نشریه دانشگاه علوم پزشکی بیرجند
سال هفدهم شماره 1 (پیاپی 42، بهار 1389)

مهارکننده های انتخابی آنزیم فسفو دی استراز حلقوی نوع 3 (PDE3) با افزایش مقدار cAMP، قدرت انقباضی قلب و ترشح انسولین وابسته به گلوکز را تقویت می کنند. در این تحقیق اثر تعدادی از مشتقات متیل کینولینون (MC1-MC10) به عنوان مهارکننده انتخابی PDE3 بر ترشح انسولین تحریک شده توسط گلوکز (GIIS) مورد بررسی قرار گرفت.
روش تحقیق: در این مطالعه تجربی، پس از هضم پانکراس جدا شده توسط کلاژناز، جزایر لانگرهانس آزاد در زیر استریومیکروسکوپ به طور دستی جدا و در بافر کربس حاوی گلوکز mM 3 به مدت 30 دقیقه تیمار شدند؛ سپس با محلول گلوکز mM 3 یا mM 10 با و یا بدون ایزوبوتیل متیل گزانتین (IBMX) به عنوان استاندارد و یا با وجود غلظت μM 100 مشتقات مختلف متیل کینولینون تیماردهی انجام شد. انسولین رها شده در مدت یک ساعت، با استفاده از کیت رادیوایمنواسی اندازه گیری شد.
گلوکز با غلظت mM 10، ترشح انسولین از جزایر را به طور معنی داری نسبت به غلظت mM 3 افزایش داد (01/0>P).
IBMX در غلظت μM 100، میزان GIIS را به طور معنی داری تقویت نمود (01/0>P). از بین ده ترکیب مورد آزمایش، مشتقات MC7 و MC9 میزان GIIS را به طور معنی داری در مقایسه با محلول گلوکز mM 10 به تنهایی افزایش دادند (01/0>P) که با اثر IBMX قابل مقایسه بود.
ترکیبات مورد آزمایش (MC1-MC10) با وجود داشتن ساختمان مشابه، اثرات متفاوتی بر ترشح انسولین داشتند که احتمالا به دلیل اثر وابسته به بافت این داروها می باشد. امید است که بتوان در آینده از این ترکیبات در درمان بیماری دیابت بهره جست.

دیابت قندی، بیماری شایعی است که در حال حاضر بیش از سه میلیون نفر در ایران به آن مبتلا می باشند. از سال ها پیش گیاهان دارویی در درمان بسیاری از بیماری ها، کاربرد داشته است. در این مطالعه اثرات عصاره آبی برگ گردو بر میزان قند و انواع لیپیدهای خون در حیوانات دیابتی مورد بررسی قرار گرفت.
روش تحقیق: در این مطالعه تجربی، تعداد 24 سر موش صحرایی نر بالغ با وزن 200 تا 230 گرم از نژاد ویستار انتخاب و به طور تصادفی به سه گروه مورد، شاهد دیابتی و شاهد سالم تقسیم شدند. در گروه مورد و شاهد دیابتی، برای ایجاد دیابت، استرپتوزوسین (mg/kg 60) به صورت درون صفاقی تزریق شد؛ سپس گروه مورد، عصاره آبی برگ گردو (mg/kg 400) را به مدت چهار هفته و به صورت خوراکی دریافت نمودند. در پایان مطالعه مقدار قند، کلسترول، تری گلیسرید، لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL-C) و لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL-C) در نمونه سرم اندازه گیری شد.
مصرف عصاره آبی برگ گردو در گروه مورد، میزان قند (009/0=P)، کلسترول (045/0=P)، میزان LDL-C و تری گلیسرید سرم (به ترتیب 022/0 و 047/0=P) را کاهش و میزان HDL-C را افزایش داد (045/0=P)؛ همچنین نسبت LDL-C به HDL-C و نسبت کلسترول تام به HDL در گروه مورد در مقایسه با گروه شاهد دیابتی به میزان قابل توجهی کاهش یافت (به ترتیب 035/0 و 006/0=P).
در این تحقیق، عصاره آبی برگ گردو اثرات قابل توجهی بر کاهش میزان قند و چربی خون در حیوانات دیابتی نشان داد؛ با این وجود، برای مشخص نمودن دامنه و فرایند دقیق این اثرات نیاز به مطالعات بیشتری می باشد.

