فهرست مطالب

فصلنامه تحقیقات کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاهی
سال چهلم شماره 2 (پیاپی 46، پاییز و زمستان 1386)

  • تاریخ انتشار: 1386/10/11
  • تعداد عناوین: 8
|
  • نیکول آران، غلامرضا فدایی صفحه 9
    هدف
    این پژوهش به بررسی دیدگاه کتابداران کتابخانه های مرکز ی دانشگاه های دولتی شهر تهران درباره ضرورت آموزش مستمر و یافتن کمترین نیازهای آموزشی آنها می پردازد.
    روش
    در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه است و کتابداران شاغل در کتابخانه های مرکز ی دوازده دانشگاه دولتی شهر تهران مورد پرسش قرار گرفته اند. از میان این تعداد، 7/76 درصد به پرسشنامه ها پاسخ داده اند.
    یافته ها
    نتایج به دست آمده نشان می دهد که در نظر اکثر یت کتابداران، گذراندن دوره های آموزش مستمر بسیار ضرور ی است. در میان چهار مبحث اصلی پیشنهاد ی در این پژوهش، کتابداران مهارت های مبتنی بر شبکه و فناور ی اطلاعات را نخستین اولو یت خود معرفی کرده اند و بعد از آن، مبحث مدیر یت و سپس مباحث کتابدار ی و دوره های زبان انگلیسی به طور مشترک در اولو یت قرار گرفته اند. کتابداران بر این عقیده اند که بهتر ین شکل آموزش مستمر به صورت درون سازمانی و بعد از آن از طر یق محیط های مجاز ی است. همچنین آنها از کارگاه های آموزشی به عنوان مناسب تر ین قالب ارائه آموزش مستمر یاد کرده اند و عدم تناسب موضوعات ارائه شده در دوره های آموزشی را با نیازهای شغلی، از مهمتر ین عوامل تاثیرگذار بر عدم شرکت در دوره های آموزش مستمر می دانند.
    کلیدواژگان: آموزش مستمر، کتابداران، دانشگاه های دولتی شهر تهران، کتابخانه های دانشگاهی
  • عباس حری، امین زارع صفحه 74
    هدف
    طرح تامین مدرک (برای کتابخانه های تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) در سال 1378 و در پی بحران کاهش سهمیه ارزی خرید منابع، آغاز به کار کرد. بررسی چگونگی شکل گیری، اجرا و توقف طرح تامین مدرک و همچنین سنجش میزان رضایت کتابداران از مهم ترین هدف های این پژوهش است.
    روش
    در این پژوهش از دو روش سندی و پیمایشی استفاده شده است. برای گردآوری اطلاعات، علاوه بر مطالعه مستندات طرح تامین مدرک و مصاحبه با دست اندرکاران، از ابزار پرسشنامه نیز استفاده گردیده است.
    یافته ها
    روشن ساختن نقاط قوت، ضعف و تاثیرات این طرح بر کتابخانه های مورد مطالعه از مهم ترین یافته های این پژوهش است.
    کلیدواژگان: مجموعه سازی اشتراکی، تحقیقات و فناوری، دانشگاه تهران، تامین و تحویل مدرک، کتابخانه، طرح تامین مدرک، وزارت علوم
  • الهه روحی دل، ناهید بنی اقبال صفحه 75
    هدف
    نسخه های خطی به عنوان آثار مکتوب گذشتگان بخشی از تاریخ کتاب و کتابداری در ایران را به خود اختصاص داده و حاوی اطلاعات مفیدی در موضوعات مختلف هستند. توجه به بازیابی اطلاعات موجود در این مجموعه ها و شناسایی آنها در سال های اخیر، نیاز به استفاده از ابزارهای بازیابی اطلاعات در این حوزه را بیش از پیش محسوس کرده است. با توجه به وجود بیش از 5000 واژه تخصصی در حوزه نسخه های خطی (کتابشناسی و نسخه شناسی)، نیاز به کنترل و ارزشیابی اصطلاحات و تعیین حدود موضوعی آنها امری ضروری است. از آنجا که اصطلاحنامه یکی از ابزارهای کنترل واژگان و بازیابی اطلاعات است، تدوین اصطلاحنامه ای جامع و مانع با حفظ پشتوانه انتشاراتی واژگان و تعیین حدود موضوعی آنها پیشنهاد می شود.
    روش
    بدین منظور طرح حاضر با روش سندی و کتابخانه ای به بررسی اصطلاحنامه های موجود و ساختار آنها و تعیین حدود موضوعات نسخه شناسی پرداخته و سپس با روش طراحی سیستم طرحی در زمینه ساخت و اجرای این اصطلاحنامه ارائه کرده است.
