صفحات 38-58رقابت پذیری معیاری کلیدی برای ارزیابی درجه موفقیت کشورها، صنایع و بنگاه ها در میدان های رقابتی سیاسی، اقتصادی و تجاری به حساب می آید؛ بدین معنی که هر کشور، صنعت یا بنگاهی که از توان رقابتی بالایی در بازارهای رقابتی برخوردار باشد، می توان گفت که از رقابت پذیری بالاتری برخوردار می باشد. در تحقیقات مختلف رقابت پذیری در سه سطح ملی (کشوری)، صنعت و بنگاه (سازمان/شرکت) مورد توجه قرار گرفته است که در این میان سطح بنگاه بیشتر از دو سطح دیگر مورد بررسی واقع شده است. در این مقاله نیز با عنایت به نقش کلیدی بنگاه ها در توسعه اقتصادی کشور، ضمن بررسی کلی رقابت پذیری در سطوح ملی و صنعت، به بررسی عمقی آن در سطح بنگاه پرداخته شده است.
در این مطالعه به منظور شناسایی دقیق مولفه های رقابت پذیری بنگاه ها رویکردی دو بعدی در نظر گرفته شده است. در یک بعد سازه رقابت پذیری بنگاه مد نظر قرار گرفته و مولفه ها به تشکیل دهنده و تاثیرگذار تقسیم شده اند. در بعد دیگر رفتار بنگاه در راستای رقابت پذیری در نظر گرفته شده و مولفه ها در دو دسته راهبردی و عملیاتی مورد توجه قرار گرفته اند. ابتدا با بررسی پیشینه موجود، مولفه های رقابت پذیری بنگاه شناسایی، تلخیص، تلفیق و تکمیل گردید. در مجموع 28 مولفه ({16 مولفه تشکیل دهنده و 12 مولفه تاثیرگذار} و {15 مولفه راهبردی و 13 مولفه عملیاتی}) مبنای طراحی سوالات پرسشنامه قرار گرفت. با استفاده از داده های حاصل از پرسشنامه، اهمیت و وضعیت مولفه های رقابت پذیری بنگاه در فضای کسب و کار ایران از نظر خبرگان مشخص و در چارچوب مطالعه مورد تجزیه و تحلیل گردید تا اولویت و وضعیت فعلی هر یک از مولفه ها در فضای کسب و کار ایران مشخص گردد. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که از نظر خبرگان کلیه مولفه های رقابت پذیری بنگاه در فضای کسب و کار ایران مورد تائید بوده، و اکثر این مولفه ها از اهمیت زیاد و وضعیت نامساعدی برخوردار می باشند. رتبه بندی مولفه های تشکیل دهنده و تاثیرگذار و راهبردی و عملیاتی مشخص گردیده و بر این اساس پیشنهادات کاربردی و علمی ارائه گردیده است.
کلیدواژگان: رقابت پذیری بنگاه، رقابت پذیری، رویکرد رفتاری، رویکرد سازه ای، مولفه های تشکیل دهنده و تاثیرگذار، مولفه های راهبردی وعملیاتی -
صفحات 59-73تجربیات جهانی نشان می دهند که صنایع تبدیلی بخش کشاورزی در نواحی روستایی قادرند تولیدات روستایی، بهره وری، دسترسی به شغل، مناسبات بین بخشی را افزایش داده و عدم توازن منطقه ای را کاهش دهند. با این حال موفقیت صنایع تبدیلی در مناطق روستایی به انتخاب بهترین مکان جهت استقرار فعالیتهای صنعتی وابسته است. اگرچه برنامه ریزان منطقه ای روش های متفاوت را برای اولویت بندی مکانهای صنعتی مورد استفاده قرار داده اند اما به نظر می رسد که تکنیک رتبه بندی بر اساس تشابه به حل ایده آل یکی از مفیدترین روش ها در جهت طبقه بندی مکانهای صنعتی بر حسب اولویت است. در حقیقت این تکنیک به عنوان یکی از مهمترین روش های کلاسیک تصمیم گیری چند معیاره شناخته شده و اساس ایده آن نیز بر این مبنا استوار است که انتخاب گزینه مطلوب باید کوتاهترین فاصله را از حل ایده آل مثبت و از طرف دیگر بیشترین فاصله را از حل ایده آل منفی داشته باشدکلیدواژگان: توسعه روستایی، صنایع تبدیلی کشاورزی، TOPSIS
-
صفحات 75-99بهره وری کل عوامل (TFP) معیاری برای محاسبه میزان بهره وری در یک سازمان است. بهره وری به معنی استفاده بهینه از منابع و دستیابی به تولید بیشتر با منابع معین می باشد. ارتقای بهره وری به عنوان یکی از منابع مهم تامین رشد اقتصادی و افزایش رقابت پذیری بنگاه های مورد توجه است، به گونه ای که کشورهای صنعتی و در حال توسعه موفق، بخش قابل ملاحظه ای از رشد تولید خود را از این طریق بدست آورده اند.
