فهرست مطالب

فصلنامه سیاست علم و فناوری
سال دوم شماره 2 (پیاپی 6، تابستان 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/05/11
  • تعداد عناوین: 8
|
  • صفحه 0
  • بابک تیموریان، محمد مهدی سپهری، لیلا پزشک صفحه 1
    چکیده مقالات نمایه شده در موسسه اطلاعات علمی1 (ISI) یکی از معتبرترین شاخص های سنجش علم و فناوری می باشد که طبقه بندی موضوعی آن ها یکی از چالش های بزرگ مدیریت فناوری است. در این مقاله سعی شده است با استفاده از یک روش نوین متن کاوی2 به نام SUTC، مقالات متخصصان ایرانی در حوزه فناوری نانو که در مجلات ISI نمایه شده اند دسته بندی شوند. این دسته بندی می تواند معیاری مناسب برای سیاست گذاران در شناخت توانمندی های کشور در زمینه های مختلف تحقیقاتی فناوری نانو قرار گیرد. در این راستا، ابتدا استانداردهای معتبر در فناوری نانو با یکدیگر ادغام شده و طبقه بندی جامعی برای نانومواد حاصل گردیده است. سپس، با استفاده از روش های بازیابی اطلاعات3 و متن کاوی، مقالات بدون دانش پیشین از برچسب دسته ها به طور هوشمند دسته بندی شده اند. به منظور ارزیابی روش طراحی شده، دسته بندی هوشمند مقالات با دسته بندی مقالات به وسیله خبرگان حوزه نانو مقایسه شده است. نتایج، حاکی از صحت مناسب روش ارائه شده است.
    کلیدواژگان: علم سنجی، فناوری نانو، متن کاوی، طبقه بندی متون، خوشه بندی، معیار سیلوئت
  • فاطمه ثقفی، مریم محامدپور صفحه 15
    کارکرد اصلی آینده نگاری، خلق و ترسیم پاردایم ها، سناریوها و آینده های مطلوب است. ابهام و عدم اطمینان از آینده بر اهمیت پروژه های آینده نگاری فناوری اطلاعات می افزاید. تاکنون روشی برای ارزیابی پروژه های آینده نگاری فناوری اطلاعات ارائه نشده است. کارت امتیازی متوازن به عنوان یکی از سیستم های مدیریت عملکرد، کنترل تطابق خروجی پروژه ها با اهداف راهبردی را انجام می دهد. به تازگی از کارت امتیازی متوازن برای مدیریت پروژه نیز استفاده شده، ولی تاکنون مدلی برای ارزیابی پروزه های آینده نگاری ارائه نشده است. از نتایج سنجش عملکرد پروژها می توان برای اثر بخش کردن سرمایه گذاری بر روی این پروژه ها استفاده کرد. ویژگی های خاص پروژه های ICT؛ از جمله ریسک بالا؛ نرخ بازگشت سرمایه کم؛ ناملموس بودن نتایج و فواید پنهان آن ها، بر اهمیت ارزیابی عملکرد آن ها می افزاید. مقاله حاضر روشی برای ارزیابی این پروژه ها با استفاده از کارت امتیازی متوازن را ارائه کرده است. برای این کار ابتدا قابلیت های آینده نگاری و تجارب سایر کشورها بررسی شده است. سپس مطالعات انجام شده در زمینه ارزیابی پروژه ها با استفاده از کارت امتیازی متوازن مرور شده است. در مرحله بعد با تحلیل مباحث پیشین، 4 جنبه به همراه 40 شاخص با استفاده از مدل کارت امتیازی استخراج شده و برای تایید آن ها از نظرسنجی از خبرگان با روش دلفی استفاده شده است. جنبه های چهارگانه ارزیابی عبارتند از: 1- جنبه ایجاد و ارتقای مستمر تفکر آینده نگر مبتنی بر فناوری اطلاعات؛ 2- رضامندی ذی نفعان؛ 3- فرایندها و سازماندهی پروژه آینده نگاری؛ 4- رشد و یادگیری جمعی. با استفاده از دو دور دلفی، نظریات خبرگان همگرا شده و 26 شاخص آن تایید شده است. در انتها برای اعتبار سنجی مجدد شاخص های به دست آمده از پرسش نامه و تحلیل آن با استفاده از روش آنتروپی شانون استفاده شده است. نتایج این دو روش همدیگر را تایید کرده اند.
    کلیدواژگان: مدیریت عملکرد، آینده نگاری، کارت امتیازی متوازن، فناوری اطلاعات
  • غلامرضا ذاکر صالحی، امین ذاکر صالحی صفحه 29
    دو پرسش عمده را هدف مطالعه خود قرار داده است: نخست این که ساختار کلان مفهومی نقشه جامع علمی کشور چیست و دوم چه مولفه هایی برای ارزیابی این سند پیشنهاد می شود؟ روش تحقیق در بخش اول تحلیل محتوا و در بخش بعدی مطالعه اسنادی است. یافته های تحلیل محتوا بیانگر تاکید این نقشه بر سیاست فشار علم (در مقابل کشش تقاضا)، همچنین برجستگی خاص ارزش های فرهنگی، دینی و ایدئولوژیک در مقابل ارزش های علمی و فناورانه و حرفه ای است. هم چنین یافته های این مطالعه نشان داد که سه گروه مفاهیم علمی و فناوری (با 23/38 درصد)، مفاهیم اقتصادی (با 08/16درصد) و مفاهیم مدیریتی (با 7/14درصد) به ترتیب بالا ترین سهم را در ساختار مفهومی پیش نویس نقشه ایفا می کنند. پس از آن در رتبه چهارم، مفاهیم جامعه شناختی، رتبه پنجم مفاهیم فرهنگی، رتبه ششم مفاهیم آینده پژوهی، رتبه هفتم مفاهیم سیاسی و در نهایت در آخرین رتبه مفاهیم حقوقی قرار دارند. در پایان این مقاله با اتکا به یک مطالعه اسنادی 18 مولفه در قالب یک الگو برای ارزیابی نقشه جامع علمی کشور تدوین و پیشنهاد شده است.
    کلیدواژگان: نقشه جامع علمی کشور، ره نگاشت علم و فناوری، تحلیل محتوا، ارزیابی ره نگاشت، توسعه علمی
  • مهکامه طاعتی، محسن بهرامی * صفحه 47

