فهرست مطالب
مجله پژوهش های قرآن و حدیث
سال چهل و دوم شماره 1 (بهار و تابستان 1388)
- تاریخ انتشار: 1388/10/11
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحه 11برای برخی از تاریخ نویسان و سیره نویسان مسلم است که امام حسین (ع) حج خود را به عمره مفرده تبدیل کرده و مکه را به سوی عراق ترک کردند و این نظریه به عنوان نظریه ای مشهور میان آنان متداول شده است. در این جستار، برای بررسی این مساله، به روایات وارده در جوامع روایی پرداخته شده است؛ از تتبع در نقل های تاریخی و از استناد به روایات صحیح این نتیجه حاصل می آید که امام حسین (ع) با عمره مفرده وارد مکه شده و با عمره مفرده ماه ذی الحجه از مکه خارج گردیده اند. آن حضرت، از میقات شجره یا میقات های دیگر، محرم به احرام عمر? تمتع نشده بود تا برای خروج از احرام، نیت حج یا عمره تمتع خود را از باب حکم مصدود، به عمر? مفرده مبدل ساخته باشند.
کلیدواژگان: حج، جوامع روائی، امام حسین (ع)، مصدود، قاعده فقهی، عمره، تبدیل -
صفحه 25باور به ظهور امام مهدی (ع) هر چند یک اعتقاد اسلامی است، ولی در مذهب تشیع از جایگاه خاصی برخوردار است و می توان گفت دلیل اصلی آن هم این است که ولادت و حیات آن حضرت را قبول دارند. برخی از نویسندگان اهل سنت، بدون توجه به مبانی و دلایلی که شیعه برای خود دارد، سخت این باور را مورد هجوم قرار داده اند؛ از جمله این افراد احمد ابن تیمیه می باشد. وی در کتاب «منهاج السنه النبویه» ایراداتی بر اعتقاد شیعه گرفته است؛ از جمله اینکه امام عسکری (ع) هیچ فرزندی نداشته است و دیگر اینکه بر فرض که پسری داشته وی هنگام درگذشت پدر، به سن رشد نرسیده تا بتواند امامت جامعه را بر عهده گیرد و سوم اینکه اگر حتی در آن سن به امامت هم رسیده باشد، چگونه ممکن است از عمری این اندازه طولانی برخوردار باشد؟ این مقاله ضمن طرح دقیق اشکالات ابن تیمیه در صدد پاسخگویی به این اشکالات بر آمده است؛ با این توضیح که در این پاسخ ها، از منابع اهل سنت استفاده شده است.
کلیدواژگان: نقد ابن تیمیه، ابن تیمیه، شیعه، اشکالات، مهدویت -
صفحه 43دیدگاه های متفاوت و گاه متناقض مفسران، بیانگر اختلاف نظری عجیب درباره مفهوم آیه «یخرج من بین الصلب و الترائب» است. این اختلاف نظرها را با توجه به ارتباط آیات و تعیین هدف این سوره می توان از بین برد؛ زیرا تنها در این صورت، بین مفهوم آیات پنجم تا هفتم این سوره، با مفهوم آیه هشتم، ارتباط معنایی مطلوبی برقرارمی شود.
کلیدواژگان: رجع، ترائب، طارق، صلب -
صفحه 57فراگیر شدن رایانه ها و برنامه های نرم افزاری، در پژوهشها و مطالعات دینی نیز، تحول بزرگی پدید آورد. برای اولین بار، این استاد عبدالرزاق نوفل (ت 1984) بود که واژه«اعجاز» را در زمینه تناسب اعداد در قرآن به کار برد و در کتاب الاسلام دین و دنیا چنین آورد که دو واژه دین و دنیا در قرآن به تعداد برابر به کار رفته اند؛ اما پر سر و صداترین پژوهشها را دکتر محمدرشاد خلیفه، شیمیدان مصری مقیم آمریکا (ت 1990) انجام داد و با استفاده از رایانه، مدت 4 سال به پژوهش درباره کلمات قرآن پرداخت. بر این نظریه، در هر دو قسم صغروی و کبروی، اشکالات بسیاری وارد است؛ اشکالاتی که مختص عدد خاصی مانند عدد 19 نیست و مربوط به همه اعداد است؛ زیرا هر فرد یا گروهی، بسته به علاقه خود می تواند عددی مثل 5 و 6و 7 و 12 و... را معیار قرار دهد و به نتایجی دست یابد؛ بنابراین اطلاق اعجاز برای این نظریه، صحیح به نظر نمی رسد و تنها می توان آن را شگفتی در تناسب اعداد نامید. باید افزود که انتظار اعجاز عددی از قرآن، توقعی نابجاست و نمی توان پذیرفت که خدای متعال با بندگان خود از طریقی عوام فریبانه سخن گفته باشد. اعجاز قرآن در نگاه نخست و برای اعراب جاهلی صدر اسلام و مردمان هنرجوی دورانهای بعد، در زیبایی های شگفت آور ظاهری و تاثیرگذار آن، اعم از بلاغت و هماهنگی های صوتی و عددی و... است؛ و در نگاه عمیق و موشکافانه، معارف و دانشهای والای الهی آن.
