فصلنامه طب و تزکیه
سال یازدهم شماره 3 (پیاپی 46، پاییز 1381)

یائسگی سبب افزایش ریسک بیماری های قلبی، عروقی می گردد برای ارزیابی ریسک بیماری های قلبی، عروقی در این افراد و برای پی بردن به پاتوژنز آترواسکلروزیس پس از قطع فعالیت تخمدان ها مطالعه ای با هدف ارزیابی ریسک فاکتورهای قلبی عروقی در زنان یائسه صورت پذیرفت.
از 15000 نفر جمعیت تحت بررسی در مطالعه قند و لیپید تهران 2000 زن 69-44 ساله مورد بررسی قرار گرفتند. زنان در سه گروه زنان قبل از یائسگی، یائسگی و پس از یائسگی بررسی گردیدند. افراد قبل از یائسگی زنان 50-44 ساله بدون قطع قاعدگی می باشند. زنان یائسه زنان با قطع حداقل 12 ماه قاعدگی و مدت کمتر از سه سال و زنان پس از یائسگی زنان با حداقل سه سال قطع قاعدگی می باشند. در این مطالعه زنانی که هورمون درمانی می شدند یا از قرصهای پیشگیری از بارداری استفاده می کردند و سیگاری ها از مطالعه حذف گردیدند. اطلاعات دموگرافیک توسط پرسشنامه تکمیل و قد، وزن، فشار سیستولیک و دیاستولیک اندازه گیری شد و نمایه توده بدن محاسبه گردید. کلسترول تام، تری گلیسرید، HDL-C، قند ناشتا 37±103، 44±105 و دو ساعت پس از مصرف 75 گرم گلوکز اندازه گیری شد و GTT انجام گردید. LDL-C توسط فرمول فریدوالد محاسبه گردیدند. در زنان قبل از یائسگی، زنان یائسه و زنان پس از یائسگی به ترتیب فشار خون سیستولیک 18±121، 20±125، 23±136 میلی متر جیوه، P<0.001 فشار خون دیاستولیک 10±80، 11±81، 11±83 میلی متر جیوه، P<0.001، قند خون ناشتا 37±44، 103±105، 48±114 میلی گرم در دسی لیتر، P<0.001، قند خون دو ساعته 58±134، 60±129، 59±145 میلی گرم در دسی لیتر، P<0.001، تری گلیسیرید 116±183، 119±193، 131±210 میلی گرم در دسی لیتر، P<0.001، کلسترول 43±217، 48±242، 49±248 میلی گرم در دسی لیتر، P<0.001، HDL-C 11±43، 12±47، 11±46 میلی گرم در دسی لیتر، P<0.001، LDL-C 38±138، 42±156، 42±161 میلی گرم در دسی لیتر، P<0.001 بود. اما نمایه توده بدن بین گروه ها تفاوت معنی داری نداشت. نتیجه پژوهش نشان دهنده افزایش همه ریسک فاکتورهای قلبی عروقی غیر از نمایه توده بدنی با یائسگی در گروهی از زنان تهرانی می باشد.

