نشریه ارمغان دانش
سال پانزدهم شماره 3 (پیاپی 59، پاییز 1389)

آفت دهان به صورت زخم های منفرد یا متعدد دردناک عود کننده در مخاط دهان تظاهر می یابد. تعدادی از بیماران مبتلا عودهای مداوم را تا چندین سال نشان می دهند، بنابراین آفات درمان ضرورت می یابد. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر مقایسه ای پماد تریامسینولون موضعی داخل دهانی و محلول گیاهی مورد در درمان آفت مینور دهان بود.
این مطالعه یک پژوهش کارآزمایی بالینی است که در سال 1388 در دانشگاه علوم پزشکی کردستان بر روی 100 بیمار مبتلا به آفت دهان انجام شد. بیماران به طور تصادفی به دو گروه مساوی تقسیم شدند. به یک گروه از بیماران محلول مورد و به گروه دیگر پماد تریامسینولون موضعی داخل دهانی داده شد. یک هفته بعد اظهارات بیماران از لحاظ زمان برطرف شدن درد و بهبود کامل ضایعه دهانی از لحاظ قرمزی و زخم ثبت گردید. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری تی و مجذور کای تجزیه و تحلیل شدند.
پس از درمان در گروه پماد تریامسینولون موضعی داخل دهانی و گروه محلول مورد پاسخ درمانی دیده شد که از نظر میزان پاسخ به درمان بین دو گروه تفاوت معنی داری مشاهده نشد(05/0p<).
نتایج این مطالعه نشان داد که محلول گیاهی مورد در درمان آفت مینور دهان مؤثر است و اثرات درمانی آن قابل مقایسه با داروی پماد تریامسینولون موضعی داخل دهانی می باشد.

چاقی موجب افزایش استرس اکسیداتیو و پروسه های التهابی در هر دو جنس می شود. نشان داده شده است که آنتی اکسیدان های طبیعی موجود در غذا دارای آثار ضد التهابی و ضد اکسیداسیون می باشند. هدف از مطالعه حاضر بررسی آثار مکمل های آنتی اکسیدان ها بر موش های صحرایی تغذیه شده با رژیم های پر چربی بود.

این پژوهش یک مطالعه تجربی است که در سال 1388 در دانشگاه علوم پزشکی همدان انجام شد. تعداد 48 رت ویستار نر به طور تصادفی به 4 گروه رژیم پرچرب آزاد (61 درصد کالری از چربی)، رژیم پرچرب محدود(30 درصد)، رژیم پرچرب حاوی مکمل آنتی اکسیدان های آستازانتین، ویتامین E و C و رژیم پرچرب محدود(30 درصد) حاوی مکمل های آنتی اکسیدان ها تقسیم و به مدت 12 هفته با رژیم مورد نظر تغذیه شدند. غذای دریافتی حیوانات به صورت روزانه اندازه گیری شده و هفتگی توزین می شدند. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری کولموگروف اسمیرنوف تک نمونه، آنالیز واریانس یک طرفه و آنالیز واریانس اندازه گیری های مکرر تجزیه و تحلیل شدند.

مکمل آنتی اکسیدان ها توانست از افزایش وزن بدن حیوانات گروه رژیم پرچرب آزاد حاوی مکمل آنتی اکسیدان ها (8/9 درصد) و رژیم پرچرب محدود حاوی مکمل آنتی اکسیدان ها (14/18درصد) در مقایسه با رژیم های فاقد آنتی اکسیدان بکاهد. این در حالی بود که انرژی دریافتی روزانه حیوانات در گروه های دسترسی آزاد(8/58 و6/ 58 کیلوکالری در روز به ترتیب برای رژیم فاقد آنتی اکسیدان ها و حاوی آنتی اکسیدان ها) و دسترسی محدود (7/41 و 6/41 کیلوکالری در روز به ترتیب برای رژیم فاقد آنتی اکسیدان ها و حاوی آنتی اکسیدان ها) با هم تفاوت معنی داری نداشتند(05/0p>).

