مجله دانشگاه علوم پزشکی بابل
سال دوازدهم شماره 1 (پیاپی 54، تابستان 1389)

آموزش عالی نقش اساسی و محوری در فرآیند توسعه جوامع و هماهنگی بین ابعاد مختلف آن جامعه را دارد. از اساسی ترین سرمایه های دانشگاه نیروی انسانی و مدرسین دانشگاه هستند. تلاش دانشگاه و اساتید نیز در جهت ارتقاء و توانمندی سیستم آموزش می باشد. این مطالعه با هدف شناسایی ویژگی های یک استاد توانمند از دیدگاه دانشجویان پرستاری طراحی و اجرا شده است.
این مطالعه مقطعی بصورت سرشماری بر روی کلیه دانشجویان پرستاری دانشکده های پرستاری بابل و رامسر دانشگاه علوم پزشکی بابل انجام شد. ابتدا از دانشجویان برتر ترم های متفاوت در گروه های 6 تا 8 نفری بصورت مصاحبه، در طی جلساتی نظر سنجی شد. سپس با حضور محقق در کلاس و با اجرای روش بارش افکار، نظرات کلیه دانشجویان در مورد مدرس ایده آل جمع آوری گردید. در مرحله بعد این نظرات طبقه بندی و الویت بندی و به فرم نظر سنجی لیکرت برده شد و مورد ارزیابی قرار گرفت و بدین ترتیب پرسشنامه ای خود ساخته طراحی گردید. به این ترتیب پرسشنامه خود ساخته ای برای این تحقیق ایجاد شد. جهت تعیین روایی و اعتبار سنجی پرسشنامه از روش آزمون مجدد و نظر سنجی از اعضاء هیات علمی استفاده شد.
در این مطالعه از 250 پرسشنامه ای که توزیع گردید، 234 دانشجو پرسشنامه را عودت دادند. معیارهایی از قبیل، حضور به موقع در کلاس درس 4/65%، حرکات و راه رفتن مناسب استاد در کلاس 7/67%، تجربه و تسلط مدرس بر روی درس 5/76%، اطلاعات به روز داشتن 1/65%، انعطاف پذیری در کلاس 1/75%، استفاده صحیح و مناسب از وسایل کمک آموزشی 4/60%، با نظر کاملا موافق دانشجویان، به عنوان ملاک های مهم یک استاد توانمند، شناخته شد.
نتایج این مطالعه نشان داد که معیارهای فردی مانند فن بیان، حرکات، طرز راه رفتن، مقررات حین تدریس، طراحی تدریس، تجربه و اطلاعات به روز داشتن یک مدرس بعنوان ملاک های مهم یک استاد توانمند می باشند. بنابراین شناخته شد، پیشنهاد می شود یک چک لیست از این عوامل در اختیار مدرسین قرار داده شود تا اساتید با خود ارزشیابی در این مورد جهت ارتقاء آموزش خویش گام بردارند.

طرح درس توصیف کتبی فرآیند آموزش است که در آن نشان داده می شود چه چیزی، با چه روشی، در چه زمان و مکانی باید یاد گرفته شود و دانشجویان چگونه ارزیابی خواهند شد. این مطالعه به منظور ارزیابی طرح درس های اعضای هیئت علمی دانشکده پزشکی و دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل انجام شد.
در این مطالعه مقطعی طرح درس کلیه اعضای هیئت علمی دانشکده پزشکی (علوم پایه و بالینی) و دندانپزشکی، دانشگاه علوم پزشکی بابل که کارگاه اصول طرح درس نویسی را گذرانده بودند، مورد ارزیابی قرار گرفت. در ارزیابی اولیه طرح درسها، اشکالات و نواقص موجود یادداشت و در جلسات انفرادی به نویسندگان توضیح داده شد. آیتم های مورد بررسی شامل مشخص بودن نام استاد، نام درس، استفاده از وسایل کمک آموزشی و... بود که در صورت مشخص بودن نمره 1 و در صورت نامشخص بودن نمره صفر گرفت و بقیه آیتم هایی مانند وسایل کمک آموزشی، روش تدریس و ارزشیابی دانشجو بصورت توصیفی کدگذاری شده و سپس مورد ارزیابی قرار گرفت.
در این مطالعه 100% اعضای هیئت علمی علوم پایه، 3/91% اعضای هیئت علمی بالینی و 100% اعضای هیئت علمی دانشکده دندانپزشکی از سخنرانی برای تدریس استفاده می کردند. بیشترین وسایل کمک آموزشی مورد استفاده ویدئو پروژکتور و PowerPoint بود که در بین اعضای هیئت علمی علوم پایه 75%، اعضای هیئت علمی بالینی 1/57% و در دانشکده دندانپزشکی 100% کاربرد داشت. 3/58% از اعضای هیئت علمی علوم پایه، 2/14% از مدرسان بالینی از آزمون های تکوینی (Formative) (کوئیز، میان ترم و...) برای ارزیابی دانشجو استفاده کردند. اما هیچیک از مدرسان دندانپزشکی از کوئیز استفاده نکردند.
نتایج مطالعه نشان داد که اکثریت اعضاء هیات علمی از امتحانات تکوینی برای ارزیابی دانشجو استفاده نمی کنند و طرح درس خود را بصورت مکتوب ارائه نمی دهند که لازم است برنامه ریزی بیشتری جهت رفع مشکلات آنها صورت گیرد تا نوشتن طرح درس به کارهای روتین و دائم اعضای هیئت علمی تبدیل گردد.

