فهرست مطالب

نشریه نامه انسان شناسی
پیاپی 11 (پاییز و زمستان 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/07/07
  • تعداد عناوین: 9
|
  • محمد عزیز احمدی صفحه 9

    موضوعاین پژوهش اهمیت لقب در هویت بخشی به افراد است. پر واضح است که هویت نقش مهمی در برقراری روابط فرد با دیگران و مشارکت اجتماعی دارد و لقب به عنوان یکی از عناصر تشکیل دهنده هویت از این منظر دارای اهمیت است. از این رو، پژوهش حاضر درصدد است تا نقش این عامل را در هویت بخشی به افراد تشریح نموده و ابعاد فرهنگی لقب را به عنوان نمادی از تعلق طبقاتی و هویت فردی بررسی نماید. با توجه به ماهیت موضوع و بعد فرهنگی آن از روش کیفی استفاده می شود. جامعه مورد مطالعه روستاهای منطقه «هورامان» واقع در غرب ایران می باشد.
    لقب، از یک طرف، برچسبی است که دیگران آن را به فرد نسبت می دهند و به شکل انتسابی از پدر به فرزند می رسد که هم می توان مایه مباهات باشد و هم مانعی در راه ابراز توانمندی های شخصی و نمایش خویشتن به حساب آید که بعد دوم و تحقیرآمیز لقب در این پژوهش بیشتر محرز است و در این معنی مفهوم «داغ ننگ» گافمن را تداعی می کند. از طرف دیگر، لقب نمادی برای تعلق طبقاتی و جایگاه اجتماعی فرد است که بر این اساس طبقات حاکم و گروه های فرادست اجتماع، مثل خان، شیخ و ملا، فاقد القاب تحقیرآمیز و توده مردم دارای آن می باشند. مهمترین نتیجه اینکه کنشگران در جریان کنش های متقابل خویش و در غیاب فرد به نسبت دادن لقب تحقیر آمیز به او دخیل بوده اند که بکسان سازی اجتماعی منفی از پیامد چنین کنشی است (من دارم، چرا دیگران نداشته باشند؟)

  • ایرج تنها تن ناصری صفحه 24
    با نگاهی به ساخترا سیاسی- اجتماعی جامعه ایران در دوران صفویه، که اکثرا براساس قدرت ایلات قرار داشت، بعد از سقوط آن سلسله ایلات به طور بارزی وارد عرصه سیاسی شدند و حکومت نادرشاه انگیزه های جاه طلبانه سران ایلات را دو چندان کرد. در واقع قتل نادر سرآغاز دوره دیگری از آشوب و هرج و مرج در ایران بود. کشیشان کارملیت (کرملی)، یکی از جماعت مسیحی کاتولیک وابسته به کلیسای رم که در دوران صفویان فعالیت گسترده ای داشتند و در سال هیا حکومت نادر آن را تا حدی ادامه دادند، پس از ترور نادر به واسطه شرایط بسیار سخت و خطرناک اوضاع داخلی ایران فعالیت آنان به طور قابل ملاحظه ای کاهش یافت. تنگاناها و مشکلات به حدی بود که اکثر آنان ناگزیر به ترک ایران شدند و در کشورهای همسایه اقامت کردند؛ مع هذا اخبار ایران را پی می گرفتند. به هر حال برخی از کشیشان شاهدان عینی رویدادهای از نززدیک بودند. آنها مصائب و مشقت های طاقت فرسایی را که مردم ایران متحمل می شدند نظاره می کردند و گهگاهی خود آنان نیز از این ناملایمت ها بی بهره نبودند. از این رو تعداد نامه ها و گزارش های آنان در این دوره گرچه در مقایسه با دوران صفوی و افشاری بسیار اندک است. اما از ابعاد سیاسی و اجتماعی خیلی مهم و قابل تاملند. در این دوره چگونگی روند افول تمدن و فرهنگ ایران که از قبل شروع شده بود به طور بارزی مشخص می شود. این مقاله به مطالعه و بررسی وضع مردم در غرب ایران، به خصوص دو ایالت مهم اصفهان و شیراز، از قتل نادرشاه تا استقرار حکومت کریم خان زند می پردازد و به گزراش های کشیشان کارملیت و برخی از هم کیشان آنان از رویدادای داخلی ایران، به خصوص در اصفهان که به مقامات کلیسای رم ارسال کرده اند، تکیه دارد و آن را از دو منظر مورد مدافه و تامل قرار داده است. نخست، برداشت و دیدگاه های آنان از اوضاع داخلی و زندگی روزمره مردم به ویژه در اصفهان و دوم مقایسه گزارش ها و نظرات آنان با منابع معتبر آن دوره.
