فصلنامه علوم اجتماعی
سال دهم شماره 3 (پیاپی 23، پاییز 1382)

این تحقیق کوششی در تبیین معیارهای روزنامه نگاری مطلوب در ایران از دیدگاه استادان دانشگاه و روزنامه نگاران به منظور ارائه یک الگوی مناسب برای فعالیت های روزنامه نگاری است. آگاهی از این دیدگاه ها می تواند به شناخت معیارهای روزنامه نگاری مطلوب کمک کند. بدین لحاظ ضمن مروری بر نظریه های مطبوعات، معیارها و اصول اخلاق حرفه ای و شیوه های روزنامه نگاری کوشش شد ویژگی های هر یک برشمرده شود با توجه به این مباحث، سوالها (گویه های) تحقیق، برای استفاده از روش Q تدوین گردد.
روزنامه نگاری در شرایطی می تواند فعالیت مطلوب حرفه ای داشته باشد که شرایط وفضای مناسب سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای آن فراهم باشد تا با استفاده از تکنیکها و اصول روزنامه نگاری و آگاهی از معیارها و اصول اخلاقی بتواند وظایف و مسئولیت اجتماعی خویش را در برابر جامعه ایفا کند.
یافته های این پژوهش نشان می دهد که الگوی روزنامه نگاری مطلوب را می توان از چهار جنبه مورد توجه قرار داد: اصول و معیارهای حرفه ای، اصول روزنامه نگاری، مطبوعات و حکومت، مطبوعات و جامعه.

این مقاله گزیده ای از یک پژوهش دانشگاهی است که به بررسی مولفه های سبک زندگی در تبلیغات تجاری تلویزیون ایران می پردازد. در این تحقیق دو هدف عمده دنبال شده است که شامل ارائه تصویری کمی از ویژگی های مختلف تبلیغات تجاری و همچنین شناسایی سبک های زندگی مورد توجه در تبلیغات مذکور است.
برای این منظور از میان 8759 مورد آگهی که در طول سال های 1377 تا 1379 از رسانه تلویزیون پخش شده است تعداد 370 آگهی به روش مورد استفاده در این تحقیق تحلیل محتوا (Content Analysis) و تکنیک ثبت و ضبط داده ها از متن تبلیغات از طریق طراحی پرسشنامه معکوس (Inverse Questionnair) بوده است.
نتایج به دست آمده حاکی از آن است که سه گونه سبک زندگی در تبلیغات مطرح شده است: سبک زندگی مبتنی بر نمایش الگوها و ارزش های مربوط به طبقات اجتماعی، سبک زندگی مبتنی بر مصرف کالاهای فرهنگی و اقتصادی (منزلتی) و سبک زندگی مبتنی بر الگوهای مدرن و سنتی. بررسی نشان می دهد از میان سبک های فوق، بیش تر الگوها و ارزش های مربوط به زندگی مدرن و طبقات متوسط و مرفه جامعه در تبلیغات عرضه شده است.