مهارتهای ارتباطی مؤثر با افزایش رضایت پزشک و بیمار پیوند محکمی دارد که موجب دستاوردهای مثبت بهداشتی- درمانی برای بیمار می شود. پزشک محور و بیمار محور دو سبک عمده طبابت می باشند. این مطالعه به منظور مقایسه دیدگاه بیماران و اعضاء هیات علمی بالینی دانشگاه علوم پزشکی بابل، در خصوص بیمار محوری در ارتباط پزشک و بیمار انجام شد.
این مطالعه مقطعی بر روی 72 عضو هیات علمی بالینی دانشکده پزشکی و 72 بیمار که به روش نمونه گیری سهمیه ای و تصادفی انتخاب شدند، در بیمارستانهای آموزشی تخصصی و فوق تخصصی دانشگاه علوم پزشکی بابل، در سال تحصیلی 88-1387 انجام شد. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه استانداردPPOS (Patient-Practitioner Orientation Scale) که نمره کلی آن، بیمار محور (6 نمره) تا پزشک محور (1 نمره) را شامل می شد، جمع آوری و مورد ارزیابی قرار گرفت.
میانگین نمره مراقبت (caring) اعضای هیات علمی بالینی 48/0±72/3، تسهیم (sharing) آنان 62/0±10/3 و نمره کل 49/0±41/3 بوده است. میانگین نمره caring بیماران 53/0±87/3، sharing آنان 94/0±45/3 و نمره کل 57/0±66/3 بوده است. بین دیدگاه اعضای هیات علمی بالینی و بیماران تفاوت معنی داری در زیر واحد sharing (شش هزارم=p) و نمره کلیPPOS (هشت هزارم=p) وجود داشت اما تفاوت زیر واحد caring معنی دار نبود (068/0=p).
در مجموع بیماران بیمارمحورتر بودند. بر اساس این مطالعه، با توجه به تفاوت دیدگاه اعضای هیات علمی بالینی و بیماران، برگزاری کارگاه های مهارتهای ارتباطی پزشک و بیمار برای اعضاء هیات علمی بالینی پیشنهاد می گردد تا با آموزش مناسب پزشکان، پاسخگویی به خواست اجتماعی برای تغییر در نوع رابطه پزشک و بیمار محقق گردد.

بدنبال تحولات چشمگیر در آموزش پزشکی، آموزش از کلاس های درس نظری و بخش های بیمارستانی به سمت آموزش درمانگاهی گرایش پیدا کرده است. با توجه به چالش های متعدد در این آموزش، این مطالعه به منظور تعیین فرآیند یاددهی یادگیری در درمانگاه های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان انجام شد.
این مطالعه مقطعی با روش نمونه گیری خوشه ایتصادفی بر روی 45 استاد دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال تحصیلی 87-1386 انجام شد. اطلاعات مربوط به مهارت مدرسین بیش از تدریس، حین تدریس و پس از تدریس با استفاده از چک لیست پژوهش ساخته ای که روایی و پایایی آن تایید شده بود، جمع آوری گردید. پاسخ سوالات بصورت بلی و خیر بود.
مهارت مدرسین در حیطه مهارت های پیش از تدریس و برخی از مهارت های پس از تدریس (جمع بندی مطالب آموزشی و ارائه بازخورد به فراگیران) و حین تدریس (ارتباط بین آموخته های جدید و آموخته های قبلی) ضعیف بود. در صورتی که مدرسین در برخی از موارد معاینه و مصاحبه بیماران مانند برقراری تماس چشمی با بیماران، رعایت حریم خصوصی و توجه به پوشش مناسب بیماران وضعیت عالی داشتند.
نتایج مطالعه نشان داد که مدرسین در برخی از حیطه های مهارت تدریس نظیر مهارت های پیش، حین و پس از تدریس هستند. بنابراین برگزاری برنامه های آموزشی مناسب در جهت افزایش آگاهی و عملکرد مدرسین در زمینه مهارت های تدریس ضروری بنظر می رسد.