  • حسین سلطان زاده صفحه 40
    درباره چگونگی شکل گیری و تحول معماری مزارها در جهان اسلام تا کنون چند فرضیه ارائه شده که خاستگاه شکل مزارها را به اقوام یا سرزمین هایی خارج از ایران نسبت داده اند؛ و به نظر می رسد که در این زمینه هنوز پژوهش های کافی توسط پژوهش گران ایرانی صورت نگرفته است. هدف از این پژوهش بررسی چند فرضیه مطرح در این زمینه و نقد و بررسی آن و ارائه فرضیه ای جدید در این زمینه و همچنین بررسی چگونگی شکل گیری انواع فضاهای معماری مزارها در ایران است. پرسش های اصلی این پژوهش به این شرح هستند: 1- خاستگاه و الگوی شکل گیری مزارها کجا و چه بوده است؟ 2- روند تحول معماری مزارها در ایران چگونه بوده است؟ فرضیه مطرح شده در این پژوهش یان اس که: چهار طاقی ها موجب شکل گیری مزارهای گنبد خانه ای و سپس انواع دیگر آرامگاه ها در ایران و جهان اسلام شد. چارچوب نظری این پژوهش بر این دیدگاه متکی است که فضای معماری به شمار می آیند که پدیده های آیینی و فرهنگی در چگونگی شکل گیری آنها بسیار موثر بوده اند. در این پژوهش از روش تحقیق تاریخی- تفسیری استفاده شده و گردآوری داده ها به صورت اسنادی بودهاست، هرچند که فرایند پژوهش به تجربیات میدانی و مشاهدات پژوهش گر از بسیاری مزارهای واقع در ایران نیز استوار می باشد. نتایج یان تحقیق نشان می دهد که نخستین مزارهای طراحی شده و با شکوه که هنوز ساختمان آنها باقی مانده، در ایران طراحی و ساخته شده و شکل آنها از چهارتاقی ها و در دوره بعد از گنبدهای مخروطی شکل ایرانی ناشی شده است.
  • علی قارداشی صفحه 65
    آب حیاتی ترین ماده زندگی است که نبود آن را با هیچ تمهیدی نمی توان جبران کرد. از این رو، هر تهدیدی برای آب تهدیدی برای حیات بشر است. ترکیب هوشمندانه فرهنگ و آب در هر کجای دنیا بهتمدن های درخشان منتهی شده و برعکس، ایرانیان یکی از بزرگ ترین تمدن ها را عیل رغم منابع آبی اندک و با استفاده از خلاقیت فن آورانه به وجود آورده بودند. با دسترسی آسان تر به منابع آب در سالیان اخیر، متاسفانه شهروندام به جای استفاده بهینه، عملا، به مصرف غیر مسئولانه این ماده حیاتی می پردازند. این پژوهش با ترکیب روش های مردم شناسانه و جامعه شناسانه با تکیه بر اطلاعات میدانی مشاهده مشارکتی و مصاحبه با اطلاع رسانان کلیدی، تحلیل داده های ثانویه، ارتباط فرهنگ مردم و الگوی مصرف آب در شهر تویسرکان را مطالعه می کند. ابتدا کم تاثیری عنصر اقتصاد در الگوی مصرف آب را و سپس با تکیه بر نظریه بوم شناسی فرهنگی به تاثیر عناصر فرهنگ مادی و غیرمادی مانند باورها و عقاید و مراسمی که به صورت دائم یا ادواری در مصرف آب تایثر دارند و تاثیر ابزارهای پیشرفته تجربه کم آبی به دو صورت بررسی شد. یک بار برای شهروندان تویسرکانی که سابقه دیرینه زندگی در این شهر را دارند و شرایط