کلیدواژگان: نظم ریاضی قرآن، اعجاز قرآن، شگفتی در تناسب اعداد، اعجاز عددی -
صفحه 77هدف نوشتار ذیل بررسی این مساله است که واژگان بسیط قرآن در چه نوع معنایی استعمال شده است و با چه روشی می توان معنای مقصود آنها را باز یافت؟ در این مقاله با اشاره به سه نوع حقیقت لغوی، عرفی و شرعی و تحلیل مفاد وضع به ویژه از منظر اصولیان شیعه و بیان نقش بافت سخن و فرهنگ قرآن در ترسیم معنای واژه های آن، مفردات قرآن در سه گروه مفهوم لغوی، معنای عرفی و معنای خاص قرآنی دسته بندی می شود و آنگاه پی جویی گام به گام سه سنخ معنای وضعی، معنای عرفی متداول در عصر نزول و معنای برخاسته از بافت و فرهنگ خاص قرآن، به عنوان مولفه های موثر در شناخت مفاهیم قرآن معرفی می گردد که با روش تدریجی و گام به گام قابل دستیابی است.
کلیدواژگان: وضع، روش پلکانی، واژگان، فرهنگ قرآن، حقیقت، حقیقت شرعی، فرهنگ جاهلیت، _ مفهوم عرفی، بافت، معنای لغوی -
صفحه 95از آنجا که نهج البلاغه، متنی ادبی در حد اعلای بلاغت است، و از سویی واژه، بن مای? ادبیات به شمار است، ناگزیر، شارح می بایست، پیش از هر اقدامی، به تفسیر الفاظ غریب و بیان مفردات آن همت ورزد. ابن ابی الحدید نیز به عنوان بزرگترین و مشهورترین شارح این کتاب ارزشمند و ماندگار، به تفسیر واژگان و بیان الفاظ غریب آن توجه ویژه ای مبذول داشته، و اساس شرح خود را بر آن نهاده است. از این رو، در این مقاله، به بررسی روش لغوی شرح ابن ابی الحدید، از میان دو شیو? تقلید و اجتهاد پرداخته شده است. منابع لغوی که شارح، در شرح مفردات بر آن تکیه کرده است، گرچه در آغاز به شیو? تقلید مربوط است، ولی تقلید و نقل صرف را در بر نمی گیرد؛ زیرا در شرح، بیشترین نمود با اجتهاد است. وی مفردات را چونان یک مجتهد منتقد تفسیر کرده است، آراء و نظرات لغوی دیگران را در بوت? نقد گذارده، برخی را بر برخی ترجیح می دهد، و در اجتهادش به قرآن و حدیث و صرف و نحو و بلاغت و سیاق و فروق اللغه و دیگر موارد از این دست، استناد می ورزد. همچنین، اثرپذیری وی از مکتب کلامی اش، در شرح واژگان نیز به وضوح دیده می شود.
