نشریه پیام دریا
پیاپی 119 (شهریور 1382)

سالروز تاسیس شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران را به یکایک شما عزیزان تبریک می گویم و امیدوارم با تلاش های ارزشمند کارکنان شریف شاهد ارتقای روزافزون سهم این شرکت در بازار پررونق و پرسود حمل و نقل بین المللی و ترانزیت باشیم.

کشور ایران به لحاظ وجود مرزهای گسترده آبی خود در سواحل دریای خزر، دریای عمان و خلیج فارس از وضعیت خاص ژئواستراتژیک و با اهمیتی برخوردار است. موقعیت استثنایی این امکان را می دهد که اروپای صنعتی و منابع نفتی آسیای مرکزی را از طریق این پل ارتباطی به هند و جنوب شرقی آسیا متصل نماید و بهره گیری از این امتیاز نه تنها می تواند راه های اسفالته و راه آهن را به خدمت گیرد، بلکه می تواند رونقی صد چندان به صنعت حمل و نقل دریایی بدهد تا جایی که تصورات غیرممکن و افسانه ای احداث آب راه های داخل خاک کشور را به واقعیت نزدیک تر سازد.
در این ارتباط شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران می توانست و یا می تواند جایگاه ویژه ای برای خود ایجاد نماید.

در نگاه اول گمان نمی رفت که این چنین در جریان مسایل و مشکلات صنعت حمل و نقل باشد اما وقتی مصاحبه شروع شد، احساس کردیم نه تنها با معضلات موجود در بخش های مختلف اقتصادی بیگانه نیست؛ بلکه با دلسوزی تمام برای حل آنها تلاش می کند.
سید رضا نوروز زاده رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در نشستی هر چند کوتاه با پیام دریا از شکل گیری صنعت ساخت کشتی به عنوان پیشینه ای برای راهیابی به بازارهای جهانی در آینده سخن گفت و از حمایت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران از این صنعت به نیکی یاد کرد. وی در ادامه جلب اعتماد شرکت های سفارش دهنده از سوی شرکت های کشتی سازی را مورد تایید قرار داد. ضمن تشکر از ایشان امید است این مصاحبه مدخلی برای مصاحبه بعدی با نمایندگان مجلس شورای اسلامی باشد.

کشور ایران از سابقه بسیار طولانی در امر دریانوردی برخوردار است. در این میان تاریخ 37 ساله کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران نیز داراری پیشینه بسیار درخشانی است این فعالیت و حرفه را همکاران عزیز با سال ها تلاش در بخش حمل و نقل دریایی پایه گذاری کرده اند. در این سال ها علیرغم فراز و نشیب های زیادی که بخش حل و نقل دریایی در سطح جهان با آن رو به رو بوده است، در اثر کار و کوشش دسته جمعی دریانوردان عزیز و همکاران بخش خشکی، به یکی از ناوگان های معتبر دنیا تبدیل شده ایم که این موفقیت برای همه کسانی که در امر اقتصاد دریا فعالیت می کنند، جای بسی افتخار است.

کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در حالی گام در دوره تازه فعالیت خود می گذارد که نگاه این شرکت به عرصه فعالیت های رقابتی در بازار بین المللی، تفاوت معنی داری با نحوه عملکرد این شرکت در سه دهه آغازین کار آن پیدا کرده است. شرکت اکنون متقاعد شده است که در قالب رفتار یک مؤسسه دولتی شانس زیادی برای استفاده کارآمد از امکانات ناوگانی و ظرفیت سازی های پرهزینه خود در برابر ندارد. تجربه همین سال های کوتاهی که شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران را از اتکای کامل به فرصت های داخلی به میدانی به بزرگی تمام بازارهای حمل و نقل دریایی جهان هدایت کرده است، به تدریج بزرگترین شرکت کشتیرانی خاورمیانه را به یک شرکت بزرگ کشتیرانی در ابعاد بین المللی مبدل کرده است.