سخت استفاده از آب را در گذشته شهر به یاد دارند در مقایسه با شهروندان جوان تر و یک بار برای مهاجرینی که از روستاهای همجوار که عمدتا فاقد سیستم های نوین آبرسانی بوده و اخیرا در شهر تویسرکان ساکن شده اند در مقایسه با غیرمهاجرین، در هر دو مورد، مشخص شد که با افزایش تجربه کم آبی میزان مصرف به مقدار قابل توجهی کاهش می یابد، الگوی معماری خانه ها و در نهایت آگاهی از چگونگی تامین آب (میزان آگاهی از وضعیت آبرسانی به مقدار وسیعی بر مصرف آب در خانوار تحت سرپرستی آنان تاثیر می گذارد) که همگی بیانگر تاثیر مهم متغیرهای اجتماعی و فرهنگی در مقایسه با متغیرهای اقتصادی و تکنولوژیک بر الگوی مصرف در این شهر است.
  • علی فتح اللهی صفحه 106
    از روزگاران قدیم تا کنون، بسیاری از طوایف لر نام گروهی خود را به صورت تلفیقی از نام حیوانات یا گیاهان در پیوند با پسوند «وند» برگزیده اند. ما در این نوشتار از این گروها به «ایل وند» [Ilvand] تعبیر می کنیم. به نظر می رسد که این شیوه نام گذاری «ایل وندان» ریشه در فرهنگ باستانی به ویژه بازتاب توتم باوری کاسیان داشته باشد که تا عصر حاضر نیز این شیوه نام گذاری تداوم یافته است. برای بیان چگونگی این اندیشه در میان بومیان منطقه زاگرس، به بررسی پیشینه قدسی انگاری حیوانات و گیاهان در جوامع مختلف به طور عام و مطالعه علت تقدس جانوران و گیاهان د رفرهنگ اقوام دیار لرستان به طور خاص می پردازیم این تحقیق می کوشد تا تاثیر مبانی توتم باوری کاسیان را در انتساب طوایف و افراد به حیوانات و گیاهان در لرستان اثبات نماید. لذا برای تبیین فلسفه نام گذاری های طبیعی، با بهره گیری از ریشه شناسی زبانی و تامل در معنی لغوی «وند» در متون کهن اوستایی، فرس اسامی حیوانی و گیاهی و سیر تحولات آن در ادوار مختلف برخواهیم آمد
  • محمود قاضی طباطبایی، مهدی رضایی صفحه 126
    در این مقاله به بررسی ابعاد اجتماعی و فرهنگی تصادفات رانندگی در ایران می پردازد. ایران در میان کشورهای دنیا به لحاظ برخوردها و تلفات سوانح رانندگی رتبه اول را دارد، به طوری که آمارهای روزانه مرگ و میر و معلولیت ناشی از این پدیده بسیار بیشتر از استاندارهیا جهانی است. مطالعات مختلفی در ایران در این حوزه انجام شده که بیشتر با رویکردی اپیدمولوژیک و پزشکی انجام شده اند، اما مطالعه خاصی در ابعاد اجتماعی و فرهنگی آن صورت نگرفته است. این مقاله با هدف موضوعیت بخشیدن هرچه بیشتر به این پدیده در حوزه علوم اجتماعی و طرح پرسش هایی بنیادی پیرامون آن، ضمن مرور برخی از رویکردهای نظری یان حوزه، به بررسی آمار تلفات سوانح ترافیکی در سال 1382 یم پردازد. در این مقاله، سعی شده است که با رویکرد انتقادی به تحلیل شرایط اجتماعی و فرهنگی دخیل در این پدیده و نیز برخی از پیامدهای اجتماعی و جمعیتی آن پرداخته شود.
