فهرست مطالب

پردازش و مدیریت اطلاعات - سال بیست و پنجم شماره 3 (پیاپی 61، بهار 1389)

پژوهشنامه پردازش و مدیریت اطلاعات
سال بیست و پنجم شماره 3 (پیاپی 61، بهار 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/01/20
  • تعداد عناوین: 12
|
  • محمد ابویی اردکان، حسن عابدی جعفری، فتاح آقا زاده صفحه 347

    هدف از نگارش مقاله حاضر، آشنایی مقدماتی با خوشه بندی اطلاعات و نشان دادن کاربرد روش های خوشه بندی در ترسیم نقشه های علم می باشد. به این منظور انواع رویکردها به دسته بندی و خوشه بندی اطلاعات به صورت مختصر مورد بررسی قرار می گیرند و با بررسی پژوهش های مشابهدر این شاخه علمی، کاربرد این روش ها در فرایند مصورسازی اطلاعات مفهومی و ترسیم نقشه های علم معرفی می شود. در انتها با اجرای الگوریتم خوشه بندی سلسله مراتبی تجمعی که نوعی از الگوریتمهای خوشه بندی بر مبنای روش ارتباط کامل می باشد، نقشه علم مدیریت به عنوان یکی از شاخه های علمی بین رشته ای و نوظهور مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد.

    کلیدواژگان: خوشه بندی اطلاعات، علم سنجی، نقشه های علم، نقشه علم مدیریت شهری
  • محمدحسن زاده، آرش محمدخانی صفحه 373
    جریان اطلاعات سازمانی را می توان یکی از مهم ترین مباحث مدیریت اطلاعات در سازمان ها دانست. در این پژوهش جریان اطلاعات در قالب نحوه گردآوری، تولید و ذخیره، و اشاعه و انتشار اطلاعات، در پژوهشکده های دانشگاه تربیت مدرس مورد بررسی قرار گرفته است. روش پژوهش، پیمایشی بوده و داده های پژوهش از طریق پرسشنامه گردآوری شده. یافته های پژوهش نشان داد که به لحاظ میزان تاکید بر انواع منابع، شیوه و نحوه گردآوری اطلاعات در بین پژوهشکده های دانشگاه تربیت مدرس تفاوت معنا داری وجود دارد و میزان تاکید بر نوع و قالب تولید و ذخیره اطلاعات در پژوهشکده های دانشگاه تربیت مدرس به صورت معناداری متفاوت است. اما به لحاظ میزان تاکید بر مخاطبان و قالب های اشاعه اطلاعات، در بین پژوهشکده های دانشگاه تربیت مدرس تفاوت معنا داری وجود ندارد.
    کلیدواژگان: جریان اطلاعات، زنجیره اطلاعات، دانشگاه تربیت مدرس
  • زهره عباسی، مهری پریرخ، محمدحسین دیانی، رحمت الله فتاحی صفحه 389

    در این پژوهش ابزار گردآوری اطلاعات، دو پرسشنامه بود: پرسشنامه اول که توسط «کامرون» و «کوئین» طراحی شده بود برای سنجش الگوی فرهنگ سازمانی، و پرسشنامه دوم برای بررسی میزان اجرای مدیریت دانش در کتابخانه ها. یافته های پژوهش نشان داد که 3 الگوی فرهنگ سازمانی گروهی، سلسله مراتبی و بازاری بر کتابخانه های مرکزی حاکم است. از دیدگاه کتابداران شاغل در این کتابخانه ها، الگوی فرهنگ سازمانی مطلوب، الگوی گروهی و کارآفرین است. آزمون فرضیه های پژوهش نشان داد که در این کتابخانه ها بین میزان اجرای مدیریت دانش و الگوهای متفاوت فرهنگ سازمانی، تفاوت معنادار وجود ندارد؛ ولی همبستگی مثبت بین الگوهای فرهنگ سازمانی کارآفرین و گروهی و میزان اجرای مدیریت دانش وجود دارد. همچنین بین سطح تحصیلات و سمت کتابداران و نوع الگوی فرهنگی مورد پذیرش رابطه معنادار وجود دارد، ولی بین جنسیت و سابقه کار و نوع الگوی فرهنگی مورد پذیرش، رابطه معناداری مشاهده نمی شود.

