پژوهشنامه زلزله شناسی و مهندسی زلزله
سال دهم شماره 1 (پیاپی 35، بهار 1386)

هدف اصلی این تحقیق ارائه یک روش تحلیل سریع و ساده برای ارزیابی ایمنی لرزه ای ساختمانهای بتنی کوتاه و کم ارتفاع خسارت دیده در زلزله بم می باشد. در این روش، ارزیابی بر اساس مشخصه نیرو - جا به جایی طبقه اول یا ضعیفترین طبقه انجام می گیرد. معیار ارزیابی ایمنی سازه بر اساس دو پارامتر مقاومت و شکل پذیری در حالت زلزله قوی و زلزله شدید استوار است. مکانیزم شکست سازه به صورت خمشی، برشی و برشی- خمشی طبقه بندی می شود.
در این مقاله، ابتدا مبانی روش ارزیابی سریع معرفی و سپس، مشخصات دو ساختمان آسیب دیده در زلزله بم از قبیل سیستم های باربر قائم و لرزه بر جانبی، بارگذاری و... بر اساس بازدیدهای محلی به منظور مطالعات آسیب پذیری لرزه ای ارائه شده است. جزئیات خسارات مشاهده شده در این ساختمانها همراه با تصاویر آن مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعات تحلیلی شامل مدلسازی دینامیکی غیرخطی و ارزیابی ایمنی لرزه ای ساختمانهای مورد نظر در مقاله آتی ارائه خواهد شد.

رسهای مخلوط از انواع مصالح مخلوط با دانه بندی گسترده و شامل مصالحی مانند رس، ماسه، شن و حتی قلوه سنگ می باشند. با توجه به استفاده از رسهای مخلوط در هسته سدهای خاکی و نیز وجود این گونه از مصالح در طبیعت، شناسایی رفتار زهکشی نشده این مصالح از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مقاله، نتایج یک تحقیق آزمایشگاهی به منظور شناخت خواص تغییرشکل تناوبی مصالح مخلوط (شامل مدول برشی و تغییرات فشار آب منفذی) بر روی مخلوطهای رس لاغر- دانه معرفی شده است. نتایج این تحقیق، مبین آن است که مدول برشی و فشار آب منفذی متاثر از حجم بخش دانه ای است؛ اما سطح دانه ها تاثیری بر آنها ندارد. همچنین نتایج آزمایشها نشان داد که رفتار مکانیکی، متاثر از مسیر بارگذاری است.

فعالیتهای زمین ساختی و پیامدهای ناشی از آن، از جمله عوامل بی ثباتی دامنه هاست. در بیشتر موارد، در بخشهای مختلف دنیا پراکندگی اشکال ژئومورفولوژیکی ناشی از بی ثباتی دامنه ها در کنار خطوط گسل و در اطراف بخشهای فعال از نظر زمین ساخت بیشتر است. محققین با عنایت به این مساله، سعی نموده اند نقش زمین ساخت و نو زمین ساخت را در وقوع این پدیده ها با کاربرد روش های مختلف مطالعه نمایند. در منطقه مورد مطالعه (موقعیت جغرافیایی 38°،15p تا 38°،39p عرض شمالی و 47°،09p تا 47°،30p طول شرقی، واقع بین اهر و مشکین شهر) که پراکندگی لغزشهای بزرگ و کوچک قابل ملاحظه است، فعالیتهای زمین ساختی و نوزمین ساختی در پدیدار شدن بسیاری از اشکال ژئومورفولوژیکی تقش اساسی ایفا می نمایند، لذا در این مقاله، سعی شده است با استفاده از روش های رقومی و ترسیمی، میزان سهم عوامل مذکور (به طور مستقیم و غیرمستقیم) در وقوع لغزشها تعیین شود. نتایج بررسی هایی که با اطلاعات حاصل از پایشهای مکانی نیز همراه شده است، مبین آن است که لغزشهای منطقه، معلول عوامل متعددی است که زمین ساخت یکی از آنهاست.

مدیریت اطلاعات مربوط به جنبش لرزه ای، آسیب پذیری ساختمانها و شریانهای حیاتی و اقدامات واکنش اضطراری، در برنامه ریزی مدیریت بحران ناشی از زلزله و تخصیص به موقع امکانات و اعتبارات نقش بسیار مهمی دارد. تاخیر در دسترسی به این اطلاعات، به از دست رفتن فرصت حساس بعد از وقوع زلزله برای نجات جان محبوسین در زیر آوار منجر می گردد و برنامه ریزی های عملیات مدیریت بحران را مختل می کند. روش های سنتی جمع آوری اطلاعات و برآورد اثرهای زلزله با توجه به مشکلات اجرایی و زمان بر بودن آنها همواره اشکالات زیادی را در اقدامات به موقع واکنش اضطراری ایجاد نموده است. از این رو، امروزه روش های پیشرفته نظیر سنجش از دور یا پایش سیستم شبکه لرزه نگاری و شریانهای حیاتی، به منظور برآورد سریع خطرپذیری و اثرهای زلزله در اغلب کشورهای پیشرفته جهان مورد استفاده قرار می گیرد. در این مقاله، برخی از روش های متداول برآورد سریع خطرپذیری و خسارات ناشی از زمین لرزه معرفی و بررسی گردیده است.