  • ابراهیم موسی پور صفحه 156
    در این مقاله، ضمن تاکید بر لزوم تصحیح یا دست کم بازنگری در مفهوم پردازی های متنوعی که از واژه خرافات در ادبیات مسلمانان به عمل آمده و بررسی دلالت های مختلف این واژه از صدر اسلام تا دوران مدرن، شبکه واژگانی که واژه خرافات در ارتباط و تناسب با آنها در ذهن و زبان نخبگان مسلمان پرورش و فربهی یافته، بازکاوی و نشان داده شده که تقریبا تمامی واژگان این شبکه، محتوایی تخفیف آمیز دارند و از نگرش خرده گیرانه و انتقادی نخبگان/ خواص به ذهنیت و باورها و رفتارهای عوام حکایت می کنند. در این راستا، شواهد متعددی مطرح شده که نشان می دهد، این نگرش انتقادی از صدر اسلام در میان برخی متفکران مسلمان وجود داشته و صرفا مبتنی بر آموزه های مدرن غرب نبوده است. سرانجام همگام با بازنگری روش شناختی که در دهه های اخیر در علوم اجتماعی صورت گرفته، پیشنهاد شده است که به جای استفاده از واژه مبهم و وسیع خرافات، از واژه های به نسبت دقیق تر و روشن تری که دلالت محدودتری دارند همچون دین عامیانه، حکمت عامیانه و... در پژوهش های جدید انسانشناسانه و تاریخ اجتماعی اسلام استفاده شود.
  • مهدی ابراهیمی صفحه 177
|
  • M. A. Ahmadi Page 9

    This research shows the significance of Nickname in giving identity to individuals. It's obvious that identity has a significant role in establishment of relationship and participation in the community. Thus, the current research tries to describe the effect of this variable on forming identity. It also attempts to survey its cultural aspects as a sign of class belonging and individual identity. Due to the features of the topic and its cultural aspect, qualitative methods are utilized. The domain of our study is the villages of Horaman Region in the western part of Iran. In one way, the nickname is a label given to a person by others, and it is inherited from father to the child that may be considered as a matter of honor or as an obstacle to fulfill personal capacities and self-representation. The second aspect, the degrading effect of nickname, is more prevailing and therefore, it studied in this investigation. In this meaning, it can be associated with Goffman's Stigma. In the other word, nickname is a sign of class belonging and an individual social status. Accordingly, the dominant classes and superior groups of the community like: Khan, Sheikh and Molla do not have such contempting nicknames of the masses. The most significant conclusion is that the actors are involved in the process of their interactions and it relating a degrading nickname to others in their absence and social negative equalizing is the result of such an action ("I have it, why not the others").

  • E. Tanhatan Nasseri Page 24
    Considering, the socio-political structure of Iranian society which was mostly based on tribal power. The assassination of Nadir was the beginning of another period of anarchy and chaos in Iran. The Carmelite Missioners (a Catholic community of the Rome`s Church) activities in Iran, during the Safavids` era, were at quit high level and during the Nadir`s reign decreased to some extent. After Nadir` assassination, the condition in the country became hard and unbearable. Almost all the missioners had no choose but to leave Iran and stayed in the neighbouring countries. Nevertheless, they followed the events in Iran. The one who did not left the country was resident in the Julfa of Isfahan. He was witness all catastrophic events in that city and was treated the same as the people of the city.Although the numbers of reports and letters, in comparison with, the Safavids and Nadir`s ruler are not many, but from socio-political point of view they are so important and could be considered as a period in which the cultural and civilization of Iran seriously declined.This paper which mainly depended on the Carmelite missioners reports to the Roman` Church, more emphasized on two points. First the internal conditions of Iran from the missioners point of view. The second, in comparing and analyzing their opinion with Iranian sources at the time.