    کلیدواژگان: الگوی فرهنگ سازمانی، مدیریت دانش، کتابخانه های دانشگاهی، مدیریت کتابخانه های دانشگاهی
  • زهیر حیاتی، فرشته دیدگاه صفحه 413

    جامعه پژوهش حاضر را کلیه تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی که در سال های 1998 تا 2007 در نمایه استنادی علوم پایگاه «وب آوساینس» نمایه شده اند، تشکیل می دهند. روند رشد تولیدات علمی با الگوهای نویسندگی مختلف (تک نویسنده ای، دو نویسنده ای، سه نویسنده ای، چهارنویسنده ای و بیش از چهارنویسنده ای) در حوزه های مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتیجه این بررسی نشان داد که تولیدات تک نویسنده ای در اکثر حوزه ها کم ترین میزان رشد را داشته اند و در مقابل، تولیدات بیش از چهار نویسنده ای و چهار نویسنده ای به ترتیب بیش ترین میزان رشد را به خود اختصاص داده اند. پرمشارکت ترین حوزه موضوعی، حوزه زیست شناسی مولکولی و ژنتیک، و کم مشارکت ترین حوزه، ریاضیات است. میزان همکاری های بین المللی پژوهشگران در حوزه های مختلف نیز نشان داد که پژوهشگران در حوزه های زمین شناسی و اقتصاد و بازرگانی، بیش ترین مشارکت را با پژوهشگران دیگر کشورها داشته اند. پژوهشگران حوزه های داروشناسی و شیمی نیز کم ترین میزان همکاری بین المللی را داشته اند.

    کلیدواژگان: مشارکت علمی، حوز ه های موضوعی، مشارکت بین المللی
  • مژده سلاجقه صفحه 431
    بررسی میزان استفاده از مراکز اطلاع رسانی و مجلات الکترونیکی و میزان رضایت از پایگاه های اطلاعاتی تخصصی و رابطه آن ها با سن و رتبه علمی اعضای هیئت علمی دانشگاه های علوم پزشکی ایران هدف این پژوهش است. جامعه آماری 700 نفر از اعضای هیئت علمی دانشکده های پزشکی دانشگاه های علوم پزشکی کشور ایران است که با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای منظم انتخاب شدند. نتایج نشان می دهد که استفاده اعضای هیئت علمی از مجلات الکترونیکی بیش از مجلات چاپی است. میزان رضایت از پایگاه های اطلاعاتی و همچنین استفاده از پایگاه ها بالا است و بیش ترین استفاده برای دستیابی به مدرک در درجه اول از کتابخانه های دیجیتالی، در درجه دوم از هر دو کتابخانه، و در درجه سوم از کتابخانه های چاپی به تنهایی می شود. از دیگر نتایج این بررسی، وجود رابطه بین سن و استفاده از مجلات الکترونیکی، سن و استفاده از مراکز اطلاع رسانی، سن و رضایت از پایگاه های اطلاعاتی تخصصی و نبود رابطه میان رتبه علمی و استفاده از مجلات الکترونیکی، و رتبه علمی و رضایت از پایگاه های الکترونیکی تخصصی، و وجود رابطه میان رتبه علمی و استفاده از مراکز اطلاع رسانی است.
    کلیدواژگان: مجلات الکترونیکی، پایگاه های اطلاعاتی، مراکز اطلاع رسانی، کتابخانه های دیجیتالی
  • معصومه صادقی، سامیه خسروی، کلثوم عباسی صفحه 449

    تعامل پذیری ابزاری است که از طریق آن، اتصال میان سیستم ها، اطلاعات و روش های کاری چه در داخل یک سازمان و چه بین سازمان ها در سطح ملی، منطقه ای یا بخشی اتفاق خواهد افتاد. سازمان ها در اثر تعامل پذیر شدن با یکدیگر، می توانند خدماتی با کیفیت بهتر و هزینه کم تر ارائه دهند. برای آن که سازمان ها بتوانند با هم تعامل داشته باشند و اطلاعات مورد نیاز خود را به اشتراک گذارند، لازم است که از چارچوب و مدل های مشخصی استفاده نمایند. هدف این مقاله، ارائه چارچوبی برای تعامل پذیری بین سازمان ها با استفاده از تجربه کشورهای مختلف در حوزه تعامل پذیری دولت الکترونیکی است. چارچوب پیشنهادی از ابعاد مختلف کسب وکار، اطلاعات، معنایی و فنی تشکیل شده که هر یک از این ابعاد، از مولفه های مختلفی تشکیل شده است. چارچوب ارائه شده، با استفاده از نظرات خبرگان اعتبارسنجی شده است.

