ماهنامه فرهنگ عمومی
شماره 31 (تابستان 1381)

در خدمت جناب آقای دکتر کچوئیان هستیم. با تشکر از ایشان از این که وقتشان را در اختیار ما گذاشتند مایل هستم که بحثمان را با تعریف از فرهنگ شروع کنم. با توجه به تفاوتهایی که در مورد تعاریف فرهنگ وجود دارد رویکردتان را نسبت به تعریف فرهنگ بفرمایید.

فرهنگ در طول زمان قوالب و قواعد و هنجارهایی به کف می آورد و مشکل فرهنگی نیز خارج شدن، از این قوالب پذیرفته شده، بهم خوردن تعادل قواعد و اغتشاش هنجارهاست. اینجاست که سخن از بحران فرهنگی به میان می آید و شناخت این گونه مشکلات، موضوع مقاله حاضر است. در این مقاله، نگارنده بر این اعتقاد است که نخستین گام در جهت یافتن شیوه درست شناخت مسائل فرهنگی و فهرست کردن آنها، تدوین نظریه آغازین هدایت کننده است.

مقاله حاضر بخشی از نتایج تحقیقی، با عنوان (برررسی تغییرات فرهنگی در شهر تهران) می باشد که در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران اجراء و در تابستان 1381 منتشر شده است. ضرورت شناخت ماهیت تغییرات و تحولات در جامعه ایران، زمینه ساز اجرای این تحقیق بوده است. امروزه شناخت موازی و همه جانبه دگرگونی ها از دگرگونی فرهنگی تا رشد و توسعه اقتصادی مورد توجه بسیاری از متفکران جهان می باشد.

تفسیر فرهنگی جهانی شدن عنوان مقاله ای است که برگرفته از کتاب «فرهنگ در عصر جهانی شدن: چالش ها و فرصت ها» است که حاوی مجموعه مقالاتی از اساتید در حوزه جهانی شدن و مسایل فرهنگی می باشد و به کوشش آقای دکتر محمد توحیدفام تدوین و توسط نشر روزنه منتشر شده است.

در عصر حاضر سرمایه اجتماعی توجه بسیاری از صاحب نظران، دانشگاهیان و حتی مردان سیاست را به عنوان یک نوآوری نظری و یک راه درمان مسائل اجتماعی به خود جلب کرده است. به گونه ای که ناتوانی نظری و عملی نظریه های با جهت گیری اقتصادی، راه را برای طرح دیدگاه های اجتماعی و فرهنگی هموار ساخته است. این مقاله سعی دارد نقش و تاثیر سازمان های غیر دولتی در تولید فرهنگ مدنی و سرمایه اجتماعی را مورد بحث و بررسی قرار دهد.

در نیمه دوم قرن بیستم در بین جامعه شناسان گرایشی به نام چرخش فرهنگی مطرح شد که به نقش و تاثیر امر فرهنگی به سایر امور اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و... تاکید داشت. این مقاله، ابتدا به معرفی مفهوم کلاسیک فرهنگ و سپس به معرفی گرایش چرخش فرهنگی و در پایان به بررسی واکنش های جامعه شناسان در این باره پرداخته است.

تغییر اجتماعی از رخدادهای غیر قابل تردید نظامهای مختلف حیات جمعی است. شرایط اجتماعی جدید، ظهور نیازها، ابداهات و اشکال جدید حیات مادی و جمعی، نظام اجتماعی جوامع را به سوی تغییر به عنوان وضعیتی اجتناب ناپذیر برای جوامع سوق می دهد و در این معرکه. ملاحظه می شود گاهی کنش گران به مقاومت در مقابل عنصر ساخت جدید می پردازند. این پدیده در شهر تهران قابل ملاحظه است.

امروزه فرهنگ، موضوع مطالعه سه رشته جامعه شناسی فرهنگی، جامعه شناسی فرهنگی، جامعه شناسی فرهنگ و مطالعات فرهنگی است. آنچه که این رشته های علمی را از یکدیگر مجزا می سازد نوع نگاه و رویکرد آنها به فرهنگ است. روشن است که علیرغم موضوع مشترک، شیوه طرح مسائل فرهنگی مورد مطالعه و روش های پاسخ به این مسائل بسته به نوع نگاه. متفاوت خواهد بود. این مقاله در راستای شناسایی وجوه متفاوت مطالعات فرهنگی و سنت جامعه شناسی فرهنگی است.

فرهنگ عمومی به معنی عناصر موجود در فرهنگ که توسط اکثریت مردم مورد پذیرش قرار گرفته و بدان عمل می کنند در نظر گرفته می شود. یکی از شاخصهای فرهنگ عمومی که شورای فرهنگ عمومی تعیین نموده است ارزشهای اجتماعی است و هدف مقاله حاضر نیز بررسی میزان ارزشهای اجتماعی در استان مازندران می باشد. این مقاله که از بین مقالات ارائه شده در گردهم آیی مشترک دبیرخانه شورای فرهنگ عمومی و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران انتخاب شده است علاوه بر پرداختن به توصیف ارزشهای اجتماعی در فرهنگ عمومی استان مازندران به بررسی برخی روابط و همبستگی ها بین ارزشهای اجتماعی یا متغیرهای مستقل پرداخته است.