برنامه آموزش مداوم دندانپزشکی به عنوان ابزاری جهت حفظ و ارتقاء دانش و مهارتهای فارغ التحصیلان دندانپزشکی محسوب می شود. هدف از این مطالعه تعیین نظرات دندانپزشکان عمومی و دیدگاه اعضای هیات علمی درباره جنبه های مختلف این برنامه ها می باشد.
این مطالعه کیفی از طریق مصاحبه و بحثهای گروهی جداگانه با 35 نفر از دندانپزشکان عمومی و در 7 گروه 27 نفر از اعضای هیات علمی، در 10 گروه، در قالب سه طبقه که شاغل در شهر کرمان بودند، انجام شد. پس از پیاده نمودن تمامی بحثها، کدگذاری و طبقه بندی شد، سپس آنالیز محتوا انجام گردید.
مجموع کدهای استخراج شده در گروه دندانپزشکان عمومی 44 کد و در گروه اعضاء هیات علمی 43 کد بود. پس از ارزیابی کدهای طبقه بندی شده مشخص گردید که 9 کد بین دندانپزشکان عمومی و اعضاء هیات علمی مشترک می باشد. بیشترین نیازهای دندانپزشکان در زمینه دندانپزشکی ترمیمی، معالجه ریشه و پروتزهای دندانی بود.
با توجه به نتایج این مطالعه نیازهای دندانپزشکان عمومی که شامل دندانپزشکی ترمیمی، معالجه ریشه و پروتزهای دندانی در طراحی این برنامه ها مورد توجه قرارگیرد تا ارتقای کیفیت برنامه ها و افزایش کارآیی و اثربخشی آنها حاصل گردد.

با توجه به نقش دانشگاه ها در تربیت نیروی انسانی متخصص مورد نیاز جامعه، بررسی وضعیت نظام آموزشی و آگاهی از نقاط قوت، ضعف و کاستی ها در فرآیند تحصیل دانشجویان، طراحی و اجرای برنامه مناسب ضرورت دارد. هدف از این مطالعه تعیین روند تغییرات وضعیت تحصیلی دانشجویان در طی ده سال گذشته و نقش عوامل موثر بر پیشرفت و یا افت تحصیلی آنان می باشد.
این مطالعه مقطعی با مراجعه به پرونده آموزشی دانشجویان ورودی سال های 82-1373 انجام شد. اطلاعات دموگرافیک، رشته پذیرفته شده، معدل دیپلم، تعداد واحدهای اخذ شده در هر ترم، معدل و وضعیت کنونی فارغ التحصیل از نظر پیشرفت و یا افت تحصیلی مورد بررسی قرار گرفت.
در مجموع پرونده 772 دانشجو شامل 251 پسر و 521 دختر در دو رشته پزشکی (295) نفر و پرستاری (477) نفر مورد بررسی قرار گرفت. معدل دیپلم، جنس و معدل ترم های تحصیلی بر وضعیت تحصیلی تائیر داشتند بطوریکه دانشجویان با معدل دیپلم بالاتر و دانشجویان دختر وضعیت تحصیلی بهتری داشتند. میانگین معدل دیپلم دانشجویان موفق و در حال تحصیل 7/1±6/17 و در دانشجویان معلق 8±5/13 بود (02/0=p) در طی این ده سال بر حسب میانگین معدل ترم های مختلف، کیفیت تحصیلی تغییراتی را نشان داد. در برخی سال ها ارتقاء و پیشرفت تحصیلی و در سالهایی افت تحصیلی دانشجویان مشاهده شد، اما این تغییرات روند خاصی نداشت.
با توجه به نتایج مطالعه که وضعیت تحصیلی دوران دبیرستان نقش مهمی در وضعیت تحصیلی دوران دانشجویی دارد، بهتر است در معیارهای پذیرش دانشجو معدل دوران دبیرستان مدنظر قرار گیرد.

یکی از ارکان ضروری و اجتناب ناپذیر بهبود کیفیت نظام آموزشی دانشگاه ها، ارزشیابی مداوم وضعیت تحصیلی دانشجویان در دوره های مختلف است. این مطالعه به منظور بررسی وضعیت آموزشی دانشجویان رشته دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل و روند تحصیلی آنان در مقطع بالینی انجام شد.
این مطالعه مقطعی بر روی 103 دانشجوی ورودی سالهای 81-1377 دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل که از طریق کنکور سراسری پذیرفته شده و تمامی واحد های خود را در این دانشکده گذرانیده بودند، انجام شد. اطلاعات زمینه ای، معدل دروس نظری، عملی و کلی و همچنین معدل دوران علوم پایه و نمرات امتحان جامع علوم پایه از بایگانی آموزش دانشکده استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
میانگین نمرات تئوری (04/0=p)، عملی (026/0=p) و نمره کل (013/0=p) بین ورودی های مختلف دانشکده دندانپزشکی اختلاف معنی داری داشت. میانگین نمرات دروس مواد دندانی (000/0=p)، پریودنتولوژی (002/0=p)، ارتودنسی (000/0>p)، پروتز پارسیل (016/0=p)، اندو (000/0=p)، تشخیص (000/0=p)، جراحی (000/0=p)، ترمیمی (005/0=p) و دندانپزشکی جامعه نگر (000/0=p) بین سالهای مختلف از نظر آماری معنی دار بود.
نتایج این مطالعه نشان داد که وضعیت تحصیلی دانشجویان روند نسبتا رو به رشدی را از ورودی 77 تا ورودی 81 داشته است. بنابراین پیشنهاد می شود، مطالعات کاملتری در مورد علل تغییر این روند انجام شود تا بتوان از آن برای بهبود و ارتقاء آموزشی دانشجویان استفاده کرد.