توسعه دانش پرستاری و گسترش تحقیق پیرامون آن در جوامع مختلف، مستلزم تبیین قبلی فلسفی ماهیت کار پرستاری در بافت فرهنگی، اجتماعی خاص خود و شناخت تاثیر نوع هنجارهای این بافت بر ماهیت کار پرستاری، ارزش اجتماعی آن و در مجموع بر فرآیند اجتماعی شدن حرفه دارد. تبیین پارادیم حرفه ای پرستاری در جوامع مختلف و تعیین مجموعه عوامل تاثیر گذار بر آن همراه با آشکارسازی نوع نگاه مردم (افکار عمومی) و خود پرستاران به حرفه پرستاری از ضروریات تکامل حرفه ای و اولین گام در راه رسیدن به یک دیدگاه و یا تفاهم حرفه ای مشترک در پرستاری محسوب میشود.
بدین منظور در این تحقیق، پارادیم حاکم بر پرستاری و تجربه "پرستار بودن" در ایران با یک بررسی پدیدار شناسانه از "تجربه زنده گروهی از پرستاران" مورد بررسی و تفسیر قرار گرفت. روش های جمع آوری داده ها در این مطالعه شامل مصاحبه های نیمه سازمان یافته چهره به چهره، مصاحبه در گروه های کوچک، مشاهده، استفاده از نوشتارها و حکایات ثبت شده پرستاری در زمینه تجربه مورد نظر و همچنین استفاده از تصاویر (فوتوگراف) و دیگر اسناد مکمل بوده است.
روش و تجزیه و تحلیل که بطور همزمان با جمع آوری داده ها مورد استفاده قرار گرفت. روش تجزیه و تحلیل درونمایه ای بنر بود. در این روش کلیه متون ضبط شده مصاحبه ها، شرح حکایات و نوشتارهای ثبت شده پرستاران و مشاهدات پژوهشگر ابتدا کلمه به کلمه و با دقت پیاده گردید و بعد از چندین و چند بار مرور به منظور غوطه وری در اطلاعات همراه با سایر اسناد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
در مجموع از بین 84 حکایت ثبت شده در زمینه پرستاری، 84 حکایت ثبت شده در زمینه مراقبت و 24 مصاحبه انجام گرفته و همچنین مشاهدات محقق از محیط رخداد تجربه مورد نظر و در طی مراحل پیچیده مدیریت اطلاعات 3 درونمایه (تم) اصلی استحصال گردید، که این درونمایه ها عبارتند از: آلتروئیسم، پرستاری و مشکلات تجربه شده و فرسودگی روانی.
نتایج نشان داد که به غیر از عده قلیلی از پرستارانی که با نگرش مذهبی (آلتروئیسم) به کار پرستاری پرداخته و لذا از انگیزه مناسب و کافی جهت بقای در سیستم برخوردارند، اما برای اکثریت قریب به اتفاق پرستاران، تجربه پرستاری مترادف با تجربه مشکلات بوده است، مشکلات ناشی از محیط کار، مشکلات فرهنگی- اجتماعی و مشکلات ناشی از محتوای غیر چالشی، غیر مطلوب و غیر اقناع کننده کار پرستاری همچنین در پیکره پرستاری "فرسودگی روانی" به طرز واضح و شفافی پدیدار بوده و همچون سایه بانی سترگ بر بدنه جامعه پرستاری ایران سایه انداخته است.

