فهرست مطالب

پژوهش های فقه و حقوق اسلامی - سال ششم شماره 4 (پیاپی 20، تابستان 1389)

فصلنامه پژوهش های فقه و حقوق اسلامی
سال ششم شماره 4 (پیاپی 20، تابستان 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/05/20
  • تعداد عناوین: 10
|
  • صفحه 7
  • صفحه 9
  • سیدعلی پور منوچهری صفحه 11
    تجری اقدام به عمل برخلاف حجت منجز است بی آنکه خلاف و معصیتی صورت پذیرد. در این مقاله به ماهیت و عناصر شکل دهنده و انواع تجری اشاره شده است. سؤالات اصلی نوشتار این است که آیا تجری صرفا در قصد مخالفت با دستورات الهی و داشتن نیت معصیت محقق می شود و یا در قصد موافقت و داشتن نیت انجام عمل حلال و مباح و عمل برخلاف احتیاط هم واقع می شود؟ عوامل مؤثر در عدم اصابت به واقع چیست؟ آیا تجری صرفا در مخالفت با قطع تصور می شود و یا در مطق مخالفت با حجت هم معنا پیدا می کند؟ هدف از این تحقیق تبیین مفهوم تجری و ساختار پدیدارشناسی این اصطلاح و بیان مصادیق و انواع مختلف آن است. فرضیه تحقیق عبارت از این است که ماهیت تجری در مطلق مخالفت کردن با حجت است اعم از آن که قصد مخالفت با آن حجت و انجام گناه و خلاف را داشته باشد و یا حتی قصد موافقت با آن را داشته و به نیت انجام حلال و مباح آن عمل را انجام می دهد ولی برخلاف حکم احتیاط رفتار نموده باشد هرچند که عملش به واقع اصابت نکرده است و آنچه در عدم اصابت به واقع در تجری مؤثر است عبارت است از: اشتباه انصراف عوامل خارج از اراده متجری و تجری در مطلق مخالفت با حجت اعم از قطع و ظن و شک تحقق پیدا می کند.
    کلیدواژگان: تجری، مخالفت با حجت، عدم اصابت به واقع، اشتباه
  • فریبا پهلوانی صفحه 27
    اهمیت و ارزش اثباتی اقرار، در میان ادله اثبات حق و دعوی، بر کسی پوشیده نیست و به دلیل عقل و شرع اقرار شخص عاقل به زیان خویش نافذ بوده و اقرار کننده به مفاد اقرار خود ملزم می شود. در مورد نفوذ اقرار شخص سالم، هیچ گونه نزاعی میان فقی هان و حقوقدانان وجود ندارد ولی در مورد اقرار مریض (در مرض موت) اختلاف شده و میان دانشمندان مذاهب پنج گانه فقهی در اسلام، نظراتی گوناگون به چشم می خورد. در این نوشتار نظر به اهمیت موضوع، ضمن بیان معنای اصطلاحی مریض و منشا نزاع در حکم اقرار مریض به بیان اقوال مختلف پرداخته شده و نظرات هر یک از مذاهب پنج گانه اسلام با ذکر دلایل عقلی و نقلی مورد بررسی قرار گرفته و در پایان نتیجه گیری بعمل آمده است.
    کلیدواژگان: اقرار، مقر، مقرله، مقربه، مرض موت، متهم، مورث، وارث، استیفا، ظاهریه، حق
  • دکترمحمدجعفر حبیب زاده، سلمان عمرانی، حامدپورغلام صفحه 47
    اگرچه تاکنون در منابع فقهی و اسلامی بحث های فراوانی در زمینه حرمت و جواز مصادیق خاص قمار مطرح شده، اما کمتر تحقیقی در زمینه مبانی و آثار جرم انگاری این پدیده مجرمانه صورت گرفته است؛ با این حال سیاست جنایی ایران از سال 1304 تا 1375 با فراز و نشیب هایی در زمینه جرم انگاری این رفتار همراه بوده که از دیدگان نویسندگان حقوق کیفری مغفول مانده است. با وجود این، علیرغم اصرار مقنن ایرانی–قبل و پس از انقلاب اسلامی- بر جرم انگاری این فعل، هیچگاه تعریف دقیق قانونی از این جرم ارائه نشده و آشکارا اصل قانونی بودن جرم مورد تخطی قرار گرفته است. بر همین اساس، تلاش جهت ارائه تعریف دقیق قانونی همراه با بیان دقایق و ظرایف عناصر سه گانه قمار در حقوق ایران –هرچند موجز- ضروری به نظر می رسد.
