فهرست مطالب

مجله بلور شناسی و کانی شناسی ایران
سال یازدهم شماره 2 (پیاپی 22، پاییز و زمستان 1382)

  • تاریخ انتشار: 1382/07/01
  • تعداد عناوین: 7
|
  • حمید احمدی پور صفحه 119
    مجموعه اولترامافیک – مافیک رزدر واقع در جنوب استان کرمان از نظر سنگ شناسی شامل سنگهای اولترامافیک (دونیت، کرومیتیت، لرزولیت، ورلیت، وبستریت و الیوین وبستریت) وسنگهای مافیکی همچون گابرو است. مهمترین کانی های این مجموعه را الیوین، اسپینل، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن، پلاژیوکلاز و آمفیبول تشکیل داده اند. بررسی های کانی شناسی نشان داد که ترکیب شیمیایی این کانی ها در مجموعه رزدر از بخشهای پائین تا بالا تغییرات محسوسی را نشان می دهد، به طوری که با تغییر ترکیب سنگها از اولترامافیک به مافیک، ترکیب کانی ها از منیزیم فقیرتر شده و به سمت مافیک تغییر می کند. مقایسه ترکیب شیمیایی کانی های اصلی مجموعه رزدر با مجموعه های اولترامافیک شناخته شده در جهان، نشان می دهد که بخش اولترامافیک مجموعه رزدر می تواند احتمالا بخشی از گوشته فوقانی باشد که به وسیله گسلهای عمیق، به صورت یک تراشه در موقعیت فعلی قرار گرفته است.
    کلیدواژگان: سنگهای اولترامافیک، کرومیتیت
  • فتح الله صالحی راد، حمیدرضا آقا بزرگ، محبوبه منوچهری، حسین آقابزرگ صفحه 139
    در این کار پژوهشی تیتانیم سیلیکات 2، یک بار بدون استفاده از متیل آمین و بار دیگر با به کارگیری مقدارهای متفاوتی از متیل آمین تهیه، و سپس اثر هیدروژن فلوئورید در سنتز نمونه ها بررسی شد. الگوی پراش پرتوX، طیفهای IR، DRS UV، و تصویرهای SEM نمونه های تهیه شده، با نمونه مرجع TS-2 مقایسه شدند. نتیجه های به دست آمده نشان می دهند که افزایش هیدروژن فلوئورید و متیل آمین در ژل اولیه، به ترتیب موجب افزایش بلوری شدن و میزان تیتانیم در فراورده می شود. به نظر می رسد که متیل آمین نقش مهمی در تشکیل گونه های الیگومری Si-O-Ti در نفوذ تیتانیم به شبکه، ایفا می کند. اما هیدروژن فلوئورید از طریق افزایش حلالیت این گونه ها، میزان بلوری شدن را افزایش می دهد.
    کلیدواژگان: تیتانیم سیلیکات، 2، TS، 2، سنتز، شناسایی
  • حسین عزیزی، حسین معین وزیری، کامران اسماعیلی صفحه 149
    آمفیبولها یکی از کانی های اصلی متابازیتها، از رخساره شیست سبز تا آمفیبولیت فوقانی را تشکیل می دهند. این کانی ها به دلیل فرمول شیمیایی متغیری که دارند از نظر بار الکتریکی و شعاع یونی، عناصر مختلفی را می توانند در ساختار خود جای دهند. بین اجزای تشکیل دهنده آمفیبولها عناصری وجود دارند که نسبت به تغییر فشار و دما حساسند و در واقع مقدار آنها در ساختار کانی تابع فشار و دماست. مهمترین این عناصر عبارتند از: Na، Al، Ti، و Ca، که علاوه بر مقدار، جایگاه فضایی بلور شناختی آنها نیز می تواند در تعیین دما و فشار در تشکیل آمفیبولها کمک کند. همچنین علاوه بر تعیین دما و فشار از ترکیب آنها می توان انواع دگرگونی را نیز مشخص کرد. بر این اساس متابازیتهای شمال و شمال غرب خوی از لحاظ ژئوترموبارومتری مورد بررسی قرار گرفته اند. دما و فشار در تشکیل این سنگها با استفاده از ترکیب شیمیایی آمفیبولها محاسبه شده است. نتایج حاصل از محاسبات ژئوترموبارومتری نشان می دهد که این آمفیبولها در دمائی بین550 تا680 درجه سانتیگراد و فشاری بین 5/4 تا 7 کیلوبار شکل گرفته اند که نشان می دهد دگرگونی این منطقه در فشار متوسط تا فشار پائین صورت گرفته است.