بیماری های روانی و بالاخص اسکیزوفرنیا، ماهیتی ناتوان کننده، عودکننده و مزمن شونده دارند، و یکی از مسایل جوامع کنونی هستند و کشورها هزینه زیادی را جهت درمان و توانبخشی آنها متحمل می شوند، در کشور ایران هم مانند سایر کشورها این مشکل وجود دارد بیماری های روانی تحت تاثیر فرهنگ می باشند که باید در درمان و توانبخشی به آنها توجه نمود. روش های موجود در درمان و توانبخشی در ایران، بر گرفته از شیوه های پیشنهادی و رایج در کتب غربی بوده و آنهم بطور کامل اجرا نمی گردد، لذا پژوهشگران تلاش نموده اند مدلی که مطابق با واقعیت های موجود در کشور و فرهنگ مردم ایران باشد جهت توانبخشی بیماران اسکیزوفرنیک طراحی نمایند.
در طراحی مدل پژوهشگران از روش تحقیق کیفی از نوع تئوری های پایه ای استفاده نموده اند، مشارکت کنندگان شامل 15 نفر از متخصصین روانپزشکی، روانشناسی، کاردرمانی، مددکاری و بیماران و خانواده های آنها بودند. اطلاعات با استفاده از مصاحبه باز که روی نوار ضبط می شد، جمع آوری گردید و پس از چند بار مکتوب نمودن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته های پژوهش نشان داد که متغیر اصلی "فراگیر نبودن" خدمات مراقبتی، درمانی و توانبخشی می باشد و از طرفی این خدمات تمام ابعاد وجودی انسان را نمی پوشاند. نتیجه این تلاش با توجه به متغیر اصلی فوق الذکر، طراحی مدل پرستاری توانبخشی چند بعدی در مراقبت از بیماران اسکیزوفرنیک بود که با توجه به واقعیت های موجود فرهنگی در کشور ایران از جمله اعتقادات و باورهای مذهبی و... و اطلاعات جمع آوری شده طراحی گردید از جمله ویژگی های این مدل می توان توجه به مددجو و خانواده مددجو، بجای "بیماری مددجو"، نقش فعال مددجو و خانواده را بجای نقش منفعل فعلی، مشارکت مددجو و خانواده در فرایند درمان و توانبخشی، توجه به آموزش مهارتهای اجتماعی، ارتباطی و مراقبت از خود علاوه بر دارو درمانی و توجه بیشتر به ابعاد اجتماعی و معنوی را نام برد. همچنین آموزشها به شیوه های فردی و گروهی برای مددجو و خانواده او، در نظر گرفته می شود و درمان و توانبخشی برخلاف مدل فعلی، پس از ترخیص در منزل و جامعه ادامه می یابد.

هدف اصلی پژوهش حاضر ارزیابی وضعیت موجود بیمارستان های آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی اصفهان از نظر امکان بکارگیری مدیریت کیفیت جامع (TQM) بود. جهت نیل به هدف فوق 1- نزدیکی دیدگاه مدیران بیمارستان ها با مفاهیم اساسی TQMو 2-نزدیکی دیدگاه کارکنان با مفاهیم اساسی TQM و 3-نزدیکی قوانین حاکم بر بیمارستان ها با مفاهیم اساسی TQM و 4- وجود جو رقابت برای بیمارستان های مورد مطالعه با سایر بیمارستانهای شهر اصفهان مورد بررسی و مطالعه قرار گرفت.
جامعه مورد مطالعه عبارت بود از مدیران و کارکنان بیمارستان های مورد پژوهش (370 نفر مدیر و 3750 نفر کارکنان) که از میان آنها 57 مدیر از سطوح مختلف (ارشد، میانی و اجرایی) و 351 نفر از کارکنان (درمانی، تشخیص، اداری و غیره) برای این مطالعه انتخاب گردیدند انتخاب مدیران (میانی، اجرایی) و پرسنل به روش نمونه گیری طبقه ای بود. یافته های حاصله نشان داد که:1-دیدگاه های مدیران و کارکنان همخوانی لازم را با مفاهیم اساسی TQM ندارد.
2-قوانین حاکم بر بیمارستان های مورد مطالعه دور از مفاهیم اساسی TQM می باشد.
3-رقابت چندانی بین سازمان های فوق الذکر با سایر بیمارستان های شهر اصفهان برای جلب بیماران بیشتر دیده نمی شود. نتیجه آنکه در شرایط موجود بکارگیری مدیریت کیفیت جامع در بیمارستان های مورد پژوهش با مشکل روبرو می باشد و توصیه می گردد قبل از بکارگیری آن شرایط لازم همانند آموزش مدیران و کارکنان، تغییر قوانین حاکم بر بیمارستان ها و ایجاد جو رقابت سالم بین سازمان های مورد مطالعه فراهم گردد.

