فصلنامه ره آورد نور
سال نهم شماره 31 (پیاپی 48، تابستان 1389)

سخنرانی ریاست مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، دکتر حمید شهریاری در مراسم رونمایی پایگاه کتابخانه دیجیتال نور :

بسم الله الرحمن الرحیم. با عرض سلام و ادب خدمت حضار محترم، برادران و خواهران گرامی و نیز عرض تبریک به مناسبت اعیادی که در آن حضور داریم؛ به‌خصوص عید امامت و ولایت. امیدواریم خداوند متعال ما را از سرچشمه ولایت سیراب کند و عاقبت همه ما را ختم به خیر نماید.
بنده قبل از آنکه وارد اصل بحث شوم، چند نکته را تذکر می‌دهم. همان طور که ملاحظه کردید، اسامی برخی از دوستانی که در این مرکز زحمت کشیده بودند، خوانده شد؛ خاصه کسانی که کتابخانه دیجیتال نور را فراهم کردند. البته این یک زحمت اختصاصی برای تبدیل اطلاعات به صورت کتابخانه دیجیتالی نور که پیش‌تر در مرکز وجود داشت، بود و این گونه، کتابخانه دیجیتال نور گام بر بامی نهاد که حدود بیست سال محققان دیگری در آن زحمات فراوانی را متحمل شده بودند. بسیاری از دوستانی که در مدت بیست سال تاسیس مرکز، در اینجا فعالیت داشتند، در زمینه تولید منابع این کتابخانه کمک کردند و آنچه الآن شاهد آن هستیم، حاصل مجموعه تلاش‌هایی است که این عزیزان تحمل نموده‌اند.
نکته دوم اینکه مرکز تصمیم دارد فرآیندی را برای توسعه کتابخانه دیجیتال نور طراحی کند تا همه مراکز،...

انسان، موجودی مدنی الطبع نامیده شده و همواره با همنوعان خود در ارتباط بوده است. این نیاز انسان‌ها به یکدیگر، سبب به وجود آمدن اجتماعات انسانی به شمار می رود که به اشکال، اندازه ها و کارکردهای مختلف از آغاز تمدن بشری وجود داشته و در ادوار زندگی انسان ها متحول و متطور گشته است. شاید کوچک‌ترین و در عین حال قدیمی ترین و استوارترین اجتماع انسانی، خانواده باشد. اجتماعات خویشاوندی، و گروه های دوستی نیز از جمله کهن ترین اجتماعات شمرده می شوند.
 در دوره های گوناگون تمدن، بشر از وسایل گوناگون برای تسهیل روابط خویش سود می جسته که گونه های مختلف نوشتن یا دود آتش، از جمله وسایل ارتباطی قدیمی بوده و تلگراف، تلفن، رادیو، تلویزیون، ماهواره و اینترنت، از وسایل ارتباطی جدیدند. این وسایل پیشرفته، تغییراتی اساسی در تعامل انسان ها به وجود آورده است؛ به گونه ای که اجتماعاتی با استفاده از این فناوری‌ها شکل‌گرفته که از اجتماعات واقعی انسان ها مستقل اند. پایگاه های شبکه اجتماعی ای که در فضای اینترنت شکل‌گرفته، از همین دست است. در این مجال، به بررسی سیر تطور شبکه های اجتماعی اینترنتی خواهیم پرداخت.

شبکه‌های اجتماعی که یکی از جدیدترین و پرمخاطب‌ترین سرویس‌های اینترنتی است، از جنبه‌های مختلف قابل کنکاش و ارزیابی است. در مقاله حاضر سعی شده ‌است به‌اختصار مطالبی در زمینه‌ بررسی کارکردها و شناسایی آثار مثبت و پیامدهای منفی شبکه‌های اجتماعی اینترنتی در قالب چهار بخش ارایه شود. در بخش اول، به بیان اهداف و کارکردهای شبکه‌های اجتماعی پرداخته شده است و در بخش دوم مزایای شبکه‌های اجتماعی برشمرده می‌شود. در بخش سوم مشکلات و پیامدهای منفی ناشی از این شبکه‌ها بررسی می‌گردد و بخش پایانی نیز به نتیجه‌گیری از مباحث مطرح‌شده اختصاص‌یافته است.

شبکه اجتماعی، سایت یا مجموعه سایتی است که به کاربرانی که دوست دارند علاقه‌مندی‌ها، افکار و فعالیت‌های خود را با دیگران به اشتراک بگذارند و دیگران هم با آنان در این موارد شریک باشند، اجازه فعالیت می‌دهد. در این نوشتار، مهم‌ترین شبکه‌های اجتماعی جهان که بیش‌ترین کاربر را به خود اختصاص داده‌اند، معرفی می‌گردد.

