فهرست مطالب

فصلنامه مطالعات میان رشته ای در علوم انسانی
پیاپی 4 (پاییز 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/07/11
  • تعداد عناوین: 8
|
  • کیوان زاهدی صفحات 1-17
    این مقاله دو هدف را پی می گیرد: در مرحله نخست رخ داد فراگشت میان رشته ای با تکیه بر فرایند تحول و نه تاریخ تحول بررسی می شود، و در مرحله بعد رویکرد آینده در امتداد این فراگشت در چارچوب رویکرد مدیریت علم آینده نگر پیشنهاد می شود. بدین ترتیب نشان داده می شود که فراگشت میان رشته ای از مرز روش شناسی مدل یک یا سرمشق معمول عبور کرده و در حال گذر از مرحله پسامعمول یا روش شناسی مدل دو است. همچنین در ادامه پیش بینی می شود این فراگشت که تاکنون دارای تحول انگیختگی سازگاری بوده است منتهی به انگیختگی هم گزینگی در چارچوب مهندسی تفاعلی خواهد گشت. بدین ترتیب این مقاله با بررسی تمایزهای میان رشته ای، به فلسفه وجودی این حوزه پرداخته و با گذر از روش شناسی ناشی از فلسفه وجودی آن به بررسی چالش ها، ویژگی های آموزش و پژوهش میان رشته ای و در نهایت ارائه راهکاری جدید برای افزایش بهره وری در تثبیت و توسعه این روند می پردازد.
    کلیدواژگان: حالت دو، علم پسامعمول، مهندسی تفاعلی، میان رشته ای، هم گزینی
  • احمد میرعابدینی صفحات 19-56
    انسان تنها موجودی است که تغییر را درمی یابد، خود را مشمول آن می داند و برای حفظ وضع موجود و ثبات خود دگرگونی را می پذیرد. عمده ترین ابزار تغییر ارتباط است. انسان ارتباط و تغییر را می پذیرد تا به یاری آنها تمامیت خود را حفظ کند. ارتباطات و فناوری های ارتباطات و اطلاعات، با شکل دهی به علوم، به تحول و توسعه در آفرینش حوزه ها، میان رشته ها و رشته های جدید، در نتیجه به تداوم حیات بشر در سازگاری با محیط زیست یاری می دهند. ارتباطات نیز همزمان و به موازی و به تناسب این دگرگونی ها متحول می شود.
    کلیدواژگان: ارتباطات، اطلاعات، تغییر، علوم میان رشته ای، فناوری
  • علی خورسندی طاسکوه صفحات 57-83
    با توجه به رشد سازمانی سه دهه اخیر فعالیت های میان رشته ای در آموزش و نیز اشاعه رویکردهای میان رشته ای در نهادهای تولید علم و اندیشه، اکنون می توان ادعا کرد میان رشتگی در اجتماعات و ساختارهای آکادمیک از جایگاه و اعتبار قابل اعتنایی برخوردار است. ادبیات موجود در زمینه فعالیت ها و تجارب میان رشته ای نیز گونه ها و اشکال متنوع و متکثری از میان رشتگی را پیشنهاد می کند. پاره ای از آنها متعارف و آشناترند، اما گونه ها و دانش واژه هایی از آن کمتر مانوس و مورد استفاده و استقبال عموم هستند، اما کاربردی هستند و از خصلت ها و ویژگی های خاصی برخوردارند. با علم به اینکه، هر گونه ای از میان رشته ای، نشانگر جهت نگاه و چگونگی شناخت و فهم موضوعاتی است که در فضاهای پیچیده و چندوجهی میان رشتگی معنا می یابند، در این مقاله تلاش می شود عمده ترین گونه های میان رشتگی و مصادیق مفهومی و کاربردی آنها توصیف و تبیین شوند.
