مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل
سال پنجم شماره 3 (پیاپی 19، تابستان 1382)

دیابت ملیتوس نوع 1 بیماری مزمن غده پانکراس و حاصل تخریب واکنش های خود ایمنی سلول های بتا تولید کننده انسولین می باشد. واکنش های ایمنی مدت ها قبل از بروز تظاهرات بالینی بیماری شروع می شود. از این رو یافتن مارکر نشان دهنده شروع واکنش های خود ایمنی از ارزش خاصی برخوردار است. از آنجایی که آنتی ژن شوک حرارتی (Hsp60) 60 از آنتی ژن های مطرح در دیابت نوع1 می باشد بر آن شدیم تا کلاس ها و زیر کلاس های مختلف آنتی بادی ضد این مولکول را به عنوان مارکر ایمونولوژیک برای پیش بینی ابتلا به دیابت نوع 1 مورد بررسی قرار دهیم.
در این مطالعه 49 بیمار تازه مبتلا شده به دیابت نوع 1، 50 فرد سالم، 23 نفر از بستگان بیماران با احتمال بالا و 22 نفر با احتمال پایین ابتلا به بیماری شرکت داشته اند. از 17 بیمار و 15 فرد سالم سه ماه بعد مجددا خونگیری به عمل آمده و نمونه سرم تهیه شد. سرمها تا روز انجام آزمایش در -20°cنگهداری شده و سطح سرمی آنتی بادی توتال، IgA، IgG، IgG1، IgG4 اختصاصی Hsp6o توسط تکنیک Elisa اندازه گیری شد.
میانگین آنتی بادی توتال در بیماران 182.8±218.5 Au/ml بوده در حالیکه این میانگین در گروه کنترل 142.5±146.6 Au/ml می باشد (p>0.05). افزایش معنی داری در سطح آنتی بادی توتال ضد Hsp60 در فاصله زمانی سه ماه در بیماران دیده نشده است. بین غلظت آنتی بادی توتال ضد Hsp60 در دو گروه بستگان بیماران با احتمال ابتلای بالا (83.6 Au/ml) و بستگان بیماران با احتمال ابتلای پایین(133.4 Au/ml) اختلاف معنی داری وجود دارد اما ارتباط هیچیک از دو گروه با گروه کنترل معنی دار نبود. هیچ یک از گروه های مورد مطالعه در میانگین آنتی بادی ضد Hsp60 از کلاس های IgA،IgG و زیر کلاس های IgG1 و IgG4 اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشتند.
آنتی بادی ضد Hsp60 به میزان قابل توجهی در بیماران دیابتی نوع 1 و افراد سالم بصورت خودبه خودی تولید می گردد. این آنتی بادی از دسته آنتی بادی های طبیعی بوده که نقش اساسی در پاتوژنز دیابت نوع 1 ندارد.

Capsanthin رنگدانه مهم کاروتنوییدی فلفل قرمز است که دارای بعضی اثرات درمانی از جمله بی دردی می باشد. این اثرات در برخی موارد شبیه ماده اصلی ضد درد فلفل قرمز یعنیCapsaicin است. این مطالعه به بررسی اثر درمانی آن در پایه پماد و مقایسه اثرات آن با ژل دیکلوفناک در استئوآرتریت تک مفصلی می پردازد.
این مطالعه کارآزمایی بالینی بر روی 34 نفر از بیماران مراجعه کننده به کلینیک تخصصی روماتولوژی انجام شد. بیماران به سه گروه تقسیم شدند. گروه اول (9 نفر) پماد حاوی ماده موثره فلفل قرمز، گروه دوم (15 نفر) ژل دیکلوفناک و گروه سوم (10نفر) یک ماده دارو نما (پایه پماد) دریافت کردند. بیماران از نظر درد حرکتی، درد در استراحت و تورم مفصل زانو قبل و پس از دو هفته درمان ارزیابی شدند. شدت درد و تورم با مقیاس لیکرت از صفر (بدون درد و تورم) تا 4 (حداکثر درد و تورم) درجه بندی شد. اطلاعات مطالعه با معاینه و تکمیل پرسشنامه جمع آوری گردید.
در مقایسه با قبل از درمان ژل دیکلوفناک و پلاسبو به طور معنی داری درد حرکتی و درد استراحت را کاهش دادند (P<0.05) در حالی که پماد حاوی کپسانتین فقط بر درد استراحت موثر بوده است. هیچ یک از گروه های درمانی بر تورم مفصلی موثر نبودند. مقایسه گروه های درمانی نشان داد که دیکلوفناک و کپسانتین فلفل قرمز، بر تورم مفصلی بیش از پلاسبو موثر نبودند اما دیکلوفناک بیش از فلفل قرمز بر درد حرکتی موثر بود (P=0.02). اثر آن بر درد حرکتی معادل اثر پلاسبو بود. اثر هر یک از داروها بر درد استراحت نسبت به پلاسبو موثر نبود.
پماد Capsanthin، بر درد در استراحت موثر است اما نسبت به ژل دیکلوفناک برتری ندارد.