کلیدواژگان: شرح نهج البلاغه، شیوه اجتهادی، روش لغوی، شیوه تقلیدی -
صفحه 121عماربن یاسر از بزرگان صحابه و سابقان در اسلام است. او پس از پیامبر (ص) یک شیعه راستین بود و به عنوان یکی از ارکان شیعه شهرت یافت. درباره عمار تاکنون نوشته های فراوان و گوناگونی منتشر شده اما آنچه در این میان مغفول مانده، شخصیت حدیثی و شخصیت تفسیری این صحابی بزرگ است. با توجه به ثقه بودن عمار نزد فریقین، در منابع روایی شیعه و سنی، میراث حدیثی قابل توجهی از وی به یادگار مانده است. البته تعداد روایات منقول از وی، در جوامع حدیثی شیعه نسبت به روایات او در منابع اهل سنت کمتر است. این مقاله ضمن بازشناسی منابع روایات عمار، به بررسی علل اهتمام بیشتر محدثان متقدم اهل تسنن به نقل احادیث وی، در قیاس با محدثان شیعه پرداخته است. افزون بر آن، روایات جناب عمار را، از حیث محتوایی نیز مورد توجه قرار داده است؛ محتوای عمد? روایات عمار را می توان چنین دسته بندی کرد: سیره و معجزات پیامبر (ص) فضائل اهل بیت علیهم السلام تاریخ اهل بیت علیهم السلام، ملاحم، فتن و علائم ظهور مهدی موعود عجل الله فرجه الشریف تفسیر قرآن موضوعات فقهی.
کلیدواژگان: فریقین، عماربن یاسر، اهل بیت علیهم السلام، حدیث، پیامبر (ص)، ملاحم و فتن -
صفحه 141نگاهی به مدارس حدیثی نشان می دهد که تاثیرگذاران این مدارس، همگی اهل آن شهر نبودند و معمولا، بزرگان و محدثان، در چند مدرسه حضور داشتند و به تعلیم و تعلم پرداختند. آنچه مسلم است اینکه علمای اسلام از عصر صحابه به رحله های حدیثی اهتمامی ویژه داشتند و در این مسیر سختی های بسیاری را برخود هموار نمودند. ما در اکثر بلاد اسلام شاهد تاثیر جدی مسافران هستیم. پس از حرمین (مکه و مدینه) که بدلیل مرکزیت دینی و اجتماع مسلمین، مورد توجه مسافران حدیث بوده است، عراقین نقش ویژه ای در این مقوله داشته و محدثان دیگر بلاد را به خود جلب کرده و در غنای یکدیگر تاثیر فراوانی داشته است.
کلیدواژگان: سفر (رحله)، حدیث، _ عراقین، بصره، مسافر (راحل)، کوفه
-
Page 11It is presumed by certain historians and biographers that Imam Husayn left Mecca for Iraq changing his intention of Hajj or major pilgrimage into a minor one. This is the dominant view among them. Studying this issue, the present article deals with the traditions relevant to the subject in Hadith collections. A thorough examination of historical accounts and reliance on authentic traditions lead to the point that Imam Husayn entered Mecca intending minor pilgrimage or Umra and left Mecca with the same Umra in month Dhu?l Hijja. He had not started the state of ritual consecration from Shajara Miqat (appointed tryst) or other trysts to be forced to change his intention of Hajj or Umra of major pilgrimage into that of Umra of minor pilgrimage.
-
Page 25Although believing in the reappearance of Imam Mahdi is an Islamic belief, it has an outstanding position in the Shiite school. It can be said the main proof behind this position is that Shiites have accepted his birth and life. Regardless of the foundations and arguments of Shiites, some Sunni writers have sharply opposed this belief. Ahmad b. Taymiyya is one of these writers who has made certain objections against the Shiite belief in his book, Minhaj al-Sunna al-Nabawiyya. Among his objections are the following: a) Imam Hasan al-Askari has not had any children. b) Supposing a child for him, he had not reached the age of mental maturity at his father’s demise. So he could not undertake the Imamate of the Muslim society. c) Supposing he had assumed the position of Imamate, how is it possible for him to reach such a long life? Elaborating the spurious arguments of Ibn Taymiyya, the present article seeks to respond to them based on Sunni sources.
-
Page 43Different and sometimes contradictory views of commentators are indicative of a drastic diversity of opinions on the concept of the verse " yakhruju min bayni’s sulbi wa’t tara’ib". meaning "issuing between the loins and the breast – bones" (Sura 86, 7). These conflicts may be resolved through discovering the consistent relation of verses and determining the ultimate goal of the Sura. It is only in this case that a desirable semantic relation is established between the concept of verses 5-7 of this Sura on the one side and that of verse 8 on the other.