    کلیدواژگان: آموزش، فرارشتگی، میان رشتگی، پژوهش، گونه شناسی
  • عظیمه سادات خاکباز، نعمت الله موسی پور صفحات 85-121
    حوزه های میان رشته ای در سال های اخیر مورد توجه سیاست گذاران و برنامه ریزان درسی آموزش عالی در ایران قرار گرفته و دوره های مختلفی تحت عنوان رشته های میان رشته ای طراحی شده است؛ که دانشجویان مشغول تحصیل در آنها هستند. ارزیابی از چگونگی اجرای برنامه درسی این دوره ها می تواند نشانگر وضعیت، مشکلات، موانع، نقاط قوت و ضعف باشد و پشتوانه ای برای تجربه های آتی برنامه ریزی درسی میان رشته ای در آموزش عالی محسوب شود.
    یکی از دوره های میان رشته ای طراحی شده در سال های اخیر، کارشناسی ارشد آموزش ریاضی است که تلفیقی از علوم پایه و علوم تربیتی محسوب می شود و در حال توسعه در آموزش عالی می باشد. بنابراین پژوهش حاضر، به بررسی برنامه درسی دوره کارشناسی ارشد رشته آموزش ریاضی می پردازد. این پژوهش به روش کیفی انجام شده است. جامعه پژوهش را تمامی فارغ التحصیلان دوره کارشناسی ارشد آموزش ریاضی و نمونه پژوهش را دانش آموختگان دانشگاه های شهید بهشتی، شهید باهنر کرمان، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران و دانشگاه آزاد واحد کرمان تشکیل می دهند که تا مهر ماه 1387 فارغ التحصیل شده بودند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه (بازپاسخ و بسته پاسخ)، مشاهده، یادداشت برداری و مصاحبه بود که به شیوه کدگذاری و از طریق مقوله بندی داده ها تحلیل شده اند. یافته های پژوهش، نمایی از چالش های دوره کارشناسی ارشد آموزش ریاضی به دست می دهد که می تواند چشم اندازی برای سیاست گذاران و برنامه ریزان درسی آموزش عالی در راستای توسعه و بهبود میان رشته ای ها، به خصوص میان رشته ای های حاصل از تلفیق علوم پایه و علوم تربیتی، محسوب شود.
    کلیدواژگان: آموزش عالی، اجرای برنامه درسی، برنامه ریزی درسی، رشته آموزش ریاضی، طراحی میان رشته ای در آموزش عالی
  • سید رسول حسینی، عباس بازرگان صفحات 123-145
    هدف ها و چگونگی تدوین آنها از مهم ترین عوامل موفقیت هر سیستمی محسوب می شوند. در هر نظام آموزشی، هدف ها جهت حرکت و چگونگی تخصیص منابع را تعیین می کنند. افزون بر این، هدف ها نه تنها در افزایش انگیزه و بهبود عملکرد کارکنان تاثیر گذار هستند، بلکه معیار مهمی برای ارزیابی فعالیت ها و عملکرد فردی و سازمانی محسوب می شوند.
    در مقاله حاضر نقش هدف و فرآیند هدف گذاری با تاکید بر علوم میان رشته ای مورد بررسی قرار می گیرد. بدین منظور ابتدا به تعریف، اهمیت و بررسی فرآیند هدف گذاری و تئوری تعیین هدف پرداخته می شود. سپس انواع اهداف و کاربرد ابزار اندازه گیری هدف ها در نظام های دانشگاهی مورد بررسی قرار می گیرند. همچنین نقش اهداف در فرآیند ارزیابی نظام های دانشگاهی و تجربه های موجود مورد بررسی و تحلیل واقع شده و در پایان راهکارهای مناسب جهت تدوین و آشکارسازی هدف ها در فرآیند برنامه ریزی و ارزیابی نظام های دانشگاهی ارائه می شود
    کلیدواژگان: ارزیابی، علوم میان رشته ای، نظام دانشگاهی، هدف، هدف گذاری، کیفیت
  • محمدحسین رحمتی، سید رسول حسینی، عباس بازرگان صفحات 147-168
    مدیریت پژوهشی به عنوان یک موضوع میان رشته ای که پیوند میان دو رشته اصلی «مدیریت» و «روش شناسی پژوهش ها»، به خصوص پژوهش های انسانی و اجتماعی است، مطرح شده است. کاربست پژوهش یکی از مفاهیم بسیار مهم در مدیریت پژوهشی است که به اعتقاد برخی بی توجهی به آن، موجب بی ثمر ماندن تلاش های پژوهشی می شود و چگونگی برنامه ریزی برای آن در چارچوبی قرار می گیرد که به عنوان مدل های کاربست شناخته می شود. در این مطالعه، معرفی مدل های کاربست با هدف در اختیار داشتن تنوعی از چارچوب های استفاده از پژوهش به منظور انتخاب مواردی از آن ها برحسب وضعیت سازمانی انجام پذیرفته است.
