فهرست مطالب

تولید گیاهان زراعی - سال سوم شماره 1 (بهار 1389)

مجله تولید گیاهان زراعی
سال سوم شماره 1 (بهار 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/04/26
  • تعداد عناوین: 15
|
  • حمیدرضا میری صفحه 1
    در شرایطی که رشد گندم در دوره بعد از گلدهی با کمبود رطوبت مواجه شود، مواد پرورده ذخیره شده در ساقه از دوره پیش از گلدهی نقش مهمی در تامین مواد پرورده برای دانه در حال رشد دارد. به منظور بررسی میزان ذخایر ساقه در ارقام مختلف گندم با ارتفاع ساقه متفاوت، آزمایشی در سال زراعی 87-1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان اجرا شد. آزمایش بصورت کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 6 رقم گندم (مرودشت، فلات، کرج 3، قدس، عدل و کاوه) به عنوان فاکتور فرعی و سه تیمار آبیاری (آبیاری کامل، انجام تنها یک آبیاری در دوره پس از گلدهی و قطع کامل آبیاری در دوره پس از گلدهی) به عنوان فاکتور اصلی بود. نتایج نشان داد که قطع آبیاری پس از گلدهی باعث کاهش معنی دار عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه و وزن ساقه گردید. همچنین ارقام مختلف از نظر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، ارتفاع ساقه و وزن ساقه اختلاف معنی داری با یکدیگر داشتند. مقایسه اثر ترکیب تیماری رقم و آبیاری نشان داد که ارقام مختلف واکنش متفاوتی نسبت به قطع آبیاری پس گلدهی نشان می دهند، به طوری که با قطع آبیاری پس از گلدهی، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در ارقام پابلند به میزان کمتری در مقایسه با ارقام پاکوتاه کاهش یافت. همچنین کاهش وزن ساقه با قطع آبیاری در ارقام پابلند بیشتر از ارقام پاکوتاه بود. این نتایج حاکی از آن است که میزان ذخایر ساقه موجود در ارقام پابلند برای استفاده در دوره پر شدن دانه، بویژه در شرایط نامساعد، بیشتر از ارقام پاکوتاه است. که این ویژگی می تواند برای توسعه ارقام مقاوم به خشکی در برنامه های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرد.
    کلیدواژگان: ذخایر ساقه، فتوسنتز جاری، عملکرد، گندم، وزن دانه
  • علی آرمینیان، سعدالله هوشمند، بهروز شیران صفحه 21
    با توجه به افزایش جمعیت دنیا و نیاز به تامین غذا، افزایش عملکرد گیاهان زراعی همانند غلات از مهمترین راهکارهای نیل به این هدف بوده که تا حدود زیادی با تعیین و شناسایی عوامل مؤثر بر افزایش عملکرد غلاتی مثل گندم تحقق می پذیرد. این تحقیق به منظور ارزیابی عملکرد دانه و تعیین ارتباط آن با برخی ویژگی های وابسته به عملکرد در یک جامعه هاپلوئید مضاعف گندم نان شامل 100 لاین حاصل از تلاقی با ذرت، به همراه والدین (CK1 و ES32) و 6 رقم گندم نان ایرانی اجرا گردید. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد دانه در واحد سطح، تعداد پنجه بارور و تعداد کل پنجه در گیاه، تعداد گره، ارتفاع بوته، طول و عرض برگ پرچم، طول سنبله، تعداد بذر در سنبله و وزن صد دانه بود. نتایج حاکی از ضرایب همبستگی مثبت و معنی دار (01/0P<) بین عملکرد دانه با تعداد دانه در سنبله، طول سنبله و طول و عرض برگ پرچم بود. بر اساس نتایج رگرسیون مرحله ای: طول سنبله، تعداد پنجه، طول برگ پرچم و تعداد دانه در سنبله مهمترین صفات در توجیه تنوع موجود در عملکرد دانه بودند. تجزیه ضرایب مسیر ساده نشان داد که طول سنبله و تعداد دانه در سنبله به ترتیب بیشترین اثر مستقیم مثبت و معنی دار (01/0P<) را بر عملکرد دانه در واحد سطح دارد. تجزیه ضرایب مسیر زنجیری نیز نشان داد، تعداد پنجه اثر مستقیم مثبت و معنی داری (05/0P<) بر عملکرد دانه داشت. همچنین اثر مستقیم تعداد دانه در سنبله بر وزن صددانه و نیز اثر مستقیم طول سنبله بر تعداد دانه در سنبله، معنی دار بود. نتایج تجزیه های متعامد (اورتوگونال) حاکی از عدم وجود اختلاف معنی دار بین ارقام بومی نسبت به ارقام هاپلوئید مضاعف از نظر مهمترین صفت اقتصادی یعنی عملکرد بود. نتایج این تحقیق می تواند در انتخاب ویژگی های مهم وابسته به عملکرد به عنوان شاخص های انتخاب عملکرد دانه گندم با توجه به یکنواختی جامعه هاپلوئید مضاعف مورد استفاده قرار گیرد و راه را جهت افزایش بالقوه عملکرد ارقام گندم هموار سازد.