    کلیدواژگان: تعامل پذیری، چارچوب، دولت الکترونیکی، اعتبارسنجی
  • محمدرضا تقوا، پیمان حاجی زاده صفحه 481

    برنامه ریزی راهبردی فناوری اطلاعات در راستای تحقق اهداف سازمان، از مهم ترین مباحثی است که در دهه های اخیر مورد توجه مدیران سازمان های پیشگام بوده است. این موضوع تحت عنوان همسویی راهبرد فناوری اطلاعات و راهبرد کسب وکار، مطرح است. یکی از مهم ترین مدل های مطرح در بحث همسویی راهبرد فناوری اطلاعات و راهبرد کسب وکار، «مدل لوفتمن» می باشد که عوامل همسویی شناسایی شده در آن، اساس کار این تحقیق را تشکیل می دهد. این مدل دارای پنج سطح، و هر سطح شامل شش عامل است. به منظور شناسایی میزان اهمیت هر یک از عوامل همسویی، پرسشنامه ای طراحی گردید و در اختیار مدیران فناوری اطلاعات و کسب وکار شرکت سایپا یدک قرار داده شد. سپس به منظور سنجش میزان همسویی فناوری اطلاعات و کسب وکار، با استفاده از عوامل شناسایی شده در این مدل، پرسشنامه دیگری طراحی گردید تا شرایط جاری شرکت تعیین شود. در نهایت نمره همسویی موزون محاسبه شد. نتایج حاصل از این بررسی ها نشان می دهد که شرکت سایپا یدک در سطح سوم همسویی مدل لوفتمن قرار دارد که بیانگر مرحله تمرکز کامل است. در نهایت، راهکارهایی برای ارتقا به سطح چهارم همسویی ارائه شده است.

    کلیدواژگان: همسویی فناوری اطلاعات و کسب وکار، راهبرد فناوری اطلاعات، بلوغ همسویی راهبردی، سنجش همسویی، راهبرد کسب وکار
  • حسین رحمان سرشت، حمید کاظمی صفحه 505
    در این مقاله، نتایج بررسی عوامل مؤثر در استفاده کارآمد از فناوری اطلاعات در شرکت های کوچک و متوسط ایران در راستای بهبود مدیریت بازار از طریق کسب رضایت مشتری با روش دلفی ارائه شده است. به این منظور نخست درباره فناوری اطلاعات توضیحی داده می شود و سپس با توضیح اهمیت شرکت های کوچک و متوسط در جهان و ایران، مسئله پژوهش تعریف خواهد شد. در ادامه، روش پژوهش (بویژه روش دلفی) تبیین و در پایان نیز یافته های این پژوهش، توصیف و تحلیل می شوند. بر اساس یافته های این پژوهش، اعضای پانل دلفی در مجموع 17 عامل را کلیدی تشخیص داده اند. از مجموع 17 عامل فقط 12 عامل اولیه که از نظر اعضای پانل دلفی مهم تر تشخیص داده شده بود به عنوان یافته ها و نتایج دلفی انتخاب شد. 8 عامل از این عامل ها در پژوهش های گذشته و 7 عامل از سوی خود اعضای پانل دلفی ارائه شده اند.
    کلیدواژگان: کاربرد فناوری اطلاعات، عوامل کلیدی در کاربرد فناوری اطلاعات، روش دلفی، شرکت های کوچک و متوسط ایران
  • سیروس علیدوستی صفحه 529
    تغییرات در سمت وسوی رشد فناوری به همراه تغییرات در اقتصاد جهانی باعث شده اند که شرکت های کوچک و متوسط از اهمیت روزافزونی در توسعه اقتصاد کشورها برخوردار شوند. این شرکت ها برای موفقیت در فضای رقابتی باید کیفیت محصولات و فرایندهای مدیریتی خود را همزمان با کاهش هزینه ها بهبود بخشند. به همین منظور نیز کاربرد فناوری اطلاعات در آن ها الزامی است. مطالعات نشان می دهند که هر چند این شرکت ها می توانند از فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیکی سود برند، اما برای بهره مندی از این مزایا و موفقیت در کاربرد این فناوری نیاز به شرایطی خاص دارند. به عبارت دیگر موفقیت در کاربرد فناوری اطلاعات در آن ها، اقتضایی است. وجود چنین واقعیت هایی باعث شده که مطالعات و پژوهش های زیادی به شناخت عوامل مؤثر بر کاربرد این فناوری در شرکت های کوچک و متوسط اختصاص یابند که در این مقاله به بررسی آن ها پرداخته می شود. به این منظور ابتدا نقش شرکت های کوچک و متوسط در توسعه اقتصادی، تبیین و سپس به کاربردهای فناوری اطلاعات در آن ها پرداخته می شود. در ادامه نیز پژوهش هایی که به بررسی عوامل مؤثر بر کاربرد این فناوری در این شرکت ها پرداخته اند، معرفی و نتایج آن ها در قالب مدل تغییر «پتیگرو» و «ویپ»، دسته بندی و ارائه می شوند.
    کلیدواژگان: فناوری اطلاعات، شرکت های کوچک و متوسط، عوامل موفقیت، عوامل شکست، تغییر، دسته بندی
  • فریبرز درودی صفحه 549
    هدف از انجام این پژوهش، معرفی و تحلیل کاربردهای کتاب سنجی در محبط وب و نیز تبیین وضعیت تحلیل پیوند به منظور بیان کاربردهای آن در ارتباط با منابع اطلاعاتی موجود در وب است. روش این پژوهش مطالعه، بررسی و تحلیل منابع اطلاعاتی در حوزه کاربرد کتاب سنجی و تحلیل پیوند در وب، به منظور تبیین وضعیت آن است. نتایج پژوهش نشان می دهد که کتاب سنجی می تواند کاربرد مطلوبی در حوزه منابع دیجیتالی موجود در اینترنت داشته باشد. همچنین تحلیل پیوند، فرایندی است که با تکیه بر آن می توان به تحلیل آماری ارتباط میان فراپیوندها پرداخت و در نتیجه به صحت و سقم، و اثربخشی استنادهای موجود در مدارک دیجیتالی پی برد. در واقع تحلیل پیوند، بخشی از الگوریتم رتبه بندی اطلاعات در محیط وب به شمار می آید. تعداد، ربط و کیفیت پیوندهای معین به یک وب سایت از عوامل بسیار مهم رتبه بندی/ تثبیت موقعیت در محیط وب می باشد. ابزارهای کاربردی در این زمینه موضوعی شامل راهبرد رتبه- صفحه، الگوریتم های تحلیل پیوند، نمایه سازی معنایی پنهان، مدل کلاسیک درونداد- برونداد می شود. در این پژوهش وضعیت تحلیل پیوند در وب جهانی و وب کوچک تحلیل شده و شیوه بهره گیری از نمودارهای وب برای درک بهتراز فرایند تحلیل پیوند، توضیح داده شده است.
    کلیدواژگان: کتاب سنجی، تحلیل پیوند، وب سنجی، رتبه بندی، وب جهان گستر
  • راهنمای پدیدآوران
    صفحه 569
|
  • Mohammad Abuei Ardakan, Hassan Abedi Jafari, Fattah Aghazadeh * Page 347

