مجله سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران
سال بیست و هفتم شماره 2 (پیاپی 106، تابستان 1388)

امروزه مجاهدت پژوهشگران و ابزار قدرتمند پژوهش منشا تحول و تغییرات بنیادی در زمینه های مختلف علمی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و... می باشد و به این علت است که یکی از مهم ترین معیارهای بررسی پیشرفت علمی هر کشوری تعداد محققان آن کشور و تعداد پروژه ها و مقالات ارایه شده توسط آنها می باشد. مطالعه حاضر با هدف بررسی مشکلات موجود در مسیر انجام پژوهش از نظر اعضای هیات علمی دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی ایران انجام شده است.
این پژوهش یک مطالعه توصیفی- کاربردی است که در نیمه دوم سال 1386 انجام گردیده است. 132 نفر از اعضای هیات علمی دانشکده های دانشگاه علوم پزشکی ایران مورد مطالعه قرار گرفتند. جهت گردآوری داده ها از یک پرسش نامه دو قسمتی که شامل اطلاعات دموگرافیک واحدهای مورد پژوهش و سوالات مربوط به مشکلات موجود در مسیر انجام پژوهش است، استفاده شده است. در نهایت داده ها با استفاده از مقیاس لیکرت و روش های آمار توصیفی و به کمک نرم افزار SPSS مورد بررسی قرار گرفتند.
بر اساس یافته های پژوهش، مشکلات در مرحله تهیه و تدوین طرح های پژوهشی، ناکافی بودن بودجه و موانع وقت گیر در راه جمع آوری اطلاعات، در مرحله ارایه طرح پژوهشی، شناخت ناکافی مدیران از مشکلات مربوط به انجام تحقیق و در مرحله اجرای طرح پژوهشی، طولانی بودن مراحل اداری تهیه وسایل و لوازم مورد نیاز تحقیق بوده است.
با توجه به مشکلات عدیده در مراحل مختلف انجام پژوهش، منطقی است که مسوولین و سیاستگذاران آموزش عالی توجه خاصی به این امر مبذول فرمایند و با تجدید نظر در قوانین و آیین نامه های مربوط به اجرای پروژه های تحقیقاتی زمینه را جهت پژوهش بیشتر توسط اعضای هیات علمی دانشگاه ها که بی شک نقش بی همتایی در پیشرفت جامعه دارند، فراهم سازند.

ژژنوستومی یک راه اصلی برای تغذیه بیمارانی که تحت عمل جراحی دستگاه گوارش فوقانی (هایپوفارینکس و مری) قرار می گیرند، می باشد. در یک مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی در بیمارستان امیراعلم، بیمارانی که دچار بدخیمی های دستگاه گوارش فوقانی بودند و تحت عمل جراحی ژژنوستومی قرار گرفته بودند برای یک دوره سه ساله مورد مطالعه قرار گرفتند.
90 بیمار (41 مرد با میانگین سنی 55 سال و محدوده سنی 90-20 سال) که مبتلا به بدخیمی های دستگاه گوارش فوقانی (هایپوفارینکس و مری) بوده، بررسی شدند. بیماران به دو گروه تقسیم شده و میزان عوارض و نتایج در گروهی که شروع تغذیه از راه ژژنوستومی 6 ساعت بعد از جراحی اصلی (گروه (A انجام شد با گروه دیگر که شروع تغذیه از راه ژژنوستومی 3 روز بعد از عمل جراحی اصلی (گروه (B انجام شد، مقایسه گردید.
در هر گروه 27 بیمار (%30) هیچ عارضه جانبی ای را در حین تغذیه از راه روده ای نشان ندادند. عوارض جانبی شروع تغذیه از راه ژژنوستومی گروه B در 13.53 نفر (%24) و در گروه A در 12.37 (%32) از بیماران دیده شد. به طور مشخص عوارضی چون اتساع شکمی (p=0.001) و تب (p=0.005) از درصد بروز بالایی در گروه A نسبت به گروه B برخوردار بود. بین دو گروه مورد مطالعه اختلاف معنی داری از لحاظ بروز عوارض دیگر دیده نشده است. به عنوان یک یافته جانبی درصد بروز جابه جایی نامناسب لوله ژژنوستومی در بیماران با اتساع شکمی (P=0.006) و درد شکمی (P<0.001) در ساعات اولیه پس از شروع تغذیه ژژونال نیز بالاتر بود.
شروع تغذیه از راه ژژنوستومی 3 روز بعد از عمل جراحی اصلی به دلیل عوارض جانبی کمتر و تحمل بهتر آن در بیماران مبتلا به کانسر مجاری گوارشی فوقانی و هایپوفارنکس به عنوان روشی برای برقراری تغذیه روده ای توصیه می شود.