اهمیت کار یک پزشک، بالطبع شیوه آموزش پزشکی را حائز اهمیت می سازد. نظرات فارغ التحصیلان پزشکی در خصوص اینکه تا چه حد محتوای آموزش بالینی برای خدمات پزشکی، کارآمد است، در شناسایی نقاط ضعف آموزش کمک کننده خواهد بود. لذا این مطالعه با هدف بررسی نظرات فارغ التحصیلان پزشکی در مورد میزان انطباق برنامه های آموزش پزشکی با نیاز های شغلی آنان انجام شد.
این مطالعه مقطعی بر روی 200 نفر از فارغ التحصیلان پزشکی عمومی سال 1376 به بعد دانشگاه علوم پزشکی کرمان انجام شد. با استفاده از پرسشنامه پژوهشگر ساخته، که حاوی ویژگی های فردی و 25 سوال در دو حیطه مهارت های فنی، ارتباطی بود، اطلاعات جمع آوری گردید و از پزشکان مورد مطالعه خواسته شد که کفایت آموزش های داده شده و فرد آموزش دهنده را در هر یک از موارد دو حیطه مشخص نمایند. پاسخ ها بصورت کافی، نسبتا کافی و ناکافی بود.
نتایج نشان داد که 69% پزشکان آموزش مهارت های فنی را از حیث انطباق با نیاز های شغلی خود نسبتا کافی می دانستند. خود آموزی بیشترین راه آموزش در ده مورد از 15 مهارت فنی گزارش گردید (92%). در دو مورد از مهارت های ارتباطی، 72% پزشکان آموزش های دریافتی را کافی و در هشت مهارت دیگر 70% پزشکان این آموزش ها را نسبتا کافی می دانستند. در مورد هشت مهارت از مهارت های ارتباطی، اساتید بیشترین نقش را داشته و در دو مورد دیگر درصد آموزش از طریق خود آموزی بیشتر از اساتید و پرسنل بود.
یافته های مطالعه نشان داد که میزان انطباق برنامه های آموزش بالینی با نیاز های شغلی کاملا کافی نمی باشد. بنابراین بهبود و ارتقاء کیفیت آموزش در مقطع بالینی جهت افزایش درصد کارایی برنامه آموزشی در آینده شغلی افراد تاکید می شود.

یکی از مهم ترین نیازهای بیماران کسب مهارت و نگرش مناسب در خصوص بیماری و مراقبت می باشد که متاسفانه آموزش های مناسب و کافی به بسیاری از بیماران داده نمی شود. لذا این مطالعه به منظور بررسی موانع اجرای آموزش به بیمار از دیدگاه پرستاران و مدیران پرستاری شاغل در بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی بابل انجام شد.
این مطالعه مقطعی از دی ماه تا اسفند 1387 بر روی 150 نفر از پرستاران و مدیران پرستاری بیمارستانهای وابسته به دانشگاه علوم پزشکی بابل که به روش نمونه گیری سرشماری انتخاب شدند، انجام شد. با استفاه از پرسشنامه ای اطلاعات مربوط به مشخصات فردی و موانع آموزش به بیمار، جمع آوری گردید و سپس مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
در این مطالعه مهمترین موانع آموزش به بیمار از دیدگاه پرستاران و مدیران پرستاری، عدم تناسب تعداد بیماران با تعداد پرستاران (3/77%)، کمبود وقت و تراکم زیاد وظایف پرستاری (8/65%)، عدم توجه و حمایت لازم از سوی مدیران (7/60%) بود. در خصوص موانع آموزشی کمبود وقت و تراکم وظایف پرستاری (008/0=p) و عدم وجود محیط مناسب و وسایل آموزشی در بیمارستان (002/0=p) مدیران پرستاری نظر موافق بیشتری نسبت به پرستاران داشتند و در مورد سایر موانع آموزشی اختلافی دیده نشد.
نتایج این مطالعه نشان داد که مهمترین موانع آموزشی به بیمار، عدم تناسب تعداد بیماران با پرستاران، کمبود وقت، تراکم وظایف پرستاری و عدم وجود محیط آموزشی مناسب در بیمارستان ها می باشد، لذا توصیه می شود که مسئولین امر در این خصوص برنامه ریزی مناسبی را در نظر گرفته و اجراء کنند.