همواره واردشدن به یک فضای جدید، مستلزم روبه‌رو شدن با واژه‌ها و اصطلاحات ناآشنایی است که در آن فضا پرکاربرد بوده و رایج است. از این رو، برای فعالیت بهتر در این فضاها باید با معانی و چگونگی به‌کاربردن این گونه واژه‌ها آشنا شد. در نوشتار حاضر با برخی از اصطلاحاتی که در شبکه‌های اجتماعی بیشتر کاربرد دارند، آشنا می‌شویم. در این واژه‌نامه سعی بر این بوده تا بیشتر اصطلاحاتی که در بین کاربران ایرانی رواج داشته و یا از پایگاه‌های که در ایران بیشتر شناخته شده است، معرفی و توضیح داده شوند.

شبکه‌های اجتماعی از مهم‌ترین و مدرن‌ترین ابزارها و رسانه‌های ارتباط‌جمعی‌اند. نقش جدی و تاثیرگذار این‌گونه پایگاه‌های اینترنتی در اطلاع‌رسانی سریع و گسترده، جایگاه ویژه‌ای را برای این دسته از پایگاه‌ها به وجود آورده است. یکی از پیامدها و نتایج مهم حضور و مشارکت کاربران در این شبکه‌ها، فراهم‌آوری زمینه حرکت‌های جمعی و بحران‌ها و یا در نقطه مقابل، مهار آن است. این نوشتار، ضمن تبیین جایگاه ویژه شبکه‌های اجتماعی از این منظر، به بیان نمونه‌هایی از این قبیل تاثیرگذاری‌ها می‌پردازد و در پایان نیز به تاثیر شبکه‌های اجتماعی در حوادث سیاسی پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری در ایران اشاره می‌نماید.

مدیریت، یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین عوامل رشد یا افول یک شبکه اجتماعی است. باید دانست که مدیریت در شبکه‌های اجتماعی به جهت ماهیت وب 2 ذاتا با مدیریت‌های اعمال شده در نسل پیشین وب متفاوت است. بر این اساس، نیاز به پرداختن به مدیریت در شبکه‌های اجتماعی بیشتر احساس می‌شود. این نوع از مدیریت، مدیریتی است که در ارتباط مستقیم با کاربران شکل‌گرفته و با کنترل و نظارت آنان جنبه‌های پیچیده خود را مشخص می‌سازد.
در این مقاله ابتدا این پدیده را معرفی نموده و در ادامه با مقایسه میان مدیریت نسل جدید وب و نسل پیشین آن، تفاوت‌های مدیریتی این دو نسل از وب را مشخص می‌سازیم و در نهایت، با ذکر مسایل مهم و مطرح در مدیریت این شبکه‌ها، به بحث عملی در مدیریت شبکه‌های اجتماعی می‌پردازیم.

وب دو دارای جنبه‌های گسترده‌ای شده است که مهم‌ترین و تاثیرگذارترین آن، شبکه‌های اجتماعی‌ می‌باشد و امکان ایجاد شبکه اجتماعی رایگان، از پدیده‌های جدید این مقوله است. در این فضا کاربران همانند ایجاد یک وبلاگ بدون پرداخت هزینه می‌توانند اقدام به راه‌اندازی و مدیریت شبکه اجتماعی دلخواهشان کنند. در این مقاله علاوه بر ذکر نقاط قوت و ضعف ایجاد شبکه‌های اجتماعی در این‌گونه پایگاه‌ها، بعضی از ویژگی‌های سرویس‌دهنده‌های ایجاد شبکه‌های اجتماعی رایگان را معرفی‌ می‌کنیم.

عناوین مطالب بخش تازه‌های اطلاع‌رسانی اسلامی31:

·        نسخه موبایلی نرم‌افزار «ارتباط شیعی» عرضه شد
·        نرم‌افزار «علمدار غریب» درباره زندگی رهبر انقلاب
·        پایگاه ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی افتتاح شد
·        تولید نرم‌افزار آموزش هوشمند قرایت قرآن
·        پایگاه «همت مضاعف، کار مضاعف» راه‌اندازی شد
·        دانشنامه حضرت زهرا (س) به‌روزرسانی شد
·        «کلوپ نصر»، بزرگ‌ترین جامعه مجازی مقاومت اسلامی فعال شد
·        راه‌اندازی پایگاه تخصصی «جنگ نرم»
·        کتاب‌های آیت‌الله سبحانی را آنلاین بخوانید
·        نرم‌افزار «نمایه علوم قرآنی» رونمایی شد
·        نرم‌افزار «پرسمان بدون مرز» روی اینترنت قرار گرفت
·        نرم‌افزار «نمایه همت مضاعف، کار مضاعف» رونمایی شد
·        نرم‌افزار «آیینه روشن» تولید شد
·        نسخه دوم نرم‌افزار «ولاء امام حسین (ع)» عرضه شد
·        نرم‌افزار جامع کتابخانه دیجیتال اسراء رونمایی شد