دولت در برنامه چهارم توسعه، دستگاه های اجرایی را موظف کرده است که سهم ارتقای بهره وری در رشد تولید مربوطه را تعیین کرده و الزامات و راهکارهای لازم برای تحقق آنها را برای تحول کشور از یک اقتصاد ورودی محور به یک اقتصاد بهره ور محور مشخص نمایند، به طوری که سهم بهره وری کل عوامل در رشد تولید ناخالص داخلی(GDP) حداقل به 3/31 درصد و متوسط رشد سالیانه بهره وری نیروی کار، سرمایه و کل عوامل تولید به ترتیب به مقادیر حداقل، 5/3، 1 و 5/2 درصد برسد.
برای دست یابی به اهداف مذکور در یک سازمان، ابتدا باید میزان بهره وری سازمان در دوره های گذشته محاسبه شود و سپس عوامل موثر در افزایش بهره وری شناسایی شده و طوری برنامه ریزی گردند که بهره وری در دوره بعد حداقل 5/2 درصد افزایش یابد. به منظور پوشش کمی الزام قانونی، در این مقاله روشی بر مبنای شاخص های رشد بهره وری و مدلهای تعمیم یافته تحلیل پوششی داده ها (DEA) معرفی می شود، به طوری که، ابتدا میزان بهره وری در دوره های گذشته محاسبه شده و بر اساس عوامل موثر در تغییرات بهره وری، میزان تغییر در ورودی ها و خروجی ها به منظور تحقق 5/2 درصدی رشد بهره وری در دوره آتی مشخص می شود. همچنین در یک مطالعه موردی در شرکت ملی نفت ایران، نحوه محاسبه و بکارگیری از روش مذکور، تشریح خواهد شد.
کلیدواژگان: بهره وری کل عوامل، تحلیل پوششی داده های معکوس، تغییرات تکنولوژی، تغییرات کارایی -
صفحات 101-112فرآورده های نفتی با ارزش ترین کالای صادراتی کشور محسوب می شود. مقدار مصرف داخلی کشور از تولید نفت خام حدود 30 درصد می باشد. این امر برای کشوری همچون ایران که به شدت متکی به درآمدهای نفتی است بسیار اهمیت دارد. یکی از مصرف کنندگان عمده سوخت در کشور بخش حمل و نقل می باشد. هدف اصلی این مقاله اندازه گیری و تخمین بهره وری سوخت در بخش حمل و نقل زمینی کشور با استفاده از آمارهای موجود طی سالهای 82-1350 می باشد.
در برآورد بهره وری سوخت در بخش حمل و نقل زمینی از داده های سری زمانی استفاده شده است و موضوع پایایی و هم انباشتگی متغیرها مد نظر قرار گرفته و بررسی شده است. در این مرحله ابتدا، مرتبه جمعی بودن متغیرهای الگو و سپس ساختار الگو و تعداد وقفه های بهینه، مشخص می شوند. در گام بعدی، تعداد بردارهای هم انباشتگی الگو تعیین شده و در نهایت، با اعمال قیود مورد نظر، تابع بهره وری سوخت در بخش حمل و نقل زمینی برآورد می شود.