    تدوین سند چشم انداز بیست ساله، گام ارزشمندی در جهت دهی فعالیت های کشور برای رسیدن به توسعه بوده و از مهم ترین فرازهای سند، توجه ویژه به جایگاه ایران در افق 1404 در حوزه علم و فناوری است. بدیهی است تحقق اهداف مندرج در سند چشم انداز، مدیریت و تدبیر جامع در تمامی ابعاد را می طلبد و لازم است در حوزه مدیریتی علم و فناوری، مهم ترین عوامل شناسایی شده و برنامه های مناسب، طراحی و اجرا گردند. از آنجا که چشم انداز ناظر به آینده است، بهره گیری از تکنیکهای آینده نگرانه برای سنجش جهت گیری صحیح سیاست ها و کیفیت برنامه ها در مسیر تحقق اهداف چشم انداز، ضروری است. در مطالعه حاضر که تلاشی در این مسیر است، ابتدا ضمن مطالعات کتابخانه ای و میدانی و بهره گیری از نظریات کارشناسان، عوامل مهم تاثیرگذار در آینده مدیریت علم و فناوری مورد شناسایی قرار گرفته و علاوه بر رتبه بندی اهمیت آن ها، میزان احتمال به چالش کشیده شدن این عوامل و مورد چالش قرار گرفتن آن ها تا افق مندرج در سند چشم انداز بیست ساله (1404) به سنجش نظر متخصصان علمی در مقایسه با افراد درگیر در حوزه سیاست گذاری علم و فناوری گذاشته می شود. نتایج حاکی از آن است که پیش بینی هر یک از دو گروه بیش تر بر اساس حوزه دید ایشان نسبت به مسائل تخصصی حوزه کاری خودشان است. نتایج حاصل علاوه بر بیان نقاط همگرای نظریات این دو گروه، مبین دلایل اختلاف نظریات ایشان در پیش بینی آینده بوده و می تواند معیاری برای اصلاح سیاست ها و برنامه ها باشد. پیش بینی سیاست گذاران به طور کلی خوش بینانه تر از متخصصان بوده است.

