فصلنامه پژوهش در نظام های آموزشی
پیاپی 1 (بهار 1386)

تدوین برنامه توسعه آموزشی (از جمله کارکردهای مدیریت آموزشی به شمار می رود. تحقیقات آموزشی، برنامه ریزی توسعه آموزشی و مدیریت آموزشی شرایط لازم برای دستبابی به وضعیت مطلوب نظام های آموزشی را فرآهم می کند.
دستیابی به وضع مطلوب در هر نظام آموزشی، اعم از خرد یا کلان، مستلزم آن است که الف) پژوهش و ارزیابی آموزشی درباره زمینه های مربوطه انجام پذیرد.
ب) برنامه ریزی توسعه آموزشی به عمل آید.
ج) مدیریت آموزشی اعمال شود.
هدف کلی ار این پژوهش ارزشیابی برنامه های آموزشی علوم پایه و بالینی برای بهبود و ارتقاء کیفیت آموزش در دانشگاه علوم پزشکی تهران می باشد.
روش پژوهش توصیفی و تحلیلی است با استفاده از پرسش نامه های جمع آوری شده از 7 دانشکده در دانشگاه علوم پزشکی تهران، جامعه آماری 458 نفر از دانش آموختگان بودند که به پرسشنامه های این بررسی پاسخ دادند.
در تحلیل داده ها از نرم افزار (SPSS، 9، 10) بهره براداری شده است و برای رسم نمودارها از هاروارد گرافیک (HG-3، 9) استفاده شده است.
نتایج پژوهش نشان می دهد که 34/71% از دانش آموختگان از برنامه های آموزشی دانشگاه خود رضایت دارند و بقیه از واحدهای اضافی و غیر مرتبط با رشته درسی، بی توجهی به دانشجویان، امکانات آزمایشگاهی، فضای آموزشی دوره های کارورزی و مشکلات رفاهی ناراضی اند.
از پژوهش به عمل آمده چنین نتیجه گیری می شود، استفاده از ارزشیابی در برنامه ریزی آموزشی و فعالیت های آموزشی نمایانگر آن است که دست اندرکاران برنامه های آموزشی در اجرای برنامه های آموزشی هم چنین در استفاده از منابع بالقوه برای تحقق هدفها و دستیابی به کیفیت آموزشی، کوشش لازم را به عمل می آورند.

در این مقاله به بررسی جایگاه ارتباط سازمانی در دانشگاه ایلام پرداخته، همچنین جنبه های مختلف ارتباطات سازمانی شامل روش ها، رویه ها و مهارتهای ارتباطی مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه، تلاش شده است که با توجه به مبانی نظری و دیدگاه های اندیشمندان و صاحب نظران ارتباطات سازمانی جنبه های مختلف این موضوع در دانشگاه ایلام بررسی شود. در این تحقیق، پاسخ دهی به سه سؤال مدنظر است:1) تا چه میزان کارکنان از ارتباطات سازمانی احساس رضایت می کنند؟
2) اثر بخش ترین نوع ارتباطات سازمانی کدام اند؟
3) کدام نوع ارتباط سازمانی در دانشگاه ایلام از نظر نیروی انسانی از اهمیت بیشتری برخوردار است؟
جامعه آماری تحقیق) کلیه اعضای هیات علمی، مدیران و کارکنان دانشگاه ایلام هستند. در انتخاب نمونه آماره به علت محدود بودن جامعه، از روش تمام شماری استفاده شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته می باشد که توسط پژوهشگران تهیه شده است. اعتبار به دست آمده از طریق آلفای کرونباخ 85% بوده و همچنین برای تعیین روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات افراد ذی صلاح، اصلاحات لازم انجام و به تائید رسیده است. در این تحقیق، جهت توصیف دادها از آمار توصیفی استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که اعضای هیات علمی، مدیران و کارکنان دانشگاه ایلام به طور اعم، تا حدودی از ارتباطات سازمانی رضایت دارند، همچنین آنان اثربخش ترین نوع ارتباط را ارتباطات نوشتاری/ کتبی دانسته اند. و بالاخره با اهمیت ترین نوع ارتباطات سازمانی از نظر اعضای هیئت علمی و کارکنان، ارتباطات نوشتاری ذکر شده است. از تجزیه و تحلیل دادها اینگونه استنباط می شود که مدیران و مسئولان دانشگاه باید در روند ارتباطات سازمانی، تغییرات عمده ایجاد کنند و با ایجاد کارگاه های آموزشی، مهارتهای ارتباطی آنان را تقویت نمایند.

