ماهنامه گزیده مدیریت
پیاپی 110 (مهر 1389)

هرچند مفاهیم و دستاوردهای گذشته مدیریت در دنیای باثبات آن روز موفقیت آفرین بوده اند اما امروز تاریخ مصرف بسیاری از آن ها گذشته است و کارایی خود را از دست داده اند. امروزه در دنیای کسب وکار مدیرانی موفقند که از تئوری های گذشته عبور کنند و با نگرش جدید خود مفاهیم نوینی بیافرینند.
چرا مدیریت اثربخش؟ بسیاری از سازمان های کوچک و بزرگ در ایران با سبک و شیوه ای مدیریت می کنند که تناسبی با شرایط و مقتضیات عصر حاضر ندارد. از این جهت همواره با مشکلاتی روبه رویند که حلشان خارج از توان آن هاست. مشکلاتی نظیر بهره وری پایین، ازدست دادن فرصت ها، ناتوانی در رقابت های جدی، ضایع سازی امکانات، فرسودگی سازمانی و مرگ تدریجی کسب وکار.

مدیر بخش مهندسی شرکت تولیدی ژنراتور نمونه، فردی تحصیل کرده، متخصص، آینده نگر، سخت کوش، بااراده و در یک کلام اهل کار است اما، مدیرعامل عذر او را می خواهد.
سال پیش، پس از آن که مدیر مهندسی سابق به سمت قائم مقام مدیرعامل ارتقا یافت، آقای سعیدی اولین پیشنهاد او برای جانشینی خودش در پست مدیر مهندسی بود. آقای سعیدی فردی دقیق، خوش فکر، کوشا و در عین حال بسیار جدی بود. از ابتدای کار توجه کاملی به اجرای وظایف، مسئولیت ها و برنامه های خود و واحد تحت نظرش داشت و کوچک ترین اغماضی را در سرپیچی از آن ها نمی پذیرفت. این جدیت و سخت گیری تنها منحصر به افراد تحت نظرش نمی شد، بلکه شامل سایر مدیران هم رده با او نیز می شد. به کار، فکر و عقیده خود چنان اطمینانی داشت که برای اثبات آن ها تا انتها می ایستاد و تحت هیچ شرایطی دلیلی برای کوتاه آمدن از آن ها نمی دید. هرچند خود آقای سعیدی از بازتاب منفی این خصلت در افراد تحت نظرش در واحد مهندسی و هم چنین نزد همکاران هم رده اش مطلع بود، اما او کارش را در درجه اول اهمیت می دید و موفقیت خود و همکارانش را در پیشبرد اهداف و برنامه ها ملاحظه می کرد. از نظر او موفقیت شرکت در شرایط بازار رقابتی در گروی تحول برنامه ها و پروژه های مهندسی بود. آقای سعیدی معتقد بود او رفتاری حرفه ای و کاری با همکاران و افراد تحت نظر خود دارد و لذا دلیلی برای مسامحه و ملاحظه بیش تر وجود ندارد. هرچند حالا که در این غروب پاییزی به گذشته فکر می کرد، لحظاتی را می دید که شاید بیش ازحد سخت گیر بوده است.
چهار صاحب نظر دیدگاه های خود را در مورد وضعیت پیش آمده برای آقای سعیدی بیان می کنند.
احمدرضا احرارنژاد، دارای مهندسی مکانیک جامدات از دانشگاه آزاد و رییس هیات مدیره گروه صنعتی هوایار است.
علیرضا شعبانی راوری، دارای مدرک کارشناسی ارشد جامعه شناسی از دانشگاه تهران و مدیریت عالی اجرایی از سازمان مدیریت صنعتی است. ایشان مدیر اداری و منابع انسانی شرکت ایرتویا هستند.
امیر خرمی شاد، دارای مدیریت اجرایی از دانشگاه علم و صنعت و مدیرعامل سرمایه گذاری اعتبار ایران است.
مجید کاغذگریان، دارای مدرک مدیریت اجرایی از دانشگاه آزاد ومدیر منابع انسانی سازه گستر سایپا است.