این بررسی نشان داد افزودن مکمل آنتی اکسیدان ها به رژیم های القاء کننده چاقی، به خصوص اگر همراه با رژیم های محدود از کالری باشند، قادرند آثار ضد چاقی در رت های تغذیه شده با این رژیم ها بر جای گذارند.

در خصوص تاثیر جنسیت و هورمون های جنسی بر واکنش به درد و یا بر بی دردی حاصل از مورفین اختلاف نظر زیادی وجود دارد، لذا هدف از این تحقیق تعیین تاثیر متفاوت تستوسترون و گنادکتومی بر پاسخ به درد و بروز بی دردی ناشی از مورفین با استفاده از تست فرمالین بود.
این مطالعه تجربی در سال 1388 در دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. تعداد 63 سر موش نر نژاد NMRI به صورت تصادفی به9 گروه مساوی تقسیم شدند. در 5 گروه اول اثر تستوسترون و گنادکتومی بر احساس درد و در 4 گروه دیگر اثر این عوامل بر بی دردی ناشی از مورفین بررسی گردید. هر گروه بسته به نوع گروه بندی، نرمال سالین، تستوسترون و یا مورفین دریافت کردند و بعضی از گروه ها گنادکتومی شدند. در نهایت از همه گروه ها تست فرمالین گرفته شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار گراف پد پریزم و آزمون آماری آنالیز واریانس یک طرفه و توکی تجزیه و تحلیل شدند.
در تمام گروه ها پاسخ به محرک دردزا در 5 دقیقه اول (درد حاد) دارای تفاوت معنی داری نبود(05/0p>). تستوسترون در 5 گروه اول، پاسخ به محرک دردزا را در مرحله محیطی شدن درد (زمان3010 دقیقه) و مرحله مزمن درد (60 15دقیقه) افزایش داد، به نحوی که اختلاف گروه دریافت کننده تستوسترون با گروه گنادکتومی معنی دار بود(05/0p<). بی دردی ناشی از مورفین در گروهی که تستوسترون و مورفین دریافت کردند در مقایسه با گروه گنادکتومی شده ای که فقط مورفین دریافت کرده بودند کاهش معنی داری یافت(05/0p<).
تستوسترون پاسخ به محرک دردزا را در مرحله محیطی شدن درد و مرحله مزمن درد افزایش می دهد. هم چنین تستوسترون موجب کاهش بی دردی ناشی از مورفین در این مراحل از درد می شود.

گیاه بیلهر یکی از گیاهان تیره چتریان است که در مناطق حاشیه زاگرس می روید. هدف از این مطالعه بررسی اثر دوزهای 200 و 400 میلی گرم عصاره بیلهر بر روی تومور سینه ناشی از دی متیل بنزآنتراسن در موش های اسپراگ داولی ماده بود.
در این مطالعه تجربی که طی سال های 1389 1388 در دانشگاه علوم پزشکی یاسوج انجام شد، تعداد40 سر موش 50 روزه اسپراگ داولی ماده در قالب 5 گروه کنترل و آزمون مورد مطالعه قرار گرفتند. گروه های آزمون پس از دریافت دی متیل بنزآنتراسن، عصاره الکلی بیلهر در دوزهای 200 و400 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن و گروه کنترل بیمار فقط دی متیل بنزآنتراسن و گروه های کنترل سالم فقط200 و 400 میلی گرم عصاره بیلهر دریافت کردند. بعد از زمان 12 هفته میانگین اندازه تومور، تعداد تومور و بافت شناسی تومور بررسی شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون آماری آنالیز واریانس و تی دانشجویی تجزیه و تحلیل شدند.
میانگین اندازه تومور به صورت معنی داری در گروه های آزمون200 و 400 میلی گرم متفاوت بود(05/0p<). در گروه کنترل سالم دریافت کننده 200 میلی گرم عصاره، تومور ایجاد نشد و در گروه کنترل سالم دریافت کننده 400 میلی گرم عصاره، کنترل بیمار و دو گروه آزمون به ترتیب 4،4،1 و6عدد تومور سینه ایجاد شد. میانگین افزایش تومور در گروه های آزمون400 میلی متر بیشتر از سایر گروه ها بود که اختلاف معنی داری با آنان داشت(05/0p<).
به نظر می رسد که دریافت مقدار 400 میلی گرم عصاره بیلهر منجر به افزایش اندازه تومور، کاهش وزن و ماندگاری موش ها می شود، در حالی که 200 میلی گرم عصاره بیلهر باعث افزایش وزن و کاهش رشد تومور و نکروز تومور سینه در موش های درمان شده با دی متیل بنزآنتراسن شد.