پزشکان نقش مهمی در پاسخ به بلایا و حوادث غیرمترقبه دارند و در اکثر موارد به عنوان یکی از اولین پاسخ دهنده ها در صحنه حادثه و بخش های اورژانس محسوب می شوند. با توجه به اینکه ایران یکی از 10 کشور بلاخیز جهان می باشد، توانایی و اعتماد به نفس پزشکان در مدیریت این گونه حوادث از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مطالعه با هدف بررسی میزان آگاهی پزشکان از حوادث غیرمترقبه انجام گرفت.
در این مطالعه توصیفی مقطعی تعداد 100 پزشک عمومی شاغل در بیمارستان و 100 دستیار تخصصی در رشته های مرتبط با اورژانس به صورت تصادفی انتخاب شدند. پرسشنامه ای در مورد بررسی میزان آگاهی آنها در مورد حوادث غیرمترقبه و میزان اعتماد به نفس آنها در مورد این حوادث تهیه شد و توسط این پزشکان تکمیل شد. سپس اطلاعات با استفاده از نرم افزار SPSS11 آنالیز شد.
اطلاعات پزشکان عمومی و دستیاران تخصصی در رابطه با تعریف صحیح حوادث غیر مترقبه (%29)، تریاژ در حوادث غیر مترقبه (%21)، تیم بحران بیمارستانی (%12) و مسوولیت های اعضای تیم بحران (%11) پایین بدست آمد. مطالعه پزشکان در زمینه حوادث غیرمترقبه (%27) و شرکت در جلسات علمی مرتبط با آن (%4) ناکافی بود. اعتماد به نفس کافی در مقابله با حوادث غیرمترقبه (%6) در تعداد کمی از پزشکان دیده شد. اکثریت آنها دوره های آموزشی حوادث غیرمترقبه برای پزشکان (%88) را ضروری دانستند.
آموزش کافی در مورد حوادث غیرمترقبه برای پزشکان چه در سطح پزشک عمومی و چه در سطح تخصصی به میزان کافی وجود ندارد. بنابراین با توجه به اطلاعات و توانایی های پایین نیروی پزشکی حال حاضر کشور در این زمینه بنظر می رسد که بایستی دوره آموزشی حوادث غیرمترقبه به برنامه آموزش تربیت پزشکان عمومی و دستیاران اضافه گردد.