هر چه شناخت ما از بیومکانیک ستون مهره ای بیشتر می شود، اهمیت و اثر بخشی حالت و چگونگی وضعیت نمای ساژیتال ستون مهره ای در عملکرد طبیعی این ستون و یا بیماری آن، مورد تاکید بیشتر قرار می گیرد. این مطالعه به منظور ارزیابی میزان لوردوز کامل و سگمنتال کمر از روی فیلم رادیولوژی در افراد داوطلب بدون درد کمر که سن آنها بین 70-20 سال بود، انجام شد.
از تمامی 100 نفر داوطلب، در حالت ایستاده و از نمای نیمرخ ناحیه کمری ستون مهره ای (از اولین مهره کمری تا استخوان ساکروم) عکس (X-ray) تهیه و با استفاده از روش Cobb، لوردوز کامل و سگمنتال کمر از روی گرافی ها، اندازه گیری شد. مقادیر جمع آوری شده مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. و p<0.05 معنی دار تلقی شد.
در این مطالعه 54 نفر مرد و بقیه زن بودند، میانگین لوردوز کامل کمر 54.5 درجه بود و لوردوز سگمانهای کمری به ترتیب عبارتند از (L1-L2) 4.5° و (L2-L3) 8.5° و (L3-L4) 10° و (L4-L5) 14° و (L5-S1) 21° بین لوردوز کامل کمر و لوردوز سگمنتال L4-L5 با سن، رابطه معنی دار وجود دارد. بین لوردوز کامل کمر و لوردوز سگمنتال (L3-L4) با جنس به لحاظ آماری رابطه معنی دار وجود دارد.
بر اساس نتایج به دست آمده، میانگین لوردوز سگمنتال کمر به تدریج در قسمت های انتهایی افزایش می یابد لوردوز دو سگمان (L4-L5) و (L5-S1) حدود 2.3 از لوردوز کامل کمر را می سازند. لوردوز کامل کمر و لوردوز سگمنتال (L4-L5) با افزایش سن به تدریج کاهش می یابند.