    کلیدواژگان: قمار، جرم انگاری، عناصر سه گانه، موجز
  • وفا درویش پور صفحه 69
    در فصلنامه تخصصی فقه وحقوق دانشگاه بابل شماره 15 مقاله ای با عنوان اجرای سنگسار در زمان غیرمعصوم (با تاکید بر دوران معاصر)به قلم سرکار خانم جمیله کدیور به چاپ رسیده است.هر چند ایشان اصل مشروعیت چنین حکمی در اسلام ومواردی از اجرای این حد در اسلام توسط پیامبر(ص) و امام علی(ع)را با استناد به منابع حدیثی اثبات کرده است، ولی نظر به این که ایشان با استناد به برداشت منفی انظارعمومی وبین المللی و برخی مجامع حقوقی وابسته به آنها نسبت به اجرای چنین احکامی، اجرای حکم سنگسار را در زمان معاصر به مصلحت اسلام ومسلمین ندانسته و از این رهگذر اجرای آن را در زمان معصوم(ع)زیر سؤال برده است، مقاله جای نقد و بررسی دارد. به ویژه نوع استدلالی که وی بر این ادعا اقامه نموده است بیش از هر چیزی آن را مستلزم نقض و نقد نموده است. لهذا مقاله حاضر نقدی است بر نوع قضاوت واستدلال های مطرح شده از طرف ایشان.
    کلیدواژگان: نقد، نقض، حکم سنگسار
  • ابوالفضل علیشاهی صفحه 91
    یکی از اصول بنیادین در استنباط، مذاق شریعت می باشد که فقی هان با به کارگیری آن در فرآیند استنباط، به بهینه سازی اجتهاد همت گماشته اند. در بسیاری از موارد در مقام استدلال بریک حکم شرعی، به«مذاق شریعت» تمسک شده است، گویا فقی هان ارتکازا به فهم مشترکی ازاین واژه دست یافته اند. گستردگی استدلال به مذاق شریعت نشان از این دارد که می تواند حداقل به عنوان دلیلی فرعی درکنار دیگر ادله مورد استفاده قرار گیرد.
    فقی هان در سالیان دراز آشنایی باشرع، به این توانایی می رسند که از شیوه ها، روش ها و خواست های شارع آگاه شوند و درک ویژه ای از روح و کلیت شریعت پیدا کنند و دریک باب یا همه ی ابواب فقهی، دیدگاه کلی شرع و روش او را درقانون گذاری و جعل احکام، به دست آورند و از این رهگذر به استنباط احکام بپردازند.
    این پژوهش پس از تعریف مذاق شریعت به مبانی حجیتی آن مانند استقرای در سنت، حسن احتیاط، ظهور و اطمینان آوری پرداخته است و سپس برخی از چالش های احتمالی که مذاق شریعت با آن روبه رو می شود، همچون تعبدگرایی، تاسیس فقه جدید و نظام مندی را ارزیابی کرده است.