    کلیدواژگان: تجزیه ضرایب مسیر، عملکرد و اجزای عملکرد، هاپلوئید مضاعف
  • پیمان حسیبی، مجید نبی پور، فواد مرادی صفحه 39
    به منظور مطالعه برخی محافظت کننده های سرمایی در ژنوتیپ های متحمل به سرما (IRCTN33 و IRCTN34) و ژنوتیپ حساس به سرمای هویزه که از آزمایش قبلی انتخاب شده بودند، گیاهچه های چهارده روزه برنج در فیتوترون به مدت چهارده روز در معرض دمایoC 13/15 (به ترتیب شب-روز) به عنوان تیمار تنش وoC 22/29 (شب-روز) به عنوان تیمار شاهد قرار گرفتند. آزمایش در قالب فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار در سال 1385 انجام شد. بیشترین و کمترین مقدار هدایت روزنه ای به ترتیب در ژنوتیپ IRCTN33 و رقم حساس به سرمای هویزه بود. کل قندهای محلول برگ در شرایط تنش به طور معنی دار بیشتر از تیمار شاهد بود و بیشترین مقدار آن در شرایط تنش در ژنوتیپ هویزه اندازه گیری شد، ولی تجمع قندهای محلول نتوانست باعث القای تحمل نسبت به دمای پایین در این ژنوتیپ حساس به سرما شود. در صورتیکه کل قندهای محلول ریشه در شرایط شاهد بطور معنی دار بیشتر از تیمار تنش بود و کمترین مقدار آن در ژنوتیپ متحمل به سرمای IRCTN33 دیده شد. نشاسته برگ در شرایط شاهد بیشتر از تیمار تنش بود و بیشترین مقدار آن در برگ رقم حساس هویزه دیده شد. مقادیر ساکارز و فروکتوز در شرایط تنش بیشتر از شرایط شاهد بود. فسفات معدنی ریشه در شرایط شاهد به طور معنی دار از شرایط تنش بیشتر بود. پتانسیل اسمزی برگ در شرایط شاهد بیشتر (مثبت تر) از شرایط تنش بود و کمترین مقدار (منفی ترین) آن طی شرایط تنش در ژنوتیپ هویزه دیده شد. هدایت روزنه ای با پتانسیل کل آب برگ و پتانسیل اسمزی برگ همبستگی معنی داری نشان داد. افزایش ساکارز، گلوکز و فروکتوز برگ باعث کاهش هدایت روزنه ای شد در صورتی که با افزایش قندهای محلول ریشه، هدایت روزنه ای افزایش یافت. تنش سرما باعث کاهش ظرفیت فتوسنتزی و ایجاد بی نظمی هایی در روابط مبداء و مقصد گردید و تجمع قندهای محلول در برگ ژنوتیپ حساس به سرمای هویزه نتوانست باعث القای تحمل نسبت به تنش دمای پایین گردد.
    کلیدواژگان: برنج، پرولین، تنش سرما، فسفات معدنی، قندها
  • مجید رحیمی زاده، علی کاشانی، احمد زارع فیض آبادی، حمید مدنی، الیاس سلطانی صفحه 57
    آفتابگردان (Helianthus annus L.) مهمترین گیاه روغنی در ایران است. هدف از این مطالعه ارزیابی اثرات کاربرد ریزمغذی ها بر عملکرد آفتابگردان در شرایط تنش خشکی بود. این آزمایش در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گلمکان (ایران) در سال 1384 با استفاده از آزمایش اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار صورت گرفت. آبیاری با سه سطح (معمول، تنش کم، تنش شدید) به عنوان فاکتور اصلی و شش تیمار کودی ریزمغذی ((1) شاهد، (2) مصرف آهن، (3) مصرف آهن + روی، (4) مصرف آهن + روی + مس، (5) مصرف آهن + روی + مس + منگنز و (6) مصرف آهن + روی + مس + منگنز + بور) به عنوان فاکتور فرعی در داخل کرتهای قرار گرفتند. کودهای پایه (نیتروژن، فسفر، پتاسیم) و ریزمغذی ها بر اساس نیاز گیاه و آزمون خاک استفاده شدند. نتایج نشان داد که ارتفاع گیاه، مقدار کلروفیل در برگها، قطر طبق، تعداد دانه در طبق و عملکرد دانه اختلاف معنی داری در تیمار شاهد نسبت به تیمارهای تنش داشتند. اما تیمار آبیاری اثر معنی داری بر تاریخ گلدهی، وزن هزار دانه و درصد روغن نداشت. همچنین نتایج نشان داد که تیمارهای ریزمغذی تعداد دانه در طبق، عملکرد بذر و درصد روغن را به طور معنی داری افزایش دادند. بنابراین تحت شرایط خشکی کاربرد ریزمغذی ها مقاومت به خشکی در آفتابگردان را افزایش می دهد.
    کلیدواژگان: آفتابگردان، تنش خشکی، عناصر ریز مغذی
  • حدیثه علیخانی فرد، مسعود اصفهانی * صفحه 73

    به منظور بررسی تاثیر مصرف تری سیکلازول (بیم) بر کاهش خسارت غرقابی در گیاهچه های کلزا، آزمایشی در سال 1386 با 4 تیمار (شاهد، غرقابی، تری سیکلازول + غرقابی و تری سیکلازول) در 3 تکرار به اجرا گذاشته شد. گیاهچه های کلزا بعد از مرحله 3 برگی با محلول تری سیکلازول 75 درصد محلول پاشی شدند. اعمال تنش غرقابی (در مرحله 5 برگی به مدت 21 روز)، منجر به کاهش درصد بوته های سالم، ارتفاع بوته، سطح برگ، میزان کلروفیل، وزن خشک کل و نسبت ریشه به شاخساره، در گیاهچه های تیمار شده نسبت به شاهد شد. محلول پاشی تری سیکلازول باعث افزایش سطح برگ ها، میزان کلروفیل و وزن خشک کل (به ترتیب 38/1، 11/7 و 9/28 درصد) و کاهش ارتفاع بوته (9/12 درصد)، نسبت به شاهد بدون غرقابی شد. محلول پاشی تری سیکلازول، خسارت غرقابی را در گیاهچه های کلزا به میزان قابل توجهی کاهش داد و درصد بوته های سالم، ارتفاع بوته، سطح برگ، میزان کلروفیل، وزن خشک کل و نسبت ریشه به شاخساره را به ترتیب 2/21، 9/38، 5/17، 5/31، 60 و 2/27 درصد نسبت به گیاهچه هایی که بدون محلول پاشی تحت تنش غرقابی قرار گرفته بودند، افزایش داد. درصد بوته های سالم، تعداد برگ های خشک در هر گیاهچه، وزن خشک کل، وزن شاخساره، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ، سطح برگ، عرض بزرگ ترین برگ و میزان کلروفیل در تیمارهای مختلف تفاوت معنی داری را نشان دادند. صفات ریشه ای اندازه گیری شده شامل طول ریشه (TL)، سطح ریشه (RA)، حجم ریشه (RV)، چگالی ریشه (RDW/RV) و صفات ریشه ای محاسباتی شامل نسبت وزن تر ریشه به حجم خاک (RMD)، نسبت طول ریشه به حجم خاک (RLD)، نسبت وزن خشک ریشه به حجم خاک (DRMD)، قطر ریشه (RD)، چگالی سطح ریشه (RSD) و ظرافت ریشه (RF)، تفاوت معنی داری را در تیمارهای مختلف نشان دادند. به نظر می رسد که با مصرف تری سیکلازول قبل از وقوع تنش، می توان خسارت ناشی از تنش غرقابی را در گیاهچه های کلزا تا حدی کاهش داد.