وازکتومی از جمله روش های قابل قبول در کنترل جمعیت است که در شیوه رایج آن دو انتهای حاصل از قطع مجرای دفران به طریق جراحی، مسدود می گردد. اما اگر بتوان بدون هیچگونه برش جراحی و به صورت زیر جلد انسدادی در مجرا ایجاد کرد که منجر به آزوسپرمی گردد، مطمئنا روشی راحت تر و با عوارض جانبی کمتر خواهد بود. لذا در این مطالعه جهت ایجاد انسداد، از مواد اسکلروزان (اتانل) استفاده گردید.
در این مطالعه مداخله ای 36 سر رت 5- 4ماهه مورد آزمایش قرار گرفتند. تحت بیهوشی عمومی مجرای دفران طرف چپ با روش معمول، مورد وازکتومی قرار گرفت. در طرف راست مجرای دفران در دو نقطه به فاصله 10 میلیمتر از هم کلامپ گردید و بعد از تزریق0.2cc اتانل مطلق و با سفید شدن ناحیه کلامپ ها برداشته شد.
در روزهای دو، ششم و نهم هیچگونه اسپرمی در دیستال مجرا یافت نشد، اما بعد از روز 15 اسپرم در ناحیه دیستال مجرا رویت شدند که تعداد آنها در روز 30 تقریبا به نصف میزان اپیدیدیم رسید.
گرچه اتانل به عنوان ماده اسکلروزان، در ابتدا به طور موقت با فیکس نمودن و انسداد مجرا، از عبور اسپرم به قسمت دیستال جلوگیری می کند ولی به دلیل ترمیم و کانالیزه شدن مجدد مجرا، عبور اسپرم دوباره به حالت اول بر می گردد. لذا با استفاده از اتانل نمی توان انسداد دایمی مجرای دفران و آزوسپرمی پایدار ایجاد کرد.

رشد دوران جنینی فرآیند حساسی است که تحت تاثیر عوامل خطر ساز مادری قرار دارد. این مطالعه به منظور شناخت عواملی نظیر سن، تعداد حاملگی و شغل و ارتباط آن با سلامت کودک در زمان تولد می باشد.
این مطالعه توصیفی تحلیلی براساس پرونده های 161 نوزاد متولد شده در مراکز بهداشتی درمانی شهر رامسر انجام گردیده است. اطلاعات مورد نیاز با استفاده از چک لیست استخراج و به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است.
براساس نتایج به دست آمده میانگین وزن نوزادان 3.28±0.44 کیلوگرم و میانگین قد نوزادان 49.3±2.17 سانتیمتر و میانگین دورسر 35.2±1.74 سانتیمتر بوده است. نتایج بیانگر وجود ارتباط معنی دار بین حاملگی، مدت زمان دوره حاملگی، مشکل زمان تولد نوزادان، میزان افزایش وزن مادر در دوران بارداری با وزن کودک در زمان تولد و همچنین سن مادر و فاکتورهای فوق با قد کودک در زمان تولد می باشد. همچنین ارتباط معنی داری بین وزن، قد و دور سر نوزاد در زمان تولد مشاهده شد (P=0.000).
با توجه به یافته های این تحقیق شناخت دقیق تر عوامل خطرساز دوره بارداری باید جدی ‎تر مورد بررسی مراکز آموزشی، بهداشتی و درمانی قرار گیرد.

در چند دهه اخیر تعداد خانم های باردار بالای 35 سال رو به افزایش بوده است. بیشتر این خانمها حاملگی را به خوبی پشت سر گذاشته و فرزندان سالمی به دنیا می آورند. لیکن در بعضی مطالعات عوارض بارداری در سن بالای 35 سال بیشتر بوده است. این مطالعه به منظور مقایسه عوارض بارداری در سنین بالای 35 سال نسبت به سن 34-20 سال انجام شد.
این مطالعه مورد شاهدی، روی دو گروه 200 نفری 34-20 سال و مساوی و بیش از 35 سال در بخش زایمان بیمارستان شهید یحیی نژاد در سال 1379 صورت گرفت و فراوانی فشار خون بالا، دیابت، عمل جراحی سزارین، دکولمان جفت، جفت سرراهی، سابقه بستری در بیمارستان در زمان بارداری، طول مدت بارداری، وزن هنگام تولد، ناهنجاری جنینی، مرده زایی، در دو گروه مورد مقایسه قرار گرفت. اطلاعات بدست آمده با استفاده از نرم افزارSPSS و آزمون مجذور کای مورد آنالیز آماری قرار گرفت.
در گروه سنی 34-20 سال، فراوانی فشار خون حاملگی 4%، نوزاد با وزن کم حین تولد 10%، نوزاد با جثه بزرگ 4.5%، زایمان قبل از موعد 4.5%، حاملگی طول کشیده 4%، سزارین 44%، دکولمان جفت 1.5%، مرده زایی 1%، و بستری در بیمارستان طی دوران بارداری 1% بوده است، موردی از دیابت نیز دیده نشد. در گروه سنی بیش از 35 سال فشار خون حاملگی 7.5%، نوزاد با وزن کم حین تولد 10%، نوزاد با جثه بزرگ 11.5%، زایمان قبل از موعد 12%، حاملگی طول کشیده 1.5%، سزارین 60%، دکولمان جفت 1%، مرده زایی 2%، دیابت 2.5% و بستری در بیمارستان در دوران بارداری 2.5% بوده است. جفت سر راهی و ناهنجاری های جنینی در دو گروه سنی مشاهده نشد.
طبق نتایج بدست آمده در این مطالعه میزان فراوانی فشار خون حاملگی، دیابت، عمل جراحی سزارین، نوزاد با جثه بزرگ و زایمان پیش از موعد، در بارداری های بالای 35 سال نسبت به گروه سنی 34-20 سال بیشتر بوده است. درمورد بستری مادر در بیمارستان در طول بارداری، دکولمان جفت، مرده زایی، حاملگی طول کشیده، وزن کم هنگام تولد، در دو گروه اختلاف معنی داری وجود نداشت.