نتایجنظرسنجی از 515 مشتری بالقوه و بالفعل تجارت الکترونیکی نشان داد مهم ترین دلیل آن ها در عدم تمایل به خرید اینترنتی، نبود فروشگاه های اینترنتی قابل اعتماد در کشور است. در این مقاله پانزده عامل تاثیرگذار روی اعتماد مشتریان ایرانی به تجارت الکترونیک شناسایی و بررسی می شود.
کنفسیوس می گوید: «یک دولت خوب به سه چیز نیاز دارد: اسلحه، غذا و اعتماد. اگر توان فراهم آوری هر سه را نداشته باشد اول باید از اسلحه صرف نظر کند و بعد غذا. اما اعتماد را تا پایان نیاز دارد چون بدون اعتماد نمی ماند.» اعتماد، دارایی ناملموسی است که پایداری بلندمدت یک سازمان را تضمین می کند. اعتماد، هزینه تراکنش ها را می کاهد، نیاز به مقررات دست و پاگیر را کاهش می دهد و باعث روان سازی کارهای سازمان ها و جامعه می شود.
کارها زمانی سرعت می گیرند که انسان ها به هم کاملا اعتماد پیدا می کنند. در زمانه ای که شعارش «سرعت یا نابودی!» است «اعتماد» کلید پیروزی کسب و کارهاست. این کلید در کسب و کارهای الکترونیک به سبب ویژگی مجازی بودن و تکیه داشتن بر نادیدنی ها، به کلیدی طلایی تبدیل می شود.
یکی از موانع در توسعه تجارت الکترونیکی که در پژوهش های سراسر جهان پیوسته به آن اشاره می شود، «بی اعتمادی»است. اگر قرار است از مزایای جهان دیجیتال و سازمان های مجازی بهره مند شویم ناگزیریم «اعتماد» را جایگزین «کنترل» کنیم. شکل گیری و بهره برداری اثربخش از فرایند های مجازی مستلزم اعتماد است و فناوری به تنهایی کافی نیست. تام پیترز می گوید: «تکنیک و فناوری مهمند ولی ایجاد اعتماد موضوع اصلی زمانه ماست.» از این روست که «اعتماد الکترونیکی[2]» یکی از واژگانی است که در ادبیات دیجیتال امروز رواج یافته و ورد زبان شهروندان در زیست بوم های مجازی شده است.

برای نوجوانان و برخی جوانان، پذیرفتن این که واژه کسب وکار الکترونیک و اینترنت به شکل امروزی، فقط نزدیک به دو دهه قدمت دارد و گاه از سن آن ها نیز کم تر است، دشوار می نماید. اغلب، این افراد زندگی بدون اینترنت و فضای مجازی را ممکن نمی دانند و روش های زندگی دو دهه قبل را نیاموخته یا از یاد برده اند. این وضعیت به ما یادآوری می کند، سرعت نفوذ اینترنت در جامعه زیاد و روزافزون است.
از سویی دیگر، سازمان ها با مشتریان به شدت آگاهی مواجهند که از فروشندگان به لحاظ داشتن اطلاعات عمومی و فنی در مورد محصولاتشان، یک سر و گردن بالاترند. دیگر، شرکت ها فقط با داشتن مکانی فیزیکی برای عرضه محصول به همراه فروشنده ای که کاتالوگ یا بروشوری از محصولات را به دست مشتریان بسپارد و در مورد کیفیت و خدمات آن ها سخن بگوید، به سختی اتفاق می افتد. اغلب، مشتریان انتظار دارند مشخصات اولیه و حتی فنی محصول مورد نظر، وضعیت گارانتی، نظرات مصرف کنندگان دیگر، مراکز خرید فیزیکی و مجازی محصول را با جست وجو، در اینترنت بیابند. و اگر نیابند، ممکن است به سادگی از خرید محصول شما صرف نظر کرده، به سراغ رقبایتان که محصولاتشان با یک کلیک در دسترس قرار می گیرد، بروند.
با وجود رشد اینترنت در سال های اخیر در ایران و استقبال ایرانیان برای حضور در دهکده جهانی با داشتن وبلاگ ها یا سایت های شخصی یا شرکتی سوال این جاست که شرکت ها و سازمان های ایرانی چقدر از ویژگی جامعه جدید بهره برده یا می برند و آیا سهمی از کسب وکار الکترونیک دارند؟
به دنبال یافتن کسب وکار الکترونیکی موفق در ایران به سراغ جناب آقای مهندس حمیدرضا معین، موسس و مدیر جوان سایت مگ ایران (بانک اطلاعات نشریات کشور) و مدیر شرکت نرم افزاری آفتاب رفتیم. حدود ده سال پیش، زمانی که هنوز اینترنت به اندازه امروز در دسترس همگان نبود، ایشان با جدیت و پشتکاری مثال زدنی، اقدام به راه اندازی سایتی به عنوان بانک اطلاعات نشریات کشور کرد. صبورانه انتظار کشید تا جامعه پذیرای وجود چنین کسب وکاری شد و امروز نزدیک به سه سال است که سایت، درآمدی برای خودش دارد. سال گذشته سایت مگ ایران در جشنواره رسانه های دیجیتال که توسط وزارت ارشاد برگزار می شود رتبه اول پایگاه های علمی و تحقیقی را از آن خود کرد. از ایشان در مورد انگیزه راه اندازی چنین کسب وکاری، چگونگی راه اندازی و ادامه مسیر، مشکلات و دشواری های راه اندازی، موانعی که همچنان باقی است، شیوه تبلیغات و اطلاع رسانی... سوالاتی پرسیدیم. در زیر متن ویراسته مصاحبه چند ساعته با ایشان، شامل دستاوردهای یک دهه فعالیت وی در زمینه کسب وکار الکترونیک در ایران را می خوانید.

