فهرست مطالب

معرفت - سال نوزدهم شماره 6 (پیاپی 153، شهریور 1389)

ماهنامه معرفت
سال نوزدهم شماره 6 (پیاپی 153، شهریور 1389)

  • علوم سیاسی
  • 120 صفحه، بهای روی جلد: 4,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1389/08/10
  • تعداد عناوین: 10
|
  • صفحه 4
  • استاد محمدتقی مصباح صفحه 5
    آدمی برخوردار از احساسات و عواطفی است که ریشه در فطرت او دارد. فلسفه وجودی برخی ادعیه ماثور، تنوع حالات عارضی بر بندگان خداست. کسانی که خوف و ترس بر آنان غالب شده است، برای اینکه دچار افراط نشوند، توصیه شده است که دعای خائفین را بخوانند؛ زیرا همواره حالت اعتدال ترس و امید نسبت به خدای متعال در انسان ضروری است. از یک سو، اگر انسان از هیچ چیز نترسد، نمی تواند جلوی هیچ ضرر و خسارتی را بگیرد و اگر هم در امید به خدا افراط ورزد، از هیچ گناهی اجتناب نخواهد کرد. از سوی دیگر، اگر انسان از رحمت خدا ناامید شود، هرگز امیدی به نجات نخواهد داشت و از تلاش برای رهایی اجتناب خواهد کرد. از این رو، همواره خوف و رجا، ترس و امید در حد اعتدال در انسان ضروری است. بر همین اساس، قرآن یکی از وظایف انبیا را انذار مردم می داند. پیش شرط تاثیر انذار انبیا، آمادگی حالت روحی و روانی و فطری خوف و ترس از خداست تا انسان آمادگی لازم را به دست نیاورد، امکان نجات و هدایت را نخواهد داشت.
    کلیدواژگان: خوف و رجا، ترس از خدا، ترس و امید
  • ویژه نامه علوم سیاسی
  • مرضیه مروتی، محمد جواد مروتی صفحه 13
    علی رغم اهمیت علوم انسانی و نقش بسزای آن در احیای فرهنگ دینی ملی و توسعه علوم و فناوری، این علوم در دانشگاه های ما آن گونه که لازم است مورد توجه قرار نگرفته و از جایگاه شایسته ای برخوردار نمی باشد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی وضعیت علوم انسانی از منظر مقام معظم رهبری است.
    پژوهش به صورت نظری و با روش سندکاوی انجام گرفته است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که مبانی مادی و ضد دینی، ماهیت غربی، الگوگیری بی قید و شرط از نظریه ها و تولیدات غربی، نادیده انگاشتن جایگاه و منزلت نخبگان، دانش آموختگان، مؤسسات و تولیدات علوم انسانی، مهم ترین چالش هایی هستند که از دیدگاه مقام معظم رهبری، علوم انسانی در دانشگاه های ما با آنها روبه روست. یافته ها همچنین نشان می دهد که استخراج مبانی این علوم از دین، بومی سازی، نظریه پردازی، تولید علم و نوآوری های علمی و لزوم توجه کافی نسبت به جایگاه نخبگان، دانش آموختگان، مؤسسات و تولیدات علوم انسانی، مؤثرترین راه کارها در مرتفع نمودن نواقص و بهبود وضعیت علوم انسانی از منظر رهبر فرزانه انقلاب می باشد.
    کلیدواژگان: علوم انسانی، چالش ها، بومی سازی، نوآوری، نظریه پردازی، تولید علم، مقام معظم رهبری
  • هادی شجاعی صفحه 23