در سال 1345 ضرورت ایجاد تشکلی که بتواند امور مربوط به حمل و نقل دریایی کشور را با نظارت غیر مستقیم دولت هدایت کند و در خدمت اقتصاد و رشد و توسعه اقتصادی کشور قرار گیرد، احساس شد. بدین ترتیب طرح تاسیس شرکت کشتیرانی که به تبع نوع فعالیت آن ضرورت نظارت دولت را در بر داشت، مطرح شد که پس از بررسی های مقدماتی در سال 1346 به تاسیس شرکت کشتیرانی ملی آریا منجر گردید. این شرکت با تصویب اعضای اجلاسی شامل نمایندگان بانک ملی ایران و بانک توسعه صنعت و معدن، بانک صادرات و سازمان برنامه و بودجه، فعالیت خود را آغاز کرد. از آغاز تاسیس و تا پیش از انقلاب شکوهمند اسلامی به دلیل حجم محدود فعالیت ها و ظرفیت محدود ناوگان، شرکت از ساماندهی تقریبا خصوصی برخوردار بوده و غالب فعالیت ها مبتنی بر تصمیم گیری صاحبان سهام و مدیر عامل بوده است.

دفتر زندگی ورق می خورد، رویایی خوش با تصویری دلپذیر از دریای آبی خاطرات در ذهن نقش می بندد. لحظاتی چند در خلوت دل حوادث، رویدادها و وقایع زندگی تکرار می شود و او با مروری بر روزهایی که گذشت ماندگارترین آنرا برای ثبت در گوشه ای از تاریخ به انتخاب می نشیند.
او کسی نیست جز پیشکسوتی که سالی چند شعله های تلاشش گرمابخش محفل ناوگان تجاری رشد تا آرزویی کوچک به آرمانی بزرگ تبدیل شود.
سال های دور که هنوز از فن آوری روز دنیا به شکل امروزی خبری نبود عده ای همه کوشش و همت خویش را به کار بستند تا از ناوگان تجاری پنجره ای رو به دریا بگشایند و از آن به عرشه خودباوری بنگرند.
آنان با صداقت، سادگی و خلاقیت در جستجوی راهی بودند که چگونه کشتی توسعه را به ساحل ارامش برسانند.

برای اولین بار در کشور به منظور تحقق ساخت کشتی اقیانوس پیما مراسم برش اولین ورق با حضور مدیران عامل شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران و مجتمع صنایع فراساحل ایران (ایزوایکو)، نماینده شرکت MPC آلمان، شرکت نورس ورگر، سفیر جمهوری آلمان، معاون سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، نماینده مقام معظم رهبری در استان هرمزگان و نمایندگان مردم استان هرمزگان در مجلس شورای اسلامی در مجتمع کشتی سازی و صنایع فراساحل ایران در بندرعباس آغاز شد.

بحران ارزی سال 1997 میلادی سبب شد تا بهبود چند ساله در برخی از محورهای اقتصادی قاره آسیا دچار رکود ناگهانی شود. اگرچه اکثر محورها پس از بحران جهش داشته اند، اما به نظر نمی آید در این دهه رشد اقتصادی به حدی که در اوایل سال های 1990 بوده است، برسد. به هر حال امروزه در تمام محورهای اقتصادی آسیا به غیر از ژاپن، رشد اقتصادی در حال دست یابی به سهم بیشتر از میانگین جهانی می باشد. هر چند کشور چین در این زمینه همواره پیشقدم بوده است، اما شواهد موجود در کشورهایی مانند هند نیز نشانگر تغییراتی بنیادی در رشد اقتصادی آنان است. بنابراین برای منطقه شرق آسیا، در صورتی که اتفاق غیر منتظره ای رخ ندهد، رشد اقتصادی پایداری پیش بینی می شود.