نازایی یکی از مشکلات مهم بهداشتی درمانی جامعه می باشد وحدود 15-10% زوجین درسنین باروری از این معضل رنج می برند. بسته به علل نازایی، روش های تشخیصی و درمانی متفاوتی از جمله لاپاراسکوپی برای آن وجود دارد. با توجه به عوارض بالای لاپاراسکوپی، این مطالعه به منظور ارزیابی لاپاراسکوپی در تشخیص علل نازایی انجام گرفت.
این مطالعه به صورت توصیفی تحلیلی و مقطعی بر روی پرونده های 221 بیمار نازای مراجعه کننده به مرکز نازایی فاطمه زهرا (س) بابل طی سال های 79-76 انجام گرفته است. این بیماران در مسیر ارزیابی علت ناباروری تحت لاپاراسکوپی تشخیصی قرار گرفته اند لذا اطلاعات موجود از پرونده های آنها گردآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
بر اساس اطلاعات به دست آمده 77% زنان نازایی اولیه و بقیه نازایی ثانویه داشتند. شایع ترین ریسک فاکتور، هیستروسالپنگوگرافی غیر طبیعی بود که در نازایی اولیه (44%) بیشتر از نازایی ثانویه (33%) است. فراوان ترین یافته غیرطبیعی لاپاراسکوپی در نازایی اولیه و ثانویه به ترتیب چسبندگی لگنی 24% و 27% و انسداد لوله یک طرفه 17% و 25% بودند. همچنین گزارش لاپاراسکوپی به دنبال هیستروسالپنگوگرافی غیر طبیعی، 27% طبیعی و 73% غیرطبیعی بود (P<0.001). میزان صحت تشخیصی هیستروسالپنگوگرافی نسبت به لاپاراسکوپی 67% می باشد.
با توجه به اینکه شایع ترین عامل نازایی چسبندگی لگنی و انسداد لوله ها می باشد، پیشنهاد می شود که لاپاراسکوپی در زنانی که نازایی اولیه داشته و هیستروسالپنگوگرافی طبیعی دارند و نیز هیچ عامل خطر دیگری ندارند با تاخیر انجام شود.