آموزش عالی به واسطه نقشی که در تربیت نیروی انسانی متخصص و تولید دانش دارد، از اهمیت بالایی در ارتباط با تسریع و تسهیل توسعه کشور برخوردار است. در مراحل مختلف اجرای برنامه توسعه دانشگاه، نقش ارزیابی کیفیت در آموزش عالی انکارناپذیر است. تجربیات بین المللی و ملی حاکی از آنست که فرآیند ارزیابی درونی، بویژه در سطح گروه آموزشی، می تواند به عنوان یکی از ساز و کارهای مؤثر در تضمین کیفیت دانشگاه، نقش بسزایی ایفا کند.
اهداف پژوهش حاضر عبارتند از: 1)تعیین کیفیت عوامل تشکیل دهنده گروه شیمی دارویی و 2)تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها جهت بهینه سازی فعالیت ها در گروه مورد مطالعهدر این ارزیابی عوامل 9 گانه 1-رسالت ها و اهداف؛ 2-ساختار سازمانی و مدیریت؛ 3-هیات علمی؛ 4-دانشجویان؛ 5-فرآیند تدریس و یادگیری؛ 6-دوره های آموزشی و برنامه درسی؛ 7-دانش آموختگان؛ 8-امکانات و تجهیزات آموزشی و پژوهشی؛ و 9-پژوهش، توسط 61 ملاک و 172 نشانگر از نظر میزان مطلوب بودن مورد مطالعه قرار گرفتند. جهت نمره دهی به سؤالات پرسشنامه از مقیاس پنج گزینه ای لیکرت (1 – 75/1= نا مطلوب، تا 2/4 – 5 = کاملا مطلوب) استفاده شد. در نهایت داده های حاصله با استفاده از شاخص های آمار توصیفی و با استفاده از ابزار نرم افزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت.
در یافته ها مطلوبیت رسالت ها و اهداف 15/2؛ ساختار سازمانی و مدیریت 81/2؛ هیات علمی 33/3؛ دانشجویان 98/2؛ فرآیند تدریس و یادگیری 39/2؛ دوره های آموزشی و برنامه درسی 77/2؛ دانش آموختگان 22/3؛ امکانات و تجهیزات آموزشی و پژوهشی 51/3؛ و پژوهش 54/2 حاصل شد.
با توجه به یافته ها گروه شیمی دارویی در وضعیت نسبتا مطلوبی قرار دارد. این ارزیابی در مقایسه با ارزیابی های بعدی همچنین در قیاس با دانشگاه های بین المللی می تواند مفید فایده واقع شود.

در بیست سال گذشته کسان بسیاری از کاربرد ساخت گرایی در تدریس آگاه شده اند، آنرا جانشین تدریس سنتی کرده اند و امروز پس از گذار از عصر رفتارگرایی و رشد شناختی به مقبولیت آن در عرصه آموزش و پرورش پی برده اند. با این وجود دلالتهای معنایی و کاربردی ساخت گرایی برای یاددهی/یادگیری و تدریس دروس مختلف بسیار متنوع نامنظم و با شبهه و ابهام مواجه بوده است. نمونه های عملی کاربرد ساخت گرایی توسط معلمان و دانش پژوهان آنقدر شفاف نبوده که معنای واقعی آن در یاددهی/یادگیری را بشناساند. در این مقاله ذات گرایی در یادگیری به عنوان جانشین شفاف تر، کامل تر و مدلل تر ساختگرایی معرفی شده و ادعا می شود که این نظریه بدور از کم و کاستهای ساختگرایی می تواند ذات یادگیران را محور تلاشهای آموزشی همه موضوعها و رشته های درسی قرار دهد و موجب تاثیرات آموزشی و پرورشی عمیقی گردد. این مقاله با مقدمه ای کوتاه پیشینه ای برای الگوی ذات گرایی در تدریس به جای معلم محوری و محتوا محوری فراهم می آورد، نمودهای عمده ذات گرایی را از تحلیل برخی از زمینه های نظری موضوع کشف و فهرست می کند، به منظور عملیاتی کردن نمودهای ذات گرایی در یاددهی/یادگیری نحوه استفاده از چهار خانواده الگوهای تدریس را معرفی می کند، حرکت بسوی استفاده از ذات گرایی در یاددهی/یادگیری را آغاز می کند، برای نشان دادن اجرایی بودن الگوی ذات گرایی و بستر خیزش و تحول آموزشی بودن آن، نمونه هایی از تدریس علوم تجربی سال های سوم و چهارم ابتدایی، جغرافیای پنجم ابتدایی، زبان انگلیسی و عربی و خواندن و نوشتن سال اول ابتدایی که در آنها از این الگو استفاده شده و با روش نیمه تجربی سنجیده شده اند را معرفی می کند. و سرانجام بیان پیشنهادها و توصیه ها پایان بخش مقاله می شود.
نتایج کاربردی این الگو را با اصطلاحات آماری همچون اندازه اثر بیش از دو انحراف استاندارد و یا صدک بیش از 80 در صد تفاوت نمرات با نمرات گروه کنترل می توان بیان کرد. این نتایج تحقیقات حامی این الگوی تدریس است و موفقیت آن را در محک تجربه تضمین می نماید. بر این امید است که آرزوی توسعه شناخت و رشد همه جانبه بسوی انسان کامل بر اساس شکوفایی استعدادهای ذاتی و نظم و توسعه ساخت شناخت دانش آموزان، در آموزش و پرورش سازمان یابد و آموزش مناسب در کلاس ها با بهره گیری از ذات گرایی و تسلط چیدمان تفکر معلمان بر اساس این الگو جامه عمل بپوشاند.