    کلیدواژگان: تری سیکلازول، غرقابی، ریشه، کلزا
  • امین آناقلی، سیدعلی طباطبایی، عزیز فومن صفحه 89
    به منظور بررسی تحمل به شوری لاین های امید بخش سورگوم علوفه ای داخلی این آزمایش در دو مرحله آزمایشگاهی و مزرعه ای انجام گردید. در مرحله جوانه زنی تیمارهای آزمایش شامل سطوح شوری 5، 10، 15، 20، 25 و 30 دسی زیمنس بر متر و یک تیمار آب مقطر به عنوان شاهد و ارقام شامل KFS1، KFS2، KFS3، KFS4، MFS1، MFS2 و LFS56 بودند. در آزمایش مزرعه ای نیز ارقام فوق در دو شرایط تنش شوری (با آب dS/m 11) و بدون تنش شوری (با آب dS/m2) طی سال های 83 و 84 کشت گردیدند. نتایج آزمایش نشان داد که در شرایط آزمایشگاهی با افزایش شوری محیط کشت، T50 (مدت زمان لازم برای 50 درصد جوانه زنی) افزایش یافت. همچنین بدون در نظر گرفتن نوع رقم، آستانه تحمل در مرحله جوانه زنی dS/m 37/8 با شیب 64/1 درصد برآورد گردید. در شرایط مزرعه ای و غیرشور بیشترین عملکرد تر را رقم KFS2 با متوسط 25/77 تن در هکتار تولید کرد و پس از آن رقمهای KFS3 و KFS4 بیشترین عملکردها را داشتند. در شرایط تنش شوری بالاترین عملکرد تر مربوط به رقم KFS3 با متوسط 63/55 تن در هکتار بود. در این شرایط رقم KFS2 بطور متوسط 44/49 تن در هکتار تولید کرد. براساس شاخص حساسیت و تحمل به تنش ارقام KFS3 و KFS2 را می توان از لحاظ پایداری عملکرد ارقام مناسبی دانست.
    کلیدواژگان: پایداری عملکرد، تنش شوری، سورگوم
  • خسرو محمدی، امیر قلاوند *، مجید آقاعلیخانی، یوسف سهرابی، غلامرضا حیدری صفحه 103

    به منظور ارزیابی تاثیر سیستم های مختلف حاصلخیزی خاک بر کیفیت دانه نخود زراعی رقم پیروز آزمایشی در سال های 1386 و 1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شهرستان سنندج انجام گردید. آزمایش به صورت کرت های دو بار خرد شده (اسپلیت- اسپلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی، در سه تکرار انجام گرفت. کود سبز به عنوان عامل اصلی، ترکیب های مختلف کود پایه به عنوان عامل فرعی و ترکیبی از کود های بیولوژیک به عنوان عامل فرعی- فرعی تعیین گردید. نتایج نشان داد که کود سبز به طور معنی داری سبب افزایش مقادیر عناصر نیتروژن، فسفر، منیزیم و منگنز دانه گردید. همچنین کود سبز تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه، درصد پروتئین و فیبر خام دانه داشت. کاربرد کود های آلی نیز به افزایش میزان عناصر نیتروژن، پتاسیم، فسفر و منیزیم دانه منجر گردید. از طرف دیگر کود های پایه تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه، درصد قند، نشاسته و پروتئین دانه داشتند. کود های بیولوژیک نیز تاثیر معنی داری بر صفات کیفی دانه داشتند. اثر متقابل کود سبز و کود های پایه تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه، نیتروژن، آهن و منیزیم دانه داشت. بیشترین درصد قند، پروتئین، نشاسته و عناصر معدنی در ترکیب همزمان باکتری های حل کننده فسفات و قارچ تریکودرما ایجاد گردید. استفاده همزمان از کمپوست، کود دامی و کود شیمیایی به حصول بیشترین مقادیر عناصر نیتروژن، پتاسیم، فسفر، منیزیم، سیسریتول، قند کل و پروتئین دانه منجر گردید. بنابراین می توان اظهار داشت که استفاده همزمان از کود شیمیایی، دامی و کمپوست ضمن بهبود کیفیت دانه، باعث افزایش عملکرد دانه، کاهش استفاده از کود های شیمیایی شده و از نظر زیست محیطی نیز بسیار مفید است.

    کلیدواژگان: کود زیستی، کود دامی، کمپوست، کود سبز، نخود
  • سیدجواد رسولی، علیرضا قائمی صفحه 121
    پارامترهای آب و هوایی و اقلیمی و اثرات آن ها روی گیاهان زراعی یکی از مهمترین عوامل مؤثر در افزایش عملکرد تولید است. با بررسی آگروکلیمایی می توان امکانات بالقوه مناطق مختلف را تعیین و از این امکانات حداکثر بهره برداری را نمود. این تحقیق به منظور شناسائی پتانسیل توان اکولوژیکی مناطق کشت کلزا از نظر دمایی در استان های خراسان انجام شد. طبقه بندی اقلیمی به روش دومارتن گسترش یافته، به منظور شناسائی کلی اقلیم منطقه انجام شد. با استفاده از دمای مناسب کاشت (20-15 درجه سانتی گراد) و فرمول ویبول (احتمال 75 درصد) تاریخ کاشت تعیین گردید. بر اساس محاسبه درجه روز مؤثر مورد نیاز هر مرحله، تاریخ رسیدن به مراحل فنولوژی محاسبه گردید. دماهای مناسب و محدود کننده مراحل مختلف فنولوژی کلزا از منابع مختلف استخراج و احتمال وقوع آنها در مناطق مورد مطالعه ذیل محاسبه گردید. ارتباط متوسط عملکرد کلزا و دماهای مطلوب و محدود کننده در مراحل مختلف فنولوژی بررسی شد. پس از مرتب سازی و تشکیل لایه های دمایی با استفاده از معادلات رگرسیونی مناطق کشت به چهار ناحیه مشخص، بسیار مطلوب (تربت حیدریه، قوچان، بجنورد و گلمکان)، مطلوب (بیرجند، قاین، مشهد، نیشابور و فردوس)، نسبتا مطلوب (سرخس، کاشمر، گناباد، تربت جام وسبزوار) و نامطلوب (بشرویه و نهبندان) پهنه بندی گردید.