    یافته ها
    در این پژوهش، ساختار چهریزه ای براساس نمونه های موجود برای اصطلاحنامه نسخه شناسی پیشنهاد گردیده و نمونه کوچکی از اصطلاحنامه نسخه شناسی تدوین شده است.
    کلیدواژگان: اصطلاحنامه ها، نسخه شناسی، نسخه های خطی
  • قاسم صافی صفحه 95
    هدف
    احیای متون فارسی و دست نوشته های موجود در گنجینه نسخه های خطی کتابخانه ها، بحث تازه ای نیست و برخی از دانشمندان برجسته، در این زمینه خدمات شایانی ارائه داده اند، لکن فهرست های رایج، وافی به مقصود طالبان آثار نیست و این کار را باید جهتی نو بخشید و از شیوه های جدید و صحیح پیروی کرد.
    روش
    در راستای روش های احیا و حفظ متون فارسی در تمام مراحل آن از جمله کتابت، مقابله، تصحیح، ترجمه، تدریس، تهیه میکروفیلم و لوح فشرده و سایر شیوه های جدید و همچنین نسخه شناسی و فهرست نویسی آن، استفاده از روش صحیح و علمی لازم است تا نتایج کار، مورد بهره برداری بهتر و بیشتر محققان قرار گیرد. روش مورد نظر در این مقوله، روش تطبیقی و استنادی است.
    یافته ها
    متن حاضر متن بیان موارد آشنایی با فنون خطی، ارزش و ویژگی کتاب آشنایی با نسخ خطی و آثار کمیاب فارسی و عربی اثر غلامرضا فدایی1 6 را بررسی می کند که به موازات آثار دیگری از این دست نظیر نسخه خطی و فهرست نگاری در ایران؛ مجموعه مقالات و جستارها به پاس زحمات سی ساله فرانسیس ریشار نسخه شناس برجسته فرانسوی به کوشش احمد رضا رحیمی ریسه2 و نقد و تصحیح متون نگارش نجیب مایل هروی3، نشر یافته است
    کلیدواژگان: نسخه شناسی، فهرست نگاری نسخه های خطی، میراث فرهنگی
  • عزت ملا ابراهیمی صفحه 101
    هدف
    در این پژوهش به معرفی خاندان بستانی پرداخته شده است. این خاندان در پیشبرد شکوفایی نهضت ادبی لبنان نقش به سزایی داشته اند. آنان هر یک به نوبه خود در راه احیای میراث فرهنگی، تمدن و اندیشه کهن عربی و نیز تربیت نسل نوپای لبنانی کوشیده اند. بستانی ها به عنوان سلسله جنبان ادبای معاصر همواره با تالیف، تدوین، ترجمه و تدریس، خدمات ارزنده ای به جهان عرب عرضه کرده اند. چندان که در دوره ای کمتر از صد سال چهره های درخشانی در آسمان علم و ادب و دین و فرهنگ از میان آنان برخاسته است.
    روش
    در این پژوهش از روش کتابخانه ای استفاده شده است.
    یافته ها
    روشن سازی تاثیرات این خانواده بر ادبیات عرب و معرفی برخی از مهم ترین مشاهیر آنها نظیر: امیل مرشد، پطرس بن بولس، پطرس بن سلیمان، پطرس بن یوسف، سلیم بن پطرس، سلیمان بن خطار، عبدالله بن میخاییل، فرید افرام، فؤاد افرام، کرم سلیمان، ودیع فارس، یوسف بن توما، یوسف بن ظاهر، از یافته های این مقاله است.
    کلیدواژگان: نهضت عربی لبنان، _ لبنان، ادبیات عرب، بستانی، دائره المعارف بستانی
  • فاطمه تصویری قمصری، محمدرضا جهان نما صفحه 115
    هدف
    این تحقیق برای تعیین الگوی رفتار علمی پژوهشگران در چگونگی استفاده از منابع علمی، به تحلیل استنادی مقاله های ارائه شده توسط پژوهشگران پژوهشکده مهندسی در فاصله سال های 1370-1384 پرداخته است.
    روش
    با استفاده از روش تحلیل استنادی از 547 عنوان مقاله موجود در آرشیو کتابخانه، 3642 استناد استخراج شد. همچنین از قانون برادفورد درخصوص نشریات ادواری مورد استناد استفاده شده است.
    یافته ها
    یافته های پژوهش نشان داد تعداد متوسط استناد در هر مقاله حدود 8 استناد است. بالاترین میزان استناد با 5/45 درصد مربوط به نشریات ادواری می باشد. 5/90 درصد از استنادها به زبان انگلیسی است. پروانه ثبت اختراعات با 5/16 سال بالاترین و منابع الکترونیکی با 1/2 سال پایین ترین میانگین نیم عمر را دارند. همچنین با استفاده از ضریب برادفورد 6 عنوان نشریه هسته نیز مشخص گردید.