مدیریت بعنوان حلقه ارتباطی مهم بهره وری، در نظام های اجتماعی، اعم از بزرگ و کوچک، نقش استراتژیک و سرنوشت سازی به عهده دارد، به همین مناسبت در کشورهای پیشرفته سرمایه گذاری های معتنابهی درپرورش و تقویت توانایی ها و مهارت های مدیران به کار گرفته می شود. هدف پژوهش حاضر طراحی مدل توسعه و پرورش مدیران میانی پژوهشگاه صنعت نفت، با استفاده از نتایج حاصل از بررسی وضعیت موجود آنان از نظر مولفه های پرورش مدیر است. پژوهش درصدد پاسخ به دو سؤال مهم است: اول، وضعیت موجود مدیران میانی پژوهشگاه صنعت نفت براساس مدل مفهومی پرورش مدیرچگونه است؟ دوم، برنامه پرورش مدیران میانی پژوهشگاه صنعت نفت برای پر کردن شکاف بین وضعیت موجود و وضعیت مطلوب از چه ویژگی ها و ابعادی باید برخوردار باشد؟
در این پژوهش پس از مطالعه قابلیتها و شایستگی های مدیریتی شناخته شده، در پژوهش های صورت گرفته و ادبیات توسعه و پرورش مدیر، شش مولفه به عنوان قابلیت های مدیریتی لازم برای پرورش مدیر در نظر گرفته شد که عبارتند از:1) نقش های مدیریتی، 2) مهارت های مدیریتی، 3) توانائی های مدیریتی، 4) ویژگی های شخصیتی، 5) ذهنیت فلسفی و 6) دانش مدیریتی. برای بررسی وضعیت موجود مدیران میانی پژوهشگاه صنعت نفت از پرسشنامه(با مقیاس درجه بندی لیکرت) استفاده شد که توسط 150 نفر در 3 گروه (مدیران ارشد، میانی و عملیاتی) در مورد وضعیت موجود مدیران میانی (روسای واحدها و طرح ها) از نظر مولفه های مورد نظر تکمیل شد.
یافته های بدست آمده نشان داد که به طور کلی، وضعیت موجود مدیران میانی پژوهشگاه صنعت نفت تهران از نظر مولفه های پرورش مدیر در وضعیت نسبتا مطلوبی است و با توجه به نظرسنجی صورت گرفته ونتایج آزمون کروسکال والیس تفاوت معناداری در نظرات سه گروه (مدیران ارشد، میانی و عملیاتی) درمورد وضعیت موجود مدیران میانی در کلیه مولفه ها به جز مولفه های ذهنیت فلسفی و دانش مدیریتی مشاهده می شود. در پایان، با استفاده از نتایج حاصل از بررسی وضعیت موجود، به طراحی مدلی جهت توسعه و پرورش مدیران میانی پژوهشگاه صنعت نفت پرداخته شده است.