شرکت فعال گروه های آموزشی در تجزیه و تحلیل آزمونهای پایان ترم تاثیر بسزایی در ارتقاء کیفی سوالات دارد. این مطالعه به منظور تاثیر این خود ارزیابی توسط گروه های آموزشی بر کیفیت سوالات در دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل انجام شد.
این مطالعه مقطعی بر روی 22 نفر از اعضای هیات علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی بابل که کارگاه ارزیابی سوالات را گذرانیده بودند، انجام شد. از آنها خواسته شد که سوالات امتحانی را قبل و بعد از برگزاری هر آزمون ارزیابی نمایند. سوالات امتحانی نیم سال دوم سال تحصیلی 86-85 بعنوان پره تست و سوالات نیم سال دوم سال تحصیلی 88-87 بعنوان پست تست مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت.
در مجموع 367 سوال به عنوان پره تست و 284 سوال به عنوان پست تست مورد ارزیابی قرار گرفت. میانگین نمره کسب شده توسط اساتید (تعداد خطاها به تعداد کل سوالات) در پره تست، 23/0±29/0 با دامنه (87/0-0) و در پست تست 14/0±18/0 با دامنه (5/0-0) بود. در ارزیابی درجه تاکسونومی 94% سوالات سال 86 دارای تاکسونومی 1و 7/5% دارای تاکسونومی 2 و 3/0% دارای تاکسونومی3 بود و در سال 88، 4/95% دارای تاکسونومی 1 و بقیه دارای تاکسونومی2 بودند.
نتایج مطالعه نشان داد که بررسی و ارزیابی سوالات امتحانی قبل از انجام امتحانات در داخل گروه های آموزشی در افزایش کیفیت سوالات امتحانی موثر می باشد.

نیاز به توسعه کیفی در آموزش امری ضروری است. روش های دانشجو محور و برانگیزنده کنجکاوی مطالعه قبل از درس در یادآوری دقیق ترین مطالب تدریس شده مؤثر است. این مطالعه به منظور ارزیابی کارآیی روش یادگیری بر مبنای مسئله با استفاده از فرم سوالات پیش آزمایشگاه از دید دانشجویان در درس عملی شیمی انجام شد.
این مطالعه مقطعی بر روی 79 نفر از دانشجویان دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی کرمان که واحد آزمایشگاه شیمی را با استفاده از روش تعدیل شده PBL از طریق استفاده از فرم پیش آزمایشگاه گذرانده بودند، انجام شد. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه پژوهشگر ساخته، شامل 19 سوال در زمینه کارآیی فرم پیش آزمایشگاه با رتبه بندی بر اساس طیف 5 درجه ای لیکرت (با حداقل نمره 19 و حداکثر 95) جمع آوری شد. روایی پرسشنامه با استفاده از نظرات صاحبنظران مورد تائید قرار گرفت و پایابی آن با محاسبه ضریب آلفا 72/0=r تعیین گردید. مزایا و معایب این روش براساس نظرات دانشجویان مورد تجزیه و تحلیل و ارزیابی قرار گرفت.
در خصوص مزایا و معایب این روش 8/65% این فرم را موجب ترغیب دانشجو به مطالعه قبل از آزمایشگاه بیان نمودند که 6/74% معتقد بودند درک مطالب برای آنها آسانتر می شود. 6/69% این فرم را موجب سرعت انجام آزمایش و 5/78% آمادگی برای سؤال کردن و رفع اشکالات را از مزایای فرم دانسته اند. 2/58% خطا در طول آزمایش و 8/65% خطای نتیجه آزمایش را کمتر می دانند. 2/58% هدر رفتن وقت برای نوشتن این فرم را از معایب آن و 7/55% آنرا عامل استرس می دانند. 9/75% معتقد بودند منابع برای نوشتن این فرم به قدرکافی در دسترس نیست و 62% معتقد بودند با توجه به حجم دروس وقت کافی برای این روش وجود ندارد. میانگین کل نمرات 72/11±20/59 بود. بیشترین میانگین نمرات داده شده به این فرم مربوط به ورودی سال 84 (29/8±1/65) بود. دانشجویان دختر بیش از پسرها نسبت به این فرم نظر موافق داشته اند (001/0>p).
با توجه به نتایج پژوهش که سئوالات قبل از آزمایشگاه موجب ترغیب و درک بهتر مطالب می گردد، پیشنهاد می شود از این روش در برنامه های آموزشی دروس عملی آزمایشگاهی استفاده گردد.

