فصلنامه فرایند مدیریت و توسعه
سال پانزدهم شماره 1 (پیاپی 51، بهار 1380)

افراد ذی حق نقش آفرینانی هستند که از سازمان تاثر می پذیرد یا بر آن تاثیر می گذارند. بنابراین، حق طبیعی آنهاست که درخصوص تصمیم های سازمان ها، که بر زندگی آنها تاثیر می گذارند، درجاتی از نفوذ و کنترل داشته باشند. در غیر این صورت باید منتظر واکنش آنها بود که ممکن است برای سازمان ها پیامدهای منفی به بار آورد. آنها مدعیانی هستند که انتظار دارند در تصمیم گیری های سازمان مشارکت داشته باشند. نگارنده مقاله سعی دارد ضمن طرح نظریه افراد ذی حق و ضرورت درگیری آنها در تصمیم گیری، درباره شکل های مختلف مشارکت بحث کند. مشارکت افراد ذی حق در تصمیم گیری ممکن است شامل شکل های مختلفی نظیر پیشنهادگیری، مذاکره، مشاوره، نظرسنجی، تصمیم گیری مشترک، کار تیم، و مانند اینها باشد و سازمان ها می توانند متناسب با شرایط، وضعی ترکیبی از آنها را به اجرا بگذارند.

هر سال طراحان نظام مالی کشور در سازمان مدیریت و برنامه ریزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی، بودجه کل کشور را تهیه و تنظیم می کنند. هر سال نسبت به سال گذشته ارقام بودجه رو به افزایش است. به دلیل تورم و سهم کم بخش خصوصی در اقتصاد کشور این افزایش ها باعث افزایش نقش دولت در اقتصاد کلان می شود. روند تغییرات ارقام بودجه هر سال نسبت به سال گذشته و در مقایسه با قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی- اجتماعی، درای محتوای اطلاعاتی است که علایمی را از فرضیات، سیاست ها، برنامه ها، فعالیت ها و هدف های برنامه ریزان مالی کشور آشکار می سازد. براساس این فرضیات و برنامه ها، تصمیمات و ساختار مالی دولت برای یک سال شکل می گیرد. در این مقایسه روند میزان رشد و تغییرات ارقام بودجه کل کشور، بودجه عمومی و بودجه شرکت های دولتی طی سال های 79 و 80 و طبق قانون برنامه سوم یاد شده مقایسه و ویژگی های بودجه سال 80 تجزیه و تحلیل می شود.

در مدیریت منابع انسانی، توجه به پدیده بازنشستگی کارکنان و طراحی مکانیسم های مناسب برای آن اهمیت والایی دارد سازمان ها معمولا برای این دوران درخصوص امکانات رفاهی و مادی کارکنان خویش گام های محدودی بر می دارند ولی از جنبه های روانی و اجتماعی این دوران، که از حساسیت فوق العاده ای برخوردار است، غافل شده اند. آنچه در دوران بازنشستگی دارای اهمیت است سازگاری و کنار آمدن با دوران جدیدی از زندگی و ارتقای کیفیت روانی و اجتماعی آن می باشد. بر این اساس و با توجه به اهمیت زندگی بازنشستگی، در این نوشتار سعی شده است مفهوم بازنشستگی، فعالیت های این دوران، مراحل پدیده بازنشستگی و راه های ارتقای کیفیت زندگی بازنشستگی در ابعاد روانی و اجتماعی تبیین شود.

گذر از قرن بیستم و ظهور عصر تکنولوژی اطلاعات، زمینه و شرایط لازم را برای مرز گستری سازمان ها فراهم آورده است. این مرز گستری مزایای عمده ای برای سازمان ها در بر دارد و آنها را به سمت سازمان های مجازی سوق داده گسترش آن را در کشورهای جهان حتی کشور ایران غیرقابل اجتناب می نماید به همین جهت و به دلیل اهمیت این پدیده، در این مقاله به نکات بارز و جدید مترتب بر سازمان های مجازی پرداخته می شود از آن جمله: تعریف، انواع، منابع انسانی و نقش مدیر در این گونه سازمان ها، مزایا، و معایت آنها، مثال های موردی و نهایتا وضعیت سازمان های مجازی در کشور ایران.