کلیدواژگان: الگوی خود رگرسیونی برداری، بهره وری، حمل و نقل زمینی، سوخت -
صفحات 113-125بعلت کمبود پزشک در دو دهه گذشته رویکرد افزایش تعداد پزشک عمومی مد نظر مسئولان قرارگرفت اما این افزایشها بدون هیچ رویکرد علمی و فقط با توجه به نیاز آن زمان صورت گرفت و بدتر اینکه همان روند در طی سالهای بعد نیز ادامه پیدا کرد. این مساله منجر به مشکلات عدیده ای برای پزشکان عمومی مانند بیکاری، کار غیر مرتبط با حرفه و غیره شده و همچنین هزینه های سنگینی را به دولت و بخش سلامت کشور تحمیل کرده است. با توجه به اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با استفاده از روش ها و الگوهای اقتصادی و ریاضی به برآورد تعداد نیروی انسانی پزشک عمومی تا سال 1390 پرداخته است. بدینوسیله، با بکارگیری تابع تولید کاب داگلاس و مدل تعدیل جزیی، ابتدا به تخمین تابع تقاضای پزشک عمومی با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی پرداخته، آنگاه با بدست آوردن مقادیر رشد هر متغیر و میانگین رشد های سالهای پیشین آن متغیرها به پیش بینی تعداد مورد نیاز از پزشک عمومی اقدام شده است. برای سالهای 1385، 1386، 1387، 1388، 1389 و 1390 به ترتیب تعداد پزشک عمومی مورد نیاز که بطور سالیانه باید به سیستم وارد شوند 3864، 4507، 5282، 6224، 7383 و9011 نفر میباشد. کشش تقاضای پزشک عمومی نسبت به سه متغیر سرمایه گذاری کل در بخش سلامت، ارزش افزوده تولید و کل نیروی انسانی شاغل در بخش سلامت منهای پزشک عمومی به ترتیب 035/0، 041/0، 01/0 میباشد.
کلیدواژگان: برنامه ریزی نیروی انسانی، تابع تقاضا، پزشک عمومی، پیش بینی، کشش
-
Pages 1-16Financial markets play a vital role in supplying and facilitating the flow of funds into production and industry sectors of economy and can result into the acceleration of economic growth. Indeed, many experts believe that the development of financial markets acts as the engine for growth. The main objective of this paper is analyzing the relationships between financial market development and economic growth through focusing on Iranian economy and thirteen other countries for the period 1988-2003. In this regard in addition to the Beck and Levin model (2003), we have used three versions of Granger–Casualty approach, Cointegartion test and panel data estimation procedure. Casualty test shows that in Iran, bank and stock market size have no strong effect on economic growth despite the fact that the effect of economic growth on stock market is positive and meaningful. The results of panel data estimation revealed that in real terms, investment and labor force, positively and strongly affect economic growth. In the money sector, the effects of banking system are statistically acceptable, although the positive effect of stock market is not statistically acceptable. The absence of Long–run co integration relation between financial markets and economic growth for the period 1976-2003 is the result of Auto-Regressive Distributed Lag Estimation. In sum, the long – run relation between money market and economic growth is negative and this true for the Iranian economy.
-
Pages 17-36One of the main concerns that many countries of the world are encountering, is some economic activities which are usually hidden from official view. Activities such as exchanging stolen goods, drug trafficking, corruption, gambling, smuggling, are among illegal activities, and others like refusing to report the incomes, fringe benefits, and cash discounts for the staff are among the legal activities of shadow economy. A considerable part of economic literature during the past decade focused on the research findings concering the ways of measuring, defining, and determing the extense of shadow economy in the world. Using the “Structural Equation Modeling” and some literature-specified causes and indicators we aim to reach the case study of Iran. Estimation of size and evolution of Iranian shadow economy is analyzed through “Dynamic Multiple Indicators-Multiple Causes” which is one of the most important indirect techniques available. The advantage of this model is evaluation of the simultaneous impacts of all variables on each other, and has fewer restrictions compered to other models. The research findings reveal the increasing trend of shadow economy in Iran and acts as an alarm for policy makers and authorities.