    کلیدواژگان: آمفیبول، متابازیت، خوی، ژئوترموبارومتری
  • مطالعه تغییرات شمیایی و ساختمانی سولفیدهای نقره و مس توسط SRS (مطالعه ای از کاربردهای سینکروترون بر مبنای XAS در کانی شناسی- بلورشناسی و ژئوشیمی)
    مرتضی رزم آرا صفحه 164
    سولفیدهای 2ABS Ag = A) یا Cu و Bi = B، Sb یا (As گروهی از کانی های طبیعی هستند که بیشتر در کانسارهای رگهای پلیمتالیک یافت می شوند. گرچه این کانی ها از نظر ترکیب شیمیایی ساده به نظر می رسند اما از نظر ساختاری پیچیده اند و دستخوش گذار فازهای متعددی می شوند. در مطالعه سری سولفوسالت های سنتز شده، از سینکروترون برای دریافت داده های EXAFS K-edge عناصر Cu، Bi، Sb، Ag، As و Cd استفاده شد. داده های مورد نیاز موقعیت کاتیونهای اصلی و فرعی در فازهای جانشین شده به صورت موضعی، از آنالیز طیف ها به طور مستقیم به دست آمدند. علاوه بر این، مطالعات EXAFS با استفاده از سینکروترون، برای تعیین ساختار و رفتار کاتیونها در مکانهای ساختاری انجام شد. طول پیوندهای As-S، As-Ag، Ag-S، Cu-Bi، Bi-Sb، Bi-S، Sb-S، Cu-S و As-As نیز در کانی های میارژیرایت، امپلکتایت، چلکستیبایت، و اسمیتایت به روش بیناب نمایی جذب پرتو XAS تعیین شدند.
    کلیدواژگان: تابش سینکروترونی، X، ray K، edge، سولفوسالت، روش EXAFS، روش XANES
  • علی اصغر کلاگری، علی عابدینی، محسن مؤذن صفحه 189
    افق بوکسیتی قپی، واقع در غرب میاندوآب استان آذربایجان غربی، در مرز بین سازندهای روته و الیکا واقع شده است. این افق شامل چهار رخساره سنگی مجزاست که عبارتند از: 1) کانسنگ آهن بوکسیتی، 2) بوکسیت آهندار، 3) بوکسیت غنی از آهن و 4) بوکسیت رسی غنی ازآهن. مطالعات میکروسکوپی، بافت های پلیتومورفیک، جریانی، کلوفرمی، برشی دروغین، و پورفیری دروغین را در این افق نشان داد که می تواند حاکی از یک ژنز برجازا باشد. با توجه به شواهد صحرایی و داده های زمین شیمیایی می توان سنگ های دیابازی موجود در منطقه را محتمل ترین سنگ مادر لایه های بوکسیتی در نظر گرفت. نتایج بدست آمده از محاسبات تغییر جرم نشان می دهند که عناصر Ca، Si، Mg، K، Na و P در طول فرایندهای بوکسیتی شدن از محیط خارج شده و عناصر Al، Fe و Ti غنی شده اند. با توجه به مطالعات صحرایی، میکروسکپی، و زمین شیمیایی، عوامل اصلی تشکیل لایه های بوکسیت قپی تغییرات Eh (از احیاء به اکسیدان) و PH مناسب (6 تا 8)، آبهای فرورو هستند. بعلاوه بررسی الگوی غنی شدگی عناصر بی تحرک نشان می دهد که بوکسیت قپی در رده بوکسیتهای کارستی مدیترانه ای قرار می گیرد
    کلیدواژگان: زمین شیمی بوکسیت، بافت پلیتومورفیک، فرایند بوکسیت زایی، بوکسیت کارستی مدیترانه ای، عناصر بی تحرک
  • مرتضی زرگر شوشتری، لیلا بروایه، منصور فربد صفحه 211

    در این مقاله نتایج بررسی های انجام شده روی ساختار بلوری به وسیله XRD، SEM، و EDX، مقاومت ویژه، چگالی جریان بحرانی، و ضریب اکسیژن دو نمونه از ابررسانای سرامیکی HoBa2Cu3O7- که به دو شیوه گرمادهی متفاوت تهیه شده اند، ارائه شده اند. اندازه گیری ضریب اکسیژن نشان می دهد که یکی از نمونه ها در حالت آلایش فرو بهینه با ضریب اکسیژن 09/0 76/6 و دیگری در حالت آلایش فرا بهینه با ضریب اکسیژن 09/0 06/7 است. عکسهای SEM نشان می دهند که با افزایش دمای کلوخه سازی و نیز افزایش ضریب اکسیژن، دانه ها رشد کرده و اندازه آنها تقریبا 8 برابر می شود. نتایج بلور نگاشتی XRD نشان می دهند که دمای پایین و زمان طولانی مرحله تکلیس، موجب حصول فاز خالص ترکیب HoBa2Cu3O7- می شود. همچنین بررسی قله های حاصل از نتایج XRD حاکی از آن است که اثر افزایش ضریب اکسیژن موجب افزایش خاصیت راستگوشی می شود. اندازه گیری چگالی جریان بحرانی نشان می دهد که در محدوده Jc تا Jco تغییرات پتانسیل بر حسب جریان از مدل توانی V=αIβ پیروی می کند. بنابر منحنی R-T، نمونه در حالت آلایش فرو بهینه در ناحیه گذار، رفتاری غیر فلزی دارد. به طور کلی نتایج حاصل از این بررسی ها نشان می دهند که تغییر در شیوه ساخت و افزایش دمای مرحله کلوخه سازی همراه با شار اکسیژن منجر به تغییر خواص مختلف ابررسانایی HoBa2Cu3O7-می شود.