خونگیری مکرر برای بررسی آزمایش های انعقادی در بیمارانی که تحت درمان با هپارین هستند، لازم است. استفاده از سالین لاک می تواند راهکار مفیدی برای کاهش ناراحتی خونگیری مکرر در بیماران باشد. این مطالعه به منظور ارزیابی تاثیر خونگیری از سالین لاک، بر اعتبار نتیجه آزمایشات انعقادی انجام شد. روش تحقیق: در این مطالعه مورد- شاهدی، 63 بیمار بستری در بخش قلب به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. نمونه گرفته شده از سالین لاک در گروه مورد و نمونه خون از ورید دست مقابل در گروه شاهد بررسی شد. به منظور خونگیری از سالین لاک، یک تورنیکت در بالای سالین لاک بسته می شد و پس از دور ریختن نیم میلی لیتر از خون موجود در فضای مرده سالین لاک، مقدار 5 میلی لیتر خون جهت آزمایشات انعقادی گرفته می شد. همزمان از ورید دست مقابل به همان مقدار، خون به روش معمول به عنوان شاهد گرفته می شد. داده ها با استفاده از نرم‎افزار SPSS (ویرایش 5/11) و آزمون تی زوجی تجزیه و تحلیل شدند.
از میان افراد مورد مطالعه، 96/53% مذکر بودند که شایعترین علت بستری، آنژین ناپایدار (03/46%) بود. نتایج آزمایشات، تفاوت آماری معنی داری بین مقادیر انعقادی خون گرفته شده از سالین لاک و خونگیری وریدی نشان نداد (05/0 بر اساس نتایج پژوهش حاضر، نمونه گیری از کاتتر وریدی سالین لاک، روش مناسب و قابل اعتمادی جهت انجام آزمایشات انعقادی است و می تواند جایگزین مناسبی برای روش خونگیری معمولی در افرادی که نیازمند خونگیری مکرر هستند، باشد.
این مقاله، بخشی از نتایج یک طرح تحقیقاتی است که سایر نتایج آن در مقالات زیر منتشر شده است:1- رضایی ک، زند س، کوهستانی ح ر، باغچقی ن. مقایسه نتایج آزمایشات بیوشیمیایی خون گرفته شده از سالین لاک و خون گیری وریدی به دنبال تزریق متناوب دارو و مایعات وریدی. فصلنامه ره آورد دانش، مجله دانشگاه علوم پزشکی اراک. 1388؛ 12(1): 49-56.
2- کوهستانی ح ر، رضایی ک، زند س، باغچقی ن. مقایسه پارامترهای هماتولوژیک در خون گیری با شیوه معمول و خون گیری از سالین لاک. فیض، فصلنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کاشان. 1388؛ 13(1): 25-30.

روش معمول جهت تشخیص حین عمل جراحی، برش بافتی منجمد است که هدف از انجام آن تعیین خوش خیم یا بدخیم بودن یک ضایعه توموری است. مطالعه حاضر با هدف مقایسه نتایج تشخیصی دو روش سلول شناسی و برش بافتی منجمد طی عمل جراحی انجام شد. روش تحقیق: در این تحقیق آینده نگر و تحلیلی که در بیمارستان علی ابن ابیطالب(ع) شهر زاهدان و در سال 87-1386 انجام شد، از روش تشخیصی سلول شناسی و برش بافتی منجمد، طی عمل جراحی برای تشخیص 100 نمونه توده ای گرفته شده در جراحی استفاده گردید. از حساسیت، ویژگی، ارزش اخباری مثبت و منفی به عنوان معیارهای تشخیص و از آزمون کاپا برای مقایسه آماری استفاده شد. نتایج حاصل از روش های تشخیصی ذکر شده با آسیب شناسی بافتی به عنوان روش استاندارد طلایی مقایسه گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS (ویرایش 14) و آزمون کاپا، در سطح معنی داری 05/0>P مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.
سلول شناسی حین عمل جراحی دارای حساسیت 5/70%، ویژگی 75/93%، ارزش اخباری مثبت 3/92%، و ارزش اخباری منفی 75% بود. در روش برش بافتی منجمد حساسیت و ویژگی به ترتیب 8/58% و 100% و ارزش اخباری مثبت و منفی 100% و 6/69% بود. توافق معنی داری بین این دو روش وجود داشت (001/0=P).
این یافته ها ارزش سلول شناسی حین عمل جراحی را در تشخیص بدخیمی های مختلف تایید می کند و به عنوان روشی جایگزین برای برش بافتی منجمد، بخصوص در مواردی که روش برش بافتی منجمد از نظر مهارتی و امکانات لازم در دسترس نمی باشد یا نمونه کوچک و غیر قابل انجماد است، توصیه می کند.