    کلیدواژگان: آینده پژوهی، مدیریت علم و فناوری، سیاست گذاری، چشم انداز بیست ساله 1404
  • بدری عباسی، آرین قلی پور، علی دلاور، پریوش جعفری صفحه 63
    بیش از یک دهه است که گرایش های نوین اقتصاد جهانی دانشبر بحث های عمیقی را پیرامون ورود دانشگاه به عرصه سرمایه داری دانشگاهی پدید آورده اند؛ به طوری که تجاری سازی سرمایه های دانشگاهی به ضرورتی انکارناپذیر در راستای توسعه اجتماعی-اقتصادی و موفقیت برنامه های آتی جوامع تبدیل شده است. از سویی دیگر برخی از اندیشمندان بر این باورند که در فرایند تجارت دانشگاهی فقط مبادله دانش و اطلاعات صورت نپذیرفته؛ بلکه عناصر فرهنگی نیز مبادله می شوند. با توجه به این که تجاری سازی سرمایه های فکری دانشگاهی از جمله ویژگی های مهم قانون برنامه چهارم توسعه کشوراست و توجه حوزه سیاست گذاری علم و فناوری به آن مسیر را برای نیل به بخش مهمی از اهداف پیش بینی شده در سند چشم انداز بیست ساله کشور هموار می سازد، لذا پاسخ به این سوال ضروری به نظر می رسد که دانشگاه های ایران در فرایند تجاری سازی با چه تغییراتی در زمینه ارزش های فرهنگی خود مواجه می شوند. هدف اصلی این پژوهش تجزیه و تحلیل تاثیرات رویکرد تجاری سازی در دانشگاه با استفاده از یک مطالعه کیفی است. بدین منظور از روش تحقیق کیفی تحلیل تم استفاده شده و نتایج حاصل از بیست مصاحبه، نشان دهنده 7 تم اصلی است که چگونگی تاثیر رویکرد تجاری سازی بر ارزش های دانشگاهی را ارائه مینمایند.
    کلیدواژگان: رویکرد تجاری سازی، سرمایه داری دانشگاهی، فعالیت های کارآفرینی، ارزش های سنتی دانشگاهی، ارزش های نئولیبرال
  • حمیدرضا فرتوک زاده، جواد وزیری * صفحه 77

    این پژوهش، نظریه پردازی در باب موفقیت شبکه های همکاری تحقیق و توسعه در صنایع دفاعی است. برای این منظور با استفاده از راهبرد پژوهشی نظریه پردازی داده بنیان، تجربه ها و پروژه های موفق و کلیدی نوآوری در زیست بوم صنعت دفاعی با رویکردی کیفی و استقرایی مورد مطالعه قرار گرفت و با پشت سر گذاشتن مراحل مختلف مفهوم پردازی نظری های در این زمینه تولید شد. این نظریه حول مقوله محوری «شایستگی دستیابی» تشریح می شود. شایستگی دستیابی بیان می دارد که خلق محصولات نو و افزایش قدرت زایش صنعتی در زیست بوم صنایع دفاعی، مرهون قابلیت شبکه سازی، هم سو سازی و بارورسازی است. شایستگی دستیابی در فرایند بازآفرینی زنجیره ارزش ساز صنایع دفاعی تبلور یافته و شناسایی، ترکیب، کانونی سازی قابلیت های پراکنده و بازآرایی ظرفیت های ناهم سو در داخل و بیرون از صنایع دفاعی را به همراه می آورد. در جریان توسعه شایستگی دستیابی ظرفیت های یک نظام تحقیقاتی، صنعتی در آرایش «هسته های کوچک و شبکه های بزرگ» سامان می یابد؛ به این ترتیب رویش و ریزش ظرفیت ها و همچنین تبادل ظرفیت ها بین دو قطب هسته و شبکه به نحوی انجام می شود که خلق سامانه های اثربخش در بنیه دفاعی کشور، با سرعت، هزینه، ریسک، کیفیت و انعطاف مورد انتظار امکان پذیر باشد.