    The present paper offers a basic introduction to data clustering and demonstrates the application of clustering methods in drawing maps of science. All approaches towards classification and clustering of information are briefly discussed. Their application to the process of visualization of conceptual information and drawing of science maps are illustrated by reviewing similar researches in this field. By implementing aggregated hierarchical clustering algorithm, which is an algorithm based on complete-link method, the map for urban management science as an emerging, interdisciplinary scientific field is analyzed and reviewed.

  • Mohammad Hassanzadeh *, Arash Mohmmad Khani Page 373
    Information flow within an organization is one of the hottest topics in information management in organizations. The present study examines information flow in Tarbiyyat Modaress University research centers within the framework of modes of data collection, generation and storage and information dissemination and propagation. A questionnaire was used as a data collection instruments. The findings showed that from the standpoint of emphasizing on various information resources and mode of data collection there is a significant variation among these research centers. However, no such variations exist when dealing with clients and frameworks of information dissemination.
  • Zohreh Abbassi *, Mehri Prirokh, Mohmmad Hossein Dayyani, Rahmatollah Fattahi Page 389

    The sample in this research was drawn from all central libraries within comprehensive universities that have been operating at least for twenty years. Questionnaires were sent out to 23 libraries. Findings indicated that team, hierarchical and business patterns of corporate culture are dominant in central libraries. The library staff said that the preferred corporate culture is the team and entrepreneurial pattern. No correlation was observed between the extent of knowledge management implementation and various corporate culture patterns. There was, however, a positive correlation between entrepreneurial/team corporate cultural patterns with the extent of knowledge management implementation. No correlation was observed between individuals’ characteristics (such as education, posting and experience) and the accepted cultural pattern.

  • Zohyr Hayati, Freshteh Didgah * Page 413

    For the present study, Iranian researchers scientific output for 1998-2007 period as indexed by Web of Science citation database were collected. The trend in scientific output were studied and analyzed using various authorship algorithms (single authored, co-authored, triple authored, papers with four or more authors). Findings indicated that single authored output had the lowest rate of gain while outputs with four or more author had the highest growth rate. The most collaborative subject field had been molecular biology and genetics and the least collaborative had been mathematics. The scope of international cooperation in various fields also indicated that geology, economics and business had the highest amount of cooperation with researchers from other countries. Pharmacology and chemistry had the least international cooperation.

