فصلنامه علوم اجتماعی
سال یازدهم شماره 3 (پیاپی 27، پاییز 1383)

اختلاف نسلی در انواع مختلف آن از مباحث مهم جامعه ماست که دارای جمعیت جوان حجیم و تغییرات پرشتابی است. بسیاری بر این عقیده اند که انتقال فرهنگ نسل قبل به نسل جدید با مشکلات جدی مواجه بوده و به علل مختلف بسیار ناقص صورت می گیرد، به طوری که نسل جدید تا حد زیادی پایبند ارزش ها و هنجارهای نسل والدین خود نیست، و شکاف عمیقی بین دو نسل ایجاد شده است. هدف این مقاله از یک طرف بررسی فرضیه شکاف نسلی در کشور، و از طرف دیگر ارزیابی میزان تاثیر تحصیلات بر آن بوده است.
براساس مبانی نظری مطرح شده در مقاله، و با توجه به وقوع انقلاب اسلامی و تغییرات سریع و وسیع ناشی از آن و نوسازی جامعه، به نظر می رسد باید انتظار شکاف نسلی قابل توجهی را داشت. اما آیا داده های موجود چنین امری را تایید می کند؟ برای پاسخگویی به این پرسش ها فاصله نسلی و شکاف نسلی از هم تفکیک شد و هر یک نیز به دو نوع ارزشی و هنجاری متمایز گردید، و بر مبنای داده های ثانویه موضوع مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه این بررسی مقدماتی نشان داد که اختلاف نسلی ارزشی قابل توجهی بین دو نسل وجود ندارد، ولی اختلاف نسلی هنجاری قابل توجه است. اثر تحصیلات نیز بر شکاف نسلی مربوط به بعضی از ارزش ها و هنجارها یکنواخت نیست، به طوری که بعضی از اختلاف ها را تشدید و بعضی دیگر را تضعیف می کند، و نتیجتا افزایش تحصیلات را به راحتی نمی توان عامل مهمی در افزایش اختلافات نسلی تلقی کرد.

جنبش های اجتماعی به منزله موضوعاتی مهم درجامعه شناسی، اخیرا از جایگاه ویژه ای برخوردار شده اند تا جایی که آلن تورن جامعه شناسی را علم جنبش های اجتماعی می داند. در این مقاله نیز ضمن تاکید بر بحث جنبش های اجتماعی و بررسی ابعاد نظری آن ها با استفاده از روش اسنادی، به زمینه های شکل گیری جنبش جنگل به مثابه یکی از جنبش های استقلال طلبانه و مردمی اشاره می شود. این جنبش که در تداوم خواسته های جنبش مشروطیت قرار می گیرد(12931300 ه. ش) تحت تاثیر عواملی مثل نابرابری ها، تضاد منافع، ناکارآیی دولت، شرایط بین المللی (جنگ جهانی اول)، استثمار و ستم طبقاتی شکل می گیرد.جنبش جنگل در اوضاعی آشفته و نابسامان از نظر داخلی و خارجی، با ارائه ایدئولوژی و مرامنامه و اعلام جمهوری، قدم در راه مبارزه با ستم و دفاع از استقلال و آزادی مردم ایران می گذارد. میرزا کوچک در مقام رهبر این جنبش که دارای سوابق مبارزانی در مشروطه است، با همکاری روشنفکران و آزادی خواهان مشروطیت عملیات انقلابی را با هدف مبارزه با ظلم و ستم داخلی و استثمار خارجی آغاز می کند و با تجهیز منابع مادی و معنوی موفق می شود به مدت هفت سال در برابر استعمارگران و استبداد داخلی مقاومت کند و اولین جمهوری را در ایران تاسیس نماید. جنبش جنگل نهایتا با مصالحه دولت های شوروی و انگلستان در صحنه بین المللی و کنارآمدن اتحاد شوروی و دولت ایران در مورد مسائل داخلی ایران و حمله نیروهای نظامی دولت، تن به شکست نظامی می دهد.

هدف از این تحقیق، شناخت عوامل تاثیرگذار برفرآیند مدیریت شهری در طی سال های 76-1368 در شهر تهران است.
این تحقیق به شیوه پیمایشی (survey) انجام شده و جامعه آماری آن کارشناسان شهرداری تهران و استادان دانشگاه و مشاوران شهرسازی است که با استفاده از روش های رایج نمونه گیری حجم نمونه برآورد گردید و نهایتا به 156 نفر رسید، نظریه های مختلفی در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفتند که سه طیف را دربرمی گیرند و به طور خلاصه عبارتند از:1 نظریه پردازان مکتب جامعه شناسی شهری شیکاگو (پارک مکنزی و برگس)،2 نظریه مدیرت علمی تیلور و فایول، ماکس وبر (نظریه دیوان سالاری)، 3 نظریه حاکمیت شهری مک لالین نظریه های مرتبط با شهرنشینی، شهرگرایی و رشد و توسعه شهری این تحقیق از رساله دکتری نگارنده با عنوان «تحلیل مدیریت شهری تهران طی سال های 76-1368» استخراج شده و هدف آن، تحلیل مدیریت شهری تهران براساس بررسی سیاست های کمی و کیفی آن در سال های 68-1376 بوده است (مقطعی که آقای غلامحسین کرباسچی شهردار تهران بودند.)

تصورات قالبی به عنوان یکی از موضوعات اساسی در روان شناسی اجتماعی از طریق مطالعات زمینه یابی به کرات مورد بررسی قرار گرفته اند. به دلیل برخورداری از وجود ناآشکار، این دسته از رفتارهای اجتماعی انسان با به کارگیری شیوه های سنتی سنجش نمودنمی یابند. از آن جایی که تصورات قالبی تلویحی به صورت خودکار بر نگرش افراد اثر می گذارند، فهم پویایی های حاکم بر آن ها از اهمیت خاصی برخوردار است. شیوه های بررسی فرآیندهای خودکار در مورد تصورات قالبی نیز به کار گرفته شده است. مطالعاتی از این نوع حاکی از نفوذ عمیق تصورات قالبی بر روابط انسانی است.
این مقاله پس از توصیفی کوتاه در خصوس تصورات قالبی، و ظرح جنبه های آشکار و ناآشکار (تلویحی) آن، به شواهدی حاکی از وجود سیستم حافظه ای ناآشکار که تصورات قالبی تلویحی نیز بخشی از اطلاعات موجود در آن را شامل می شود، اشاره می کند و در ادامه، روش سرنخ دهی را به مثابه یک شیوه ابتکاری سنجش این دسته از اطلاعات ناآشکار به همراه پژوهش های مرتبط در خصوص تصورات قالبی معرفی می کند.