    بدین منظور با انجام یک مطالعه مروری سعی شده است ویژگی ها و نقاط قوت و ضعف هریک از مدل ها برجسته شود. سه نوع استفاده ابزاری، مفهومی و فرآیندی برجسته شده و در هریک از این استفاده ها مدل های کاربست متناسبی معرفی شده اند. مدل های ارتباطات، فشار علم، نشات گرفته از دانش، حل مسئله، کشش تقاضا، اشاعه، استتلر، فرآیند دانش به عمل و مدل های تلویحی کاربست ابزاری پژوهش در استفاده ابزاری، مدل ارزشیابی پاسخگو، مدل کرونباخ، مدل روسی در استفاده مفهومی و مدل استفاده از پژوهش اوتاوا، مؤسسات کانادایی پژوهش بهداشتی، چارچوب بافت ادراک کاربر، مشارکتی و مدل ارزشیابی متمرکز بر کاربست، در استفاده فرآیندی مورد معرفی قرار گرفتند. این بررسی می تواند زمینه ای برای انتخاب مدل های کاربست جهت کاربران متفاوت ایجاد کند. شرح این مدل ها به منظور اتخاذ یکی از روش ها جهت استفاده در سازمان ها و نهادهای مختلف پیشنهاد شده است.
    بر اساس گستره مدل های کاربست پژوهش می توان چنین برداشت کرد که این مدل ها بر اساس شرایط خاص موضوعی و منطقه ای به وجود آمده است و بنابراین در هنگام استفاده از آن ها نیز باید به خصوصیات خاص مدل ها و انطباق با ویژگی های سازمانی و محیطی توجه ویژه ای داشت
    کلیدواژگان: استفاده ابزاری، استفاده فرآیندی، استفاده مفهومی، مدل کاربست، کاربست پژوهش
  • محمد وحیدی صفحات 169-195
    مقاله ی پیش رو روایتی است از تاریخ پژوهش ها و فعالیت های انجام شده پیرامون حوزه ی مطالعاتی «علم، فناوری و جامعه». تاکید بنیادین مقاله این است که همپای دیگر تحولات فکری و فلسفی که طی چند دهه ی گذشته، گفت وگو و درک متقابل را در کانون مباحث اجتماعی گذاشته اند، رابطه ی میان علم و جامعه نیز در متن مطالعات میان رشته ای «علم، فناوری و جامعه» به سوی گفت وگو راه سپرده است. طی تاریخ چند دهه ای این دسته مطالعات که نخست با هدف افزایش سواد علمی مردمان عادی و به تبع آن افزایش پشتیبانی آنان از فعالیت های علمی آغاز شده است، به مرور فهمیده می شود که انتزاع علم از دیگر فعالیت های فرهنگی حتی برای دستیابی به آن هدف اولیه نابسنده است و شایسته است علم شیوه ی ارتباطی بالا به پایین خود با شهروندان را به شیوه ای دموکراتیکتر تغییر دهد. بر این اساس، سوگیری اکنونی پژوهش های «علم، فناوری و جامعه» بر این است که علم و جامعه می توانند و باید، همچون طرف هایی هم سنگ به گفت وگو و یادگیری متقابل بپردازند. روش مقاله در به دست دادن این نتیجه، بررسی پژوهش ها و تک نگاشت هایی است که فعالیت های دست کم نیم سده ای «علم، فناوری و جامعه» را به شیوه ای تاریخ نگارانه ثبت و تحلیل کرده اند
    کلیدواژگان: ارتباطات علم، درگرفت همگانی در علم و فناوری، سواد علمی، فهم همگانی علم و فناوری، مشارکت
  • نوع شناسی مطالعات مدیریت اسلامی به عنوان یک دانش میان رشته ای
    محمدحسین رحمتی صفحات 197-220
    در مقاله ی حاضر، پس از ارائه ی تعریف از علم و دین و تشریح رابطه ی آنها، «علم دینی» و رویکردهای مختلف نسبت به آن تشریح می شوند. در ادامه، ضمن تبیین حوزه ی بحث علم دینی، جایگاه ارزش ها در علوم مورد توجه قرار گرفته و روش های ارزش محور کردن علوم (تکنیک تهذیب علوم و بومی سازی) مورد اشاره واقع می شوند و میان رشته ای بودن مدیریت اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است.