ویسفاتین یک آدیپوکین تازه کشف شده است که با چاقی افزایش می یابد. به روشنی مشخص نیست که تمرین های قدرتی و استقامتی می توانند با تغییر توده چربی و سطح چربی های خون در کاهش غلظت ویسفاتین پلاسما مؤثر باشند. هدف از این مطالعه مقایسه اثرات 8 هفته تمرین قدرتی و استقامتی بر سطح ویسفاتین پلاسما در مردان میان سال بود.
این مطالعه یک پژوهش کارآزمایی بالینی است که در سال 1388 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد گچساران انجام شد. تعداد 28 مرد میان سال سالم با میانگین سنی 7/4±3/38 سال و قد 9/5±5/173 سانتی متر و شاخص توده بدنی 9/2±9/25 کیلوگرم بر متر مربع به عنوان آزمودنی انتخاب و به طور تصادفی به 3 گروه کنترل(10 نفر)، گروه تمرین های قدرتی(9 نفر) و گروه تمرین های استقامتی(9 نفر) تقسیم شدند. تمرین های قدرتی به مدت 8 هفته با 80 65 درصد یک تکرار بیشینه، 12 8 تکرار، 4 2 نوبت و 3 جلسه در هفته انجام شد. تمرین های استقامتی نیز به مدت 8 هفته با شدت80 65 درصد ضربان قلب بیشینه، به مدت 34 20 دقیقه و 3 جلسه در هفته صورت گرفت. داده های جمع آوری شده به وسیله نرم افزار SPSS وآزمون آماری تی تجزیه و تحلیل شدند.
نتایج نشان داد که 8 هفته تمرین های قدرتی و استقامتی موجب کاهش معنی دار درصد چربی، نسبت دور کمر به لگن و غلظت ویسفاتین پلاسما شد(05/0>p). از طرف دیگر حداکثر اکسیژن مصرفی پس از اعمال هر دو نوع شیوه تمرینی افزایش پیدا کرد که این افزایش نسبت به گروه کنترل نیز معنی دار بود(01/0> p)، علاوه بر این، ارتباط معنی داری بین سطح اولیه ویسفاتین با درصد چربی و سطح تری گلیسرید مشاهده شد(05/0>p).
به طور کلی می توان عنوان کرد که 8 هفته تمرینات قدرتی و استقامتی به واسطه کاهش توده چربی موجب کاهش غلظت ویسفاتین پلاسما در مردان میان سال می شوند.

