فهرست مطالب

  • سال هجدهم شماره 4 (پیاپی 62، تابستان 1383)
  • بهای روی جلد: 80,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1384/04/03
  • تعداد عناوین: 6
|
  • علینقی مشایخی صفحات 6-13
    در این سخنرانی دو نکته مورد بحث قرار می گیرد. نکته اول مفهوم ساختار است. در زمینه مفهوم ساختار بیان خواهم کرد که ساختار دارای چه اجزایی است. نکته دوم در مورد مشکلات و چالش های موجود در تحول ساختار خواهد بود. اما چگونگی برخورد با چالش های تحول مورد بحث واقع نخواهد شد.
    ساختار دولت شامل ماموریت دولت (که نقش آن را در جامعه تببین می کند) و عناصری است که توان دولت را در انجام آن ماموریت تعیین می نماید. در نمودار 1عناصر ساختار نشان داده شده است. اولین عنصر ساختار، ماموریت (Mission) است. وقتی از ساختار دولت سخن گفته می شود. فقط تعداد وزارتخانه ها، ساختار سازمانی آنها، با نحوه ارتباط آنها با یکدیگر مطرح نیست بلکه ماموریت دولت، این موضوع که دولت چه کاره است و یا قرار است چه کاری انجام دهد، جزء مهمی از ساختار است که خود تعیین کننده بقیه اجزا نیز هست.
  • محمد عبداللهی صفحات 14-21
    در این مقاله برای بازنگری تعریف”توسعه اجتماعی“و متمایز کردن این مفهوم از مفاهیم خویشاوندش، نخست ماهیت و ویژگی های اصلی حوزه های چهارگانه حیات اجتماعی تشریح و در قالب حوزه اجتماع مشخص می شود که موضوع اصلی توسعه اجتماعی است. آنگاه ضمن ارائه تعریفی دقیق و تخصصی از توسعه اجتماعی به بیان هستی شناسی یا وضعیت گذشته و موجود، هدف-شناسی یا وضعیت مطلوب، و امکان شناسی یا مقدورات و محدودیتهای آن پرداخته می شود و سرانجام روندهای آتی توسعه اجتماعی در ایران، در قالب سه سناریوی محتمل پیش بینی خواهد شد.
    کلیدواژگان: توسعه، توسعه اجتماعی، انسجام و همبستگی جمعی عام، اجتماع عام، هویت جمعی عام
  • حسین بشیریه صفحات 22-29

    در این مقاله پس از توضیح زمینه های گذار به دموکراسی در سطح جهان و عرضه برخی آمارها و اطلاعات در خصوص دموکراسی به عنوان پدیده ای جهانی، ماهیت نظام سیاسی در ایران و مراحل مختلفی که این نظام پس از پیروزی انقلاب پیموده است، اجمالا بررسی می شود. موضوع اصلی بحث در این مقاله تحلیلی شرایط امتناع گذار در ایران است که در پرتو برخی مطالعات نظری اخیر در خصوص تاثیر صورتبندی نخبگان حاکم در گذار به دموکراسی، صورت گرفته است.