  • H. Soltanzadeh Page 40
    There exist some theories about the formation and evolution of tombs in Islamic world, that prove the origin of tombs come from lands other than Iran. It seems that there it hasnt done enough studies and researches by the Iranian researchers in this regard.This paper aims at surveying some of the theories and produces a new theory in this case and also surveying the architectural formation of tombs in Iran. The main questions in this research are: 1) What and where has been the origin and pattern formation of tombs?2) How has been the process of tombs transformation in Iran?The hypothesis in this research is: The "Tchahar Tag" (quadric arch) was the origin of dome form of Tombs and then some the other forms with a dome in Iran and the Islamic world. The Theoretical framework of this research is that the tomb is a type of space among other architectural spaces, wherein cultural Phenomenon has an effective role in Tombs formation. The historical- interpretational method was used in this research and the data was collected through documentary and field study methods.The results of this research indicate that the first designed and magnificent tombs were built in Iran and its forms rooted from quadri arch and domes.
  • A.A. Ghardashi Page 65
    Water is the most essential material in the world that can not compensate its shortage with any arrangement, water crises is a threat for human life. Iran in recent decades encounter "Water Crisis" by using of modern technology, public urban services to supply water, population increasing, led to expend the consumption of this vital material more velocity than renewal velocity in the modern world. This research method is mixed method includes of observation, key informants and survey to obtain to valid datas. Quality method (such as participant observation open and deep interviews whit key informants) and quantities method (questionnaire)Base on cultural ecology, for this purpose before any thing the effect of economy factor on water consumption pattern have been studied then the effect of other factors (mainly cultural factor) on consumption have been study and analyzed.Here we try to study of influences Ceremonies that to be celebrated in Toyserkan, cultural triads, advanced tools, Persian myths, technology, water shortage practice (life experience in the economy or condition of water shortage), architectural pattern and consumption conscious of water demand condition, have studied and analyzed.
  • A. Fathollahi Page 106
    This article studies the reflection of the Casist's totemism in naming of present "Ilvands" in Lorestan.This paper tries examine the formation and reflection of ancient beliefs particularly the Casists totemism in naming of present tribes in Lorestan region. The name of a great majority of Lor tribes is interwoven with the names of animals and plants. To explain the emergence of thid kind of it requires, thonght among Lorish people residing in Zagros mountain ranges ti Know a short history of the Sacres attitudes people have to animals and plants in different Societies. Having investigated the cause of sanctification of and Culture of, religion, we meticulously study the history, specific animals and then take into consideration the, Communities in Lorestan area, ancient philosophy of naming and reason of attribution of Lor tribes to animals and plants.we have endeavoured to generalize the names of, but not least, And Last tribes in Lorestan province with the principles of Casists totemism. With regarding the meaning and etymology of suffix "Vand" in old Avesta and we eventually present a logical analysis and interpretation of, Pahlavi texts how these animal names and evolutionary procedure in different periods were formed.
  • M. Ghazi Tabatabaei, M. Reza, Yacute Page 126
    The social and cultural dimensions of traffic accidents in Iran are investigated in this article. Iran ranks first among all countries in terms of traffic accidents, fatalities and injuries. The daily mortality and morbidity statistics in this regard are much higher than internationally acceptable standards. Most of prior studies in this regard have employed an epidemiological and medical approach while neglecting the social and cultural aspects of the issue. Through reviewing some of the major sociological and cultural theories and substantive approaches regarding this issue, this paper analyzes 2005 traffic accidents and causes specifically on mortality and morbidity statistics of Iran and highlighted the social and cultural factors contributing to this problem.
  • E. Mousapour Page 156
    Having examined a large number of evidents of different meanings and significations of the term "superstition" in Islamic literature and analyzing the vocabulary of Muslim elites regarding the issue, the author of the article shows that this vocabulary has a pejorative content and indicates the critical and reproachful approach of the elites to the commonalty's belief and mentality. According to the existing evidents, this approach has a long record in Islamic history and is not a new product of Muslim's confrontation with western teachings.The author underlines the importance of using the more exact and obvious terms such as popular belief, popular religion and so on, instead of ambiguous and inexpressive term "superstition" in social and anthropological studies on Islam.