مصرف ترکیبات آنتی اکسیدانی مشتق از گیاهان باعث کاهش شیوع بسیاری از بیماری های مزمن می شود. هدف از این مطالعه بررسی میزان فنل تام و فعالیت های آنتی اکسیدانی بومادران، درمنه و بابونه بود.
این مطالعه تجربی در سال 1388 در دانشگاه علوم پزشکی یاسوج انجام شد. ابتدا ساقه های هوایی گیاهان مورد مطالعه شامل؛ بومادران، درمنه و بابونه در مجاورت هوا و در سایه خشک شده و پودر گردید. عصاره های هیدروالکلی به روش خیساندن به مدت 48 ساعت در دمای اتاق تهیه شدند. در این مطالعه برای ارزیابی خواص آنتی اکسیدانی از پنج آزمون به نام؛ دی فنیل پیکریل هیدرازیل، توان آنتی اکسیدانی معادل ترولکس، توان آنتی اکسیدانی احیاء آهن، فسفومولیبدنم و قدرت احیا کنندگی که مکانیسم همگی براساس اهدای الکترون استوار است استفاده شد. برای اندازه گیری ترکیبات آنتی اکسیدانی آزمون فنل و فلاونوئید تام به کار رفت. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار اکسل تجزیه و تحلیل شدند.
بهترین فعالیت آنتی اکسیدانی مربوط به گیاه درمنه بود. الگوی فعالیت آنتی اکسیدانی در دی فنیل پیکریل هیدرازیل، توان آنتی اکسیدانی معادل ترولکس و قدرت احیاء کنندگی از بیشترین به کمترین مقدار مربوط به درمنه، بابونه و بومادران بود. الگوی فعالیت آنتی اکسیدانی در دو روش فسفومولیبدنم و فعالیت آنتی اکسیدانی معادل ترولکس به ترتیب مربوط به درمنه، بومادران و بابونه بود.
عصاره هیدروالکلی گیاهان بومادران، درمنه و بابونه در تمامی مدل های مورد مطالعه سطوح مختلفی از فعالیت آنتی اکسیدانی از خود نشان دادند. بهترین فعالیت آنتی اکسیدانی مربوط به گیاه درمنه بود.

بر پایه مطالعه های انجام شده میزان شیوع پوسیدگی دندان در گروه کودکان پیش دبستانی در کشور ایران بالا بوده و از 64/31 تا 7/83 درصد متغیر است. شاخص کلی dmft قادر به بررسی و تعیین میزان اثرگذاری یک دندان پوسیده روی دندان های همسایه ومجاور نمی باشد. هدف از این مطالعه بررسی اثر دندان های مجاور بر وضعیت پوسیدگی یک دندان به شیوه آمار فضایی بود.
این مطالعه تحلیلی مقطعی طی سال های 1387 1386 در دانشگاه های تربیت مدرس و علوم پزشکی تهران بر روی 400 نفر از کودکان 5 3 ساله انجام شد. ابتدا ویژگی های جمعیتی وعادات بهداشتی کودکان در پرسشنامه ای ثبت می شد. سپس تشخیص پوسیدگی در تمام بیست دندان شیری هر کودک بر پایه روش های استاندارد و رایج کلینیکی و پاراکلینیکی از جمله؛ سوند، مشاهده مستقیم و عکس برداری انجام گرفت. مدل اتولوجستیک برای بررسی رابطه وضعیت پوسیدگی یک دندان و سه دندان مجاور، شامل؛ دو دندان کناری و دندان مقابل آن به کار برده شد. اثر عوامل مختلف از جمله دندان های مجاور بر بروز پوسیدگی دردندان های شیری، به وسیله آزمون z مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج نشان داد که یک رابطه قوی بین وضعیت پوسیدگی یک دندان وسه دندان مجاور آن وجود دارد و اثر متغیر خود همراه فضایی که عبارت از مجموع وضعیت دندان های مجاور هر دندان می باشد، به طور شدید معنی دار است(0001/0 = p). علاوه بر این اثر موقعیت مکانی دندان از جمله فک خلفی یا قدامی بودن بر پوسیدگی آن به طرز قابل توجهی نیز معنی دار می باشد(0001/0=p).
در مجموعه دندان های شیری هر سه دندان مجاور، اثر شدیدی بر وضعیت پوسیدگی یک دندان دارد. می توان بیان کرد که دندان های واقع در فک بالا و درموقعیت خلفی دهان هر کودک، زودتر پوسیده می شوند.

لیشمانیوز احشایی (کالاآزار) یکی از مهم ترین بیماری های انگلی است که به صورت آندمیک در استان اردبیل دیده می شود. هدف از این مطالعه مروری بر مطالعه های انجام شده پیرامون جنبه های بالینی، تشخیصی و اپیدمیولوژی لیشمانیوز احشایی در انسان است که با استفاده از آزمایش سرولوژی آگلوتیناسیون مستقیم در مناطق اندمیک شمال غربی ایران انجام شده است.