    کلیدواژگان: پهنه بندی، کلزا، نیازهای دمایی، استان های خراسان
  • تیمور خندان بجندی، رئوف سیدشریفی، محمد صدقی، رسول اصغری زکریا، علی نامور، پیمان مولایی، مجید جعفری مقدم صفحه 139
    تاثیر تراکم بوته (25، 35 و 45 بوته در مترمربع به ترتیب D3، D2، D1) و تلقیح با باکتری رایزوبیوم (بدون تلقیح، تلقیح با رایزوبیوم، تلقیح با رایزوبیوم به همراه عناصر میکرو به ترتیبR2، R1، R0) بر رشد و عملکرد نخود، در سال 1387 در مزرعه تحقیقاتی کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار بررسی گردید. تراکم بوته بر تعداد دانه در نیام و وزن 100 دانه اثر غیرمعنی دار و بر عملکرد دانه تک بوته و شاخص برداشت تاثیر معنی دار داشت. تاثیر تلقیح با ریزوبیوم بر وزن 100 دانه غیرمعنی دار و بر تعداد دانه در نیام، تعداد دانه در بوته و شاخص برداشت معنی دار شد. اثر متقابل بین تراکم بوته و ریزوبیوم بر تعداد شاخه فرعی، تعداد نیام در شاخه، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه در واحد سطح معنی دار گردید. بالاترین عملکرد دانه تک بوته (6/3 گرم) و شاخص برداشت (21/45 درصد) از D1 و پایین ترین میزان آنها به ترتیب با 6/2 گرم و 79/35 درصد از D3 حاصل گردید. بیشترین تعداد دانه در نیام، عملکرد تک بوته و شاخص برداشت بترتیب با مقادیر 03/1، 8/3 گرم و 72/43 درصد از تیمار R2 و کمترین مقادیر آنها به ترتیب با 86/0، 5/2 گرم و 91/33 درصد از R0 بدست آمد. بیشترین تعداد شاخه فرعی از ترکیب تیماری D1*R1 و D1*R2، تعداد نیام در شاخه از هر سه سطح تلقیح D1 و D2*R2 تعداد دانه در بوته در هر سه سطح تلقیح D1 و D2*R1 و D3*R2 بدست آمد. در حالی که کمترین مقادیر تعداد شاخه فرعی، تعداد نیام در بوته و تعداد دانه در بوته در D3*R0 و کمترین تعداد نیام در شاخه در D2*R0 بدست آمد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه بترتیب مربوط به ترکیب تیماری D3*R2 و D1*R0 بود. بررسی شاخص های رشد نشان داد که با افزایش تراکم کاشت و تلقیح بذور با باکتری رایزوبیوم به همراه به کارگیری ریزمغذی ها، شاخص سطح برگ، زیست توده کل، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی و سرعت جذب خالص افزایش یافت.
    کلیدواژگان: تراکم، رایزوبیوم، آنالیز رشد، ریزمغذی، نخود
  • روح الله عبدالشاهی، منصور امیدی، علیرضا طالعی، بهمن یزدی صمدی صفحه 159
    به منظور شناسائی ارقام مقاوم به خشکی 29 ژنوتیپ گندم به عنوان فاکتور رقم و تیمارهای آبیاری و عدم آبیاری به عنوان فاکتور آبیاری در یک طرح اسپلیت بلوک در 3 بلوک در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران مورد کشت قرار گرفتند. همبستگی ضعیف و غیرمعنی-داری (35/0=r) بین عملکرد در شرایط تنش خشکی() و نرمال رطوبتی() نشان داد که بین عملکرد در دو شرایط دیم و آبی همبستگی وجود ندارد. برای شناسائی ژنوتیپ های مقاوم از شاخص های STI، TOL، SSI، MP،HARM، TI و GMPو تجزیه به مولفه های اصلی و بای پلات استفاده شد. دو مولفه اول در مجموع 7/99% تغییرات را توجیه کردند، با توجه به ضرائب شاخص ها در مولفه های اول و دوم، مولفه اول به عنوان مولفه مقاومت و مولفه دوم به عنوان حساسیت به تنش خشکی شناخته شد. با توجه به اطلاعات حاصل از بای پلات ژنوتیپ های روشن، اینیا، کویر، الوند، ws-82-6، قدس، ws-82-9 و بک کراس روشن به عنوان مقاوم و ژنوتیپ های امید، قفقاز، مرودشت، نوید و تجن به عنوان حساس به خشکی معرفی گردید.