ریفلاکس ادراری بیماری نسبتا شایعی در شیرخواران است. کودکان مبتلا به ریفلاکس ادراری به طور شایع علایم مختلف گوارشی مثل تهوع، استفراغ، بی اشتهایی و کاهش وزن دارند. این علایم در بیماری های گوارشی مثل ریفلاکس معدی مروی نیز مشاهده می شوند. حدس زده می شود که برخی کودکان مستعد هر دو ریفلاکس هستند. این مطالعه به منظور بررسی همراهی ریفلاکس ادراری و ریفلاکس معدی مروی در شیرخواران مبتلا به عفونت ادراری انجام شد.
این مطالعه مقطعی طی یک سال (آبان 1386 تا آبان 1387) بر روی شیرخواران کمتر از یک سال بستری به علت عفونت ادراری در بیمارستان مفید تهران انجام شد. در این شیرخواران سیستواورتروگرافی (VCUG) جهت بررسی ریفلاکس ادراری و سونوگرافی معده جهت بررسی ریفلاکس معدی مروی انجام شد. پرسش نامه هایی جهت بررسی متغیرهای موردنظر تکمیل شد. اطلاعات جمع آوری شده با نرم افزار SPSS ver 13 و رسم جداول فراوانی و آزمون های کای دو و تی غیر وابسته تجزیه و تحلیل شدند.
در 43 شیرخوار مبتلا به عفونت ادراری که تحت VCUG و سونوگرافی معده قرار گرفته بودند، شیوع ریفلاکس ادراری %55.8، شیوع ریفلاکس معدی مروی %48.8 و همراهی این دو با هم %39.5 بود. ارتباط معنی دار بین همراهی دو ریفلاکس با هیچ یک از تظاهرات بالینی، جنسیت، وزن، نوع میکروارگانیسم، نوع تغذیه و شدت ریفلاکس مشاهده نشد.
احتمال همراهی ریفلاکس ادراری و ریفلاکس معدی مروی بالاست. بنابراین در صورت ادامه علایمی مثل تهوع، استفراغ، بی اشتهایی، عدم وزن گیری علیرغم درمان در شیرخواران مبتلا به ریفلاکس ادراری، احتمال همراهی ریفلاکس معدی مروی در نظر گرفته شود و بررسی های لازم جهت تشخیص و درمان آن صورت گیرد.

بانک فرآورده های پیوندی ایران طیف وسیعی از فرآورده های پیوندی انسانی را همانند دریچه های قلبی، استخوان، پوست، پرده آمنیون، و سایر بافت های پیوندی جهت استفاده های مختلف بالینی تهیه می نماید. این مطالعه به منظور تعیین میزان شیوع ویروس HTLV در میان اهداکنندگان بافت های پیوندی در بانک فرآورده های پیوندی ایران دانشگاه علوم پزشکی تهران از سال 1380 تا 1385 انجام شده است.
در این مطالعه توصیفی گذشته نگر تعداد 1548 اهداکننده بافت که در یک دوره 5 ساله با روش الیزا مورد آزمایش قرار گرفته بودند، ارزیابی شدند. آنتی بادی ویروس 1HTLV و 2 برای تمام اهداکنندگان به همراه سایر آزمایشات تاکید شده طبق استانداردهای انجمن بانک های نسج آمریکا (AATB) مورد سنجش قرار گرفت.
25 نفر (1.61%) از 1548 اهداکننده بافت که مورد ارزیابی قرار گرفتند دارای نتایج مثبت آنتی بادیHTLV 1،2 بودند که از این تعداد 17 نفر مرد و 8 نفر زن بودند (نسبت زن به مرد حدود (47%).
با توجه به میزان شیوع HTLV در میان اهداکنندگانی که تحت یک غربالگری اولیه نیز قرار گرفته اند، توصیه می شود کلیه مراکز فعال در زمینه تهیه و تولید فرآورده های خونی و بافتی در بررسی های خود، توجه ویژه ای نیز به احتمال آلودگی اهداکنندگان به این ویروس داشته باشند.