-
Page 57The widespread use of computers and software programs created a great development in religious researches and studies. Dr. Muhammad Rashid Rida, an Egyptian chemist resident in the U.S., has conducted the most controversial research in this regard. Many objections have been raised against this theory. Every individual may choose a particular number such as 5, 6, 9, 12, 19, etc. and reach some arbitrary results. It is not possible to attribute some of these results -e.g.what is said about number 7- to every verse or every term of the Quran. Therefore, it is not correct to apply the word "miracle" to this theory. We may only term it as a marvel in the proportionality of numbers. The holy Quran is not a book of playing with numbers. Rather, it addresses the mind of human being, calling him to a journey in the macrocosm as well as microcosm. Thus holding numerical miracle of the Quran is an unacceptable expectation. The inimitability of the Quran lies in the first instance in its staggering external beauties such as its rhetorical beuty and rhythmic harmony, and in a profound sense in its supreme teachings and messages.
-
Page 77The present article aims at studying the various types of the usage and meaning of Quranic vocabulary and the ways of revealing their intended meanings. Referring to three types of verbal, conventional, and religious usages of Quranic terms, analyzing the concept of coinage particularly from the perspective of Shiite jurisprudence logicians, and expressing the role of Quranic context and culture in determining the meanings, we may put the Quranic terminology into three categories, i.e. verbal, conventional, and peculiar Quranic meanings. Then we would pursue step by step the three types of meanings, i.e. the original sense, the common conventional meaning at the time of revelation, and the meaning originating from the particular Quranic culture, as the influential indices in understanding Quranic concepts.
-
Page 95Since Nahj al-Balagha is a literary text at the peak of eloquence, and words are considered the substance of literature, a commentator should undertake the clarification of difficult terms. Ibn Abi’l-Hadid, the greatest and most celebrated commentator of this valuable work, has paid particular attention to explaining and clarifying difficult terms. The present article deals with the lexicographical methodology of the commentary of Ibn Abi?l-Hadid taking the two approaches of following the traditional ways and deduction of new ways. Lexicographical works on which the commentator has relied for explaining the difficult words, at first sight seem to inspire the traditional method. However, the commentary is not restricted to this and includes clear novel deductions. He has interpreted the words as a criticizing scholar putting the lexicographical view of others under critical analysis and preferring some views to others. He relies for his deductions on the holy Quran, Hadith, grammar and syntax, figures of speech, context, etc. Furthermore, his theological school clearly plays a part in explaining words.
-
Page 121Ammar b. Yasir is among the greatest Companions and earliest in embracing Islam. After the holy prophet (p.b.u.h) he was a true Shiite known as one of the Shiite authorities. A lot of works have been published concerning Ammar. However, his character in terms of Hadith and Quranic commentary has not been dealt with up to now. Since Ammar is an authoritative narrator according to Shiite and Sunni schools both, there has been left a considerable heritage of Hadith from him in the Shiite and Sunni Hadith collections. However, the number of Hadiths handed down from Ammar in the Shiite collections is fewer than those in Sunni ones. Indicating the sources of Ammar’s traditions, the present article deals with the causes of further interest and concern of earlier Sunni scholars in his Hadiths comparing to Shiite traditionists. Furthermore, the contents of Ammar’s traditions are analyzed. The main contents of Ammar’s traditions can be categorized as follows: the life and biographical reports of the holy prophet (p.b.u.h), virtues of Ahl al-Bayt (p.b.u.t), history of Ahl al-Bayt, prophecies of battles and seditions of the End of Time, signs of the reappearance of Imam Mahdi, exegesis of the Quran and Jurisprudential issues.
-
Page 141An overview of Hadith schools shows that the influential characters of these schools have not all been inhabitants of the school sites. Usually, authorities and traditionists simultaneously attended several schools and were busy learning and teaching there. It is quite evident that Muslim scholars had special interest in and concern for Hadith – seeking trips as early as the age of companions suffering numerous hardships. We witness the active presence and influence of travelers seeking Hadith in most Muslim cities. Following Makka and Madina which have been the focal attention of travelers due to their religious centrality and assembly of Muslims, Kufa and Basra have played a particular role in this regard. They have attracted the traditionists of other territories leaving mutual effect on each other’s enrichment.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.