    کلیدواژگان: گندم، تنش خشکی، شاخص های تحمل به خشکی
  • سیدهاشم موسوی، قدرت الله فتحی، خلیل عالمی سعید، عبدالرضا سیاهپوش، محمدحسین قرینه، محمدرضا مرادی تلاوت صفحه 173
    به منظور بررسی واکنش عملکرد برنج و سوروف در سطوح علف کش و تراکم کاشت، آزمایشی به صورت کرت های خردشده با چهار تکرار، در مزرعه دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین در سال 1384 انجام شد. سطوح علف کش مولینیت (صفر، 3، 5 و 7 لیتر در هکتار) در کرت های اصلی و سه تراکم بذر برنج (100، 120 و 140 کیلوگرم در هکتار) در کرت های فرعی قرار گرفتند. اثر متقابل علف کش و تراکم کاشت بر عملکرد برنج و سوروف، تعداد خوشه ی برنج و سوروف در واحد سطح، و تعداد دانه در خوشه برنج و سوروف معنی دار بود. در هنگام عدم مصرف علف کش، عملکرد برنج در تراکم 120 کیلوگرم بذر در هکتار، به طور قابل توجهی از دیگر تراکم ها بالاتر بود. از سوی دیگر، مشاهده می شود که بالاترین عملکرد برنج و کمترین عملکرد سوروف با مصرف 5 لیتر علف کش در هکتار به دست آمد. در این سطح علف کش، بین تراکم های مختلف کاشت تفاوت معنی داری در مقایسه با سطح شاهد وجود نداشت. عملکرد برنج در تراکم 120، تغییرات کمتری را در مقایسه با دو تراکم دیگر نشان داد و معنی دار نبود. در تراکم 120 کیلوگرم بذر در هکتار، روند تغییرات عملکرد گیاه زراعی و گیاه هرز در برابر هم، دارای شیب کمتری، در مقایسه با دو تراکم دیگر بود. در مجموع به نظر می رسد که ایجاد تراکم بهینه ی کاشت می تواند موجب کاهش حساسیت گیاه زراعی به دیگر عوامل محیطی و زراعی از جمله رقابت گیاهان هرز یا مصرف نهاده هایی مانند علف کش گردد.
    کلیدواژگان: برنج، تراکم کاشت، سوروف، علف کش، عملکرد
  • حمیرا سلیمی، محمد بازوبندی، محمد فریدونپور صفحه 187
    جهت بررسی مدیریت تلفیقی علف های هرز در مزارع پنبه آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 13 تیمار در 4 تکرار در ورامین، فارس و خراسان در سال 1385 انجام گردید. تیمارهای پیش کشت و پیش رویشی در تلفیق با تیمارهای پس رویشی قرار گرفتند و مقایسه شدند. به طوری که یکی از علف کش های خاک مخلوط شامل تریفلورالین و اتال فلورالین و یک علف کش پیش رویشی به نام پرومترین+ فلومتورون در تلفیق با دو تیمار پس رویشی شامل علف کش تریفلوکسی سولفورون سدیم و استفاده کولتیواتور (به عنوان یک ابزار کنترل مکانیکی) استفاده گردید. تیمارهای دو مرتبه کولتیواتور، بدون کنترل علف های هرز و وجین تمام فصل نیز جهت مقایسه با تیمارهای مذکور منظور شد. نتایج به دست آمده نشان داد تلفیق علفکش تریفلوکسی سولفورون سدیم به صورت پس رویشی با یکی از علفکش های خاک مخلوط و یا تلفیق آن با علفکش پیش رویشی پرومترین+ فلومتورون در افزایش عملکرد بسیار مؤثر بود و بهتر از مصرف هر یک از چهار علف کش مذکورکه به تنهایی مصرف شده بودند عمل نمود. کولتیواتور در تلفیق با یکی از علف کش های خاک مخلوط خصوصا اتالفلورالین و تلفیق آن با علف کش پیش رویشی پرومترین+ فلومتورون تاثیر قابل توجهی در کنترل علف های هرز نشان داد. البته علف کش تریفلوکسی سولفورون سدیم در مقایسه با کولتیواتور که به عنوان تیمارهای پس رویشی در نظر گرفته شده بودند، در تلفیق با سایر علف کش های قبل از کشت در کنترل علف های هرز و افزایش عملکرد مؤثرتر بود.
    کلیدواژگان: پنبه، علف هرز، کنترل شیمیایی، کنترل تلفیقی
  • حامد هادی، جهانفر دانشیان، آیدین حمیدی، پریسا جنوبی صفحه 199
    تاثیر آبیاری محدود در دوره نمو بذر بر کیفیت فیزیولوژیکی بذرهای حاصل در آزمایشگاه، گلخانه و مزرعه بررسی گردید. این آزمایش در آزمایشگاه و گلخانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی به ترتیب با 4 و 3 تکرار و ظهور گیاهچه در مزرعه به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل عامل رقم (ارقام منوکین، ویلیامز و لاین اس.آر.اف× تی3)، عامل تنش خشکی (بذرهای تولید شده در شرایط آبیاری گیاهان مادری پس از مقادیر 50 (آبیاری مطلوب)، 100 (تنش متوسط)، 150 (تنش شدید) میلی متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A) بود. نتایج نشان داد که در آزمون های آزمایشگاهی تنش خشکی تاثیر معنی داری بر جوانه زنی روزانه، قوه نامیه و بنیه بذر داشت. ظهور گیاهچه از بستر ماسه در گلدان و در شرایط مزرعه تحت تاثیر عامل های آزمایش قرار نگرفت. جوانه زنی در آزمون جوانه زنی استاندارد با جوانه زنی در آزمون سرما همبستگی مثبت و معنی داری داشت. ظهور گیاهچه در مزرعه ارتباط معنی داری با جوانه زنی در آزمون جوانه زنی استاندارد، آزمون سرما و آزمون پیری تسریع شده داشت و می توان با استفاده از این آزمون ها ظهور گیاهچه در مزرعه را برآورد نمود.