عناوین مطالب بخش آموزش31:

·        قفل‌کردن رایانه به وسیله یک میانبر
·        راه‌های ساده برای تغییر سیستم عامل از ویندوز به لینوکس
·        ویندوز7 به ‌همراه ویستا و اکس‌پی
·        ایجاد تصویر سه‌بعدی در لینوکس
·        قفل دسکتاپ
·        محافظ خاموشی
·        حذف ‌Shutdown و ‌Restart در ویندوز 7
·        اشتراک‌گذاری اینترنت در شبکه
·        عبور امن از وب‌سایت‌ها
·        اجراء مجدد
·        حذف قابلیت جستجوی ویندوز7
·        تنها یک «گذرواژه» کافی است

عناوین پرسش‌های بخش پرسش و پاسخ31:

·        آیا می‌توان برای دکمه‌های صفحه کلید، کلیدی متفاوت تعریف کرد؟ مثلا با زدن حرف «پ» روی صفحه کلید حرف «ژ» تایپ شود؟
·        چرا سیستم من تمام پایگاه‌های اینترنتی را باز می‌کند؛ به‌جز یک پایگاه. علتش چیست؟ گفتنی است که این پایگاه را روی رایانه‌های دیگر به‌راحتی باز می‌کنم.
·        سوال اول: چگونه می‌توان در هنگام تایپ اعداد انگلیسی را به فارسی تبدیل کرد؟ سوال دوم: چگونه می‌توان آپدیت آنتی‌ویروس نود 32 را انتقال داد، نگارش نود من ESET NOD32 Antivirus Business Edition 4.0.417 x86 است. سوال سوم: هر وقت که از My Computer می‌خواهم درایوی را باز کنم، درایو را در پنجره جداگانه‌ای باز می‌کند. چگونه می‌توان این مشکل را برطرف ساخت؟
·        قبل از نصب آنتی‌ویروس جدید، رایانه‌ام مشکلی نداشت؛ اما بعد از نصب کسپراسکای دچار مشکل شد و هنگام باز کردن درایوها با پیغام خطای «Is not valid application» مواجه می‌شدم که مجبور شدم آنتی‌ویروس را پاک‌کرده و به‌جای آن آنتی‌ویروس پاندا نصب کنم و بعد از اسکن، درایوها باز شد؛ اما درایو C فرمت نمی‌شود. باید چه کار کنم؟
·        پس از نصب ویندوز 7 دیگر قادر نیستم که هنگام تایپ فارسی، کلمات انگلیسی هم تایپ کنم. برای رفع این مشکل چه باید کرد؟
·        مدتی است که وقتی در اینترنت اکسپلور در قسمت آدرس‌بار یک نشانی را تایپ می‌کنم، خطای زیر ظاهر می‌شود؛ در صورتی که نوشتن آدرس، درست است و هاست یا سایت موردنظر هم وجود دارد:The requested URL could not be retrieved
·        بنده فلش‌مموری 8 گیگ دارم که به‌تازگی وقتی می‌خواهم آن را فرمت کنم، با پیغام «The disk is write protected» مواجه می‌شوم و فرمت نمی‌شود. پرسش دیگر اینکه چگونه می‌توان با یاهو ایمیل فارسی داد؟
·        مدتی است که وقتی سیستم را روشن می‌کنم، باید کلید F1  را بزنم، در حالی که این‌گونه نبود. در ضمن، تاریخ و ساعت سیستم نیز به‌هم‌ریخته و همیشه عقب می‌ماند. سوال دوم این است که برنامه برای محافظت از اطلاعات شخصی روی کامپیوتر هنگام اتصال به اینترنت از چه برنامه‌ای می‌توان استفاده کرد؟
·        وقتی به اینترنت وصل می‌شوم، دیگر نماد دو مانیتور کوچک چشمک‌زن پایین صفحه نمایش کنار ساعت ظاهر نمی‌شود. برای رفع این مشکل چه کاری باید انجام داد؟
·        هرگاه به اینترنت ‌ADSL وصل هستم، بدون اینکه از اینترنت استفاده کنم، اینترنت به طور خودکار شروع به کار می‌کند؛ البته از طریق نرم‌افزار DU Meter فقط برنامه‌ای با نام ‌ WINHTTP.dll کار می‌کند. مشکل از چیست؟