-
Pages 38-58Competitiveness is considered as a key criterion for appraising the degree of success for countries, industries and enterprises in the political, economic and commercial competition areas. Research findings show that competitiveness has been discussed in three levels of national, industry and enterprise (organization or company). Among all these levels, the enterprise level seems to be more considerable. In this study enterprise competitiveness has been viewed from two main perspectives: construct and behavioral. According to construct perspective, competitiveness includes two groups of factors which are composing and affecting factors. Based on behavioral perspective an enterprise faces two types of factors in its decisions and actions which are strategic and operational ones. As a result of literature review, summarization and complementary edition, totally 28 factors have been identified as competitiveness factors ({16 composing f. and 12 affecting f.} and {15 strategic f. and 13 operational f.}). A questionnaire has also been developed based on these factors. The findings show that in Iranian business context, all competitiveness factors of enterprises are highly important but very weak
-
Pages 59-73Global experience shows that rural agro-based industries can result into rural production, productivity, access to job opportunities, promotion of intersectoral relationships and reduction of regional disparities. Howevere, success of rural agro- based industries depends heaviliy on selecting the best location for the establishment of these industrial activities. Although regional planners have used various methods for prioritising industrial location, but it seems that TOPSIS (technique for order preference by similarity to an ideal solution), is one of the most practical methods for classification of places based on priority. In fact TOPSIS, known as one of the classical MCDM methods, is based on the idea that the chosen alternative should have the shortest distance from the positive ideal solution and the furthest distance from the negative ideal solution on the other side
-
Pages 75-99Total Factor Productivity (TFP) is a measure for assessing the productivity of a firm or organization. The level of productivity score of a firm shows that how the firm succeeds in optimizing the usage of sources and producing more outputs by certain level of inputs. Nowadays the productivity growth has a crucially important role in economics and firms competition. The industrial countries increase their outcomes not necessarily through more inputs but, by making growth in productivity. Some of the duties of executive organizations of Iran which is explained in the 4th program of development is to determine the productivity growth rate of the related products, organizing the programs, making some solutions for increasing the productivity such as that of GDP growth to be at least 31.3% and average growth of labor, capital and TFP to be at least 3.5%, 1%, 2.5% respectively. For achieving these targets, firstly, the productivity score should be calculated for every organization during previous periods of their activities. Then the effective factors of productivity growth should be determined and forecasted for the next period, to increase the productivity at least by 2.5%. In this paper we present a method based on productivity growth indexes and generalize inverse DEA. Using the proposed method, the productivity score of previous periods are calculated. Then the value of input and output changes for the next period is determined. This method is applied for a case study at National Iranian Oil Company
-
Pages 101-112In Iran, oil products are the most valuable export, 30% of which (Crude Oil) is used domestically every year. Countries like Iran depend heavily on oil revenues. One of the main sectors for consumption of crude oil in Iran is the transportation Industry. This paper aims to measure and estimate fuel productivity in land transportation in Iran using available data from 1973-2003. The function of fuel productivity is estimated using time series analysis, and the co-integration with stationary variables have been accounted and analyzed. At this stage, initially the co-integration variables of the model are known, and then, the structure of the model and the number of optimal orders are identified. The next step however, determines the number of co-integration vectors of the model which eventually with some restrictions estimate the fuel productivity function within the land transportation sectors e.g. rail and road.
-
Pages 113-125Due to the lack of General Practitioners (GP) in the past two decades in Iran, increasing the number of General Practitioners has been on the strategic agenda for health sector. However, this was an appropriate action for the time but, these augments unfortunately continued without scientific considerations, while these were based on the needs of society in that time. This led to some problems for all sectors in the health system. Unemployment, misemployment, underemployment were the results of these policies. Government suffered from heavy cost of educating General Practitioners. the system faced with inequality in their performance as well. Because of the importance of the subject, this research is done for avoiding such problems. It uses mathematical and economic models and techniques to estimate the number of GP from 2006 to 2011, which is believed to be essential for the health system. In this research, Cob-Douglas production function and partial adjustment model have been used for estimating GP labor demand function, then using growth rates of variables and growth mean of the period for each variable, the needed number of GP has been estimated. The future need of GP for years of 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011 is respectively, 3864, 4507, 5282, 6224, 7384, and 9011. The elasticity is also calculated for the variables: (RInv), (RVA), (L). Point elasticities for the above variables are respectively 0.035, 0.041, and 0.01.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.