    کلیدواژگان: بنیه بذر، آزمون پیری تسریع شده، آزمون سرما، آزمون جوانه زنی استاندارد
  • ایراندخت منصوری صفحه 209
    کشت مخلوط می تواند به عنوان یکی از راه های افزایش عملکرد و پایداری تولید در واحد سطح مطرح باشد. به منظور بررسی کشت مخلوط ذرت و سویا در تاریخ های مختلف کاشت، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری طی سال های 1384 و 1385 به اجرا درآمد. آزمایش در قالب اسپلیت پلات با دو فاکتور بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در دو سال و در چهار تکرار انجام شد. فاکتور اول تاریخ کاشت (A) در سه سطح [1 a(اول اردیبهشت)، a2 (15اردیبهشت)، 3 a (30 اردیبهشت)] و فاکتور دوم نسبت های کاشت (B) در پنج سطح [b1 (8 ردیف ذرت)، b2(2ردیف سویا + 2 ردیف سویا)، b3 (3 ردیف سویا+ 2 ردیف ذرت+ 3 ردیف سویا)،b4 (3 ردیف ذرت+ 2 ردیف سویا + 3 دیف ذرت) و b5 (8 ردیف سویا)] بود. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد، تعداد دانه در مترمربع، تعداد دانه در گیاه، تعداد دانه در بلال و بیشترین وزن خشک چوب بلال در ذرت در تاریخ 15 اردیبهشت، در تیمار b3 و در سال دوم بود. با افزایش ردیف های کاشت ذرت و کاهش ردیف های کاشت سویا مقدار محصول، تعداد دانه در گیاه و تعداد دانه در متر مربع، در ذرت افزایش و در سویا کاهش یافت. بیشترین نسبت برابری زمین (LER) در کشت مخلوط و در تیمار b3 با مقدار 37/1 بود که نشان دهنده سودمندی کشت مخلوط است.
    کلیدواژگان: کشت مخلوط، تاریخ کاشت، نسبت های کاشت، سویا، ذرت
  • محمدتقی فیض بخش، حسن مختارپور، سیدافشین مساوات، مختار مهاجر، قدرت الله شاهی صفحه 217
    به منظور مطالعه تاثیر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر روی عملکرد علوفه و برخی صفات مرفولوژیکی ذرت (سینگل کراس 704) آزمایشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان در سال 1387 به اجرا در آمد. در این آزمایش دو تاریخ کاشت (30 فروردین و 1 تیر) و 6 تراکم بوته (25، 45، 65، 85، 105 و 125 هزار بوته در هکتار) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، قطر ساقه، عملکرد سیلویی، وزن بلال و عملکرد الیاف خام تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار گرفتند. حداکثر عملکرد سیلویی و عملکرد بلال در تاریخ کشت 30 فروردین به ترتیب با 64900 و 20039 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. تمامی صفات مورد بررسی تحت تاثیر تراکم بوته قرار گرفتند. با افزایش تراکم بوته، قطر ساقه، قطر بلال، طول بلال و وزن بلال کاهش یافت. حداکثر عملکرد سیلویی، وزن بلال و پروتئین خام از تراکم 85000 هزار بوته در هکتار بدست آمد. بنابراین جهت تولید ذرت سیلویی تراکم بوته بایستی کمتر از 85000 هزار بوته در هکتار باشد.
    کلیدواژگان: تراکم بوته، ذرت، عملکرد پرو خام، فیبر، عملکرد
|
  • H.R. Miri Page 1
    Concinciding of wheat growth in post-anthesis period by water deficiency can result in reduction of current photosynthesis. In this circumstance stem-stored carbohydrate from pre-anthesis period had an important role in supporting assimilates for growing grain. An experiment was conducted in 2007-8 in experimental farm of Arsanjan Islamic Azad University, in order to investigation the quantity of stem reserves in different wheat cultivars of different height. The randomized block, split-plot design was used in the experiment. Main plots consisted of three irrigation regimes (full irrigation, only one irrigation in post-anthesis and without irrigation during post-anthesis period) and subplot consisted of six wheat cultivars (Marvdasht, Falat, Ghods, Karaj3, Adl and Kaveh). The results showed that water holding in post-anthesis period significantly reduced grain yield, biological yield, grain weight and stem weight. Grain yield, biological yield, harvest index, number of ear m-2, number of seed ear-1 and plant height significantly differed between cultivars. The interaction effects of cultivars and irrigation indicated that different cultivars respond differently to reduction of irrigation. By withholding post-anthesis irrigation the adverse effects of drought on grain weight and grain yield in tall cultivars was lower in comparison with dwarf cultivars. Losses of stem weight with irrigation withholding were higher in tall cultivars. These results indicated that tall cultivars have more stored reserves in stem, which can be used in unfavourable condition for grain filling. By the other word remobilization is higher in tall cultivars and this trait can be used for developing drought tolerance in breeding programs.
  • A. Arminian, S. Houshmand, B. Shiran Page 21
    With increasing the world population, and needing to feed it, the yield enhancement of cereals crops is of the most important approaches meet this target, which is achieved via identifying the effective factors underlay yield of cereals like wheat. This experiment was conducted to evaluate the grain yield and its association with some contributed traits in a doubled-haploid (DH) wheat population comprising 100 DH lines deriving from across with maize, along with their parents (CK1 & ES32) and 6 Iranian local cultivars. Traits under study were of grain yield per unit area, number of fertile tiller and total number of tillers per plant, number of node, plant height, flag leaf length and width, spike length, number of grains per spike and 100-grain weight. The results indicated significant (P<0.01) correlations between grain yield with grain number per spike, spike length, and flag leaf length and width. According to stepwise regression analysis: spike length, number of tiller, flag leaf length, and number of grains per spike were the most important causing traits mostly (73%) interpreting the grain yield variation. The simple path coefficients analysis revealed that spike length and number of grains per spike contributed the most significantly (P<0.01) direct effects on grain yield. Moreover, the sequential path analysis showed that the number of tiller had a significant (P<0.01) positive direct effect on grain yield. In addition, there was significant direct effect of grain number on 100-grain weight and of spike length effect on number of grain per spike. Orthogonal contrast analyses results indicated also a nonsignificant difference between local cultivars and DH lines for the most important economic trait, yield. The results of this research could be applied for select the important yield contributed characters as selection criteria according to homogeneity of DH lines, and pave the way to potentially increase the yield of bread wheat cultivars.