در نیم قرن گذشته رعایت اخلاق در تحقیقاتی که بر روی انسان انجام می گردید مورد توجه قرار گرفته است. مسوولیت حفظ جان و سلامت سوژه در کلیه فرآیندهای تحقیق به عهده محقق می باشد. این مطالعه با هدف بررسی میزان رعایت اخلاق پزشکی در پایان نامه ها و طرح های پژوهشی در دانشگاه علوم پزشکی بابل انجام گردید.
این مطالعه توصیفی بر روی 25 تحقیق انجام شده به صورت پایان نامه و کارآزمایی بالینی در سال 1380 در دانشگاه علوم پزشکی بابل صورت گرفت. اطلاعات از طریق پرسشنامه تهیه و مورد بررسی قرار گرفت.
فقط در 16% موارد ملاحظات اخلاقی رعایت گردید، در 34% موارد سوژه ها از پژوهش آگاهی داشتند، در 16% موافقت نامه های کتبی دریافت گردید. در 28% احتمال بروز عارضه جدی برای شرکت کنندگان وجود داشت، در 61% هزینه ها توسط سوژه ها تامین گردید.
اصول اخلاق پزشکی در مطالعات کارآزمایی بالینی به صورت جدی رعایت نگردید و این ممکن است از عدم توجه محققین در رعایت اصول اخلاق پژوهش باشد. وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه های علوم پزشکی با الزامی نمودن شرکت محققین در کارگاه اخلاق در پژوهش و با نظارت کمیته اخلاق یا شورای پژوهش موجب ارتقای کیفیت اخلاق در پژوهش گردند.

تغییرات (درجه اشباع اکسیژن خون شریانی) SPO2 و ضربان قلب (HR) از جمله عوارضی هستند که همواره بیماران تحت عمل جراحی را تهدید می نمایند. مانیتورینگ مداوم SPO2 وHR در تمام مراحل بیهوشی، خصوصا در هنگام اینداکشن و ریکاوری موجب تشخیص به موقع هیپوکسی در این دو مرحله حساس می گردد. همچنین فاسیکولاسیون و شیورینگ دو عارضه شایع در بیهوشی عمومی می باشند. هدف از این بررسی، تعیین میزان تغییرات SPO2 و HR در زمان فاسیکولاسیون و شیورینگ در بیهوشی عمومی می باشد.
این مطالعه بر روی 100 بیمار، II و ASA I، در محدوده سنی 60-15 سال انجام گرفت. جهت القای سریع بیهوشی برای آنها از شل کننده عضلانی ساکسنیل کولین استفاده گردید. پری مدیکاسیون و القا بیهوشی بر حسب وزن در تمام بیماران یکسان بوده و در نگهداری بیهوشی از هالوتان 1-0.5% و N2O و O2 با نسبت مساوی (50%) استفاده شده است SPO2 و HR بیماران در دقایق 1 و 3 بعد از فاسیکولاسیون و دقایق 1، 5، 10 بعد از شیورینگ اندازه گیری و ثبت شد. سپس داده ها با هم مقایسه گردیدند.
براساس نتایج این مطالعه، تغییرات SPO2 و HR در هر دو مرحله فاسیکولاسیون و شیورینگ وجود داشته، و بیشترین تغییرات، مربوط به دقایق 1 و 3 بعد از فاسیکولاسیون و دقایق 1 و 5 بعد از شیورینگ بوده است. همچنین این تغییرات در مرحله شیورینگ از شدت بیشتری برخوردار بوده که از نظر آماری با P=0.000 معنی دار می باشد.
نتایج بدست آمده از این بررسی و مطالعات دیگر نشان می دهد که بیشترین کاهشSPO2 و افزایش HR مربوط به دقایق ابتدایی بعد از فاسیکولاسیون و شیورینگ بوده، که این تغییرات می تواند در بیماران قلبی و تنفسی مشکل آفرین باشد. بر این اساس پیشنهاد می گردد، متخصصین بیهوشی با مانیتورینگ مداومSPO2 و HR، و با اقدامات صحیح درمانی از عوارض احتمالی طی بیهوشی عمومی بکاهند.

