فهرست مطالب

فصلنامه پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)
سال نهم شماره 4 (زمستان 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/12/18
  • تعداد عناوین: 7
|
  • احمد جعفری صمیمی، صفر فرهنگ، مهدی رستم زاده، مهدی محمدزاده صفحات 1-21
    در چند دهه گذشته، سیاست آزادسازی اقتصادی در کشور، مورد توجه دولت قرار گرفته است و تاثیر آن بر رشد اقتصادی، یک بحث مجادله برانگیز بوده است. از این رو در این مطالعه بررسی تاثیر آزادسازی تجاری و توسعه مالی بر رشد اقتصادی در ایران مورد بررسی قرار می گیرد. دوره زمانی انتخابی 1352 تا 1386 و تکنیک اقتصاد سنجی مورد استفاده در این مقاله، روش خود رگرسیونی با وقفه های توزیعی می باشد.
    نتایج تخمین مدل بیانگر این است که رابطه بلندمدت بین متغیرهای مدل برقرار بوده و تاثیر آزادسازی تجاری و توسعه مالی بر تولید ناخالص داخلی مثبت و معنی دار می باشند. ضریب تصحیح خطا نیز در حدود 22/0 بوده که نشان می دهد تعدیل به سمت مقدار تعادلی یا بلندمدت در مدت زمان نسبتا طولانی صورت می گیرد. با توجه به آزمون علیت گرنجر، علیت از متغیرها به تولید ناخالص داخلی نیز وجود دارد.
    کلیدواژگان: آزادسازی تجاری، توسعه مالی، خود رگرسیونی با وقفه های توزیعی، رشد اقتصادی
  • مجتبی الماسی، کیومرث سهیلی، اصغر سپهبان قره بابا صفحه 23
    عوامل متعددی بر رشد اقتصادی یک کشور موثر هستند. بر اساس نظریه های ارائه شده توسط اقتصاددانان، مدل های مختلفی برای کمی سازی ارتباط بین متغیرهای تاثیرگذار بر رشد اقتصادی طراحی شده است. یکی از این الگوها مدل های رشد درون زا می باشند که در این تحقیق مورد استفاده قرار می گیرند. در مدل رشد درونزای مورد استفاده در این تحقیق، رشد اقتصادی ایران به عنوان یک متغیر درونزا معرفی گردیده که تابعی از سرمایه گذاری در نیروی انسانی، سرمایه گذاری فیزیکی و بدهی های خارجی است. پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، به عنوان متغیرهای موهومی دراین مدل لحاظ شده است. مدل طراحی شده در این مقاله با استفاده از روش پنج مرحله ای یوهانسن برآورد شده است.
    نتایج حاصله از به کار گیری این مدل گویای آن است که در بلندمدت تاثیرپذیری متغیر رشد از متغیر سرمایه انسانی به مراتب بیشتر از سرمایه فیزیکی است. جهت دستیابی به یک نرخ رشد اقتصادی بالا پیشنهاد می شود سرمایه گذاری در نیروی انسانی شدیدا توسعه یابد. علاوه بر آن لازم است که سرمایه گذاری در سرمایه های فیزیکی نیز گسترش پیدا کند. همچنین توصیه می شود جهت سرمایه گذاری در سرمایه های فیزیکی به جای جذب سرمایه های خارجی و دریافت وام از خارج، از پس اندازهای داخلی استفاده شود.
    کلیدواژگان: C32، آموزش عالی، تصحیح خطای برداری، طبقه بندی JEL: O53، رشد اقتصادی، سرمایه انسانی، همگرایی
  • علیرضا ناصری، مهدی باسخا، محمدحسن زاده، ارشک مسائلی صفحه 41
    با تغییر جهت گیری برنامه ریزان اقتصادی کشورهای مختلف درطول دو دهه اخیر، رشد سریع اقتصادی جای خود را به توسعه، کاهش فقر و نابرابری داده است. این موضوع، حساسیت پیرامون ریشه ها و راهکارهای مواجهه با فقر را افزایش داده و با توجه به مطرح بودن مناطق روستایی به عنوان یکی از مهمترین کانون های فقر، توجه بیشتر به این مناطق را در پی داشته است.