عفونت حاد گوش میانی (AOM) از شیوع بالایی در کودکان برخوردار است و عدم درمان به موقع آن به ویژه در اوایل کودکی ممکن است منجر به آسیب بلند مدت و برگشت ناپذیر سیستم شنوایی گردد. آزمون گسیل های صوتی گوش (OAE) از پتانسیل خوبی برای ارزیابی بالینی عملکرد سیستم انتقالی شنوایی کودکان برخوردار است. هدف از انجام این پژوهش بررسی قابلیت آزمون OAE در ارزیابی سیر درمان کودکان مبتلا به AOM بود.
طی یک مطالعه مقطعی تحلیلی تعداد 54 کودک مبتلا به AOM تحت ارزیابی های ادیومتری اصوات خالص (PTA)، تمپانومتری و گسیل های صوتی اعوجاجی گوش (DPOAE) قرار گرفتند. آستانه های شنوایی و همچنین میزان دامنه و نسبت سیگنال به نویز DPOAE بیماران مبتلا به AOM قبل و بعد از دوره درمانی با یکدیگر مقایسه گردیدند. تجزیه و تحلیل اطلاعات از طریق آزمون تی زوج وبا استفاده از نرم افزار SPSS 16 صورت گرفت.
میانگین آستانه های شنوایی کودکان مبتلا به عفونت گوش میانی تفاوت معناداری را در وضعیت های قبل و بعد از درمان در هر دو گوش نشان داد(p<0.05). میانگین شاخص های DPOAE در حالت های قبل و بعد از درمان از تفاوت آماری معنا داری در محدوده 500-5000 هرتز برخوردار بود(p<0.05). اگر چه پس از طی دوره درمان اولیه هیچ گونه فاصله هوا- استخوان در 10 بیمار مشاهده نگردید، ولی پاسخ های DPOAE این بیماران به شدت متاثر شده بودند.
عفونت حاد گوش میانی می تواند از طریق ارزیابی پاسخ های DPOAE در قبل و بعد از درمان مونیتور شود. این آزمون در مقایسه با PTA سریع تر و عینی تر بوده و قادر است تا اطلاعات معتبری را در خصوص وضعیت گوش میانی فراهم نماید.

سرطان یکی از شایع ترین بیماری ها در دنیا بوده و یکی از اصلی ترین عوامل ایجاد سرطان مواد جهش زا می باشند (حدود %90 موتاژن ها سرطان زا هستند). بنابراین تکنسین های آزمایشگاهی که در طولانی مدت در تماس با آلاینده های جهش زا مانند بنزن، فرمالدئید و گزایلازین می باشند ممکن است در خطر ابتلا به سرطان قرار داشته باشند. نتایج مطالعات قبلی آزمون جهش زایی بر روی نمونه تکنسین های آزمایشگاه های پاتولوژی دانشگاه علوم پزشکی حضور عوامل موتاژنیک را مسجل ساخت. و به این ترتیب ارزیابی میزان جهش زایی بر روی نمونه های ادرار تکنسین های آزمایشگاه های پزشکی قانونی مدنظر قرار گرفت.
جهت دسترسی به حداکثر میزان آلاینده، نمونه ادرار کلیه پرسنل آزمایشگاه در پایان هفته کاری جمع آوری گردید. بعد از جمع آوری نمونه ها، توسط ستون های C18 عمل استخراج انجام گرفته و سپس با استفاده از دو مدل همراه و بدون سیستم فعال ساز متابولیسم و به وسیله سوش های TA100 و TA98 که جزء سوش های استاندارد در آزمون Ames می باشند مورد آزمایش قرار گرفتند.
در مطالعه فوق در مجموع نتایج مثبت سرطان زایی با استفاده از سوش های TA98 همراه با اکتیویتور در دو مورد با ضریب سمیت و سرطان زایی نسبتا بالا، متعلق به آزمایشگاه پاتولوژی بدست آمد.
نتایج حاصل از آزمون سرطان زایی با استفاده از سوش TA98 همراه با فعال کننده متابولیسم مثبت بوده و به این ترتیب احتمال ریسک ابتلا به سرطان در بخش پاتولوژی آزمایشگاه پزشکی قانونی همانند آزمایشگاه پاتولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران وجود دارد. نتیجه مثبت کاذب با توجه به عدم استعمال دخانیات و نبودن عوامل مداخله گر در کیس های مطرحه به احتمال بسیار زیاد منتفی می باشد.