یکی از مهمترین مسائل و مشکلات نظام آموزشی موضوع افت تحصیلی می باشد. پیشگیری از شکست تحصیلی و تبعات آن در گرو توجه به عوامل موثر احتمالی می باشد. لذا این مطالعه با هدف بررسی شاخصهای افت تحصیلی و عوامل مرتبط با آن بر روی کلیه دانش آموختگان دانشکده پیراپزشکی کاشان انجام شد.
این مطالعه مقطعی بر روی کلیه دانش آموختگان (1439 نفر) دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی کاشان از سال 1369 لغایت 1382 انجام شد. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه ای مشتمل بر عوامل مرتبط احتمالی و شاخصهای افت تحصیلی (مشروطی، معدل کل دوره، تکرار درس، اخراج، ترک تحصیل، انصراف، تغییر رشته، تاخیر در فراغت از تحصیل) جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفت.
سابقه مشروطی در 133 نفر (2/9%) وجود داشت و بیشترین فراوانی مربوط به ترم یک و پس از آن ترم دوم بود. معدل کل در 209 نفر (5/14%) نامطلوب بود و 203 نفر (1/14%) با تاخیر فارغ التحصیل شده بودند، که طول این مدت در 152 نفر (56/10%) فقط یک ترم بود. 413 نفر (7/28%) تکرار درس داشتند که 227 نفر (8/15%) فقط یک درس را تکرار کرده بودند. 29 نفر (2%) تغییر رشته، 13 نفر (9/0%) انصراف، 6 نفر (4/0%) اخراج و 9 نفر (6/0%) ترک تحصیل کرده بودند. بعلاوه نتایج نشان داد که افت تحصیلی با ویژگی های فردی، پیشینه تحصیلی و معیارهای پذیرش ارتباط دارد.
با توجه به شیوع قابل توجه افت تحصیلی و عوامل خطر مربوطه، شناسایی و حمایت از دانشجویان در معرض خطر قبل از افت تحصیلی ضروری بنظر می رسد.

افت تحصیلی دانشجویان پرستاری یک مسئله بسیار مهم در سیستم آموزشی است که نه تنها به عنوان یک مشکل فردی مطرح می باشد بلکه موجب معضلات اجتماعی، خانوادگی و روحی نیز می شود. لذا این مطالعه با هدف بررسی علل افت تحصیلی در دانشجویان پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی حضرت زینب(س) آمل انجام شده است.
این مطالعه مقطعی بر روی 100 نفر از دانشجویان ترم3 الی 8 دانشکده پرستاری و مامایی آمل انجام شد، دانشجویان به دو گروه 50 نفری با افت تحصیلی (معدل واحدهای گذرانده شده کمتر از 16) و بدون افت تحصیلی (معدل واحد های گذرانده شده بیشتر از 16) تقسیم شدند. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه ای مشتمل بر خصوصیات دموگرافیک و سوالات مربوط به عوامل موثر بر افت تحصیلی جمع آوری شد. سپس عوامل موثر بر افت تحصیلی مورد ارزیابی قرار گرفت.
میانگین معدل دیپلم نمونه های تحت مطالعه 6/1±87/16 و میانگین معدل واحد های گذرانده 2/1±99/15 بود. بین دو گروه دانشجویان از نظر وضعیت تاهل (000/0>p)، وضعیت مسکن (009/0=p)، سهمیه قبولی (01/0=p)، علاقه به رشته (000/0>p) و مشاوره تحصیلی (02/0=p) رابطه معنی داری وجود داشت. بیشترین همبستگی بین افت تحصیلی با معدل دیپلم وجود داشت (000/0>p).
نتایج مطالعه نشان داد که عوامل متعددی مانند متاهل بودن و سهمیه قبولی بر افت تحصیلی دانشجویان تاثیر گذار می باشند. بنابراین پیشگیری از افت تحصیلی و بروز آسیب های متعاقب آن مستلزم شناخت دقیق عوامل موثر و برنامه ریزی جدی و موثر است.

آموزش پرستاری متشکل از آموزش نظری و بالینی است و آموزش بالینی از موارد حساس و مهم در برنامه ریزی آموزشی پرستاری است. بیشترین مشکلات دانشجویان در آموزش بالینی، زمانی است که با موقعیتهای جدیدی مواجه می شوند که قبلا با آن برخورد نکرده اند. یکی از راه های آشنایی با اینگونه تجارب، استفاده از پرستاران بالینی در آموزش آنان است. لذا این مطالعه به منظور بررسی دیدگاه دانشجویان و دانش آموختگان پرستاری در مورد استفاده از پرستاران بالینی در کنار اساتید پرستاری جهت آموزش بالینی دانشجویان با استفاده از تئوری یادگیری اجتماعی انجام شد.
این مطالعه مقطعی بر روی 110 نفر از دانشجویان پرستاری سال سوم و چهارم دانشکده پرستاری و مامایی رشت و 95 نفر از پرستاران فارغ التحصیل، شاغل در بیمارستانهای دانشگاه علوم پزشکی گیلان به روش سرشماری، انجام شد. مشخصات دموگرافیک و سنجش دیدگاه دانشجویان و دانش آموختگان پرستاری در سه بخش پیشرفت تحصیلی، رشد شخصیتی و حمایت اجتماعی با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و مورد بررسی قرار گرفت.
یافته ها نشان داد در حیطه پیشرفت تحصیلی 59 نفر (6/53%) دانشجویان پرستاری مخالف و 62 نفر (3/65%) دانش آموختگان موافق، در حیطه رشد شخصیتی 58 نفر (7/52%) دانشجویان و 57 نفر (60%) دانش آموختگان موافق و در حیطه حمایت اجتماعی نیز در هر دو گروه دانشجویان 80 نفر (7/72%) و دانش آموختگان 55 نفر (9/57%) موافق نقش آموزشی پرستاران بالینی درکنار اساتید پرستاری بودند.
نتایج مطالعه نشان داد که با استفاده از تجارب پرستاران بالینی و نظارت اساتید پرستاری، درکنار دانش تئوری و مهارت پراتیکی کسب شده قبلی می توان پرستاران کار آمدتری تربیت کرد.