در این پژوهش توصیفی تحلیلی نتایج مهم و قابل توجه مطالعه های مختلفی که طی سال های 13881365 پیرامون جنبه های بالینی، تشخیصی و اپیدمیولوژی لیشمانیوز احشایی در انسان با استفاده از آزمایش سرولوژی آگلوتیناسیون مستقیم در شمال غرب ایران انجام شده است، مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند.

از مجموع 2703 مورد لیشمانیوز احشایی انسانی تشخیص داده شده در استان اردبیل، 1787 مورد(1/66 درصد) آن مربوط به شهرستان مشگین شهر، 837 مورد(31 درصد) مربوط به شهرستان مغان و 79 مورد (9/2 درصد) آن مربوط به شهرستان اردبیل بوده است. از نظر توزیع سنی؛ سن 98 درصد از مبتلایان زیر 10 سال و فقط 5/0 درصد آنها بالای 20 سال سن داشتند. از نظر جنسی نسبت شیوع بیماری در جنس مذکر به مونث3/1 بود. بیشترین شیوع کالاآزار در اواخر فصل زمستان و اوایل بهار و کمترین موارد بیماری در ماه های تابستان و اوایل پاییز بود. بر اساس این مطالعه ها، موارد بیماری از سال 1365 تا1370 سیر صعودی داشته سپس هر 54 سال یک بار با نوسانات متناوب افزایشی و کاهشی همراه بود.

در حال حاضر کالاآزار به عنوان یکی از بیماری های انگلی بومی مناطقی از شمال غرب ایران محسوب شده و در آزمایش سرولوژی آگلوتیناسیون مستقیم عیارهای آنتی بادی اختصاصی ضد لیشمانیا مساوی و یا بیشتر 1:3200 همراه با علایم بالینی از قبیل؛ تب، کم خونی و بزرگی طحال و کبد به عنوان بیمار مبتلا به کالا آزار تلقی می گردد و عیارهای پایین تر یا مساوی 1:800 بدون علامت اختصاصی به عنوان عدم ابتلاء به کالاآزار در نظر گرفته شده اند.

بیماری های قلبی عروقی و عدم کفایت همودیالیز اصلی ترین عوامل تعیین کننده ناتوانی و مرگ و میر در بیماران دیالیزی است. بالا بردن کفایت همودیالیز در پیش آگهی بیماران کاملا مؤثر است. روش های متعددی برای بررسی میزان نیاز و کفایت همودیالیز وجود دارد. یکی از این روش ها، بررسی و محاسبهKt/V بیماران همودیالیزی است. این مطالعه با هدف تعیین میزان کفایت همودیالیز بیماران مراجعه کننده به بخش های همودیالیز انجام شد.
این مطالعه از نوع توصیفی مقطعی است که در سال 1388 بر روی 41 بیمار واجد شرایط در دانشگاه علوم پزشکی یاسوج انجام شد. از کلیه بیماران قبل و بعد از انجام همودیالیز نمونه خون تهیه و میزان نیتروژن اوره خون و کراتینین اندازه گیری شد. برای بررسی کفایت همودیالیز از روش Kt/V و نسبت کسر اوره استفاده گردید. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری آنالیز واریانس یک طرفه، آزمون تی و مجذور کای تجزیه و تحلیل شدند.
نتایج نشان داد که میانگین نیتروژن اوره خون قبل از دیالیز، 6/23 ± 9/69 میلی گرم درصد و بعد از آن 96/11± 63/32 میلی گرم درصد بود که اختلاف معنی داری را نشان می دهد(05/0p<). به طور کلی در بخش های همودیالیز بیمارستان های استان، حداقل میزان Kt/V، 45/0 و حداکثر 77/1 با میانگین 4/0 ± 94/0 بوده است. با توجه به معیارKt/V، 17 نفر(5/41 درصد) دارای کفایت مطلوب دیالیز، 3 نفر (3/7 درصد) نزدیک به میزان مطلوب و 21 نفر(2/51 درصد) کمتر از حد مطلوب بودند. حداقل میزان نسبت کسر اوره، 28 درصد و حداکثر میزان آن 75 درصد با میانگین، 69/ ± 50 درصد بود. با توجه به معیار نسبت کسر اوره، 11 نفر (8/26 درصد) دارای کفایت مطلوب دیالیز، 10 نفر (4/24 درصد) نزدیک به میزان مطلوب و 20 نفر(8/48 درصد) کمتر از حد مطلوب بودند.
با توجه به معیار Kt/V و نسبت کسر اوره درصد بالایی از بیماران این مراکز همودیالیز ناکافی داشتند. با توجه به اهمیت موضوع و ارتباط مستقیمی که بین میزان کفایت همودیالیز و نتایج کلینیکی و مرگ و میر وجود دارد، لازم است علل آن بررسی و رفع گردد.