خودکشی یکی از معضلات مهم در بخش سلامت به شمار می آید. در این پژوهش تلاش شد تا روش های مورد استفاده در خودکشی و پیامد حاصله نیز مورد تحلیل قرار گیرد.
این پژوهش با روش توصیفی مقطعی و به صورت گذشته نگر و در مناطق روستایی شهرستان کرمانشاه انجام شد و اطلاعات موردنظر در طی 7 سال (1379-1385) جمع آوری و مورد تحلیل قرار گرفت.
این مطالعه نشان داد که در 7 سال مورد بررسی، تعداد موارد خودکشی 239 مورد و میزان بروز به طور متوسط 22 نفر به ازای هر صد هزار نفر بوده است. از این 239 نفر %68.6 را زنان و %31.4 را مردان تشکیل می داده اند. بیشترین گروه شغلی در زنان، خانم های خانه دار (%98.2) و در مردان، شاغلین حرف کشاورزی و دامداری (%41.3) بوده است. در هر دو جنس، گروه سنی 20 تا 29 سال (%45.2) بیشترین رده سنی بود که اقدام به خودکشی نموده بودند. الگوی فصلی در خودکشی زنان و مردان از هم متفاوت بود به طوری که در زنان بیشترین موارد خودکشی در بهار (%33.5) و در مردان در فصل پاییز (%33.3) روی داده بود. از نظر روش مورد استفاده برای خودکشی در زنان روش غالب، خودسوزی (%65.8) و در مردان مسمومیت و دارآویختن خود (هریک با %29.3) تعیین گردید. از نظر پیامد خودکشی %89.1 موارد منجر به مرگ، %8.8 موارد بهبود یافته، %1.3 موارد منجر به معلولیت شد. به این ترتیب %87.8 زنان و %92.5 مردان شناسایی شده خودکشی موفق داشته اند.
بررسی روند خودکشی در مناطق روستایی شهرستان کرمانشاه نشان داده است که از سال 79 تا سال 85 یک سیر نزولی بر روند خودکشی حاکم بوده است که اجرای برنامه ها و مداخلات بهداشت روان توسط مرکز بهداشت شهرستان می تواند از عوامل دخیل در این امر باشد. بالا بودن میزان بروز خودکشی در روستاهای شهرستان کرمانشاه نسبت به نرخ کشوری خودکشی زنگ خطری برای مسوولین محلی و کشوری است.

بعضی از بیماری ها و اختلالات کبدی در صورت عدم درمان منجر به مرگ می گردند و در حال حاضر به دلیل پیچیدگی های عملکرد کبد تنها راه درمان برای بسیاری از این بیماران پیوند کبد می باشد. استفاده از کبد زیست مصنوعی، به صورت یک روش جهت نگهداری بیماران مطرح است. مطالعات و تحقیقات گسترده ای در زمینه اجزای مختلف BAL برای افزایش کارآمدی این سیستم ها صورت گرفته است. این مقاله به معرفی و بررسی پیشرفت ها در زمینه سه جزء اصلی BAL؛ یعنی بیورآکتور، ماتریکس و منبع سلولی می پردازد.

اقدامات پزشکی از تجویز انواع داروها و یک تزریق ساده گرفته تا اعمال جراحی کوچک و بزرگ؛ از یک آزمایش خون تا انواع تصویربرداری های گوناگون همیشه ممکن است عارضه یا عوارضی به دنبال داشته باشند بیماری ممکن است با وجود رعایت آزمایش حساسیت باز هم نسبت به داروی تزریق شده واکنش نشان دهد- تجویز یک قرص آسپیرین حتی با پیش بینی های لازم و سوالات متعدد از وضع گزارش بیمار ممکن است موجب خونریزی گردد- یک خونریزی ساده و با یک تزریق ماده حاجب در حین تصویربرداری امکان دارد که موجب عکس العمل های شدید شود- یک عمل جراحی روده احتمال دارد که با تمام دقت جراح ترمیم نشده و از کنار محل دوخت و دوز ترشحات روده ای وارد محوطه شکم شود- یک رگ پیوندی روی قلب ممکن است بعد از ترمیم خونریزی کند- یک عمل لوزه برداری با وجود وسواس در گرفتن عروق باز هم خونریزی نماید- یک شکستگی استخوان با تمام اقدامات انجام شده بارها اتفاق افتاده که جوش نخورد- تزریق یک آمپول بیهوشی با وجود احتیاط های کافی ممکن است باز هم موجب مشکلات قلبی تنفسی گردد...