    کلیدواژگان: پژوهشکده مهندسی جهاد کشاورزی، استناد، تحلیل استنادی، مقاله
  • عباس اسلامی صفحه 133
    هدف
    این پژوهش رفتار اطلاع یابی دانشجویان دوره دکتری دانشکده جغرافیای دانشگاه تهران در استفاده از اینترنت ومنابع الکترونیک را بررسی می کند.
    روش
    برای انجام این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است. با تجزیه و تحلیل 61 پرسشنامه جمع آوری شده، ویژگی های جمعیت شناختی و گرایش های تحصیلی جامعه مورد مطالعه مشخص گردیده است.
    یافته ها
    نتایج نشان می دهد 100 درصد جامعه آماری از پست الکترونیک، پایگاه های الکترونیکی و موتورهای جستجو استفاده می کنند. بیشتر دانشجویان در محل کار از اینترنت استفاده کرده و نزدیک به نیمی از آنان روزانه یک ساعت در منابع الکترونیکی و اینترنت به جستجو می پردازند. 2/49 درصد افراد مورد پ‍ژوهش دارای تجربه بیش از سه سال آشنایی با اینترنت هستند. مهم ترین روش آشنایی آنها با اینترنت تجربه شخصی، آزمایش و خطا است. دانشجویان مورد بررسی، مهم ترین هدف را در استفاده از اینترنت و منابع الکترونیکی، فعالیت های پژوهشی و مهم ترین دلیل را، حجم زیاد اطلاعات و مهم ترین منبع مورد جستجو را مجلات الکترونیکی تخصصی ذکر کرده اند. مهم ترین روش شناسایی این منابع توسط دانشجویان، استفاده از موتورهای جستجو است. از طرفی دانشجویان مشکلات گوناگونی در استفاده از اینترنت و منابع الکترونیک دارند. مهم ترین آن ترافیک شبکه و پائین بودن سرعت است.
    کلیدواژگان: اینترنت، اطلاع یابی، منابع الکترونیکی، دانشجویان جغرافیای دانشگاه تهران
  • مهدی محمدی، امیر متقی دادگر صفحه 155
    هدف
    بررسی سوال های آزمون کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه های دولتی و دانشگاه آزاد اسلامی بین سال های 1381- 1386 هدف اصلی این بررسی است. مشخص کردن نقاط قوت و ضعف آزمون ها، میزان مطابقت سؤال های طرح شده با محتوی درسی این حوزه در طول کارشناسی و معرفی منابع هسته برای داوطلبان، از هدف های دیگری است که این پژوهش به دنبال دارد.
    روش
    تحقیق حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوی، سؤالات آزمون کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه های دولتی و آزاد اسلامی را بین سال های 81-86 مورد بررسی قرار داده است.
    یافته ها
    نتایج این پژوهش نشان می دهد که بیش از نیمی از دروس تدریس شده در طول چهار ساله کارشناسی، در آزمون های کارشناسی ارشد هیچ نقشی ندارند. در آزمون دانشگاه های دولتی 54 درصد از سوال ها، به چهار درس: «مرجع شناسی»، «کتابخانه و کتابداری»، «فهرست نویسی» و «مجموعه سازی» اختصاص داشته و در آزمون دانشگاه آزاد 65 درصد از سوال ها به چهار درس «مجموعه سازی»، «مواد وخدمات کودکان و نوجوانان»، «کتابخانه و کتابداری» و «رده بندی» مربوط بوده است. در پایان، با توجه به فراوانی سوالات طرح شده از هر منبع درسی در طول سال های مورد بررسی، منابع هسته هر دو آزمون به تفکیک معرفی شده اند
    کلیدواژگان: علوم کتابداری و اطلاع رسانی، آزمون کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، _ دانشگاه های دولتی
|
  • Page 9
    Purpose
    This Survey examines the view points of the librarians in the central libraries of the state universities of Tehran on the necessity of continuing education (CE) courses.
    Methodology
    A questionnaire survey was conducted (76.7% response rate) to assess the requirement of continuing education (CE) courses.
    Findings
    The results showed that about 98% of the librarians believe that it necessary to pass the CE courses. Among four main suggested subject areas, information technology skills were considered as the first priority by the librarians. Management was regarded as the second priority and librarianship and English courses were considered as the third priorities. Among the subclasses of the mentioned items, librarians recognized the subjects such as information literacy, information storage and retrieval, human resource management and Web- based skills highly important. Librarians believe that inter-organizational classes and virtual classes are the most suitable methods for holding CE courses. Moreover, librarians found workshops as the most suitable manner of providing CE courses. About 32% of the librarians believe that the inconsistency between the subjects and occupational needs can influence their participation in the CE courses. Introduction
  • Page 74
    Purpose
    Document delivery scheme for the libraries of the Ministry of Science, Research and Technology was launched in 1999 due to currency budget crisis. The main purpose of this paper is to investigate how the above document delivery service was launched, preformed and finally stopped.