    کلیدواژگان: دموکراسی، آنومی (بی هنجاری) سیاسی، گذار به دموکراسی، همبستگی یا گسیختگی نخبگان حاکم، دولت ایدئولوژیک
  • فیروز توفیق صفحات 30-35
    تقریبا در سراسر جهان دگرگونی های کم و بیش اساسی در هدف، جایگاه، و شیوه تهیه برنامه های رخ داده است. برنامه های کنونی از نظر هدف متنوع تر شده اند و تاکید آنها بیشتر بر پایداری توسعه است تا نفس توسعه؛ از نظر روش تهیه، برنامه-ها بیشتر راهبردی و مشارکتی هستند تا فن سالارانه (تکنوکراتیک)؛ سرانجام اینکه از نظر جایگاه بیشتر غیر متمرکزند تا با نگرش از بالا به پایین، هر چند غالبا سلسله مراتب- ملی، منطقه ای / استانی و محلی هم حفظ شده است. روش برنامه ریزی در ایران از روش «جمع طرح ها»، به روش «فراگیر» استحاله و در دوران اخیر به روش «راهبردی» گرایش یافته است. از برنامه سوم پس از انقلاب هم گامهایی مهم در جهت تمرکززدایی از برنامه ریزی برداشته شده است. اگر روند کنونی ادامه یابد در آینده در ایران برنامه های بخشی بیشتر راهبردی و ملی و تلفیق سرزمینی آنها بیشتر استانی خواهد بود.
    کلیدواژگان: برنامه ریزی ارشادی، برنامه ریزی اجباری، برنامه ریزی بلند مدت، آینده نگری راهبردی، آمایش سرزمین، برنامه ریزی سرزمینی یا فضایی، برنامه ریزی مشارکتی
  • حمید جاودانی صفحات 36-47
    بررسی و تحلیل علل خروج نخبگان ار کشور و بازنگشتن آن ها، اگر نگوییم مهم ترین ولی بی تردید یکی از مهم ترین و حساس ترین مسائل ملی در دو دهه اخیر کشور بوده است. این مسئله در سطح جهانی، از اوایل دهه 1960 به صورت معضل شناخته شد، از این رو، پژوهشگران با دیدگاه های مختلف و با رویکردهای متفاوت به بررس آن پرداخته اند تا جایی که حتی سازمانها و نهادهای بزرگ جهانی نظیر بانک جهانی و یونسکو، با بررسی موضوع و به منظور حل مسائل ناشی از آن سعی در ارائه راه-کارهایی برای کشورهای در حال توسعه کردند که در حال حاضر جنبه جهانی یافته است.
    در بخش نخست این مقاله، تئوری ها و رویکردهای رایج مختلف جهانی نسبت به مسئله فرار مغزها به صورت اجمالی بررسی خواهد شد و با بررسی نظریه نئوکلاسیک و رویکرد کششی، رویکرد دانشی و بررسی اصطلاحات و عبارات مختلفی نظیر شکار مغزها سعی خواهد شد مفاهیمی چون فرار”مغزها“،”مهاجرت نخبگان“، خروج برگزیدگان علمی و”تخصص“، مهاجرت تخصصها که در سطح جهان نیز رایج است، بررسی شود.
    در بخش دوم فرار مغزهای یا مهاجرت نخبگان در ایران و تمایز و تفاوتهایی که این پدیده در بعد خاص ملی دارد، بررسی می شود. آنچه تا کنون تحت عنوان پژوهش در زمینه فرار مغزها در ایران انجام شده مبتنی بر تحلیلهای عام گرایانه بوده است. به عبارت دیگر، آنچه در سطح جهانی به عنوان پدیده”فرار مغزها“مطرح است، بدون در نظر گرفتن خصوصیات بومی، در سطح ملی است. در این راستا با اتکا به داده های موجود، مهم ترین عوامل داخلی تاثیر گذار بر فرایند”فرار مغزها“در سه عنوان کلی: سیاسی و اجتماعی، عملی و فرهنگی و اقتصادی، به صورت پیمایشی بررسی می شود.
    کلیدواژگان: فرار مغزها، نخبگان علمی، رویکرد کششی، رویکرد رانشی
  • ناصر بامداد صفحات 48-56
    در این نوشته تلاش می شود تا موضوع شناخت و اداره بحران و بلایای طبیعی مد نظر قرار گیرد. بلایای طبیعی بر جوامع انسانی در ابعاد گوناگون تاثیر می گذارد و شناخت این تاثیرات نیازمند نگرشی چند بعدی است. تشخیص سطوح تجزیه و تحلیل و تعیین جایگاه مباحث، کمک شایانی به سامان بخشیدن فرایند و ابعاد شناخت می کند. توصیف بحران و بلایا به صورت چرخه زماین از گذشته یک شیوه متداول بوده است که در این نوشته نیز به انواع آن اشاره می شود. در اینجا تجربیات زلزله بم برشمرده می شود و ابعاد مباحث آموزش در پی می آید.
    کلیدواژگان: اداره بحران و بلایا، چرخه های بحران زلزله
|
  • Mohammad Abdollahi Pages 14-21
    In order to revisit "social development" and differentiate it from similar terms, the present article focuses on the major features of the four domains of social life, within the context of which society, as the pillar of social development, is defined. The article then proceeds to present an accurate and specialized definition of social development, zooming in on past/present, goals, as well as limitations and possibilities to achieve this goal. Finally, Iran's future social development trends are speculated in light of three possible scenarios.
    Keywords: development, social development, public unity, public society, collective public identity
  • Hosein Bashirieh Pages 22-29

    This artcle initially explores grounds for transition toward democracy at the global level and offers statistics and info on democracy as a worldwide phenomenon.Iran's political system, as well as the developments it has gone through after the 1979 Revolution, will then be succinctly disussed. The article centers on eonditions precluding Iran's transition to democrac based on recent thoretical studies on the impact Iran's ruling elites can have on transition to democracy.

    Keywords: democracy, political anomy, transition to democracy, unity or disunity of ruling elites, theocracy
  • Firoz Toofigh Pages 30-35
    The entire world has seen more or less dramatic changes in objectives and status of plans, as well as how plans are devised. Recent plans are more diverse when it comes to setting objectives and mainly stress the sustainability of development, rather than development per se. Modernday plans are mainly strategic and collaborative rather than technocratic. Finally, these plans are mostly non- centralized as opposed, though national, regional/provincial and local hierarchies are still maintained. Iran's planning methodology has meanwhile transformed from the eclectic to the comprehensive and recently to the strategic approach. The Third Plan also initiated important steps toward decentralization in planning. If the present trend continues, Iran's future sectorial Plans will be mostly strategic and national, while the territorial composition will be mostly provincial.
    Keywords: orthodox planning, compulsory planning, long, term planning, strategic forecasting, territorial composition, or spatial planning, collaborative planning
  • Hamid Javdani Pages 36-47
    The expatriation of the elites has undoubtedly been one of the most crucial national issues of the past two decades. From the early 1960s onward, brain drain has served as a problem, which researchers have studied form different perspectives using various approaches, so much so that giant global organizations such as the World Bank and the UNESCO conducted studies and attempted to offset its effects by offering recommendations for developing countries. These recommendations have now become universal. The first part of this article will briefly deal with the prevalent global theories and approaches toward brain drain. By studying the neoclassic theory, the push and pull factors, and terminology such as brain gain, the article will elaborate on terms such as "brain drain", "elite's expatriation", migration of academia and specialists, which is prevalent globally. The second part of the article will address brain drain or migration of the elites from Iran, fosusing on how it is different at the national level. All the research so far conducted on Iran's brain drain has been based on general analyses. In other words, what is globally known, as brain drain will remain a generalization if indigenous conditions are not taken into account? Based on available data, the most important factors leading to brain drain are reviewed under three headings: political and social, scientific and cultural, and economic.
    Keywords: brain drain, academia, pull factor, push factor
  • Nasser Bamdad Pages 48-56
    The present article attempts to discuss crisis and natural disaster management. Natural disasters leave diverse impacts on affected communities. As such,a multi-dimensional approach should be adopted to understand these impacts. Selecting an appropriate level of analysis and discussion will highly facilitate awareness of this topic. Crises and disasters have for some time been described using a time- cycle approach. This article refers to the said approach, while referencing the Bam earthquake and then determining the required dimensions of education.
    Keywords: crisis, disaster management, crisis cycles, earthquake