عبور از تنگه ها بین المللی همواره یکی از حساس ترین مسایل حقوق دریاها بوده است. بدین دلیل که در تنگه های بین المللی منافعی وجود دارند که در تقابل و گاهی در تعارض با یکدیگر هستند. این منافع به طور عمده دربرگیرنده منافع دولت های صاحب تنگه از یک طرف و منافع جامعه جهانی از سوی دیگر می باشند. مهم ترین منافعی که دولت های صاحب تنگه به طور معمول به دنبال آنها هستند، در ارتباط با مسایل امنیتی، زیست محیطی و ایمنی کشتیرانی می باشد. به هر حال میزان اهمیت هر یک به دلایل جغرافیایی و ژئوپلتیکی متغیر است. مهم ترین نفعی که برای جامعه بین المللی و به ویژه دولت های دارای ناوگان های دریای بزرگ در تنگه های بین المللی مطرح است، عبور آزاد و بدون محدودیت از تنگه هایی است که آبراه های حیاتی بین المللی را تشکیل می دهند. تنگه های بین المللی کوتاه ترین مسیرها می باشند و از این نظر تجارت دریایی را بسیار اقتصادی و مؤثر می سازند. به هر حال وجود منافع متعارض در تنگه های بین المللی نشان می دهند که چرا بایستی به مسایل مربوط به این آبراه ها توجه ویژه شود تا منافع تمام طرف های ذی نفع تامین گردد و تعادل و توازنی در خصوص منافع متعارض برقرار گردد.

موضوع سوخت و هزینه های سنگین مربوط به تامین آن برای به حرکت درآوردن کشتی ها همواره از مهم ترین مسایل در ناوگان تجاری محسوب می شود. فکر اولیه استفاده از سوخت های جایگزین و بارزترین آنها سوخت هسته ای، سبب شد تا به صورتی مختصر و موجز تاریخچه استفاده از انرژی هسته ای، تئوری انرژی هسته ای، انواع راکتورها، راکتورهای دریایی و مقایسه انرژی هسته ای با انرژی فسیلی مورد بررسی قرار گرفته و در نگاهی گذرا به آینده استفاده از این پدیده در دریا پرداخته شود.

مهلت تعیین شده برای انتقال از ویرایش 1994 به ویرایش 2000 و تبدیل سیستم تضمین کیفیت به سیستم مدیریت کیفیت، به زودی به پایان رسیده و موعد مقرر فرا خواهد رسید. بدین ترتیب کلیه گواهی نامه های ISO 9000 که بر اساس ویرایش 1994 صادر شده اند در نیمه شب 14 دسامبر سال 2003 صرف نظر از تاریخ صدور، از درجه اعتبار ساقط خواهند شد. در حقیقت این تاریخ به عنوان پایان مهلت سه ساله ای است که جهت این فرایند در نظر گرفته شده بود.
در صورتی که قصد دارید قبل از اتمام مهلت مذکور، فرایند انتقال را به طور کامل به انجام برسانید، اگر هنوز هیچ اقدامی به عمل نیاورده اید، از همین امروز باید کار را شروع کنید.

بشر از همان ابتدای تشکیل جوامع انسانی به طور طبیعی محتاج به ارتباط با یکدیگر بوده و همواره در تلاش برای گسترش این ارتباط به طرق مختلف است.
بررسی مسیر روند تکامل و گسترش ارتباط بین جامعه ها و کشورهای مختلف حاکی از این است که رشد ارتباطات از زمانی سرعت یافته که انسان قادر به فراهم کردن ابزار و تکنولوژی ساخت وسایل حمل و نقل دریایی شد. در واقع با توجه به این اصولا زندگی در کره زمین را آب نشات گرفته و آغاز شده است و بخش اعظم کره زمین را آب پوشانده، لذا طبیعی است که پهنه بی انتهای دریاها در ازمنه گذشته، عامل اصلی در تجمع گروه ها و تشکیل کشورها در سواحل این آب ها بوده است و آنها همیشه مایل بوده اند تا بتوانند این پهنه به ظاهر بی انتها را به تسخیر خود درآورند.