توانایی برقراری ارتباط موثر یکی از شاخصهای مهم در تدریس اثر بخش اساتید می باشد. با توجه به اهمیت مهارتهای ارتباطی اساتید و نقش آن در عملکرد آموزشی آنان، این تحقیق به منظور بررسی ارتباط بین مهارتهای ارتباطی و سطح عملکرد آموزشی اساتید در دانشگاه علوم پزشکی جهرم از دیدگاه دانشجویان انجام شد.
این مطالعه مقطعی بر روی 181 نفر از دانشجویان پزشکی و پرستاری دانشگاه علوم پزشکی جهرم انجام شد و نظرات آنها در مورد 30 نفر از اساتید با استفاده از دو پرسشنامه جهت سنجش توانایی های علمی- آموزشی و مهارتهای ارتباطی اساتید علوم پایه و پرستاری مورد بررسی قرار گرفت. اطلاعات در دو مقطع زمانی مختلف با استفاده از این پرسشنامه ها جمع آوری گردید. روایی پرسشنامه ها با استفاده از نظر صاحبنظران و پایایی آنها با روش دو نیم کردن مورد تایید قرار گرفت. پس از دسته بندی اطلاعات نمرات حاصل از فرمهای ارزشیابی اساتید با نمرات فرم مهارتهای ارتباطی مورد مقایسه قرار گرفت هر استادی که بیش از دو سوم نمره را در هریک از پرسشنامه ها کسب کرده بود از نظر عملکرد آموزش و مهارت ارتباطی مطلوب در نظر گرفته شد.
از دانشجویان 151 نفر (5/83%) دختر و 30 نفر (5/16%) پسر بودند. براساس نظر دانشجویان 78 در صد از اساتید دارای مهارتهای ارتباطی مطلوب و 22 درصد از اساتید دارای مهارتهای ارتباطی نامطلوب می باشند. از نظر دانشجویان عملکرد آموزشی 3/83 درصد از اساتید مطلوب و 7/16 درصد نامطلوب بود. ضریب همبستگی بین مهارتهای ارتباطی اساتید با نمره ارزشیابی آنان 84% بود (001/0>p).
با توجه به نتایج این مطالعه که مهارتهای ارتباطی و عملکرد آموزشی یک استاد بطور مستقیم با هم ارتباط دارند، به منظور آشنایی هرچه بیشتر با مهارتهای ارتباطی جهت اساتید، برگزاری کارگاه های آشنایی با این مهارتها توصیه می شود.

تهیه و تنظیم گزارشات پزشکی بیماران بستری در بیمارستان ها، علاوه بر بایگانی به عنوان پیشینه پزشکی بیماران و تشخیص بیماری، به پزشک کمک می کند تا طرح مراقبت و درمان بیمار را پایه ریزی نماید و درج ناقص اطلاعات در پرونده های پزشکی عوارض نامطلوب پزشکی، قضایی و اقتصادی برای بیمار و بیمارستان به همراه دارد. هدف از این مطالعه بررسی عملکرد دانشجویان پزشکی و دستیاران اطفال در ثبت پرونده های پزشکی جهت ارتقاء کیفیت آنها می باشد.
این مطالعه مقطعی به روش کاربردی و با مراجعه به پرونده های بیمارستانی طی سال های تحصیلی 85- 84، در بیمارستان کودکان امیرکلا انجام شد. پرونده ها با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و نحوه درج شرح حال، معاینه فیزیکی، خلاصه پرونده، سیر بیماری و تشخیص نهایی در این پرونده ها مورد ارزیابی قرار گرفت. برای ارزیابی پرونده ها، اطلاعات در فرم مخصوص جمع آوری و به هر آیتم یک امتیاز داده شد. براساس جمع نمرات، گزارشات در 3 سطح خوب، متوسط و ضعیف طبقه بندی شدند و سپس اطلاعات مورد ارزیابی قرار گرفت.
در این مطالعه730 پرونده مورد بررسی قرار گرفت. وضعیت ثبت شرح حال توسط دستیاران، کارورزان و کارآموزان به ترتیب متوسط، متوسط و ضعیف (000/0=p)، وضعیت ثبت سیر بیماری در هر سه گروه ضعیف (000/0=p)، ثبت معاینه فیزیکی به ترتیب متوسط، متوسط، ضعیف (000/ =p) وضعیت ثبت خلاصه پرونده در دو گروه دستیاران و کارورزان خوب (009/0=p) و کیفیت کلی در هر دو گروه دستیاران و کارورزان متوسط (000/0= p) ارزیابی گردید.
نتایج مطالعه نشان داد که دستیاران و کارورزان در ثبت پرونده های پزشکی از عملکرد متوسطی برخوردار هستند. در حالیکه کارآموزان در ثبت گزارشات پزشکی عملکرد ضعیف و دور از انتظار داشتند. لذا پیشنهاد می شود که آموزش پرونده نویسی در دستور کار گروه های آموزشی قرار گیرد.