    بخش اصلی مقاله، به تشریح ابعاد و زوایایی می پردازد که آثار منتخب از میان کتاب های مدیریت اسلامی بر مبنای آنها تجزیه و تحلیل می شوند. در یک بررسی اجمالی مشخص شد حدود 70 جلد کتاب در این زمینه تالیف شده که در این مقاله 13 کتاب مورد بررسی قرار می گیرد. در بررسی فراتحلیلی مقاله، از چهار بعد به این منابع پرداخته می شود که شامل بررسی محتوایی و موضوعی، بررسی روش شناختی، بررسی منابع مورد استفاده و در نهایت بررسی مؤلفان و نویسندگان می شود
    کلیدواژگان: دانش میان رشته ای، دین، علم، علم دینی، مدیریت اسلامی، نوع شناسی
|
  • Keyvan Zahedi* Pages 1-17
    The present paper follows two
    Aims
    first it will look into the process, and not the history of the evolution of interdisciplinary approaches, and second it will present exaptational evolution as the complementary phase based on foresight management. Hence it will be demonstrated that the interdisciplinary process has already surpassed the mode 1 methodology and is currently completing and the mode 2 methodology. It will also be suggested that the evolution so far has been an adaptational one, will become exaptational within a framework that the author terms engaging engineering. Thus the paper will review the distinctions made within the broader interdisciplinary field, investigate its motivation and explain Raison d’étre of the approach, discuss the challenges in its way, offer the required features and last but not least explore the author’s proposal to enhance efficiency in its consolidation and expansion.
  • Ahmad Mirabedini* Pages 19-56
    It is just human being who can understand Transformation, and accept it to maintain the status quo. Communication is the main device for transformation. Man accepts communication and transformation in order to use them in maintaining his/her integrity. Formulating and modeling sciences through invention of new fields, interdisciplines, and disciplines, communication and information technologies help prepetuation of human life, especially according to the environmental matters. Communication is itself transformed simultaneously in relation and in proportion to these transformations.
  • Ali Khorsandi Taskooh* Pages 57-83
    According to organizational development in interdisciplinary education in the last three decades, in addition to the expansion of interdisciplinarity in scientific and intellectual activities, now it might be said that interdisciplinarity has acquired a high status in academic structures. Reviewing literature shows that there are different types of interdisciplinary experiments; among them some are familiar to scholars, while others are somehow non-familiar. However, it does not mean that these non-familiars are useless or inappropriate. Considering that each kind of interdisciplinarity has its own approach that leads to knowing and understanding special subjects in the multifaceted interdisciplinarities, the present study attempts to explain the most important types of interdisciplinarity, and their special implications.