با گذشت زمان، کنترل و بازرسی کشتی ها (PORT STATE CONTROL) در بنادر جهان منسجم تر و با حساسیت بیشتری انجام می گیرد.
توقیف کشتی ها در بنادر نه تنها به شهرت و پیشینه ی شرکت های کشتیرانی و کشورهای صاحب پرچم لطمات جبران ناپذیری وارد می کند، بلکه باعث اتلاف هزینه های بسیار زیادی نیز در قالب تعمیرات و تاخیر در حرکت کشتی ها، خواهد شد.
در میان قوانین جدیدی که در دسامبر سال 2002 میلادی به وسیله سازمانی جهانی دریانوردی تصویب شد، نقش بسیار مهمی جهت بازرسی کشتی ها در ارتباط با قوانین امنیتی در نظر گرفته شده است. این قوانین که در تاریخ جولای سال 2004 میلادی اجباری می شود، علاوه بر افزودن فصل جدید 2-11 به کنوانسیون SOLAS تحت عنوان اقدامات ویژه جهت افزایش امنیت دریانوردی، آیین نامه جدیدی را نیز تحت عنوان آیین نامه بین المللی امنیت کشتی و تسهیلات بندری (ISPS CODE) در دو بخش A و B مورد تایید و تاکید قرار داده است که در بخشی از این ملحقات موارد بازرسی و چگونگی کنترل کشتی ها به تفصیل توضیح داده شده است.

دو بندر بزرگ کانتینری مالزی افزایش چشمگیری را در جا به جایی کانتینر تجربه می کنند. سرانجام رویای دست نیافتنی جایگاه ترانزیت منطقه ای و رقابت واقعی با همسایه خود یعنی سنگاپور به واقعیت پیوست.

در سال 1343 در تهران متولد شد. پس از اخذ دیپلم ریاضی از طریق آزمون سنجش آموزش عالی جذب کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران شد. در حالی که هیچ شناختی از دریان نداشت. مراحل جذب از اواخر سال 1362 شروع شد و در سال 1363 به بلژیک اعزام و از سال 1369 رسما به عنوان افسر سوم به استخدام رسمی شرکت درآمد. کاپیتان منصور اسلامی در گفت و گو با پیام دریا از سایه روشن های زندگی دریانوردان چه در دریا و چه در خشکی حرف می زند که صحبت هایشان را از زبان خودش می خوانید.

صائب را شاعر مضامین نو می دانند، شاعری با ذوقی لطیف و احساسی قوی که در چیزها، قبل از مشاهده صورت فیزیکی و جسمانی آن ها، شعر و موسیقی می دیده است.
در شعر این شاعر که سال های آخر سلطنت شاه عباس، اصفهان را به قصد هند ترک می کند، مضامین تازه، همراه با صنعت شعر و آمیختگی با تمثیل ها، اندیشه های عمیق از زندگی که صائب آن را پهنه سعی و عمل می داند، به تصویر کشیده شده است.

در پی غرق نفتکش پرستیژ (PRESTIGE) در ماه نوامبر سال 2002 میلادی و عواقب جبران ناپذیر زیست محیطی ناشی از این حادثه، یک بار دیگر مؤسسات طبقه بندی و سازمان جهانی دریانوردی کانون توجه افکار عمومی جهان و دولت ها قرار گرفت که در این مقاله سعی می شود نگاهی اجمالی به چالش های پیش روی مؤسسات طبقه بندی و سازمان بین المللی مرتبط (IACS) داشته باشیم.

