فصلنامه علوم اجتماعی
سال دوازدهم شماره 4 (پیاپی 32، زمستان 1384)

اتکای اجتماع محلی به خود برای ارتقای کیفیت زندگی و رفع مشکلات جمعی، ایده محوری در اندیشه مکاتبی چون اجتماع گرایان (communitarianists) و نیز ایدئولوژی های سیاسی راست جدید یا چپ جدید یا راه سوم به شمار می آید. اساس این دیدگاه ها بر ظرفیت سازی و بسیج منابع و سرمایه های محلی قرار دارد. به نظر می رسد سرمایه اجتماعی شناختی و ساختاری در کنار یکدیگر مفاهیم تحلیلی مناسبی برای شناسایی پتانسیل رفتارهای اجتماع گرایانه و رفاه اجتماعی در اجتماعات مختلف مکانی محسوب می شوند و از این رو هر اندازه گیری سرمایه اجتماعی در واقع اندازه گیری ظرفیت جامعه برای مدیریت خویش است. به ویژه آن که سرمایه اجتماعی عامل موثری در افزایش کارآیی سایر اشکال سرمایه (انسانی، اقتصادی، کالبدی) نیز محسوب می شود. مقاله حاضر در دو سطح تحلیل خرد (فردی) و کلان (منطقه شهری) به دنبال نشان دادن عوامل موثر بر تغییر سرمایه اجتماعی در مناطق مختلف شهری و ارتباط این سرمایه با اشکال دیگر سرمایه و تاثیر آن بر کیفیت زندگی در مناطق شهری است. اطلاعات سطح خرد تحقیق مبتنی بر پیمایش معرفی در شهر قوچان است. در سطح کلان نیز از مجموعه ای از منابع اسنادی و تحلیل ثانویه برای شاخص سازی مفاهیم مرتبط با تحقیق استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر تغییرپذیری ساختی سرمایه اجتماعی در مناطق مختلف شهری است. سطح سرمایه اجتماعی در دو بعد ذهنی و ساختی با سطوح سرمایه کالبدی ارتباط مستقیم دارد. این یافته مؤید مفهوم سازی کلاسیک بوردیو از تعامل و ارتباط سرمایه ها با یکدیگر است. سرمایه اجتماعی همچنین با دوام شبکه های روابط محلی و همسایگی، طول مدت اقامت شهری و جابه جایی های درون شهری و نیز سرمایه انسانی در مناطق مختلف شهری ارتباط نشان می دهد. در مجموع، یافته های تحقیق نقش حیاتی سرمایه اجتماعی در حفظ سرمایه های کالبدی و توانمندسازی اجتماع محلی برای بسیج منابع و دارایی های آن و نیز ضرورت برقراری عدالت اجتماعی در سطح کلان برای حل ریشه ای این مسئله را آشکار می سازد.

این مقاله به بررسی میزان و عوامل بهره مندی روزنامه نگاران از بزرگراه های اطلاعاتی (اینترنت) می پردازد. روش این تحقیق پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بوده که در سیزده روزنامه به وسیله 212 روزنامه نگار تکمیل شده است.
بیش از 85 درصد از پاسخگویان در محیط روزنامه ها به کامپیوتر و 78 درصد به اینترنت دسترسی داشته اند، ضمن آن که عدم توانایی مالی دلیل عمده عدم استفاده از اینترنت بوده است. میانگین استفاده هفتگی روزنامه نگاران از اینترنت بیش از سه روز در هفته و کم تر از یک ساعت به صورت روزانه محاسبه شده است. تمایل 97 درصد از روزنامه نگاران به استفاده از اینترنت بیش از حد متوسط بوده و عمده ترین انگیزه آنان دریافت اطلاعات از این شبکه را شامل می شده است.
اکثر روزنامه نگاران در حد متوسط از اینترنت برای نگارش مطالبشان استفاده کرده اند، ضمن آن که استفاده از این شبکه جهانی برای تمامی روزنامه نگاران ضروری دانسته شده است. ارزیابی اکثر پاسخگویان از سیاست های دولت ایران برای استفاده از اینترنت ضعیف بوده است.
در مجموع، بیش ترین استفاده از اینترنت در روزنامه های آفرینش و بنیان صورت گرفته بود و روزنامه همشهری از طریق ماهواره با اینترنت ارتباط داشته است. سایت های یاهو، بی.بی.سی و گویا بیش ترین درصد مراجعه کننده را در بین روزنامه نگاران تهرانی داشته اند.
هم چنین، بین متغیرهایی چون میزان استفاده از اینترنت و جنسیت، روزنامه های مختلف و تسهیلات استفاده از اینترنت، سن و استفاده از اینترنت، روزنامه های مختلف و میزان استفاده از مطالب اینترنتی و هم چنین روزنامه نگاران رابطه معنی دار مشاهده نشده است.

مقاله حاضر به منظور بررسی عوامل موثر بر هویت جمعی غالب در نزد دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه های شهر سنندج به انجام رسیده است پرسش اصلی این است که دانشجو در درجه اول با کدام یک از هویت های جمعی (قومی، ملی، جهانی) خود را به دیگران معرفی کرده و در برابر آن احساس تعهد و تعلق می کند؟ رابطه هویت جمعی غالب در نزد دانشجویان باگستره شبکه روابط، گروه مرجع، پایگاه اقتصادی اجتماعی، میزان آگاهی، پنداشت از خود و جنسیت دانشجویان سنجیده شد. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها بیانگر آن است که هویت جمعی غالب در نزد دانشجویان هویت قومی بوده و هویت های جهان وطنی و ملی به ترتیب در اولویت های بعدی قرار دارند. از میان متغیرهای مورد بررسی متغیرهای گستره روابط، گروه مرجع و میزان آگاهی با هویت جمعی رابطه معناداری را نشان داده اند اما سه متغیر دیگر فاقد چنین رابطه ای بودند. در تحلیل نهایی متغیرهای گروه مرجع و میزان آگاهی برجستگی خاصی پیدا کردند، به طوری که در تبیین و پیش بینی هویت جمعی غالب بالاترین سهم را به خود اختصاص داده اند.

هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی تئوری دوعاملی (عوامل بهداشتی و عواملی انگیزشی) فردریک هرزبرگ در شهر قم است و محقق در پی آن است تا روشن سازد که نتایج حاصل از تحقیقات وی در شهر پنسیلوانیای امریکا، در شهر قم نیز تایید می شود یا خیر؟
برای این منظور، تئوری دوعاملی هرزبرگ به عنوان چارچوب نظری تحقیق برگزیده شد. به اقتضای توانایی محقق و محدودیت زمان و منابع مالی، شهر قم به عنوان زمینه تحقیق در نظر گرفته شد. معلمان مدارس راهنمایی شهر قم به عنوان جامعه آماری و حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران از بین 2824 نفر جامعه آماری، تعداد 340 نفر تعیین گردید و به روش تصادفی چندمرحله ای متناسب، نمونه های مورد تحقیق انتخاب شدند.
این تحقیق به روش توصیفی از نوع پیمایشی صورت گرفت و از پرسشنامه به عنوان ابزار اندازه گیری استفاده گردید. «روایی» این پرسشنامه با بهره گیری از روش محتوایی تایید گردید و با استفاده از روش آلفای کرانباخ «پایایی» آن نیز در سطح بالایی تایید شد)906/ (ra =. پس از توزیع و جمع آوری پرسشنامه ها با استفاده از برنامه نرم افزاری SPSS، داده ها در دو سطح تحلیلی و توصیفی مورد بررسی قرار گرفت.
برای بررسی تاثیر هر یک از عوامل بهداشتی و انگیزشی از آزمون (T) یک متغیره و برای بررسی تفاوت دیدگاه معلمان مرد با زن در مورد این عوامل از آزمون (T) دومتغیره استفاده گردید. به منظور مقایسه دیدگاه های معلمان با «سنین، تحصیلات، مدرسه و سابقه خدمت» مختلف راجع به عوامل ایجاد انگیزش شغلی از آنالیز واریانس (F) استفاده شد.
نتایج بررسی ها نشان داد که از دیدگاه معلمان دوره راهنمایی قم، چهار عامل برانگیزاننده «موفقیت، قدردانی، نفس کار و ارتقا»، همگی در پویایی وایجاد انگیزش مؤثرند. اما به خلاف نظر هرزبرگ، عواملی مانند «حقوق و پاداش، روابط و سرپرستی» که از عوامل بهداشتی هستند در ایجاد انگیزش مؤثرند ولی متغیر «امنیت شغلی» تاثیری در ایجاد انگیزش ندارد. در حالی که طبق نظر هرزبرگ و فرضیه تحقیق، هیچ یک از عوامل بهداشتی، نبایست در ایجاد انگیزه مؤثر بودند.
پس از رتبه بندی عوامل انگیزشی بر اساس میانگین نظرات پاسخگویان در گروه های مختلف، معلوم شد که معلمان مرد عواملی مثل«موفقیت»، «رشد و پیشرفت» و «ماهیت شغل» را در ایجاد انگیزش مؤثرتر می دانند؛ ولی معلمان زن عوامل «قدردانی»، «ماهیت شغل» و «روابط غیررسمی» را به ترتیب در اولویت قرار داده اند.

وبلاگ فرم خاصی از وب سایت است که به طور متناوب به روز می شود و در آن مطالب به ترتیب تاریخ مرتب می شوند. این فرم ساده و انعطاف پذیر، وبلاگ را به رسانه ای با پتانسیل بالا برای استفاده های شخصی و حرفه ای تبدیل کرده است. مهم تر از همه، فضایی را در اختیار مردم قرار می دهد تا بتوانند جهان را آن گونه که می بینند بیان کنند. این پژوهش تلاش می کند تصویری از چیستی وبلاگ و ساختار و محتوای آن ارائه دهد. ضمن آن که پرسش اصلی این تحقیق آن است که چه متغیر یا متغیرهایی در شباهت یا عدم شباهت سبک مطالب وبلاگ های فارسی روزنامه نگاران ایرانی با ساختار سبک های روزنامه نگاری مؤثر است.
در تحقیق حاضر از روش تجزیه و تحلیل محتوا استفاده شده است. تجزیه و تحلیل محتوا یک شیوه تحقیقی است که برای تشریح عینی، منظم و کمی محتوای آشکار پیام های ارتباطی به کار می رود.
در مجموع، این پژوهش نشان داد مطالب وبلاگ ها عمدتا کوتاه، بدون تصویر، دارای لینک،رویدادمدار، بدون نقل قول و با تمرکز موضوعی و همراه با موضع گیری منتشر می شوند.همچنین بسیاری از این مطالب دارای کارکردهای اجتماعی، خصوصا «خبری و اطلاع رسانی» یا «هدایت و راهنمایی» هستند.
در ضمن، مشخص شد شباهت داشتن با ساختار سبک های روزنامه نگاری مطالب مورد بررسی با 19 متغیر رابطه معنی دار دارد.