  • Azimeh Sadat Khakbaz*, Nematollah Mosapour Pages 85-121
    During recent years, policy-makers of higher education in Iran have paid special attention to interdisciplinarity and as a result, many different interdisciplinary programs have been established. Assessing these programs could guide one to understand the challenges, preventives, and the points of strength and weakness which might help to make improvements in future programming. M.A. program in Mathematics Education is one of the cited programs which is the result of combining Natural Sciences with Education. The present study is focused on this program and attempts to qualify it through observing different graduated people in the field from universities of Beheshti, Bahonar (Kerman), Radjai, Islamic Azad University (Science and Research Branch, and the Kerman Branch) who had graduated before oct. 2008. The research has been conducted through questionnaire, observation, making notes, and interview which have been analyzed by data coding and classification. Results clear the challenges M.A. program in Mathematics Education encounters which could help policy-makers to improve interdisciplines, especially ones which are the result of combining Basic Sciences with Education
  • Rasul Hosseini*, Abbas Bazargan Pages 123-145
    Goals play crucial role in the development of any system. In education systems too the goals determine the attitudes and resource allocation program. Furthermore, not only goals incite the personnel and help to improve their work, but also offer a good criteria through which one could evaluate the organizational efficiency. The present study attempts to explore the role goals and goal-setting process play in the interdisciplinary sciences. Therefore, first the process of goal-making and the related theories would be explained. Then, different kinds of goals and measuring instruments in goal-evaluating process in universities would be explored. Finally, analyzing the role goals play in the academic processes, some strategies for goal-setting in programming and assessment in universities would be suggested
  • Mohammad Hossein Rahmati*, Rasul Hosseini, Abbas Bazargan Pages 147-168
    Research management has been brought up as an interdisciplinary subject –a combination of “management” and “research methodology”- especially in Humaninties and Social Sciences research. As an essential concept in research management, utilization of research findings is so important that some believe neglecting it would cause failure of research efforts. Utilization Model is the frame within which the matter is programmed. Introducing different Utilization models, the present study attempts to suggest a variety of research frameworks to be selected in proportion to organizational status. Points of strength and weakness of any model have been explored here. Three different uses –instrumental, conceptual, and procedural- have been explained according to their corresponding utilization models. In the procedural use, various models are introduced including communication models, science push, knowledge driven, problem solving, demand push, diffusion, stetler, the knowledge-to action process, cronbach Rossi model in conceptual use, and the Ottawa model, Canadian Institutes of health research, understanding user context framework, collaborative model, and the utilization forced model for evaluation. They are introduced to be selected for different organizational structures. The variety of utilization models show that they are especially rooted in the local environment, and thus when applying them, the user should pay attention to the specific characteristics of the models besides the organizational and environmental specifications.
  • Mohammad Vahidi Pages 169-195
    The goal of this paper is to show that, as in other fields of humanities and social studies, there has been a shift from monologue to dialogue in the course of the history of “science, technology, and society” studies. The paper discusses the topic by reconsideration of key paradigms of science and society studies, such as scientific literacy, public understanding of science and technology etc. During this paradigm evolution, it has been gradually accepted that up-down models of Science Communication, which assume public as suffering from knowledge deficit, do not work even to improve the public support of science. The outcome of related debates in the recent half-century, according to the paper, was that science and society should participate in a proper, immediate, and equivalent dialogue. The paper supports this conclusion by review of studies that documented and analyzed the history of studies and initiatives of “science, technology, and society”
  • Typologies of Islamic Management Studies as an interdisciplinary Knowledge
    Mohammad Hossein Rahmati Pages 197-220
    Introducing science and religion and the relationship between them, the present study attempts to explain what “religious science” is. Then, describing the major field of religious science, the role of values in science would be addressed through explaining the value-oriented approaches to science. The main part of the study is dedicated to describing various dimensions and aspects on which writings on Islamic Management are evaluated. A brief study shows that there are at least 70 book volumes focused on the matter, from which 13 are selected for the present study. A meta-analysis applied in this study, focuses on these books from four evaluating dimensions: content analysis, methodological analysis, reference analysis, and finally author analysis