    کلیدواژگان: شایستگی دستیابی، هسته های دستیابی، شبکه سازی، نوآفرینی دفاعی، زایش صنعتی، خلق شایستگی دفاعی، صنایع دفاعی، نظریه پردازی داده بنیان
  • رضا مهدی، محمد یمنیدوزی سرخابی، زهرا صباغیان، حسن فاطمی، علی اکبر متحدی صفحه 97
    امروزه از رویکرد نظام ملی نوآوری (NIS)، جایگاه علم و دانش به طور عام و نقش علوم مهندسی و فناوری به طور خاص در توسعه و سرآمدی ملی، حیاتی و بارز است. برای ارتقای فعالیت های پژوهشی و تولید علم از یک سو باید راهبردهای اثربخش براساس شرایط و عوامل درونی و بیرونی، طراحی و پیاده سازی شود. از سوی دیگر، تحقق و توسعه راهبردها و کارامدی آن ها در صحنه عمل، بدون ارزیابی مستمر و بدون مداخله نظام مند و آگاهانه، امکان پذیر نمی باشد. اجرا و ارزیابی بخش هایی از فرایند برنامه ریزی هستند که هر چه اجرا و پیامدهای آن با دقت ارزیابی گردد به همان نسبت، یادگیری برای تصمیم سازی، توسعه اقدامات اصلاحی و حرکت آگاهانه، افزایش می یابد. در این مقاله، راهبردهای اصلی پژوهش و تولید علم در علوم مهندسی و فناوری بر مبنای الگوی عمومی مدیریت راهبردی با تکیه بر پیمایش از طریق مبانی راهبردها و سنجش معیارهای اصلی، تحلیل شده است. بر پایه نتایج این پژوهش، وضعیت راهبردهای تولید علم در علوم مهندسی و فناوری در حد متوسط ارزیابی شده است. از این رو، ارتقای وضعیت راهبردهای پژوهش و تولید علم نیازمند حرکت نظام مند و متعهدانه برای مدیریت، ایجاد ساختارها و شرایط عملیاتی موثر، ترویج راهبردها و اختصاص منابع، امکانات و اعتبارات مناسب و مکفی است.
    کلیدواژگان: تولید علم، تولید دانش، علوم مهندسی، ارزیابی راهبرد، نظام پژوهش، فناوری
|
  • Mohammad Mehdi Sepehri, Babak Teimourpour, Leila Pezesh Page 1
    The ISI (Institute for Scientific Information) index is one of the most valuable and frequently used indicators for assessing indexed papers in science and technology journals. Categorization of these papers is a big challenge in management of technology. This paper introduces a new text categorization method - Silhouette based Unsupervised Text Categorization (SUTC). This method has been used for classifying Iranian nanotechnology papers indexed in ISI. First, a few standards are combined to make a comprehensive hierarchy of nanomaterials. Then, by applying information retrieval and text mining methods, papers are categorized intelligently without prior knowledge of class labels. The method is validated by comparing acquired class labels to the selected papers labeled by experts. Our analysis shows acceptable accuracy.
  • Fatemeh Saghafi *, Maryam Mohamedpour Page 15
    Main functions of the foresight are creation and planning of favorite future and scenarios of future. Uncertainty and ambiguity of future increases the importance of IT foresight projects. Yet to date، no study has evaluated IT foresight projects. Balances scorecard (BSC)، as a performance management system is used as a project output controller for adopting strategic objectives. Recently BSC has been used for project management. Investing on foresight projects will be effective if projects performance measures in a balanced way. Information communication technology (ICT) projects are important because of their specific traits such as high risk، low return of investment، invisible benefits and etc. In this paper a method for evaluating IT foresight projects is presented. So، First foresight capability and its experiences in other countries is reviewed. Then the experiences in project evaluating by BSC are studied. In the next step، main components of the BSC aspects in this paper are identified with analyzing these studies and presented a 4 layer method for using balanced scorecard with 40 criteria and also highlights available foresight and valid experiences about evaluating the IT project by BSC. Then، Delphi method is employed for gathering the expert’s views on aspects of evaluation and 26 indices is approved. Finally 26 indices are validated and approved again by analyzing questionnaire forms with Shanon entropy method.
  • Gholamreza Zakersalehi, Amin Zakersalehi Page 29
    This article aims two major questions: first, what is macro conceptual structure of Iran scientific roadmap? which elements are suggested for evaluating this document? The research method of first section is content analysis and in second one is studing the related documents. The content analysis finding represent emphasis on science push policy (VS. demand pull), also special importance of cultural, religious and ideological values vs. scientific, technological and professional values. The findings of this research suggest that technology and science concepts group (%.38.23), economic concepts (%16.8), and management (%14.7) have highest share in conceptual structure of Iran scientific roadmap. The other important concepts, according to their ranks and shares are social, cultural, futures studies, political, and legal concepts. Finally, after studing related documents, 18 elements and variables is suggested as a pattern for evaluation of Iran scientific roadmap.
  • Mohsem Bahrami, Mahkameh Taati Page 47