ویروس هپاتیت c، یک ویروس RNA دار تک رشته ای، پوشش دار و از خانواده فلاوی ویریدیه بوده که مسئول90 درصد از موارد هپاتیت های ویروسی غیر A و غیرB می باشد. این ویروس دارای ساب تایپ های متعددی است که شش تایپ آن از اهمیت بیشتری برخوردار است. شیوع عفونت با ویروس هپاتیت c دربین بیماران همودیالیزی مزمن بسیار بالا است. هدف از مطالعه حاضر مقایسه فراوانی ژنوتیپ های ویروس هپاتیت c دربیماران همودیالیزی با بیماران غیر اورمیک بود.
این مطالعه یک پژوهش مورد شاهدی است که درطی سالهای 1389-1388 در دانشگاه علوم پزشکی مازندران انجام شد. جامعه آماری شامل 113 بیمار اورمیک و غیر اورمیک مبتلا به ویروس هپاتیت c مراجعه کننده به درمانگاه نفرولوژی بیمارستان امام خمینی، بیماران همودیالیزی مراکز دیالیز ساری و قائم شهر بودند. گروه مورد شامل 55 بیمار ویروس هپاتیت c همودیالیزی و گروه شاهد شامل 58 بیمار ویروس هپاتیت c غیر اورمیک بودند. بیماران همودیالیزی 2 تا 3 جلسه در هفته تحت همودیالیز بودند. دراین بررسی وجود عفونت ویروس هپاتیت c به روش RT-PCR مشخص شد. هم چنین ژنوتیپ ویروس هپاتیت c به روش RT-PCR و با استفاده از پرایمر و پروب های اختصاصی تعیین گردید. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری مجذور کای و تی تجزیه و تحلیل شدند.
میانگین سنی گروه مورد 6/14±88/44 سال و گروه شاهد 9/11±73/46 سال بود. در گروه مورد 23 بیمار(8/41 درصد) مؤنث و32 بیمار(2/58 درصد) مذکربودند، در مقابل در گروه شاهد 14 بیمار(25 درصد) مؤنث و 42 بیمار(75 درصد) مذکر بودند. شایع ترین ژنوتیپ در گروه مورد، تایپ 1 (7/72 درصد) و در گروه شاهد3a (50 درصد) بود. از لحاظ ژنوتیپ های ویروس هپاتیت c، بین دو گروه مورد و شاهد تفاوت معنی دار وجودداشت(05/0p<). کراتی نین و نیتروژن اوره خون در بیماران همودیالیزی نسبت به گروه شاهد اختلال واضحی را نشان داد، در حالی که آلانین آمینوترانسفراز، آسپارتات آمینوترانسفراز و تست ترمبوپلاستین جزیی در گروه شاهد نسبت به بیماران همودیالیزی افزایش بیشتری داشت.
این مطالعه نشان داد که ژنوتیپ های ویروس هپاتیت c وفاکتورهای خطر وابسته به آن در بیماران همودیالیزی با بیماران غیر اورمیک مبتلا به هپاتیت c به وضوح متفاوت است به طوری که در گروه مورد، تایپ غالب تایپ 1 بوده در حالی که در گروه شاهد تایپ غالب تایپ 3a بوده است.