کارآفرینی، رفتارها و فعالیت های ریسک پذیر و خلاق و استفاده از فرصت هاست و کارآفرینان نیز افرادی اند که ضمن ریسک پذیری، فرصت ها را غنیمت می شمرند و با اتکا به ایده ها و تجربه های خود راه های نوین را برای سودآوری جستجو می کنند. در این مقاله، موضوع کارآفرینی به معنی اعم آن بحث می شود و نیز درباره کارآفرینی در بخش دولتی و دولت کارآفرین و ماهیت بخش دولتی و تغییرات به وجود آمده در نظام های دولتی- به خصوص در کشورهای نوین آسیایی توضیحاتی ارایه می شود. انتظار مردم از دولت ها در مقایسه با بخش خصوصی و نحوه ایجاد فعالیت ها و رفتارهای کارآفرینی از دیدگاه اندیشمندان مدیریتی از دیگر موارد توضیح داده شده در این نوشتار است. در ادامه، توصیه هایی نیز در جهت کارآفرینی بخش دولتی برای رفع مشکلات بوروکراتیک و کارآمد کردن دولت و کارگزاران دولتی ارایه و فرایند کارآفرینی در بخش دولتی تشریح می شود.

ایجاد، نهادینه شدن و رشد مستمر سازمان های بشری ارتباط نزدیکی با نیازهای انسانی و شیوه های برآورده کردن آنها دارد. سازمان مجموعه ای پیچیده و متشکل از عناصری همچون نیروی انسانی، ساختار، تکنولوژی، سرمایه و اطلاعات، است و نیاز دارد تا از شیوه های تفکر و رویکردهای عملی کارآمد و پویا بهره مند شود. در دنیای امروزکه بدون شک مملو از پیچیدگی ها، ابهام ها، نایقینی ها و موقعیت های مملو از کشمکش، رقابت ها و تعارض هاست، نقش مدیریت اثربخش و کارآمد تبلور بیشتری می یابد. وضع خط مشی ها و راهبردهای سازمانی در این شرایط می تواند بالقوه پیامدهایی را در صحنه نبرد منافع و هدف های کنشگران مختلف سازمانی در این شرایط می تواند بالقوه پیامدهایی را در صحنه نبرد منافع و هدف های کنشگران مختلف سازمانی از خود برجای گذارد و ترکیب ایتلاف جریان های قدرت و نفوذ را در عرصه های درونی و برونی سازمان دستخوش تحولاتی عمیق کند. این راهبردها بر نگرش و رویکردهای اجرایی مدیران تاثیر زیادی خواهد داشت به طوری که ممکن است مدیران سیاسی را سیاست زده و مدیران غیرسیاسی و نامتمایل به رفتارهای سیاسی را به سمت و سوی سیاسی شدن سوق دهد.به عبارتی، چنین به نظر می رسد که میزان سیاسی بودن مدیران در سطوح مختلف مدیریت در سازمان های اداری با شیوه های مواجهه آنان با شرایط بالقوه و بالفعل ناظر بر تعارض ها، رابطه معناداری داشته باشد. بررسی این مطلب در عصر حاضر که درباره عدم انفکاک ویژگی های سیاسی از ماهیت سازمان های اجتماعی به نوعی اجماع نظری وجود دارد، می تواند در تصمیم سازی ها و تصمیم گیری ها موثر باشد. لذا در این مقاله بررسی رابطه بین میزان تمایل مدیران به رفتارهای سیاسی و شیوه های مواجهه آنان با تعارض های سازمانی موردنظر است.