به یقین در عصر حاضر فن آوری اطلاعات و ارتباطات (Information & Communication) و نوآوری ها و ابداعات روزمره مرتبط با آن، منشا تحولات چشمگیری در جوامع مختلف به شمار می آید. با نگاهی به گذشته، مشخص می شود که حتی مقوله فراگیرسازی رادیو و تلویزیون به سال ها وقت و تلاش نیاز داشت. در صورتی که ظهور ابزاری مانند کامپیوتر یا رایانه در اواسط قرن بیستم، خیلی سریع در بین جامعه بشری مقبولیت عام پیدا کرد، به گونه ای که نوآوری تکنولوژیک حاصل از کامپیوترهای شخصی و ابزارهای جدید مثل اینترنت، بر عملیات تجاری و روش های انجام آن تاثیر گذاشته و آن را به طور بنیادی دگرگون ساخته است.
افزون بر بعد ارتباطی اینترنت و رایانه و نیز کاربردهای متنوع آن دو لازم است آثار اقتصادی-اجتماعی آنها نیز مورد مطالعه و مدنظر قرار گرفته و از خلاقیت و نوآوری های حاصل از پدیده اینترنت غفلت نشود.
طبق آمار موجود، تقریبا 90 درصد از کاربران برای گردآوری اطلاعات و اخبار، از اینترنت استفاده می کنند و حدود 80 درصد نیز از این پدیده برای جستجو و کارهای پژوهشی بهره می برند.

در ماه ژوئن و جولای سال جاری میلادی دو شرکت آلمانی NVA Happag Lloyds به ترتیب ساخت 3 فروند کشتی غول پیکر کانتینری که دارای موتورهای اصلی مدل 12K98 ME می باشند را به کارخانه های کشتی سازی HHI و DAEWOO کره جنوبی سفارش دادند.
موتورهای مذکور برای هدایت کشتی های کانتینری با ظرفیت 8145 الی 8400 TEU به طول 335 متر و پهنای 8/42 متر بکار گرفته خواهند شد.
تاکنون موتورهای دیزلی با کنترلرهای CAMSHAFT به عنوان شاهکارهای هنری قلمداد می شدند، لذا موتورهای کنترل شونده نوع CAMSHAFT محدودیت هایی را برای توسعه به همراه داشته اند.

تنش جزیی از طبیعت انسان است و از نظر آمار بزرگترین عامل صدمه به کارکرد افراد در بخش صنعت و خدمات می باشد. «راد جانسون» استاد ارشد مرکز آموزش آژانس گارد ساحلی بریتانیا علائم تنش را در نشریه ایمنی دریا مورد بررسی قرار داده و برای کاهش یا توقف آن اقدامات پیشگیرانه ای ارایه داده است.
تنش باعث بیماری می شود و از آن جا که این بیماری مربوط به روان است، بسیاری از بیماری ها را به همراه دارد. فرماندهان کشتی باید تنش را به عنوان یک خطر بشناسند و بدانند که برای مقابله با آن وظایف و مسئولیت هایی دارند و عدم توجه به آن غفلت محسوب می شود.
بر اساس بررسی های انجام شده سالانه حدود 40 میلیون روز ساعت موارد مرتبط با تنش، تلف می شوند. در دهه 80 میلادی، این پدیده ده بار از اعتصابات صنعتی هزینه دارتر و گران تر بوده است. متاسفانه تنش مشکلی است که در حال رشد می با شد و عامل تضعیف روحیه است.

ابتدا میزان کالایی که باید توسط اجاره کننده فراهم شود؛ در اجاره نامه قید می شود. وقتی کشتی برای حمل کالا اجاره شود؛ نوع بار مثلا 200 دستگاه خودرو در اجاره نامه ذکر می گردد. بدین ترتیب مسئولیت اجاره کننده به وضوح مشخص می شود. با این وجود، در فرم های استاندارد قراردادن شرطی که اجاره کننده را به تهیه یک محموله کامل ملزم می کند، رایج است.

چندی پیش یک فروند کشتی فله بر حامل سویا و غلات پس از تخلیه کالا جهت بارگیری به سمت بندر بعدی حرکت کرد. پس از تمیز کردن و شستن انبارها، آب حاصل از آن به دریا ریخته شد که با انجام بازدید مقدماتی و آزمایش های لازم مشخص شد که روغن موجود در آب دریا همان روغنی است که در انبار کشتی موجود بوده است. به همین علت کشتی توقیف و جریمه ای بالغ بر 500 هزار دلار به خاطر آلوده کردن آب دریا برای آن مقرر شد.