·        چطور می‌توان یک فایل را به‌صورت ‌hidden روی سی‌دی رایت کرد؟ همچنین چطور می‌توان یک آیکون برای سی‌دی‌ای که قصد رایت آن را داریم، قرار دهیم؟
·        وقتی می‌خواهم وارد ویندوز اکس‌پی بشوم، برخلاف گذشته که یوزر را انتخاب می‌کردم، صفحه‌ای باز می‌شود که باید اسم یوزر و سپس در زیر آن پسورد را وارد نمایم و وقتی می‌خواهم کامپیوتر را خاموش کنم، صفحه‌ای مانند ویندوز 98 باز می‌شود. همچنین مدتی است ویندوز فایروال باز نمی‌شود و خطای زیر را می‌دهد: ‌windows cannot start the windows firewall.internet connection (ICS) service
·        اگر در یکی از اکانت‌های ویندوز نرم‌افزارهای سنگینی نصب کنیم، به‌طوری که باعث کندشدن سرعت سیستم شود، آیا سایر اکانت‌ها هم این کاهش سرعت را خواهند داشت؟
·        لطفا یک نرم‌افزار تبدیل فرمت OpenSource معرفی نمایید. با توجه به اینکه تلویزیون‌های HD مانند مانیتورها دارای درایورهای ویندوزی نیستند، مشکلات ناشی از نبود درایور در این تلویزیون‌ها چگونه قابل حل است و آیا اصلا این تلویزیون‌ها برای اتصال به رایانه نیازی به درایور دارند؟
·        لطفا توضیح مختصری درباره تفاوت‌های عملکرد و تاثیرات virus ،worm ،malware ،trojan و سایر ویروس‌ها بیان نمایید.
·        چرا گاهی اوقات با متصل کردن فلش مموری به رایانه، سیستم ریست می‌شود؟ سیستم را چندین بار با آنتی‌ویروس‌های قوی اسکن کرده‌ام؛ اما چیزی پیدا نشد. چگونه می‌توان فهرست نرم‌افزارهای نصب شده روی سیستم را استخراج کرد؟
·        چگونه می‌توان کاربرد کلید Power روی کیس را تغییر داد. برای نمونه با زدن کلید Power سیستم به حالت استندبای برود؟
·        می‌خواستم بدانم که چگونه می‌توان محل پوشه My document را به درایوی دیگری تغییر داد؟
·        حجم درایو C من به تندی پر می‌شود؛ بدون اینکه نرم‌افزار خاصی را در آن نصب کنم. ویندوز را عوض کردم و بدون اینکه درایو را باز کنم با نود 32 آپدیت شده و همین‌طور با کسپرسکی آپدیت شده اسکن کردم، ولی فایده‌ای نداشت.
·        لطفا توضیح دهید برای ذخیره فایل‌های Flash player از چه نرم‌افزاری استفاده کنم؟ در ضمن، در کیبورد لپ‌تاپم حرف «پ» وجود ندارد از چه طریقی می‌توانم این حرف را تایپ کنم؟
·        یک ماه پیش برنامه‌های بسیاری از اینترنت دانلود کردم که پسوند فایل‌های آن cpt است؛ ولی الآن این فایل‌ها باز نمی‌شوند. با چه نرم‌افزاری می‌توان این فایل‌ها را باز کرد؟
·        آیا افزونه‌ها سرعت باز شدن فایرفاکس را کاهش می‌دهند؟ صفحه کلید من هنگام بوت کار نمی‌کند. حتی بعضی مواقع نمی‌توانم بوت شوم تا از نرم‌افزارها استفاده کنم. در ضمن، برای نصب لینوکس در یک درایو خالی از رایانه چه باید کرد؟
·        چطور می‌توان کیفیت و وضوح یک عکس را بالا برد؟
·        من روی سیستمم ویندوز 7 داشتم و سپس روی آن ویندوز اکس‌پی نصب کردم. حالا وقتی سیستم بالا می‌آید، به طور خودکار وارد محیط اکس‌پی می‌شود و به من اجازه انتخاب یکی از ویندوزها را نمی‌دهد. این مشکل چطور رفع می‌شود؟
·        در نوشتن فایل‌های اتوران از چه زبانی استفاده می‌شود؟
·        فرمت‌های SRT وSAV  با چه برنامه‌هایی اجراء می‌شوند؟
·        چگونه می‌توان بلندگوی داخل کیس را قطع کرد؟