نمک طعام از عمده ترین منابع تامین کننده سدیم در مواد غذائی انسان می باشد. نان مهمترین منبع غذائی روزانه مورد مصرف جامعه می باشد که حدود 70% انرژی مورد نیاز افراد جامعه از طریق مصرف آن تامین می گردد. بنابراین بعنوان یک منبع مهم تامین کننده نمک در رژیم غذائی جامعه به حساب می آید. از شایع ترین بیماری ها در جامعه بیماری های قلبی و عروقی می باشند که باعث درصد بالائی از تلفات در جامعه می شوند. از طرفی بیماری فشار خون از مهمترین بیماری های قلبی عروقی می باشد که عامل تغذیه در پیشگیری از ابتلا به آن می تواند نقش موثری را داشته باشد. نقش یون سدیم در چگونگی وضعیت این بیماری، اهمیت بررسی منابع دریافت سدیم افراد یک جامعه را مشخص می نماید. مصرف غیر مستقیم سدیم، بالاخص میزان سدیم مصرفی از طریق نان در کشور ما به هیچ وجه مشخص نبوده و تحت کنترل نمی باشد.
در این تحقیق میزان سدیم (چه بصورت افزایش نمک طعام و چه بصورت افزایش بی کربنات سدیم) موجود در نان های مصرفی در جامعه شهری در شهرستان مشهد در مدت چهار ماه مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسی بر روی حدود ده درصد از مغازه های نانوائی سطح شهر بصورت تصادفی انجام گرفت. نتایج بررسی نشان داد که از کل مقدار سدیم موجود در انواع نان (1.34 گرم در 100 گرم نان) حدود 57.5% از طریق افزایش نمک طعام و حدود 42.5% از طریق افزایش بی کربنات سدیم (جوش شیرین) به نان تامین می گردد.
این مقدار تقریبا دو و نیم برابر بیشتر از مقادیر حداکثر سدیم مجاز در انواع نان (0.59 گرم در 100 گرم نان) می باشد (مقدار حداکثر سدیم مجاز بر اساس حداکثر مقدار استاندارد نمک نان با آرد یعنی 1.5 گرم نمک در 100 گرم نان (تعیین گردیده است). لذا بررسی و کنترل میزان سدیم موجود در نان های مورد مصرف کل جامعه توصیه می گردد تا بدین وسیله از یکی از راه های تشدید بیماری های قلبی و عروقی بالاخص بیماری فشار خون پیش گیری بعمل آید.

تشویق بی نظیر اسلام به فراگیری علوم و ضمیمه شدن کشورهای دارای تمدن کهن به قلمرو کشورهای اسلامی، موجب ظهور متفکران و محققان منحصر به فردی در تاریخ تمدن اسلامی گردید که برجستگی آنها نه فقط در جهان اسلام بلکه در عصر خودشان در همه دنیا محرز بود. در عصر طلایی فرهنگ و تمدن اسلامی، پزشکان مسلمان با شیوه های ابداعی خویش در درمان بیماری ها و نیز با تالیفات گرانقدر خود، سهم قابل توجهی در پیشبرد دانش پزشکی داشتند. پژوهشگران منصف غربی در تالیفات خود، ضمن اعتراف به این سهم، از تاثیر معلومات پزشکی مسلمین بر تحول این علم یاد کرده و آن را ستوده اند. مقاله حاضر ضمن مروری بر چگونگی شکل گیری اطلاعات پزشکی نزد مسلمین، نگاهی نیز به تاثیر طب اسلامی بر پزشکی جدید دارد.

فراهم آوردن مراقبت جامع، مناسب و طولانی مدت از بیماران نیازمند گردآوری، تجزیه و تحلیل و ارائه داده های کلینیکی بسیار پیچیده است که با استفاده از مدارک پزشکی بیماران انجام می شود. از طرفی مدارک پزشکی کاغذی (PMR)(Paper Medical Record) کارآیی لازم در این مورد را نداشته و نیاز به فضا، تجهیزات و پرسنل زیاد دارد. این قبیل مسایل باعث ایجاد تفکر استفاده از فن آوری پیشرفته روز برای بهره گیری بهتر از اطلاعات مراقبت بهداشتی درمانی بیماران و در نتیجه ایجاد پرونده کامپیوتری بیمار (CPR)(Computer-based Patient Record) گردید.
در این مقاله ضمن ارایه دورنمایی از CPR به وضعیت فعلی آن در سیستم های ارایه دهنده مراقبت بهداشتی درمانی اشاره گردیده و به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای موجود در این حیطه معرفی شده است. همچنین مراحل ایجاد پرونده کامپیوتری بیمار و انتقال به آن توضیح داده شده و موانع موجود بر سر راه آن مورد توجه قرار گرفته است. در پایان نیز نقش متخصصین مدیریت اطلاعات بهداشتی برای راه اندازی و بهره گیری از سیستم CPR ذکر گردیده است.