  • P. Hassibi, M. Nabipour, F. Moradi Page 39
    To study of some cryoprotectives in cold tolerant rice genotypes (IRCTN33 and IRCTN34) and cold-sensitive rice genotype (Hoveize) were selected in previous experiment, fourteen-day rice seedlings exposed fourteen days in 13/15oC (respectively night-day) temperatures as the stress treatment and 22/28oC (night-day) temperature as control treatment in phytotrone. This experiment was conducted in factorial design with four replications. Results showed that the highest amount of stomatal conductance in stress treatment was in variety IRCTN33 and the lowest amount was in Hoveizeh (sensitive variety). Total Soluble Sugars (TSS) of leaves in stress condition was significantly more than control. The highest leaf TSS was measured in Hoveizeh variety, but TSS accumulation could not induce tolerance to low temperature at this sensitive variety. While, TSS of roots in control condition was significantly more than stress treatment and the lowest amount was in IRCTN33. Starch of leaves in control condition was significantly more than stress condition. Highest level of leaves starch was in Hoveizeh. Sucrose and fructose amount in stress condition were significantly more than control condition. Inorganic phosphate of roots in control was significantly more than stress. Osmotic potential of leaves in control was significantly more than stress. Lowest level of osmotic potential in stress condition was in Hoveizeh variety. Stomatal conductance had a high correlation with water potential and osmotic potential. Increase of sucrose and fructose in leaves, result in significant decrease of stomatal conductance. While, Increase of TSS of roots, caused increasing of stomatal conductance. In addition, low temperature stress caused decrease of photosynthetic capacity and some disorders in source-sink relations. TSS accumulation in sensitive variety Hoveizeh could not induce low temperature tolerance.
  • M. Rahimizadeh, A. Kashani, A. Zare Fizabady, H. Madani, E. Soltani Page 57
    Sunflower (Helianthus annus L.) is the most important between oil plants in Iran. The objective of this study was to evaluate the effects of micronutrients application on the sunflower yield under drought stress. This experiment was carried out at Golmakan agriculture research station (Iran) in 2005 that using a split plot randomized complete block design with four replications. Irrigation was as a main factor at three levels (normal, low stress and high stress) and six micronutrient treatments were (control, Fe, Fe+Zn, Fe+Zn+Cu, Fe+Zn+Cu+Mn Fe+Zn+Cu+Mn+B) as sub plots within the main plots. Base fertilizers (N, P, K) and micronutrient treatments also used as required on the basis of the soil test. Results showed that the plant height, amount of chlorophyll in leaves, head diameter, seed per head and seed yield were significantly different between control and stress treatments. But irrigation treatments had no statistically significant effect on the flowering date, seed weight and oil percentage. Results also showed that micronutrient treatments increased the head diameter, seed per head, seed yield and oil percentage. Therefore, we confirm that under drought stress micronutrients application increases drought resistance in sunflower.
  • H. Alikhani Fard, M. Esfahani Page 73

    The effect of Tricyclazole application on waterlogging damage alleviation in canola seedlings was evaluated in a pot experiment in complete randomized design layout with three replications. Treatments included: control (no waterlogging), waterlogging, Tricyclazole plus waterlogging and tricyclazole. Tricyclazole (75%) applied at three-leaf stage on canola seedlings. Seedlings were exposed to waterlogging at five-leaf stage for 21 days. Results showed that waterlogging decreased survived seedling percent, plant height, leaf area, chlorophyll content, total dry weight, root/shoot ratio in comparison with the control. Application of Tricyclazole plus waterloggging increased leaf area, chlorophyll content, total dry weight in comparison with the control (1.38, 7.11 and 28.9%, respectively) and reduced plant height (12.9%). Tricyclazole plus waterlogging increased survived seedling percent, plant height, leaf area, chlorophyll content, total dry weight, root/shoot ratio in comparison with the waterlogged seedlings by 21.2, 38.91, 17.5, 31.56, 60 and 27.17%, respectively. Treatments had significant effect on survived seedling percent, number of dry leaf per seedling, total dry weight, shoot dry weight, stem dry weight, leaf dry weight, leaf area, width of widest leaf and chlorophyll content of canola seedlings (P<0.5). Root parameters; Taproot Length (TL), Root Area (RA), Root Volume (RV), Root Dry Weight/Root Volume (RDW/RV), Root Mass Density (RMD), Root Length Density (RLD), Dry Root Mass Density (DRMD), Root Diameter (RD), Root Surface Area Density (RSD), Root Length/Root Fresh Mass (RF) were significantly differ (P<0.5) in treatments. It seems that the application of Tricyclazole prior to waterlogging, may alleviate the adverse effects of flash flooding in canola seedlings.

  • A. Anagholi, S.A. Tabatabaee, A. Foman Page 89
    The objective of this study was evaluation of salt tolerance of elite forage sorghum lines in laboratory and field conditions. Salinity treatments were 5, 10, 15, 20, 25, 30 decisimens per meter in laboratory and distilled water as control. Lines were KFS1, KFS2, KFS3, KFS4, MFS1, MFS2 and LFS56. The lines also cultivated in saline and non saline field conditions during 2004-2005. Electrical conductivity of irrigation water was 2 and 11 decisimens per meter in non saline and saline conditions. Results showed that T50 (days until 50% germination) increased as salinity increased. The salinity threshold value at germination stage regardless to lines was 8.37 dS.m-1 with slop of 1.6%. Upon field experiment, the KFS2 line produced the maximum of 77.25 ton.ha-1 fodder yield in non saline condition, followed by KFS3 and KFS4 lines. The KFS3 line also produced the maximum fodder yield of 55.63 ton.ha-1 in saline condition. Total fodder yield of KFS2 line was 49.44 ton.ha-1 in this condition. At all, KFS3 and KFS3 are the sustainable lines on upon of susceptible and tolerant indices.
  • Kh. Mohammadi, A. Ghalavand, M. Aghaalikhani, Y. Sohrabi, Gh.R. Heidari Page 103

    In order to evaluation the effects of different soil fertility systems on chickpea seed quality, field experiments were carried out in Sanandaj Agriculture Research Station of Iran in 2007 and 2008 growing seasons. Experimental units were arranged in split-split plots based on randomized complete blocks with three replications. Green manure levels considered main plots, base fertilizer compounds were considered subplots and blends of biofertilizers were considered sub-sub plots. Results showed that green manure increased seed nitrogen, phosphorus, magnesium, and manganese contents. Also green manure had a significant effect on grain yield, protein percentage and crude fiber. Application of organic fertilizers increased seed nitrogen, potassium, phosphorus, and magnesium contents. On the other hand, base fertilizers had a significant effect on chickpea seed sugars, starch and protein contents. Biofertilizers also had significant effects on seed quality traits. Interaction between green manure and basal fertilizers had a significant effect on grain yield, nitrogen, and magnesium and iron contact of seeds. The highest sugar, protein, starch and mineral elements contents were obtained from combined application of phosphate solubilizing bacteria and Trichoderma fungus. Simultaneous application of compost, farmyard manure and chemical fertilizer resulted in the highest seed nitrogen, potassium, phosphorus, magnesium, ciceritol, total sugar and protein contents. Thus in addition to improve seed quality, simultaneous application of chemical fertilizer, farmyard manure and compost increased grain yield and can reduce chemical fertilizers usage and can be useful on biological and ecological aspects.