چند سال پیش، مدیر عامل یکی از بزرگ‎ترین کارخانه های خودروسازی کشور در مصاحبه‎ای تلویزیونی اظهار نظری شگفت کرد که هنوز از یاد من نرفته است. سخن از آلودگی محیط زیست در میان بود و مجری تلویزیون «بزرگان» صنعت را به گفت‎وگو فراخوانده بود و از ایشان رهنمود می‎طلبید. این «بزرگ» صنعت هم، چنین افاضه فرمود (نقل به مضمون): «به من گفته‎اند خودرو بساز و من دارم به وظیفه‎ام عمل می‎کنم. این کار مسئولان محیط زیست است!» این مدیر بلندپایه صنعت کشور، خودش را تا حد یک ماشین پایین آورد و در حالی‎که اصرار داشت «وظیفه‎شناسی»‎اش را به رخ مردم بکشد، مسئولیت اندیشیدن به پیامدهای کار‎هایش را یکسره از خودش دور کرد و به گردن دیگری گذاشت. او حتی حاضر نشد درباره این‎که حاصل فعالیتش چه پیامدهایی برای اجتماع به بار می‎آورد، وارد گفت‎وگو شود و در همان آغاز سخن، از مشارکت در بحث روی برتافت. حال تجسم کنید چنین مدیری (و مدیرانی مانند او) با چنین دیدگاهی، تا چه اندازه می‎توانند زیان‎آور و کشنده باشند.

«مدیریت عمر» اساسی ترین، گمنام ترین و حساس ترین نوع مدیریت است و چنان چه به درستی شناخته شود و اصول و امور آن به خوبی رعایت شود، سایر مدیریت های زندگی بسیار ساده تر، راحت تر و بهتر انجام خواهند شد. چه بسیار به ما آموختند مدیریت سازمان، بنگاه، کسب وکار و بازار کدامند اما، کم تر به ما یاد دادند مدیریت عمر چگونه است؟ چه بسیار به ما آموختند «تامین، تولید، توزیع و فروش» را چگونه اداره کنیم اما، کم تر به ما یاد دادند «عمرمان» را چگونه اداره کنیم. چه بسیار به ما آموختند تکنیک ها و مهارت های لازم برای مدیریت بازرگانی، صنعتی و دولتی کدامند اما، کم تر به ما یاد دادند تکنیک ها و مهارت های مورد نیاز مدیریت عمر کدامند؟
گستردگی موضوع به گونه ای است که شرح همه موارد مربوط به مدیریت عمر در مقاله ای نگنجد. در این مقاله با توجه به اهمیت مطالب، ابتدا مفاهیم و واژگان کلیدی مدیریت عمر تعریف، سپس ویژگی های هفت گانه عمر برشمرده شده و در نهایت، انواع مدیریت های مرتبط با مدیریت عمر تشریح می شود.

تئاتر به واسطه رابطه تنگاتنگی که با تماشاگر دارد، هنری پویاست؛ شاید پویاترین هنر. کدام اثر هنری است که به هنگام عرضه به مخاطب قابل اصلاح باشد؟ نقاشی کشیده شده، پیکره تراشیده شده، فیلم ساخته شده، قطعه نواخته شده و...، آفریده شده اند و قابل تغییر نیستند. اما در نمایش یا تئاتر، هر عکس العمل تماشاگر، از دید دقیق کارگردان پوشیده نمی ماند. اگر صحنه ای به قدری طولانی باشد که تماشاگر را بی حوصله کند به طوری که دیگر اثربخش نباشد، می تواند کوتاه شود. نگاه تیزبین تماشاگر و به قولی نفس او، به نمایش جان می بخشد و اجرای بازیگر را همان حین اجرا متفاوت می کند. این ویژگی، خاص هنر نمایش استاز این رو، به سراغ خانم پری صابری کارگردان صاحب نام بین المللی تئاتر رفتیم. ایشان نه تنها در ایران نمایش های موفق و پرمخاطبی به اجرا گذاشته اند بلکه در اجرای نمایش های بین المللی نیز درخشان عمل کرده اند. در صبحی بهاری در دفتر مجله، میزبان خانم پری صابری بودیم. ایشان با حوصله و دقتی فراوان به پرسش های ما پاسخ گفتند. از تمامی دقایق آن نشست لذت بردیم و آموختیم. امیدواریم شما نیز به هنگام خواندن متن ویراسته این مصاحبه چنین احساسی داشته باشید.