این مقاله به بررسی تحولات ذهنی و عینی پدید آمده در عرصه گفتارهای جاری در عرصه بین المللی می پردازد و می کوشد که نسبت میان نظم های گفتاری را در عرصه های فکری و فرهنگی با ارتباطات نشان دهد. مدعای اصلی این است که اگر جهان به سوی «گفت و گو» رو آورده و ایده گفت و گوی تمدن ها مورد اقبال قرار گرفته است، پیدایی این رویکرد، خود، مسبوق به وقوع دگرگونی هایی در عالم ذهن و عین است.
برای نیل به این مهم سعی شده است که در بعد ذهنی، اندیشه فیلسوفان و متفکران برجسته گفت وگو یعنی گادامر، باختین، هابرماس، و اجتماع گرایانی همچون مک اینتایر و رولز مورد بررسی قرار گیرد و سهم اندیشه هر یک در پیشبرد و توسعه مفهوم گفت و گو نشان داده شود.
در بعد عینی، گفتارهای تولید شده در سه دهه پایانی سده بیستم در یونسکو با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی، واکاوی و نشان داده می شود که در دهه 1970 که دوره اول این پژوهش را تشکیل می دهد، گفتمان «توسعه و پیشرفت» گفتمان غالب است. توسعه عادلانه و توام با جنبه های انسانی گفتمان و محوریت داشتن دولت ملت ها و واحدهای ملی در بازی های بین المللی از مشخصه های دوره اول به شمار می رود.
در دهه 1980 یا دوره ای که تاریخ نگاران آن را دوره دومین جنگ سرد جهانی نامیده اند، یک چرخش پارادایمی از توسعه به گفت وگو روی می دهد، که شباهت های زیادی با روایت های هابرماس از گفت وگو دارد. از جمله ویژگی های این دوره می تون به فاصله گیری از دوگانه سازی های دوران جنگ سرد و گفتمان توسعه، خوش بینی نسبت به ظهور یک جامعه جهانی صلح آمیز و توام با گفت وگو، تکیه بیش تر بر افراد و مردمان در کنار کشورها و دولت ملت ها و تکیه قابل توجه به وجوه فرهنگی توسعه در مقابل رجوه صرفا اقتصادی نام برد.
بالاخره در دهه 1990 که زوال دوران دوقطبی است، با تکثریافتن بازیگران فرهنگی و رواج الگوهای جمع گرایانه، گفت وگوی میان ملت ها و فرهنگ های متکثر مجال مطرح شدن یافت. در این دوره اگرچه همچنان گفت وگو شاکله ارتباط اجتماعی بوده است اما این گفت وگو از مبانی لیبرالی فاصله گرفته و به مبانی نظری تازه ای متکی شده است که می توان آن ها را به نظریه های «اجتماع گرایان» نزدیک دید.
مطالعه تحول ساختارهای گفتمانی در این پژوهش نشان می دهد که گفتارهای جاری در عرصه بین الملل طی سه دهه پایانی سده بیستم، با تاثیرپذیرفتن از فن آوری های نوین ارتباطی از صورت بندی های فردگرایانه به سوی صورت بندی های جمع گرایانه و از تکیه بر سطح دولت ملت ها به سوی سطوح فراتر و فروتر از دولت ملت یعنی نهادهای مدنی و بین المللی (سطوح تمدنی و فرهنگی) تحول یافته و همین تحول امکان طرح و تقویت نظری ایده «گفت وگوی تمدن ها» را فراهم کرده است.

تاثیر افکار میزوژینی (به حساب نیاوردن زنان) ارسطو که غالبا از مکتب کلاسیک به افکار فلاسفه سده هجدهم راه یافته بود تا پایان قرن همچنان ادامه یافت. مردانی که برای اعتلای تفکر بشری راه بسیار پرفراز و نشیبی را طی کردند، درباره جامعه زنان قضاوت بسته ای داشتند. منتسکیو، حقوقدانی که تحلیل های حقوقی و سیاسی اش هنوز مرجع تحقیق متخصصان است، گرچه نسبت به گذشتگان تحت تاثیر روشن بینی خود در مورد جامعه زنان به نکات مثبتی دست یافت، اما در مورد حقوق مدنی و حقوق شهروندی زنان دیدی سنتی و کاملا ارسطویی داشت. همین خط فکری نزد فلاسفه دیگر چون دیدرو و بعضی دیگر از نویسندگان دایره المعارف و بالاخره روسو ادامه یافت و در دوره انقلاب فرانسه در وضع قوانین تاثیر گذاشت و سهم اجتماعی زنان نادیده گرفته شد.
انتقادات و دفاعیات زنان اهل قلم و دیگر فیلسوفان دایره المعارف نظیر دالامبر و کندرسه و پیروان خط تفکرش، نظریه پردازانی که در مقابل اظهارنظرهای فلاسفه ایستادند، بالاخره دریچه های فضای قابل استشمامی را در پس انقلاب گشود و از آن پس تکامل یافت.