    کلیدواژگان: مذاق شریعت، استقرا، حق طاعت، تعبد، نظام
  • سمیراگل خندان، حسین خسروی، اکبررجبی وداودخلیلی صفحه 115
    دراین پژوهش تلاش برآن است که آثاراصل برائت درمرحله تحقیقات مقدماتی یعنی مرحله ای که بعدازکشف جرم و قبل از مرحله دادرسی جزایی قرار دارد مورد بررسی قرار گیرد. دادرسی های جزایی ازحیث موضوع،هدف،خاصیت واصحاب دعوی ازدادرسی ها حقوقی متفاوت بوده وهمین تفاوت ها موجب اهمیت وحساسیت دادرسی های جزایی شده است. درحقیقت، تحقیقات مقدماتی مجموعه اقدامات قضایی بسیارمهم وسرنوشت ساز بوده ویکی از مراحل حساس دادرسی های جزایی محسوب می شود. دراین مرحله متهم که به موجب اصل برائت تازمانی که اتهام وی دردادگاه ثابت نشده بی گناه قلمداد می گردد. درپرتو اصل مزبور وآثار پیوسته برآن دارای حقوقی می باشدکه باید مورد توجه قرار گیرد. به عبارت دیگر ازآنجاکه اصل براین است، متهم تازمان اثبات اتهام بی گناه است به عنوان آثارپیوسته براین اصل نباید مجبوربه اقرار یا شهادت علیه خود شود، ازحق سکوت برخورداربوده ونباید مجبوربه پاسخگویی گردد می توانداز مساعدت وکیل یا مترجم حسب موردبرخورداربوده وازمعاضدت وی دراثبات بی گناهی خود بهره جوید. همچنین به عنوان دیگر اثراصل برائت ازآزادی فردی درطول تحقیقات مقدماتی بهره مند بوده و بازداشت وی به سبب مصالح اجتماعی محدودومنحصربه موارداستثنایی باشرایط خاص و ویژه می باشدکه این آثاررا باتوجه به اسنادبین اللملی– کنوانسیون اروپایی حقوق بشر،کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر، میثاق بین اللملی حقوق مدنی وسیاسی، اساسنامه دیوان کیفری بین اللملی– همچنین باتوجه به نظام حقوقی ایران و سایر نظام های حقوقی مورد بررسی قرار می دهیم.
    کلیدواژگان: برائت، متهم، اجبار، سکوت، معاضدت، آزادی
  • دکترهیبت الله نژندی منش ودکترمحمدرضاضیایی صفحه 143
    ازجمله موضوعات مهم وچالش برانگیز درعرصه ی بین المللی مساله صلح و امنیت بین المللی است. این مساله زمانی چالش برانگیزتر می شود که با دادگاه های بین المللی کیفری ارتباط پیدا می کند. به عبارت دیگر خود اصطلاح«دادگاه» در روابط بین المللی به طور ذاتی برخورد میان صلح وعدالت را مطرح می سازد. به عبارت دقیق تر این پرسش اساسی مطرح می شود که آیا صلح وامنیت بین المللی باعدالت تعارض دارندیا نه؟ افزون برآن، دادگاه اصولا که درپی اجراوتحقق عدالت می باشد،درصورت تعارض احتمالی میان صلح وعدالت جانب کدام یک را خواهد گرفت؟ یا این که اصولا چنین تعارضی مطرح نخواهدشد.ازهمین رو،دراین نوشتاربه بررسی این مساله پرداخته خواهدشد که دادگاه های بین المللی کیفری درحوزه ی حفظ واستقرارصلح و امنیت بین المللی چه نقشی می توانند داشته باشند.برای پاسخ به این پرسش لازم است تانسل های مختلف دادگاه های بین المللی کیفری ورابطه میان صلح وعدالت مورد بحث قرار گیرد. به طورمسلم، جامعه ی بین المللی در درازمدت هم به دنبال حفظ صلح و امنیت بین المللی وهم اجرای عدالت بین المللی می باشد. ازاین رو، درزمان های مختلف تلاش کرده است تابا ابزارهای هرچندابتدایی که دراختیار دارد، تلاش های خودرا برای عملی کردن این خواسته به کار گیرد. گاهی این امر ازطریق کشورهای فاتح صورت گرفت وگاهی هم توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد. دادگاه های مزبور نقش خود را در حوزه حفظ واستقرارصلح وامنیت بین المللی از طریق محاکمه و مجازات جنایت کاران و پیشگیری از وقوع جنایت ها و درنتیجه برقراری حاکمیت قانون- که خود پیش شرط صلح می باشد- ایفا می کنند.
    کلیدواژگان: دادگاه های بین المللی کیفری، صلح وامنیت بین المللی، دیوان بین المللی کیفری
|
  • A. Pourmanoochehri Page 11
    The boldness is an action which contradicts the proof without committing wrong or sin. In this article the author has pointed the essence and constituent elements of boldness and many different kinds of it. The basic questions of this writing are about is the boldness against god's orders or not. Does the boldness thought contradict certainty or absolutely by proof? and etc.The aim of this investigation is to explain the concept of boldness and its logical structure and find its applicability and different sorts.
