ماهنامه بندر و دریا
پیاپی 101-102 (اسفند 1381 و فروردین 1382)

در حال حاضر شناسایی کشتی ها از طریق «خدمات ترافیک دریایی»، (VTS) و به کمک ارتباطات رادیویی انجام می شود. اما بزودی «سیستم شناسایی اتوماتیک» (AIS) نیز به بهره برداری عمومی خواهد رسید و استفاده از آن اجباری خواهد شد. البته باید توجه داشت که به کارگیری سیستم های AIS فقط در کشتی های با نتاژ ناخالص 300 تن اجباری خواهد شد و شناسایی کشتی های کوچک تر همچنان با روش های قبلی انجام خواهد شد.

اصطلاح مناطق حساس دریایی (Sea Sensitive Areas) که به اختصار SSA نامیده می شود کم تر از دو دهه است که در ادبیات دریانوردی جهان جا باز کرده است. موضوع مناطق حساس دریایی نخستین بار توسط کمیته محیط زیست سازمان جهانی دریانوردی (MEPC) و در واکنش به قطعنامه کنفرانس بین المللی ایمنی نفتکش ها و جلوگیری از آلودگی دریا (1978) مطرح شد.

چهارمین همایش ملی صنایع دریایی روز دوشنبه 7 بهمن ماه سال جاری با حضور مدیران ارشد سازمان ها و ارگان های مربوطه و دست اندرکاران و متخصصین امور دریایی کشور برگزار شد. در ابتدای این مراسم، دکتر محمدسعید سیف دبیر همایش سخنان مختصری در ارتباط با چهارمین همایش ملی صنایع دریایی و تفاوت آن با همایش های پیشین ایراد کرد و گفت: اگرچه در کشور با مشکلات عدیده منابع مالی، محدودیت های مالی-اقتصادی و عقب ماندگی تکنولوژیک در صنعت مواجه هستیم، ولی استفاده بهینه از منابع، نیروی انسانی و تجربیات مراکز و ارگان های مرتبط با صنایع دریایی کشور، باید در رقابت در عرصه های بین المللی مورد توجه قرار گیرد.

اگرچه همه ما کمابیش با مشکلات صنایع کشتی سازی آشنا هستیم اما علی رغم وقوف و آگاهی نسبت به موانع این صنعت هنوز هم حرکت و جنبشی اساسی در این راستا صورت نگرفته است. مشکل و مانع اصلی در صنایع دریایی، دانش و تکنولوژی نیست؛ بلکه علت عدم پیشرفت، در فرآیند و پروسه ای است که نام آن را مدیریت پروژه (Projectmanagement) می نامند. گروهی دیگر عقیده مخالف دارند و گروهی هم سیاست های کلی، نظام های مختلف بانکی و اداری را از جمله این موانع می دانند. دکتر تهرانی معتقد است مشکلات گمرکی به لحاظ ورود کالا و تجهیزات برای ساخت کشتی و مقررات بانیکی از موانع عمده صنعت کشتی سازی است.

اگرچه هنوز هم سهم ایران از بازار جهانی در زمینه ساخت کشتی خصوصا کشتی های اقیانوس پیما نزدیک به صفر است، ولی این روزها صاحبان صنایع کشتی سازی و شرکت های کشتیرانی تمامی تلاش خود را جهت تحقق ساخت در داخل، حمایت از صنایع داخلی و نهایتا حضور در بازارهای رقابتی مبذول داشته اند.

بندر شهید رجایی با احتساب 96 درصد حجم عملیات کانتینری در کشور از اهمیت ویژه ای برخوردار است. اگرچه روند رو به رشد عملیات تخلیه و بارگیری در بندر، افزایش بهره وری گنتری کرین ها، افزایش ترانزیت اداری کانتینرهای رسوبی به گمرکات داخلی و افزایش خروج کانتینر پر از ترمینال از نتایج مطلوبی است که در یک سال گذشته در بندر حاصل شده است، اما علی رغم برنامه ریزی ها و اقدامات گسترده سازمان در جهت تحقق اهداف در کلیه بنادر خصوصا بندر شهید رجایی، هنوز هم شاهد مشکلات عدیده ای در این راستا هستیم.

تهیه و تدوین اهداف و خطوط کلی برنامه ها، همسو با استراتژی های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی دولت، از وظایف عمده سازمان بنادر و کشتیرانی است. در این راستا، همه ساله رئوس کلی خط مشی های آینده سازمان توسط مسئولان رده بالا و هیات عامل سازمان تصویب و جهت اقدامات مؤثر به معاونت ها، بنادر تابعه و کل مجموعه ابلاغ می گردد.

در راستای رشد و توسعه اقتصادی کشور، بنادر از جایگاه ویژه ای برخوردار می باشند. از آنجا که بنادر عمده تجاری ایران به صورت منطقه ویژه و آزاد تجاری فعالیت دارند؛ لذا بازاریابی جهت جذب سرمایه گذاران در این مناطق از اولویت های مسئولین امر می باشد. بر این اساس، درصدد برآمدیم تا به منظور اطلاع از اقدامات اخیر اداره کل مناطق ویژه و بازاریابی سازمان، گفت و گویی اختصاصی با آقای علی اکبر یوسفی مدیر کل مناطق ویژه اقتصادی، صورت دهیم.

امروزه فعالان بخش ترمینال ها بیش از هر زمانی به تکنولوژی های پیشرفته روی می آورند تا بتوانند با چالش های فرا روی خود مقابله کنند. وجود زمین های محصور شده کشتی های بزرگ تر و لزوم ارتباطات ترمینال ها از طریق ریل و جاده روی آوردن به تکنولوژی ها و تجهیزات جدید را توجیه می کند. معرفی و اجرای اتوماسیون یک سرمایه گذاری بلند مدت است که به راهکارهای مناسب و سیستماتیک نیاز دارد تا بتوان نتایج مطلوب را به دست آورد.

از زمان شروع به کار شرکت های فولادسازی دولتی در سال 1901، شهر بندری کیتاکیوشو () به عنوان یکی از چهار منطقه بزرگ اقتصادی، رشد سریع اقتصاد ژاپن را تضمین کرده است. اما از دهه 1960 آلودگی شدید صنعتی ناشی از این شرکت ها و مرگ و میر ماهی ها سبب شد تا برای پاکسازی آلودگی، شهروندان، مقامات محلی و صنایع متفق القول شوند.
این شهر بندری در بحث محیط زیست با اشتیاق فراوان کشورهای توسعه یافته را به همکاری طلبیده و با استفاده از تکنولوژی و منابع انسانی و دانش محیط زیستی به مقابله با آلودگی پرداخته است.