  • S.J. Rasooli, A.R. Ghaemi Page 121
    Parameters recognize different area weather and climatic and effect on the plants one of the best important effect elements is increase products yield. Agro climatic study can state area ability and maximum exploit its. The aim of this research is, recognizing of the ability ecologic potential in different areas for cultivating Brassica napus In Regard To climatic temperature Needs in khorasan provinces. For the purport of general recognizing the region, climatic zoning was done by advanced Demarton method. The date of planting was determined with regard to suitable temperature (mean daily 15 - 20 centigrade) and Wibool formula (with 75 percent probability). The date of various phonological phases was estimated according to growth effected degree day. Climatic needs, optimum and limited temperatures in various phonological phases extracted from different sources and probability of occurrence calculated in the following studied areas. Relationship between main production and optimum and limited temperatures in various phonological phases. Then arrange and constitute temperature layer with used regressions formula. Planting regions classified in to four parts: very favorable (Torbat Haidarie, Ghoochan, Bojnord and Kholmakan), favorable (Birjand, Ghaen, Mashhad, Nishaboor and Ferdoos), relatively favorable (Sarakhs, Kashmar, Khonabad, Torbat Jam and sabzevar) and unfavorable (Boshrooye and Nehbandan).
  • T. Khandan Bejandi, R. Seyed Sharifi, M. Sedghi, R. Asgari Zakaria A. Namvar, M. Jafari Moghaddam Page 139
    The effects of plant densities (25, 35 and 45 plants m-2 as D1, D2 and D3 respectively), and inoculation with rhizobium bacteria (without rhizobium, with rhizobium and rhizobium + microelement application), on growth and yield were studied in chickpea (Cicer arietinum L.). Experiment was carried out in 2008 at Research farm of the faculty of agriculture of University of Mohaghegh Ardabil, a factorial experiment based on randomized complete block design with four replications. Effects of plant density on seed per pod and weight of seed-100 were no significant and on yield per plant and harvest index were significant. Effects of inoculation on weight of seed-100 were no significant and were significant on seed per pod, seed per plant and harvest index. Interaction effects of plant density and rhizobium inoculation were significant on secondary branch, pod per branch, and seed per plant and grain yield (kg ha-1). Highest grain yield per plant (3.6 g) and harvest index were obtained at D1 followed by D2 and D3 with 2.6 g and 35.79 %, respectively. Highest seed per pod, seed per plant and harvest index were obtained at R3 with 1.03, 3.8 g and 43.72 % followed by R0 as 0.86, 2.5 g and 33.91%. Maximum secondary branch at D1*R1 and D1*R2, and highest pod per branch at D1, D2*R2, and highest seed per plant at D1, D2*R2 and D3*R2 were obtained. However lowest secondary branch, pod per plant and seed per plant at D3*R0 and lowest pod per branch at D2*R0 were obtained. The highest and lowest grain yield (kg ha-1) were obtained at D3*R2 and D1*R0. Study of growth index show that increasing plant density and seed rhizobium bacteria inoculation+ microelement application were increased Leaf Area Index, Total Dry Matter, Crop Growth Rate, Relative Growth Rate and Net Accumulation Rate.
  • R. Abdolshahi, M. Omidi, A.R. Talei, B. Yazdi Samadi Page 159
    For identifying drought tolerance genotypes 29 wheat genotypes as cultivar factor and irrigation and non irrigation treatments as an irrigation factor in a split block design with 3 blocks were planted at a Research Filed of College of Agriculture, Tehran University, Iran. There was a low and non significant correlation (R=0.35) between yield at non irrigating (ys) and yield at irrigating (yp) condition. The low correlation implies the independence of yield at two conditions. For identifying tolerant genotypes the indexes of STI, TOL, SSI, MP, HARM, TI and GMP were used. The first two components explained 97% of variation. Based on the coefficients of components the first and second components were considering tolerance and sensitivity respectively. Using the biplot analysis genotypes Roushan, Inia, Kavir, Alvand, Ws-82-6, Ghods, Ws-82-9 and back cross of Roushan were identified as tolerant and Omid, Ghafghaz, Marvdasht, Navid and Tajan were detected as sensitive to drought.
  • H. Salimi, M. Bazoubandi, M. Fereidoonpour Page 173
    In order to investigate efficacy of the integrated weed management in cotton fields, three experiments were carried out in three cotton growing areas of Iran, including Varamin, Khorasan, Fars in 2006. These experiments were conducted in randomized complete block design with 13 treatments and 4 replications. One of the pre plant soil mixtured herbicides (trifluralin 48% EC and ethalfluralin 33.3% EC) or a pre emergence herbicide (440g/ kg Fluometuron+440g/kg Prometryn), integrated with a post emergence herbicide (trifloxysulfuron sodium 75), or with a post emergence mechanical control (cultivator). The treatments were compared with hand weeding (weed free), weedy check and cultivator twice at using. Results showed that application of different herbicides together was more effective than using of them alone. Trifloxysulfuron sodium + trifluralin, trifloxysulfuron sodium + ethalfluralin and trifloxysulfuron sodium + (440g/kg Fluometuron + 440g/ kg Prometryn) increased weed control and cotton yield. Cultivator + ethalfluralin and cultivator + (440g/kg Fluometuron + 440g/kg Prometryn) were more effective than cultivator twice at using. Application of trifloxysulfuron sodium as a post emergence herbicide after application of a pre plant herbicide provided a good control of weeds.