    با توجه به مطالعات صورت گرفته پیرامون زمینه های وقوع فقر و آثار آن، نقش هزینه های دولت در کاهش فقر بسیار خطیر جلوه می نماید. در مطالعه حاضر، با استفاده از سیستم معادلات همزمان و اطلاعات سالهای (84-1360) به بررسی تاثیر هزینه های مختلف دولت، بر روی تولید محصولات کشاورزی، اشتغال غیر کشاورزی و فقر در مناطق روستایی ایران پرداخته شد. برای این منظور ابتدا کشش متغیرهای فوق نسبت به «سرمایه آموزش» و زیرساخت های روستایی مانند برق، مخابرات و جاده برآورد گردیده و در مرحله بعد، رابطه میان این زیرساخت ها با هزینه های دولت در فصلهای مربوطه تبیین گردید. در پایان، با به دست آوردن اثر نهایی هزینه-های دولت بر روی سه شاخص مهم مناطق روستایی (تولید، اشتغال غیرکشاورزی و فقر)، به تحلیل اهمیت هرکدام از هزینه های مذکور پرداخته شد.
    نتایج، حاکی از معنی دار بودن تاثیر هزینه های دولت بر روی زیرساخت های روستایی و نیز معنی دار بودن نقش این زیرساخت ها در توسعه مشاغل غیرکشاورزی و کاهش فقر در مناطق روستایی بود.
    کلیدواژگان: I11، O13، اشتغال غیرکشاورزی، طبقه بندی JEL: O18، زیرساخت های روستایی، فقر روستایی، هزینه های دولت
  • مجید صباغ کرمانی، کاظم یاوری، مهدی باسخا، اسماعیل شاه طهماسبی صفحه 65
    در کشورهای در حال توسعه، مخارج دولت به طور میانگین، 15 تا 30 درصد تولید ناخالص داخلی را تشکیل می دهد؛ به همین دلیل نیز، بحث کارآیی دولت از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و کمترین تغییر در آن، تاثیرات قابل توجهی بر تولید و متغیرهای اقتصادی خواهد داشت.
    مطالعه حاضر در پی بررسی کارآیی سیستم آموزش و بهداشت دولتی در برخی از کشورهای اسلامی (به همراه ایران) با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها (DEA) می باشد.
    نتایج حاصل از به کار گیری داده های 24 کشور اسلامی و طبقه بندی کشورها براساس میزان مخارج صورت گرفته، در دوره زمانی سالهای2000 تا 2005 نشان می دهد که در بخش بهداشت، بالا بودن مرگ و میر کودکان زیر 5 سال، سوء تغذیه و پایین بودن نرخ واکسیناسیون در برابر بیماری های واگیر، از جمله علل مختلف پایین بودن کارآیی بخش بهداشت در این کشورها می باشد. در بخش آموزش نیز کارآیی، غالبا تحت تاثیر نرخ های ثبت نام در مقاطع مختلف تحصیلی - ازجمله مقطع متوسطه - بوده است.
    بررسی وضعیت کارآیی کشورهای مختلف در دو سال 2000 و 2005، نشان می دهد که کارآیی بیشتر کشورها در تخصیص هزینه های بهداشتی کاهش و در هزینه های آموزشی افزایش یافته است.
    کلیدواژگان: هزینه های آموزشی، هزینه های بهداشتی، کارآیی، تحلیل پوششی
  • زکریا فرج زاده، غلامرضا سلطانی، مهدی روستایی صفحه 89
    این مطالعه با هدف برآورد تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان مجموعه تاریخی پاسارگاد با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط(CVM) و شناخت عوامل مؤثر بر آن صورت گرفت. برای این منظور اطلاعات مورد نیاز از طریق تکیمل پرسشنامه در میان شهروندان اصفهان، شیراز و مرودشت جمع آوری گردید. این اطلاعات شامل اطلاعات اقتصادی- اجتماعی بازدیدکنندگان، تمایل به پرداخت آنها و اطلاعات مورد استفاده در تابع تمایل به پرداخت بود. عوامل مورد استفاده در تخمین تابع تمایل به پرداخت شامل جنس، تحصیلات، شغل و سن پاسخ دهندگان، درآمد، بعد خانوار، تمایلات زیست محیطی، فاصله و متغیر بیانگر تورش نقطه شروع بود.
    با توجه به داده های به دست آمده برای تمایل به پرداخت افراد که به صورت مقادیردامنه ای، شامل سطوح صفر، 50-20، 100-50، 150-100، 200-150 و300-200 هزار ریال بود از روش های پروبیت رتبه ای و توبیت استفاده گردید. بر اساس یافته ها، متوسط تمایل به پرداخت برابر با 114530 ریال به ازای هر خانوار به دست آمد.