سیر یکی از قدیمی ترین گیاهانی است که در طی هزاران سال جهت درمان و پیشگیری از امراض و عفونت های مختلف استفاده می شد. سودوموناس آئروژینوزا مهمترین پاتوژن انسانی است که به چندین داروی ضد میکروبی مقاوم بوده و مشکلاتی را در درمان ایجاد می کند. مطالعه به منظور تاثیر سیر و عصاره آن بر روی باکتری مذکور، انجام گردید.
ابتدا سوش های استاندارد و بالینی سودوموناس آئروژینوزا تهیه و بعد از آماده سازی قطعات سیر با وزنهای مختلف 0.5، 1، 1.5 و 2 گرم (به صورت تازه، منجمد وحرارت دیده) و همچنین تهیه سوسپانسیون میکروبی با کدورتی مطابق با محلول 0.5 مک فارلند، باکتری روی محیط مولرهینتون آگار، کشت و قطعات سیر نیز بر روی آن قرار داده و اتوگذاری شد. همین طور عصاره کلروفرمی سیر با غلظت های70 ml/mg، 60، 50، 40،30 به روش Nathan agar Well diffusion بر روی باکتری اثر داده شد و نیز MIC عصاره مذکور مورد آزمایش قرار گرفت. در انتها آنتی بیوگرام بروش دیسک دیفوژن بر روی سویه های مزبور، انجام شد.
عصاره کلروفرمی سیر با غلظت40 ml/mg بر روی سویه استاندارد سودوموناس آئروژینوزا اثر باکتریسیدال و با غلظت 35 ml/mg اثر باکتریوستاتیک بر سویه های استاندارد و بالینی و غلظت 50 ml/mg هاله ای به قطر 15 mm معادل هاله عدم رشد در اطراف دیسک 10 میکروگرمی جنتامایسین داشته است. قطعات سیر با وزنهای مختلف سبب مهار رشد باکتری شده، به ویژه هاله عدم رشد در اطراف قطعات منجمد، به طرز مشهودی بزرگتر بود. ولی قطعات حرارت دیده، کمترین تاثیر را بر روی سویه استاندارد سودوموناس آئروژینوزا داشته است.
عصاره کلروفرمی سیر با غلظت 50 ml/mg قادر است. هاله عدم رشدی معادل دیسک 10 میکروگرمی جنتامایسین ایجاد کند و از آنجایی که قطعات سیر به ویژه در حالت انجماد نیز می توانند رشد سودوموناس آئروژینوزا را مهار نمایند، توصیه می گردد تحقیقات بیشتری در ارتباط با غلظت موثره عصاره (آلیسین) بر روی پاتوژنها و نیز استفاده از عصاره به صورت پماد، کرم و صابون جهت ضد عفونی زخمهای میکروبی به ویژه سودومونایی انجام گیرد.

پولیپوز آدنوماتو فامیلیال (FAP) یک بیماری اتوزمال غالب است که به علت جهش موتاسیون ژن APC به وجود می آید و در بسیاری از موارد علاوه بر کولون می تواند معده و دوازدهه را نیز مبتلا نماید. چون احتمال بدخیمی در این بیماری بالا می باشد تشخیص زودرس و درمان به موقع آن می تواند از ایجاد کانسر کولون جلوگیری نماید.
گزارش مورد: مرد 55 ساله ای به علت خونریزی از رکتوم و درد ناحیه آنال از حدود 6 هفته قبل، مراجعه و تحت معاینه آنوسکوپی قرار گرفت که توده رکتال مشاهده گردید. در بررسی پاتولوژی آدنوکارسینومای رکتوم گزارش شد. سپس باریم انما و کولونوسکوپی توتال انجام شد. علاوه بر توده رکتوم در سرتاسر کولون پولیپوز متعدد وجود داشت. بیمار با تشخیص پولیپوز آدنوماتو فامیلیال تحت عمل جراحی پروکتوکولکتومی توتال + ایلئوستومی دائم قرار گرفت. در یکی از پولیپ های بدون پایه که کمتر از 2.5 cm قطر داشت نیز تغییرات بدخیمی گزارش گردید. تمام فرزندان بیمار تحت بررسی کولونوسکوپی قرار گرفتند. 4 فرزند وی دچار پولیپوز منتشر کولون بودند.
با اینکه FAP درصد کمی از کانسرهای کولون را تشکیل می دهد ولی تشخیص به موقع آن و به خصوص بیماریابی در افراد خانواده فرد مبتلا می تواند از پیشرفت بیماری جلوگیری نماید.