"خودپنداره" بخش شناختی "خود" می باشد و آموختنی است که در نتیجه تجارب فرد حاصل می شود. اما عزت نفس ارزشیابی عاطفی نسبت به "خود" است که معمولا بر اساس ویژگی های مثبت یا منفی فرد سنجیده می شود. هر چند که انحرافات اجتماعی، معلول مجموعه ای از عوامل فردی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... هستند، اما برداشت منفی از "خود"، عدم اعتماد به نفس و خودپنداره ضعیف می تواند عامل موثری در گرایش فرد به انحرافات اجتماعی از جمله اعتیاد باشد.
در مطالعه حاضر که با هدف شناخت عوامل موثر در گرایش به اعتیاد و ارائه راهکارهایی در جهت کاهش گرایش جوانان به سوء مصرف مواد مخدر انجام گرفته است، خودپنداره جوانان معتاد و غیرمعتاد با استفاده از پرسشنامه "خودپنداره" راجرز، و پرسشنامه پژوهشگر ساخته (شامل نگرش به زندگی، رضایت از زندگی، توانایی تصمیم گیری و مقایسه خود با دیگران) مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.
این مطالعه توصیفی- تحلیلی از نوع مطالعات مقطعی است. از میان جامعه آماری مجموعا تعداد 99 نفر از جوانان معتاد مذکر در گروه سنی زیر 25 سال با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند و به منظور مقایسه تعداد 99 نفر جوان غیرمعتاد که به لحاظ متغیرهای جنس، سن، تحصیلات و محل سکونت (Confonder Variables) همتا (Match) شده بودند به عنوان گروه شاهد در آزمون شرکت نمودند.
نتایج این بررسی حاکی از وجود تفاوت معنی دار بین "خودپنداره" جوانان معتاد و غیر معتاد است.
(0.05 >α). با توجه به نتیجه بدست آمده و وجود همبستگی میان خودپنداره و سوء مصرف مواد مخدر به نظر می رسد خودپنداره منفی در گرایش جوانان به اعتیاد موثر است.

صعود سریع غواصان از عمق زیاد به سطح آب سبب تبدیل نیتروژن محلول در مایع بین بافتی و عروق خونی به حبابهای گازی می شود. در جریان بعضی از اعمال جراحی نیز ممکن است، حبابهای هوا وارد سیستم شریانی شود، و در مغز یا نقاط دیگر بدن وارد شده، و مشکلات عدیده ای را برای بیماران ایجاد نماید.

امروزه با توجه به افزایش درخواست آزمایشات کبدی و در دسترس بودن آزمایشگاه ها، سبب شده افراد زیادی با اختلال آنزیمهای کبدی کشف شوند که پس از انجام اقدامات تشخیصی کبد چرب مسجل می شود. شکل شدیدتر کبد چرب یعنی استئاتوهپاتیت غیر الکلی می تواند منجر به بیماری مزمن کبدی از جمله سیروز شود. کبد چرب در نتیجه بسیاری از بیماری ها و حالتها از جمله مصرف الکل، بیماری های متابولیک، مصرف داروها و اختلالات تغذیه ای رخ می دهد. مکانیسم بروز کبد چرب متعدد است و در اکثر موارد بدون علامت می باشد.