    از میان عوامل یاد شده اثر جنس، بعد خانوار، فاصله و درآمد بر تمایل به پرداخت افراد حایز اهمیت آماری بود. در مورد متغیر جنس، مشخص شد که زنان در مقایسه با مردان از تمایل به پرداخت بالاتری برخوردار هستند. همچنین مشخص گردید افزایش بعد خانوار، فاصله و درآمد بر تمایل به پرداخت افراد اثر مثبت و معنی دار دارد. بر اساس تمایل به پرداخت افراد و تعداد بازدیدکنندگان، ارزش مجموعه در نزد بازدیدکنندگان داخل و مازاد مصرف کننده به ترتیب افزون بر 6640 و 6060 میلیون ریال برآورد گردید. بر اساس یافته های مطالعه، مشخص شد روش ارزش گذاری مشروط از تناسب خوبی برای ارزش گذاری کالاهای تاریخی برخوردار است.
    کلیدواژگان: ارزش گذاری مشروط، تمایل به پرداخت، مجموعه تاریخی پاسارگاد
  • محمود متوسلی، سید محمد علی حسینی زاده، علی نیکونسبتی صفحه 113
    نهادگرایی در سالیان اخیر توجه خاصی را به خود جلب کرده است. البته نهادگرایی دارای نحله های گوناگونی است و با انتقاداتی نیز مواجه بوده است. در این مقاله با اتکا بر تحلیل مقایسه ای به بررسی نهادگرایی می پردازیم و تقسیم بندی جدیدی از نحله های آن ارائه می نمایم. سپس با توجه به این تقسیم بندی، انتقاد سرل به نهادگرایان در مورد غفلت از زبان و اثرات توجه به زبان به عنوان یک نهاد مهم را بررسی می نماییم.
    یافته های ما نشان می دهد در نظر گرفتن زبان به عنوان یک نهاد، باعث ارتباط نظریه های نهادگرایی با نظریه هایی می شود که تحت عنوان نظریه های گفتمانی معرفی می شوند. این ارتباط می تواند منشا بهبود وتحولی مهم در نظریه های نهادگرایی باشد.
    کلیدواژگان: نهاد، نهادگرایی، نظریه سرل، زبان، گفتمان
  • کاظم یاوری، نادر دشتی صفحه 137
    در این مقاله، روند و اریب تغییر تکنولوژی در صنعت سیمان ایران با استفاده از رهیافت تابع هزینه دوگان مورد مطالعه قرار گرفت. این رهیافت در برآورد ساختار تقاضای عوامل با وجود تغییرات قیمت نهاده ها و وضعیت تکنولوژی، مفید شناخته شده است. یک تابع هزینه ترانسلوگ به همراه سیستم معادلات سهم هزینه با استفاده از داده های جمع آوری شده، برای دوره زمانی 1385-1355 به روش سیستم معادلات به ظاهر نامرتبط (SURE) برآورد گردید.
    نتایج نشان داد، نرخ تغییر تکنولوژی طی دوره مورد مطالعه 12/1- درصد بوده است. یعنی با گذشت زمان، نرخ تغییر هزینه واحدهای تولیدی کاهش یافته است. علاوه بر این، تغییر تکنولوژی در جهت استفاده بیشتر از انرژی و استفاده کمتر از عوامل نیروی کار، سرمایه و مواد بوده است.
    کلیدواژگان: بهره وری، تابع ترانسلوگ، تغییر تکنولوژی
|
  • Ahmad Jafari Samimi, Safar Farhang, Mehdi Rostamzadeh, Mehdi Mohammadzadeh Pages 1-21
    Economic liberalization policy has been among the major concern of the governments during the last few decades. However, its impact on economic growth is still a controversial issue. The aim of this paper is to examine the impact of trade liberalization and financial development on economic growth in Iran using annual observations over the period 1973-2007. The current study would use ARDL technique to estimate the empirical model. The findings of this paper indicate that there is a long run positive and significant relationship between trade liberalization and financial development and economic growth in Iran over the period of the study. The error correction coefficient is around 0.32 showing that the adjustment towards the long run equilibrium takes place within almost three years. The Granger causality test indicates that causality runs from trade liberalization and financial development to GDP.