    کلیدواژگان: ابررسانای سرامیکی HoBa2Cu3O7، XRD، SEM
  • بیژن اعتمادی، روح ا& میری صفحه 221
    کانسار خاک نسوز کبوترکوه در 50 کیلومتری جنوب شرق گناباد در استان خراسان قرار گرفته است. بررسی های کانی شناسی و شیمیایی نشان می دهد که کائولینیت، پیروفیلیت، کوارتز، دیکیت، ژیپس، ایلیت، و آلونیت به عنوان کانی های اصلی و هماتیت به عنوان کانی فرعی در کانسار حضور دارند. داده های ژئوشیمیایی نشان می دهد که اکسیدهای 2SiO و 3O2Al و O2K عمده ترین تشکیل دهنده های کانسارند. نتایج ژئوشیمیایی و بررسی های سنگ شناختی نشان می دهد که سنگ مادراین کانسار آندزیت-لاتیت است که تحت تاثیر شاره های گرمابی دگرسان شده است. الگوهای عناصر خاکی نادر بهنجار شده با کندریت، غنی شدگی در LREE را نشان می دهد. همچنین نسبت LREE/HREE در طبقات بالایی کانسار خیلی بیشتر از طبقات پایین آن می باشد که بیانگر تحرک بیشتر HREE به وسیله شاره های جوی به سمت اعماق است. به طور کلی الگوهای REE، عناصر کمیاب و اکسید عناصر اصلی شواهدی از فرایندهای دگرسانی و هوازدگی شدید مرتبط با کائولینی شدن را نشان می دهند. میزان EC در این کانسار بسیار بالا و میزان PH بسیار پایین است که می تواند به دلیل وجود نمکهای محلول و کانی های با حلالیت بالا نظیر آلونیت و ژیپس باشد.
    کلیدواژگان: کانسار کبوترکوه، کانی شناسی، ژئوشیمیایی، خاک نسوز
|
  • H. Ahmadipour Page 119
    Razdar ultramafic–mafic complex is located in south of Kerman province and contains ultramafic (dunite with chromitite, lherzolite, wehrlite, websterite and olivine websterite) and mafic (gabbro) rocks. The most important minerals in this complex are olivine, chromospinel, orthopyroxene, clinopyroxene, plagioclase and amphibole. Mineralogical studies indicate that chemical composition of these minerals from lower to upper parts of Razdar complex has distinctive variation. That is, with variation of rocks from ultramafic to mafic, Mg-contents in ferromagnesian minerals decrease and the minerals become more mafic. Comparision of chemical composition of major minerals in Razdar with other ultramafic association in the world reveals that ultramafic part of Razdar complex likely belongs to upper mantle that has been emplaced in present position by major faults.
  • F. Salehirad, H.R. Aghabozorg, M. Manoochehri, H. Aghabozorg Page 139
    Titanium silicate-2 (TS-2) is synthesized in the presence of different amounts of methylamine. The as-synthesized samples were characterized using IR, DRS UV and SEM techniques. The effect of hydrogen fluoride and methylamine on the synthesis is studied. Results showed that the TS-2 crystallinity and titanium content in the framework increase with addition of both hydrogen fluoride and methylamine to the gel mixture, respectively. It seems that the methylamine plays an important role to promote formation of Si-O-Ti oligomeric species. But, hydrogen fluoride improves the crystallinity of the product via increasing the solubilities of the oligomers in the gel.