فلوئور به مقدار ناچیزی در جیره غذایی افراد وجود دارد و عمده ترین راه جذب آن از طریق آب آشامیدنی است. استاندارد 1053 مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، میزان فلوئور در آب را بسته به میزان دما، بین 6/0 تا mg/L 1/7 توصیه می کند. مطالعه حاضر با هدف تعیین میزان فلوئور در منابع آب آشامیدنی استان خراسان جنوبی انجام شد.
روش تحقیق: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، طی یک سال، به روش سرشماری از منابع مختلف آب شرب تحت پوشش شهرها و روستاهای استان، به روش استاندارد نمونه برداری و در آزمایشگاه با دستگاه اسپکتروفتومتر بررسی گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS (ویرایش 11) در سطح 05/0=α مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.
از مجموع 314 نمونه آب اخذشده، 8/46% از مناطق شهری و 2/53% از مناطق روستایی بود. میانگین میزان فلوئور آب شرب در استان 24/0±5208/0 mg/L بود. میانگین میزان فلوئور در مناطق شهری، 15/0±4482/0 mg/L و در مناطق روستایی 27/0±5847/0 mg/L بود؛ این اختلاف از نظر آماری معنی دار بود (001/0>P). از نظر منابع تامین آب شرب، میانگین میزان فلوئور در چاه با 23/0±5519/0 mg/L بیشترین و در چشمه ها با 22/0±3333/0 mg/L کمترین میزان فلوئور را تشکیل می داد. در بین شهرستان های استان، کمترین و بیشترین میانگین میزان فلوئور به ترتیب مربوط به بیرجند (24/0±4790/0 mg/L) و قاین (21/0±5958/0 mg/L) بود.
میزان فلوئور در منابع آب همه شهرستان های استان خراسان جنوبی کمتر از میزان حداقل توصیه شده است که ضرورت دارد تلاش جدی جهت حل این مشکل به عمل آید.

با توجه به اهمیت جوانان در گسترش و خطر ابتلا به ایدز و از آنجا که تنها ابزار کنترل بیماری آموزش می باشد، این مطالعه به منظور ارزیابی تاثیر برنامه آموزش بهداشت بر آگاهی و نگرش دانش آموزان دختر دبیرستان های متوسطه شهر بیرجند در ارتباط با ایدز طراحی گردید.
روش تحقیق: این مطالعه نیمه تجربی از نوع قبل و بعد، با روش نمونه گیری چند مرحله ای تصادفی بر روی 295 دانش آموز دختر دبیرستان های متوسطه شهر بیرجند انجام شد. پرسشنامه خودساخته بر اساس اهداف تهیه و روایی محتوایی توسط تعدادی از اعضای هیات علمی صاحب نظر تایید گردید. پرسشنامه در دو مرحله قبل و یک ماه بعد از مداخله تکمیل شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS، در سطح معنی داری 05/0=α تجزیه و تحلیل شدند.
میانگین نمره آگاهی بعد از آموزش از 2/8 ± 2/30 به 4/6 ± 8/36 (001/0>P) و نمره نگرش از 5/6 ± 1/53 به 8/6 ± 2/57 افزایش یافت (001/0>P). آگاهی 20% از دانش آموز ان قبل از مداخله ضعیف، 42% متوسط و 38% خوب بود که بعد از مداخله به 4/3% ضعیف، 4/22% متوسط و 2/74% خوب افزایش یافت. نگرش 4/1% از دانش آموز ان قبل از مداخله ضعیف، 8/85% متوسط و 8/12% خوب بود که بعد از مداخله ها به 7/0% ضعیف، 1/65% متوسط و 2/34% خوب تغییر پیدا کرد. از آنجا که تاثیر آموزش بر ارتقای سطح آگاهی و نگرش دانش آموز ان تایید گردید، اجرای برنامه های آموزش بهداشت به عنوان یک اولویت آموزشی در مدارس می بایست مورد توجه مسؤولین و مدیران بهداشتی و آموزشی کشور قرار گیرد.