آزمون سازی یکی از مهمترین بخشهای تدریس و ارائه مهارت یادگیری به دانشجویان دانشگاه ها در هر یک از زبانها بالاخص دانش زبان انگلیسی است که برای سنجش توانائی ها و مهارت و پیشرفت تحصیلی آنان مورد استفاده قرار می گیرد. آزمون های چند گزینه ای بهترین و عینی ترین نوع آزمون دانش می باشند که بخاطر جلوگیری از یکنواختی و حدس و گمان در ارائه پاسخ ها و همچنین سهولت در تصحیح پاسخنامه ها با ارزش می باشند. از آنجائیکه طرح تست خوب یا گزینه های انحرافی معقول بسیار مشکل و انتخاب گزینه های انحرافی نامتعارف، عملی نامطلوب و غیر استاندارد می باشد، توان و شایستگی مدرس زبان امری بسیار ضروری و لازم است. لذا کیفیت سئوالات چهار گزینه ای (Choice Items) علاوه بر نیاز به معلومات، تجربه کافی در تدریس، دقت و تمرکز حواس، ارائه ابتکار و رعایت قواعد آزمون سازی از سوی طراح سئوال، رعایت نکات اساسی (چرا و ارزشیابی از چه مطلبی) در آن نیز الزامی است. مشکلاتی که مدرسان زبان انگلیسی با آن مواجه هستند، معمولا فقدان دوره های آموزشی لازم برای تهیه سئوالات آزمونهای چند گزینه ای و عدم دسترسی به منابع معتبر علمی به زبان فارسی به منظور کسب اطلاعات مورد نیاز می باشد.
دستور العمل تهیه سئوالات چند گزینه ای در آزمون های زبان انگلیسی حاوی توضیحاتی درباره نکات اصلی در طراحی و تهیه سئوالات مهارت های اصلی چهار گانه زبان (Comprehension – Writing - Spelling – Listening) می باشد.

عدم سلامت روانی از پیشرفت و اعتلای فرد و توانایی انجام وظایفی که بر عهده وی می باشد جلوگیری خواهد نمود که این امر در دانشجویان می تواند سبب افت تحصیلی شود. از آنجائیکه افت تحصیلی یکی از مشکلات عمده در کیفیت مراکز آموزش عالی کشور محسوب می شود مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط سلامت روانی و موفقیت تحصیلی و سایر عوامل مرتبط انجام گرفت.
این مطالعه مقطعی در سه ماهه سوم سال 1387 بر روی 304 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی و علوم پایه شهر اراک با نمونه گیری دو مرحله ای انجام گرفت. دانشجویان در دو گروه موفق با معدل مساوی و بالای 15 و عدم موفقیت با معدل زیر 15 تقسیم شدند. جهت سنجش سلامت روانی از پرسشنامه28- CHQ که شامل 28 سوال در چهار حیطه سلامت جمسی، اضطراب، عملکرد اجتماعی و افسردگی است، استفاده شد که در مجموع نمره هر فرد از 84-0 متغیر می باشد. اطلاعات دموگرافیک نیز توسط پرسشنامه جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
میانگین نمره سلامت عمومی دانشجویان شرکت کننده در مطالعه برابر با 43/11±46/26 بود. موفقیت تحصیلی دانشجویان همبستگی معنی داری با نمره سلامت عمومی، سلامت جسمی و نمره افسردگی نشان داد (05/0>p) اما بین نمره اضطراب و عملکرد اجتماعی هیچ گونه همبستگی معنی داری دیده نشد.
نتیجه این مطالعه نشان داد که سلامت عمومی، جسمی و روحی در موفقیت تحصیلی دانشجویان موثر است. لذا لازم است خانواده، دانشگاه و جامعه سیاستگذاری جامع برای ارتقا این عوامل را بعمل آورند.