ماهنامه معرفت
سال نوزدهم شماره 2 (پیاپی 149، اردیبهشت 1389)

این مقال، به بحث از تمایلات و لذایذ گذرای مادی و لذت های ماندگار و جاودان اخروی ونیز پیامد پیروی از هریک از آنها می پردازد. انسان در زندگی دنیایی، همواره در سر دوراهی های پیروی از لذایذ گذرا و مادی دنیایی از یک سو، و لذت های ماندگار و جاوداناخروی از سوی دیگر قرار می گیرد. به حکم عقل، فطرت و یا غریزه برخی افراد دربسیاری اوقات، لذت های گذرای دنیوی را بر لذت های ابدی و ماندگار اخروی ترجیح می دهند و بدین سان، در فسق و فجور غوطه ور و آخرت خویش را به دنیای فانیمی فروشند. این گروه، بهره ای از تقوای الهی ندارند. برخی دیگر، به حکم عقل،لذت هایماندگار اخروی و سعادت قرین شدن با خدا و اولیای الهی را بر لذایذ فانی و زودگذر مادیو دنیایی ترجیح می دهند. این گروه برخوردار از تقوای الهی و پیرو عقل و خرد هستند وبدین سان، نفس اماره خویش را مهار کرده، خود را قرین سعادت نموده اند.

یکی از مسائل کلیدی در حوزه مباحث خداشناسی این است که آیا میان واجب تعالی و مخلوقات او سنخیت وجود دارد یااینکه خداوند به عنوان خالق هستی با آفریده های خود تباین تام دارد و هیچ گونه سنخیتی با آنها ندارد؟ این مسئله مهم همواره مورد توجه متالهان و یکی از دغدغه های اساسی آنها بوده و هست. در این نوشتار با رویکردی تحلیلی، آراء و اندیشه های ابنمیمون و قاضی سعید قمی در مورد این مسئله بررسی می گردد و نشان داده می شود که نظریه «تباین تام خالق و مخلوق» این دو اندیشمند متاله با اشکالات عدیده ای روبه روست و نمی تواند مورد پذیرش قرار گیرد. هدف اصلی این پژوهش بررسی ونقد نظریه تباین تام خالق و مخلوق در پرتو اندیشه های دو تن از نمایندگان برجسته این دیدگاه است. شیوه بحث نیز به صورت تطبیقی است؛ بدین صورت که پس از تبیین دیدگاه های دو طرف و نقد و ارزیابی آنها مقایسه و تطبیقی میان اندیشه های آنها صورت گرفته و نقاط اشتراک و افتراقشان بیان شده است.

«توحید» اصل اساسی جهان بینی اسلامی، به معنای یگانه دانستن و «توحید عینی» به معنای یگانه یافتن ذات باری تعالیاست. این مقاله با رویکرد تحلیلی و نظری به این مسئله می پردازد که چگونه می توان به این رهیافت رسید که خداوند متعال متعلق شهود سالک قرار می گیرد و با فنا فی الله به مشاهده و وصال او دست می یابد؟ یا انسان چگونه می تواند همه چیز راخدایی ببیند؟ نظریه های فراوانی در پاسخ به این پرسش ها از سوی عرفا ارائه گردیده است. امام خمینی„ حقیقت توحیدعینی را در وصول سالک به مقامی که کثرت را بکلی نفی کند و وحدت صرف و هویت محض را شهود نماید مطرح می کنندکه از آن تعبیر به مقام «توغل» می نمایند. این نوشتار دیدگاه های ایشان را در این زمینه مورد بررسی قرار داده است.

یکی از ویژگی های پیامبران، امامان معصوم:، معصوم بودن از خطا و اشتباه است؛ زیرا اگر احتمالگناه، نسیان و غفلت در آنها باشد احتمال خطا و انحراف در گرفتن پیام وحی، تصرف در آن و یاناتوانی در ابلاغ آن به مردم وجود خواهد داشت. در این صورت حجت بر مردم ابلاغ نشده و نقضغرض می شود. در مورد اینکه مقام عصمت امری است اکتسابی یا موهبتی از سوی خداوند به پیامبران است مباحثی از سوی متکلمان و مفسران مطرح شده که هرکدام از قائلان دلایلی شمرده اند که قابل دقت است.
هدف در این نوشتار با توجه به آیات قرآن کریم دست یابی به منشا عصمت و اثبات موهبتی بودن آن است که با روش اسنادی و مطالعه منابع و بیان و استخراج موهبت عصمت انبیا از آیات بامراجعه به تفاسیر مختلف در این زمینه است. در نهایت با استناد به آیات موهبت عصمت اثبات وبه دنبال آن اکتسابی بودن عصمت در مواردی روشن می شود و در صورت موهبت عصمت انبیا و به دنبال آن ائمه معصومان: اختیار از آنها سلب نشده، بلکه آنها هرقدر بهتر و بیشتر از این موهبت بهره گیری کنند زمینه های توفیق نسبت به بالاترین درجه های ایمان در خود بیشتر می کنند.