  • Mojtaba Almasi, Keyoumars Sohaili, Asghar Sepahban Gharehbaba Page 23
    There are many factors affecting economic growth. Based on the literature, the effects of these factors such as higher education are mainly examined using endogenous economic growth theories. Various theoretical models are used to estimate the relation among variables affecting economic growth. This paper investigates the effects of higher education human capital on the economic growth in Iran using the endogenous growth models. The specified model includes human capital, physical investment and foreign debt which are identified as the main determinants of economic growth in Iran. Two dummy variables are included in the model in order to represent the effects of Islamic revolution and imposed war. The Johnson five steps approach is employed to estimate the empirical model. The results confirm that higher education human capital has a relatively large and statistically significant effect on the economic growth in Iran. It is found that the growth elasticity of higher education human capital is larger than the growth impact of physical capital investment. So, in order to obtain a high rate of economic growth in the country, investment in higher education human capital must be increased. Moreover, based on the findings, it is recommended that the investment should be made using domestic saving instead of financing abroad.
  • Alireza Naseri, Mehdi Basakha, Mohammad Hasanzadeh, Arashk Masaeli Page 41
    Considering changes in economic conditions and global priorities in the last decade, development objectives such as poverty reduction and income distribution were typically cast in terms of economic growth. Therefore, poverty reduction through rural development was at the center of government development plan. The objective of this study is to analyze the impact of government spending on the rural economic development. The development indicators included in the model comprise agricultural production, non-farm employment and poverty reduction. To this end, the elasticity of the above indicators is estimated with respect to rural infrastructures such as education, transportation, telecommunication and electricity capacity and then linkage between rural infrastructures and government spending are identified. A system of simultaneous equations approach is used to model and estimate the equations using the data over the period 1981-2005. Results of estimate indicate that government spending have positive and significant impact on the poverty reduction and non-farm employment.
  • Majid Sabbagh Kermani, Kazem Yavari, Mehdi Basakha, Esmaeil Shahtahmasbi Page 65
    Governments of developing countries typically spend between 15 and 30 percent of GDP. Hence, small changes in the efficiency of public spending could have a major impact on GDP and on the attainment of the development's objectives. This paper presents a framework where data envelopment analysis (DEA) is used to assess the efficiency of expenditure in education and health sectors. More specifically, this paper assesses efficiency and seeks to establish a link between difference in efficiency level across countries and policy conditions. The data are used for a sample of member states of organization of the Islamic conference (OIC) over the 2000-20005 period. The findings show that under 5 year old mortality rates, malnourishment prevalence and immunization rates are the main determinants of deficiency in health sector of sample countries. Moreover, enrolment ratio, more specifically in secondary school, is the major factor that affects public spending efficiency in the education sector. In addition, results show that because of international aid programs, on average, countries in Africa are more efficient than those in Asia and Middle East.
  • Zakaria Farajzadeh, Gholamreza Soltani, Mehdi Roustaei Page 89
    The aim of this study is to examine the main determinants of visitor's willingness to Pay (WTP) for the Pasargad Historical Palaces using contingent valuation method (CVM). To this end, the data are collected using questionnaire throughout a random sample of the citizens of Isfahan, Shiraz and Marvdasht. The data include socio-economic information and visitor's willingness to pay. The variables considered in the WTP model comprise gender, age, education, occupation, income, household size, environmental attitude and distance. Considering the characteristics of the data, the Probit and Tobit techniques are employed to estimate the model. The empirical results indicate that the average visitors’ willingness to pay is 114530 Rials. Moreover, the results confirm that the gender, household size, distance and income have statistically significant effects on visitors’ willingness to pay. However, the results show that the women are more likely to pay more than men. Based on the individuals willingness to pay and the number of visitors, the value of Pasargad Palaces from the point of view of the domestic visitors and consumption surplus exceed to 6640 and 6060 million Rials, respectively.
  • Mahmoud Motevaseli, Sayed Mohammadali Hosseinizadeh, Ali Nikoonesbati Page 113
    In recent years economists have become increasingly interested in Institutionalism. Institutionalism has different branches and encountered some critics. In this article, we first rely on comparative study to review the institutionalism and provide new division in the paradigm and then examine the Searle's critics to institutionalists for their neglect to language as an important institution while it is central to philosophical concerns. Findings of this study indicate that considering language as an institution, this relates institutional theory to the so called discourse theory. Therefore, such a correlation would improve institutional theory.
  • Kazem Yavari, Nader Dashti Page 137
    In this paper we have studied the trend and bias of technological change in Iran’s cement industry by dual cost function approach. This approach is useful to estimation of factors demand structure with regard to changes of factors price and technological situation. We estimated a translog cost function in addition to equations system of cost share, using Seemingly Unrelated Regression Equation (SURE) approach during the period 1355-1385. The results show that the rate of technological change has been -1.12 percent during the studied years. It means that there is a decrease in rate of cost of productive units along with time. Furthermore, the results indicate that technological change has been biased towards the use of more energy.