    The Twenty Year Vision Document is valuable step in directing the countries activities to attain development. One of the important high lights of the Document is paying particular attention to science and technology in 1404. To achieve the goals of the document an integrated overall management is needed for science and technology and identifying most important factors and designing proper plans are needed. Since the Document has future looking nature, it is necessary to use related future and foresight methods to monitor the proper directing of policies and quality of the plans. In the present work, which is a step in this regard, after an extensive literature survey and compiling experts opinion, important factors affecting the future of science and technology were identified, prioritized, and the probability of them being challenged in the time frame of the Document i.e. 1404 is evaluated by comparing the opinions of scientists and policy makers active in field of science and technology. The outcomes show that the forecast by each group is under the influence of their field of expertise. The results not only present the convergent points of views, but also explain the underlying reasons for differing views, which can be used to correct the policies and plans. In overall policy makers show more optimism that the specialists.

  • Badri Abbasi, Aryan Gholipour, Ali Delavar Page 63
    It is more than one decade that new trends of global economics have emerged debates about entrance of universities to business and industries in a way that academic capitalism has become an undeniable necessity to socio-economical development of countries. On the other side, some scientists assert, during commercial activities of universities, not only knowledge and information but also cultural components exchange. Consequently some cultural values of university are ruined. Considering this fact that commercializing of intellectual capitals is one of important rules of «forth development plan in Iran», which facilitates the way to reach some important goals of «20 years strategic plans», the question to be answered is: what are the effects of growing phenomena-commercialization- on the academic values in public universities of Iran? The main purpose of this article is to analyze the influence of commercialization on academic values by a qualitative study. This study used theme analysis method to show how commercialization affects academic values. The findings of 13 in-depth interviews, showed seven main themes in this qualitative study.
  • Javad Vaziri, Hamidreza Fartookzadeh Page 77

    The purpose of this research is theory building about succeeding through R&D collaborations in defense industries. The grounded theory strategy, used in this research, will help to analyze this phenomenon in terms of its core category, context, strategies and conditions. In summery the result of this research is presented in terms of «Acquisition Competency» theory. The theory reveals that new product development and industrial renewal in defense industries depends on networking, aligning and fertilizing of capabilities. «Acquisition Competency» emerges in recreation of defense industries value stream and results identification, combination, focalizing of defragmented capacity and capability within and beyond defense industries. By developing «Acquisition Competency» existent capacities and capabilities will be reorganized in «knowledge based cores and wide capable networks» array and then exchange together in which effective whole weapon system is created in expected time, cost. quality and flexibility.

  • Reza Mahdi, Ali Akbar Mottahedi *, Mohammad Yamani, Zahra Sabbaghian, Hasan Fatemi Page 97
    Nowadays, science and knowledge especially technologic-engineering discipline play a strategic and vital role in national innovation system (NIS), national development and growth. With increasing importance of science and knowledge in national development and excellence, it is vital to compile and enforce science production strategies to utilization of potentials and advantages of knowledge and technology. Obviously, it is not possible to achieve and promote science production strategies (with taking to consideration the internal and external variable factors and their effectiveness in actual situations) without continual evaluation and disciplinary and carefully evaluated intervention. The implementation and evaluation are significant elements of planning process. Better implementation and more carefully evaluation will result in more learning. In this article, main research and science production strategies for engineering and technology sciences (discipline) is evaluated based on a field study with two approaches of strategy-making process and test and evaluation of criteria. Based on the research results, status of science production strategies in technologic-engineering discipline is estimated average. This dictates more efforts and commitment for upgrading of research and science production strategies status in aspects of design, management, implementation, monitoring and promotion.