اهتمام نگارنده در این مقاله بر تبیین مبحث عدل الهی و حوزه های مختلف آن بوده و سپس تاثیر این آموزه دینی را در زندگی فردی اجتماعی مورد بررسی قرار داده است. این موضوع را در منابع کلامی می توان جست وجو کرد که با رویکردی نظری به کارکردهای فردی اجتماعی عدل الهی می پردازند. توجیه مسئله شر بر پایه عدل، اصول دین با محوریت عدل و ارتباط ولایت اولوالامر بااین مسئله از مهم ترین یافته های این مقاله می باشد.

در سال های اخیر بزرگ ترین اهانت ها از جانب غربیان به ساحت مقدس پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، شکل گرفت. مانند اهانت پاپ بندیکت شانزدهم به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، اهانت روزنامه های دانمارک و نروژبه ایشان، ساخت فیلم علیه ایشان و اسلام و.... این مقاله با بررسی اسنادی بررسی می کند که با بیانموارد گوناگون تعامل و گفت وگو از جانب نبی اکرم صلی الله علیه و آله با مسیحیان، بر این شبهه که اغلب از سوی غربیان و مسیحیان مطرح می شود که حضرت محمد صلی الله علیه و آله، پیامبر خشونت است، خط بطلانی کشدآن حضرت را صلح طلب، مدافع گفت وگو و حامی اقلیت های دینی معرفی نماید. از این رو، مواردمتعددی از گفت وگوها، تعاملات و نامه های ایشان برای تایید این ادعا مطرح شده است و برخی ازاصول این تعامل بیان می شود تا هم اخلاق سیاسی حاکم بر رفتارهای ایشان، که برگرفته از اصول اعتقادی اسلام است، مشخص شود و هم پاسخی بر نگاه دور از واقع غربیان و مسیحیان غربی به این شبهه باشد.

شبه آیین «اکنکار» که به عنوان اهل حق آمریکایی شناخته می شود، در پی بنیان نهادن نظامجدیدی از پیامبری است. این فرقه بسیاری از پیامبران الهی، حکیمان و مشاهیر جهان را به نام خودمصادره کرده و درصدد است تا جایگاهی به گستردگی دین برای خود دست و پا کند. «ماهانتا»نامی است که اکنکار برای پیامبران خود برگزیده است. از ماهانتا با تعابیری همچون «پیامبرباستانی» و «استاد» نیز یاد می شود. سخن در این است که آیا این فرقه می تواند نظام جدیدی ازپیامبری را بنیان نهد و آیا تبیین پیامبری باستانی در این فرقه راه به جایی می برد؟ این نوشتارمی کوشد با بررسی عقاید این فرقه درباره ماهانتا و پیامبر باستانی، به واکاوی نظری این عقیدهپرداخته و آن را با انسان کاملی که مدنظر دین مبین اسلام است مقایسه نماید. بازبینی زندگیپیامبران سه گانه این فرقه، از دیگر مباحثی است که این مقاله پی می گیرد تا از این گردونه سستینظریه ماهانتا یا پیامبر باستانی و مدرن اکنکار روشن شود. در پایان نیز انسان کامل و ماهانتاهای اینفرقه با نظریاتشان محک زده خواهد شد.

تفکر شیطان پرستی انواع مختلفی دارد. شیطان پرستی جدید در انگلستان پدید آمد. گروه کلیسای شیطان آیینی است که فلسفه لذت پرستانه را با جادوگری سیاه در هم آمیخته است. شیطان در اینتفکر، نماد مخالفت و سرپیچی از یک جامعه مطیع و خداترس است. این گرایش در سال 1966مپایه گذاری گردید.
روش این پژوهش کتابخانه ای است، همراه با محدودیت هایی که به لحاظ کمبود، بلکه نبودمنابع مکتوب در این زمینه وجود دارد. در بخش نقد، اشکالات عقلی و بنایی همراه با ایراداتمبنایی و بر اساس پذیرش دین آمده است. حاصل پژوهش این است که بهترین و مؤثرترین نقد اینگرایش بیان و توضیح آراء و اعمال آنان است.