  • F. Pahlevani Page 27
    The importance of confession in evidence in substantiation of claims and rights is clear for everyone and by reason of religious law of confession, the sane is well aware of his loss and confessor is bound to his confession contents. There is no dispute between jurists and lawyers about confession influence of healthy person but about sick person confession (in death sickness) and there are different opinions among scholars of five Islamic law schools of jurisprudence. This article studies the opinions of the five Islamic schools of jurisprudence by using reasonable and narrative evidence
  • M.J.Habibzadeh, S.Omrani, H.Pourgholam Page 47
    Although many debates have been conducted over some special features of gambling in Islamic jurisprudence sources, there are few researches about the roots and impacts of its criminalization. In spite of the fact that Iranian criminal policy from 1928 to 1999 was subject to fluctuation over its criminalization, it has been neglected by the literatures. Besides that, even though the Iranian legislative have been insisting on criminalizing these commitments–before and after Islamic revolution-, yet the crime havent been defined certainly by Iranian criminal law, something that undoubtedly break the principle of legality. Then in that base, finding an exact legal definition and afterwards analyzing the three essential elements of gambling as a crime in Iran –even in short terms- is necessary.
  • V.Darvishpour Page 69
    In the previous quarterly of jurisprudence and the principle of law (No 15), there was an article as execution of a sentence of stoning to death during the absence of Imam of our time. Its author was Jamileh Kadivar. Although she indicated that it is true but in her article, she said that stoning is not in favor of people. She criticized it in her all article. This article criticizes her point of view and indicates that this rule is necessary.
  • A. Alishahi Page 91
    One of the fundamental principles in inference is Religion Taste. Jurists use it to optimize Ijtihad. There are different arguments about Religion Taste. It can be found we can use it as a minor reason along with other reasons.Jurists found that they should know the legislator 's ways and needs and recognize the nature of religion.At first this article defines religion taste and then analyzes its challenges such as establishing new jurisprudence and etc.
  • S.Golkhandan, H.Khosravi, A.Rajabi, D.Khalili Page 115
    The present research tries to study the principle of innocence in the preliminary stage of investigation, that is, after the discovery of crime and before the procedure of judgment. In fact, the preliminary investigations and legal actions. Are of high importance. Regarding the subject, aim, feature and involving parties, the criminal procedure is different form legal procedure and these differences have made it important and sensitive as one of the critical stages of criminal procedure. At this stage, the culprit who is deemed to be innocent up the time his charge is not proven, in the light of the said principle, has some legal rights and this matter should be taken into consideration. In the other words, since this principle claims that the culprit is innocent until his charge is not proven, he should not be forced to confess or testify against himself, thus he must not impel to answer for the claims against him and he has the right to keep silence. He may have a lawyer or an interpreter and take advantages of his assistance to prove his own innocence. Further more, for the other benefits of the said principle, he is of individual freedom during the preliminary investigations and his arrest, for the benefits of social interests, is confined to exceptional cases together with special circumstances. The above benefits are examined with regard to international documents, the European human rights convention, American human rights convention, the international civil and political agreement, international criminal charter and Iranian legal system.
  • H.Najandimanesh, M.R.Ziyaee Page 143
    One of the major and more controversial matters in international arena is international peace and security. This matter becomes more controversial when it relates to the international criminal tribunals. In other words, the term of “tribunal” itself in international relations raises inherently the conflict between peace and justice. It means that this basic question may be made whether there is any conflict between international peace and security and justice? Moreover, a tribunal which, in principal, is seeking to apply and realize justice, in the case of any conflict between peace and justice, to which it may give priority? Or such a question may not arise at all. This research, therefore, deals with the role of the international tribunals to maintain and restore the international peace and security. It is necessary, so, to review the different generations of international criminal tribunals/ courts and the relationship between peace and justice. The international society, surely, is seeking both to maintain international peace and security and apply justice in long time. The society, therefore, tried to use all available instruments to achieve such purpose. This has been done sometimes by the victorious states after armed conflicts, and sometimes by the UN Security Council. These courts have done their role to maintain international peace and security through trying, sentencing and imposing punishments against the responsible persons. They also achieved this purpose via prevention of the future crimes and rule of law, which is precondition for peace.