    Method
    The current study applied questionnaire and interview surveys for studying different aspects of the document delivery service.
    Finding
    Exploring the weakness and strength of this project and its impact on affiliated libraries are some of main findings.
  • Page 75
    Purpose
    Manuscripts as written works of past generations are important collections in research and university libraries in Iran. They convey useful information about different subject areas. The need to this enormous amount of information emphasis on their organization and the application of the new electronic information technologies.
    Methodology
    Regarding to the presence of more than 5,000 special vocabularies in the field of manuscript, it is essential to control and organize the terms according to their subject limitations in a systematic design. Since, thesaurus is one of the controlling tools of words and information terms in this subject then preparing an electronic comprehensive thesaurus in addition to published version is recommended. Therefore, a plan for thesaurus and its structure and the limitation of codicology terms is surveyed.
    Finding
    The result of survey for the first time in Iran is a structure suggested for the thesaurus of codicology according to available samples and a brief example of thesaurus has been rendered.
  • Page 95
    Purpose
    Revitalization of the Persian texts and the existing hand writings in manuscript copies treasure in libraries is not a new discussion. Some of the scholars have done remarkable services on this issue; however novel approaches and methods are required to follow up this job.
    Methodology
    Aside of revival methods & protection of Persian texts in the whole ways such as writing, comparison, correction, translation, teaching, making CD and other new methods, we should use revised and scientific methods. By this, researchers can get better benefits of the results. In this study citation analysis and comparative method were used.
    Findings
    This article reviews the" values of Arabic & Persian manuscripts and rare book" by Gholamreza Fadaee. Other traces were published, such as: " manuscript copies in Iran, articles collection by francis Rishar during 30 years" by effort of Ahmadreza Rahimi Reese, and "Literature correction and review" by Najib Mayel Heravi
  • Page 101
    Purpose
    The Bust?ni family has an efficient role in the development of contemporary literally advance of Lebanon. Each member of the family did the best to work on reviving the cultural heritage and Arabic civilization and old thoughts and also to teach the young generations of Lebanon. Bust?nis, as the dynamic heads of the contemporary literature published regularly new boos and translations and tried to teach to others. In a period less than a hundred years they introduced very important scholars in science and literature arena.
    Methodology
    In this current study, literature review approach was used.
    Findings
    In this paper, we introduce the famous Bust?nis and their works.
  • Page 115
    Purpose
    Using citation analysis of articles published by researchers of the Engineering Research Institute (1991-2005), the current papers examines information seeking behavior of researchers..
    Methodology
    For this reason, 3642 citations were extracted from 547 articles published by the researchers Applying Bradford's Law of Scattering to the cited periodicals, the most used periodicals were identified.
    Findings
    Results showed that the highest rate of citation was 45.5% belonging to periodicals. About 90.5 percent of citations were in English. Patents with 16/5 years and electronic resources with 2.1 years had the highest and the lowest half-life respectively.
  • Page 133
    Purpose
    The present research aimed to study Internet and electronic recourses searching behavior of geography Ph.D. students of Tehran University.
    Methodology
    Using a questionnaire survey, demographic features and educational trends of 61 studied students were analyzed.
    Findings
    Results showed that all of the statistical population used e-mail services, databases and search engines. Most of the students in this study used Internet at their work place. On average 45.9% of students used Internet one hour a day. Almost half of students (49.2%) have had 3 years experience in using Internet and electronic recourses. The most significant ways that they learnt using Internet was personal experience and trial error manner. The most recognized motivation for using Internet and electronic resources was associated with research activities. Using commercial search engines was the most important method to access internet and electronic information recourses. Finally, there were some problems influencing using electronic resources for research activities such as high network traffic and low Internet speed.
  • Page 155
    Purpose
    The purpose of this study is to analyze the questions which were devised for the national exams in the field of library and information science both by the State University and Islamic Azad University during the years 1381-1386. The study aim at identifying the strength and weakness of the devised tests as well as the relationship between the presented questions and the course contents of bachelor degree.
    Findings
    Results show that remarkable course contents at bachelor degree were not included in master exams. In the State universitie's exam about 54% of questions have been selected from reference services, library and librarianship, cataloging and collection management course syllabuses. However, in the Islamic Azad Universitie's exams about 65% of the devised questions were derived from collection management, children’s materials, library and librarianship, and classification courses. Finally, based upon the frequency of topics in the presented questions, the core material which have been used for LIS exams were identified.