  • H. Azizi, H. Moinvaziri, K.Smaeili Page 149
    Amphiboles are one of the major minerals in metabasic rocks in greenshist to upper amphibolite facies. Amphiboles have variable chemical composition, therefore, various elements with different ionic charge and radius can intering into their structure that occupy special mineralogical sites. There are some elements in amphiboles which are sensitive to the changes of pressure and temperature. The important elements from this points of veiws are Al, Na, Ti and Ca. Once that pressure and temperature of metamorphism is determined, the type of metamorphism can be distinguished. On this basis, we studied metabasic rocks of north and northwest of khoy township in north-west (NW) Iran. Geothermobarometry estimation indicates that amphiboles have crystallized at temperatures between 550OC and 680OC and pressures between 4.5 and 7 kbars. Therefore, metamorphism in the Khoy area was low to medium grade.
  • The investigation of the chemical and structural variations of copper and silver sulphides by SRS (A case study of Mineralogical and Geochemical applications of X-ray absorption spectroscopy)
    Morteza Razmara Page 164
    The ABS2 sulphides (A=Cu, or Ag), B=As, Sb, Bi) are a naturally occurring group of minerals, typically found in polymetallic vein deposits. Behind chemically simple, the minerals have a complex structure and undergo several temperature/composition phase transitions. In this study, synchrotron radiation is used to collect Ag, As, Bi, Cu, Cd, Hg and Sb K-edge EXAFS data from a series of synthetic sulphosalts. EXAFS are used to characterize and determine the local structure behavior. Analysis of the spectra has provided direct evidence about the coordination environment, the structural and electronic environments of major and minor cations within the substituted phases. In this study, M (metal or semimetal)-S bond distances of emplectite, chalcosibite, miargyrite and smithite minerals were determined by EXAFS and XANES methods.
  • A.A. Calagari, A. Abedini, M. Moazzen Page 189
    The Qopi bauxitic horizon is located west of Miandoab, in West-Azarbaidjan province, NW of Iran. It lies along the boundary of Ruteh (middle-upper Permian) and Elika (lower Triassic) Formations. This horizon includes four distinct lithologic facies such as (1) bauxitic iron ore, (2) ferruginous bauxite, (3) Fe-rich bauxite, and (4) Fe-rich clayey bauxite. Microscopic examinations showed various textures including pelitomorphic, fluidal, colloform, pseudo-breccia, and pseudo-porphyry within the horizon, suggesting an authigenic origin. Based upon field evidence and geochemical data, the fine-grained diabase in the area may be the probable parent rock from which the bauxite layers developed. The results of calculations of mass changes showed that elements such as Na, K, Mg, P, Si, and Ca were depleted, and Fe, Al, and Ti were enriched during bauxitization processes. According to field observations, microscopic examinations, and geochemical investigations, Eh variations (from reducing to oxidizing) and suitable pH (6-8) of descending meteoric waters were the prime factors controlling the formation of Qopi bauxite layers. In addition, the enrichment pattern of immobile elements and field evidence indicate that the Qopi bauxitic horizon may be classified as Mediterranean karst bauxite.
  • M.Zargar Shoushtari, L. Borvayeh, M. Farbod Page 211

    The structural properties of high Tc superconductor by XRD, SEM and EDX, resistivity, critical electrical current density and oxygen content measurement have ben studied. The sample of is prepared by solid state reaction, with two different thermal conditions. The XRD results have shown the formation of pure phase of. The oxygen content measurement for two samples by Iodometric titration gives 6.76+0.9 and 7.0+0.09. The measurement of critical current density measurement for two samples has shown that between Jc and Jco the potential versus current has exponential behavior (). Also measuring Jc near transition temperature gives lower critical current density than measuring it far from the transition temperature. The critical current density of the sample with lower oxygen content is lower than in other samples. The SEM results showed that by increasing the oxygen content and slow cooling, the grains growth of sample increase.

  • B. Etemadi, R. Miri Page 221
    Fire clay of the Kabutarkuh deposit, located about 50 km southeast of Gonabad (Khorasan Province), was analyzed for its mineralogical and chemical compositions. Kaolinite, pyrophilite, quartz, dickite, gypsum, illite and alunite are the dominant minerals, and a minor phase of hematite is also present. Geochemical data show that the whole rock sample is mainly composed of SiO2, Al2O3 and K2O. Chemical results and petrographical studies give an indication of andesite-latite parent rock, which has been altered under the influence of hydrothermal fluids. The chondrite-normalized rare earth element (REE) patterns show enrichment in the Light REEs. The LREE/HREE ratio of upper layer is higher than the lower ones, which indicates mobility of HREE toward the depth. Generally, REE, trace elements and major elements patterns show evidence of intense alteration and weathering processes related to kaolinization. The high measured values of EC and Low measured values of PH are due to solubility of alunite and gypsum minerals.