هدف این مقاله تشریح پارادایم نوین بازاریابی در دنیای صنعتی است که به دلیل تناسب آن با بستر فرهنگی ما و هم سویی با بنیان های ارزشی اعتقادی فرهنگ ایرانی، امکان به کارگیری موفق آن در شرکت های ایرانی بسیار زیاد است.
تمایل طبیعی به برقراری ارتباط، مهربانی ذاتی در برخورد با دیگران که وجه احساسی رابطه را تقویت می کند، توجه به هم نوع و اعتماد به دیگران (که گاهی از حد گذشته خسارت به بار می آورد) از ویژگی های بارز فرهنگ عمومی مردم ایران بوده و هم چنان هست. بر بستر چنین ویژگی های فرهنگی صاحبان کسب وکار خرد در سال هایی که هنوز جامعه به مرحله تولید انبوه و اقتصاد صنعتی پا نگذاشته بود، نه به عنوان یک استراتژی، بلکه به عنوان یک اصل بنیادین ارزشی، اعتقادی، رضایت پروردگار را در گرو رضایت مشتری می دانستند.

در اقتصاد امروز، جهانی شدن ضرورتی ناگزیر بوده و تمامی برنامه های اقتصادی کشورها را تحت تاثیر خود قرار داده است. در این مقاله چالش های پیش روی بازار سرمایه ایران در مسیر جهانی شدن مورد کندوکاو قرار می گیرد.
در عصر حاضر پدیده جهانی شدن در تمام حوزه ها تاثیر گذاشته و بازار سرمایه هم از این قاعده مستثنا نیست. جهانی شدن واقعیتی است که پیش روی همه جهانیان قرار دارد و برنامه های اقتصادی هر کشوری باید هماهنگ و همسو با پدیده جهانی شدن اقتصاد باشد تا امکان استفاده از فرصت های فراوان جهانی شدن نصیب آن ها شود. یکی از اصلی ترین فرصت های جهانی شدن بازارهای مالی کشورها، ورود سرمایه و منابع مالی عظیم جهت سرمایه گذاری در حوزه های مختلف اقتصادی است. لذا حفظ بقا ودستیابی به رشد و توسعه اقتصادی پایدار و رقابت در سطح بین المللی، نیازمند تغییر شرایط موجود و همسوشدن با پدیده جهانی شدن به منظور جذب منابع مالی در سطح بین الملل است و این امر از اهمیت خاص و استراتژیک برخوردار است. در عین حال جهانی شدن بازارهای مالی کشورها دارای تهدیداتی است که عدم توجه به آن ها می تواند کشور را با بحران های مالی همراه سازد. در این مقاله با مطالعه بازارهای مالی کشورهای دیگر سعی شده است فرصت ها و تهدیدات جهانی شدن بازارهای مالی شناسایی و سپس راهکارهایی مناسب برای استفاده از فرصت ها و مقابله با تهدیدات جهانی شدن بازارهای مالی کشور ارائه شود.

در مورد تغذیه مناسب در محیط کار، بسیار گفته اند و ما نیز در شماره های گذشته مطالبی منتشر کرده ایم. شاید اهمیت این موضوع از آن جهت است که بخش عمده ای از جامعه فعال کشور را شاغلین تشکیل می دهند. از طرفی، هر فرد شاغل به طور متوسط بیش از هشت ساعت از شبانه روز خود را در محیط کار می گذراند که شامل یک وعده غذا و حداقل یک میان وعده است. اغلب میان وعده ها با خوردن چای همراه است. بسیاری عادت دارند چای را با قند یا شکر فراوان همراه کنند. در شماره گذشته به علت خواص مفید چای سبز، توصیه کردیم چای را سبز بنوشیم و این بار قصد داریم خوردنی های مفیدی را جایگزین قند و یا شکر کنار چای سبز شما عزیزان بنماییم. در این مقاله کوتاه ابتدا دلایلی در مورد این که چرا نباید قند یا شکر مصرف کنیم، ذکر می نماییم. سپس، انواع خوردنی های مفید را به همراه خواص آن ها برمی شماریم.