سرطان پستان یکی از شایع ترین بدخیمی های زنان و از علل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در زنان در سراسر دنیا به حساب می آید. ماموگرافی به عنوان دقیق ترین ابزار تشخیص زودرس، می تواند میزان مرگ و میر این بیماری را کاهش دهد. مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش بر پایه الگوی رفتار برنامه ریزی شده برای ارتقای رفتار ماموگرافی در زنان شاغل 35 سال به بالا انجام شد.
روش تحقیق: در این مطالعه نیمه تجربی، تاثیر یک برنامه آموزشی با هدف اصلاح عوامل نگرشی مرتبط با تشخیص زودرس سرطان پستان در زنان شاغل (220 نفر) در کارخانه های دارویی شهر تهران ارزیابی گردید. داده ها با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و با نرم افزار آماری SPSS (ویرایش 5/11) و آزمون های آماری ناپارامتری (کای دو، مک نمار، ویلکاکسون و من ویتنی) در سطح معنی داری 05/0>P مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. پس از مداخله آموزشی میانگین امتیازات آگاهی، نگرش، هنجارهای انتزاعی، درک کنترل رفتار، قصد و عملکرد نسبت به ماموگرافی در گروه مورد به صورت معنی داری افزایش پیدا کرد؛ این تغییرات در گروه شاهد معنی دار نبود. بر اساس این مطالعه، الگوی رفتار برنامه ریزی شده تاثیر قابل قبولی بر ارتقای رفتار ماموگرافی دارد. پیشنهاد می شود جهت ارتقای انجام ماموگرافی از این الگو استفاده شود.

بوتولیسم یک بیماری نادر است که سبب ایجاد فلج شل، پایین رونده و قرینه عضلات ارادی بدن می شود و در صورت ایجاد فلج عضلات تنفسی موجب مرگ فرد می گردد. در شهریور ماه 1385 به دنبال یک مراسم عروسی که در 80 کیلومتری جنوب شهر مشهد برگزار گردید، یک گروه از مهمانان از غذاهای کنسرو شده خانگی استفاده نمودند.
روش تحقیق: تمام علائم و نشانه های بیماران با توجه به یافته های بالینی بیماران سرپایی و اطلاعات دریافتی بیماران بستری در بخش مسمومین بیمارستان امام رضا(ع) به صورت روزانه از تاریخ 27 شهریور تا 13 مهر 1385 ثبت می گردید. تشخیص بیماری بر اساس سابقه تماس، یافته های بالینی و جواب به ضد سم گذاشته می شد.
میانگین سنی 23 بیمار مبتلا به بوتولیسم 17 ± 5/39 سال، کمترین سن 14 و بیشترین سن 60 سال بود. در زمان مراجعه نشانه های حیاتی آنان طبیعی بود. تمام بیماران به استثنای یک بیمار (به علت ازدیاد حساسیت به ضد سم) ضد سم دریافت نمود و تمام بیماران بهبود یافتند. در طغیان های مختلف توالی علائم و نشانه های بالینی متفاوت می باشد. نتایج این مطالعه در متمایزساختن یافته های بالینی و مراقبت در سیستم بهداشتی منطقه ای می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

علت ایجاد تنگی هایپرتروفیک پیلور هنوز ناشناخته است. بیمار، نوزاد پسر 28 روزه مبتلا به نشانگان داون، با شکایت استفراغ جهنده از 3 روز قبل از مراجعه و بدون دفع مدفوع در این مدت، بستری شد. در معاینه اتساع شکم مشهود بود ولی علامت زیتون (Olive) واضحی مشاهده نشد. در سونوگرافی شکم، طول کانال پیلور 28 میلیمتر و ضخامت آن 4 میلیمتر بود. رادیوگرافی ماده حاجب فوقانی شکم انسداد نسبی را نشان داد. با وجود درمان های حمایتی و احیای کامل، استفراغ بیمار ادامه یافت. بیمار با شک بالینی تنگی هایپرتروفیک پیلور تحت عمل جراحی قرار گرفت. در جریان عمل علاوه بر تنگی هایپرتروفیک پیلور، پانکراس حلقوی نیز در بیمار دیده شد. برای بیمار پیلورومیوتومی فردت-رامشتد و رهاسازی باندهای فیبروزه بین دو قسمت پانکراس انجام گردید. سه روز بعد از عمل، بعد از برقراری تغذیه خوراکی، نوزاد با حال عمومی خوب مرخص شد. وجود پانکراس حلقوی در این بیمار، می تواند مقاومت در برابر تخلیه معده پیش از تولد را، به عنوان علت احتمالی ایجاد تنگی هایپرتروفیک پیلور مطرح نماید؛ هرچند که اثبات این فرضیه نیازمند مطالعات بیشتری است.