  • Mojdeh Salajegheh * Page 431
    The present study intends to study the extent of utilization of information centers and e-journals as well as satisfaction rate and to correlate these with age and academic status of faculty members at medical schools in Iranian medical universities. A questionnaire was used for data collection. 700 faculty members were selected using regular random sampling. Results indicate that faculty members use e-journals more than printed journals. Satisfaction rate with databases as well as their utilization is high. Digital libraries are used heavily for document access. A combination of digital library and print library comes second, followed by using print libraries exclusively. The study further demonstrates that there is a link between variables such as age and using e-journals, age and using information centers, age and satisfaction with specialized databases. There was no correlation between academic status and e-journal usage, academic status and satisfaction with electronic databases and academic ranking with using information centers.
  • Mashomeh Sadeghi *, Samieh Khosravi, Kolthom Abbassi Page 449

    Inter-operability is a tool by which a link is established between systems, information and operations within an organization or organizations at a national, regional or even divisional level. Through mutual inter-operability, organizations could offer better quality of service at a lower cost. In order to inter-operate with one another and to share the needed information, organizations need to employ specific frameworks and models. The present paper intends to provide a framework for inter-operability among organizations using the experience gained by various countries in the area of E-Government inter-operability. The proposed framework encompasses various business, information, semantic and technical aspect. Each aspects in turn is comprised of different components. The Framework offered was validated using expert views.

  • Mohmmad Reza Taghva *, Payman Hajizadeh Page 481

    IT strategic planning towards realizing organizational is one of the most important topics among managers of leading companies. It is known as alignment of IT and business strategies. The alignment factors identified in Luftman model on IT-Business Alignment form the basis of the present study. Luftman model is comprised of five levels, each level consisting of six factors. A questionnaire was designed and distributed among managemers in Saipa Yadak in order to identify the impact of each alignment factor. Thereafter in order to measure the extent of IT-Business alignment, another questionnaire was devised to determine company’s current status. Finally a balanced alignment factor was calculated. Results indicate that Saipa Yadak is at the third alignment level according to Luftman model. This illustrates a stage of total focus. Tactics are offered for approaching the fourth level of alignment.

  • Hossein Rahman Seresht, Hamid Kazemi * Page 505
    The present study presents the result of the investigation made into the key factors influencing the effective use of Information technology in Iranian Small to Medium sized Enterprises (SMEs) –which is aimed at improving market management through customers satisfaction using Delphi method. A bief explanation about IT is given, followed by discussion concerning the importance of SMEs in the world and in Iran. A review of literature is offered. The research method, Delphi in particular, is explained and the outcome are described and analyzed. Delphi panel members had identified 17 factors as being decisive. It should be noted that eight factors had been identified previously in earlier literature. The remaining 9 factors identified by the panel members were categorized into four groups. Research constraints as well as suggestions are offered.
  • Sirous Alidousti * Page 529
    Shifts in both the sense and direction of IT development coupled with shifts in global economy have caused small to medium enterprises (SMEs) to enjoy an increasing prominence in national economic development. In order to succeed within a competitive milieu, these companies must boost the quality of their products and management processes while reducing costs. Therefore it becomes imperative to deploy IT. Studies show that while SMEs could profit from IT and E-Commerce, but to reap its benefits and succeed in deploying this technology they need to secure special conditions. In other words, the success rate in SMEs is contingent-based. Such realities have led to numerous studies and research to identify the factors impacting on IT deployment in SMEs. The present paper initially explains the role of SMEs in economic development and would follow it up with the application of IT in these enterprises. The cogent impact factors are categorized and presented within the framework of Pettigrew and Whipp change model.
  • Faribourz Droudi * Page 549
    The present study aims to introduce and analyze bibliometric application within Web and also to expounds on the status of link analysis in order to point out its application with respect to the existing web-based information sources. Findings indicate that bibliometrics could have required application in the area of digital resources available through Net. Link analysis is a process by which one could make statistical analysis of correlation between hyperlinks and therefore understand the accuracy, veracity and efficacy of citations within a digital document. Link analysis, in effect, is counted as a part of information ranking algorithm within the web environment. The number, linkage and quality of given links to a website are of utmost importance for ranking/status in the Web. The tools applied in this topic include, page ranking strategy, link analysis algorithm, latent semantic indexing and the classical input-output model. The present study analyzes Big Web and Small Web link analysis and explains the means for utilizing web charts in order to better understand the link analysis process.