    سیاست خارجی، همانند هر سیاستی، در جهت تحقق بخشیدن به اهداف خاصی که دولت ها برای خود تعریف می کنند، هدایت می گردد. به ثمر رسیدن این اهداف نیازمند ارائه راهبردهایی است که متناسب با آن اهداف، زمینه شکوفایی آنها را فراهم آورند. این مقاله متضمن بحث از اهداف و راهبردهایی است که سمت و سوی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را مشخص می سازند. برای این منظور، با رجوع به منابع اصیل اسلامی و بیانات امام راحل قدس سره و مقام معظم رهبری (دام ظله العالی) و همچنین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، و به روش کتابخانه ای، هشت هدف را تحت دو عنوان کلی «اهداف ملی» و «اهداف فراملی» برای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برشمرده و در ادامه به ذکر راهبردهای دست یابی به آن اهداف پرداخته است.
    کلیدواژگان: اهداف سیاست خارجی، اهداف ملی، اهداف فراملی، امت واحده، راهبرد، جمهوری اسلامی ایران
  • مرتضی شیرودی صفحه 41
    حوادث پس از انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری، در چارچوب های نظری متعددی مورد تحلیل قرار گرفته؛ از جمله: تقابل اسلام ناب و التقاطی، تضاد گفتمان جمهوری اسلامی و ایرانی، شکاف بین نسل اولی و نسل های بعدی و منازعه انقلاب رنگی و جنبش اجتماعی. از میان این چارچوب های نظری، هم اینک قالب جنبش های اجتماعی و انقلاب های رنگی بیش از دیگر قالب ها به کار می رود. مسئله آن است که کدام یک از این دو از قابلیت علمی برخوردار است؟ از این رو، هدف این نوشتار، بررسی علمی دو مقوله جنبش اجتماعی و انقلاب رنگی و میزان انطباق آن بر حوادث پس از انتخابات دهم است. روش مناسب برای نیل به این هدف، تجزیه جداگانه دو نظریه جنبش اجتماعی و انقلاب رنگی و مقایسه آن با حوادث انتخاباتی است. یافته مهم این پژوهش آن است که آنچه پس از انتخابات روی داد، نه جنبش اجتماعی است و نه انقلاب رنگی، بلکه انقلاب فرارنگی است.
    کلیدواژگان: جنبش اجتماعی، انقلاب رنگی، انتخابات دهم ریاست جمهوری، انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی، انقلاب فرارنگی
  • عبدالجبار زرگوش نسب صفحه 55
    هرچند شورشیان سبز از جنبشی ها، مزدوران و گرایش های متعدد تشکیل شده اند، ولی می توان آنان را از لحاظ احکام فقهی و نوع تخلفات و جرایمی که مرتکب شده اند به سه گروه تقسیم کرد که عبارت اند از: 1) یاغیان یا مجرمان سیاسی؛ 2) محاربان یا اشرار و اخلالگران درنظم اجتماعی؛ 3) جاسوسان.
    هدف این تحقیق، تبیین احکام شرعی این سه گروه است که با عنوان جنبش سبز در حوادث اخیر در مقابله با نظام جمهوری اسلامی دست به اقداماتی زدند. به دست آوردن احکام هریک از سه گروه از متون اسلامی و بر اساس آرای فقهای عامه و خاصه، اهمیت بسزایی دارد؛ چراکه جامعه کنونی بیش از پیش به آن مبتلاست.
    کلیدواژگان: بغی، جرایم سیاسی، محاربه، شورشیان سبز، جاسوسی، فقه
  • مهدیه عربی فر صفحه 71
    در پژوهش حاضر درصددیم «مفهوم و حقوق شهروندی» را از دیدگاه امام علی علیه السلام در دو بعد علمی و کاربردی بررسی کنیم. به این منظور چیستی مفهوم و حقوق شهروندی در نهج البلاغه با تاکید بر هفت محور بررسی می گردد: بستر شهروندی (فضای شکل گیری ایده شهروندی)، مبانی شهروندی (مبنای نگرش به شهروندی و حقوق و تعهدات مربوط)، محتوای شهروندی (نسبت میان تعهدات و مزایا، با حقوق و تکالیف)، عمق شهروندی (حدود اهمیت و دخالت شهروندی در حوزه خصوصی و عمومی)، نوع شهروندی (نوع نگرش به مشارکت شهروندان در عرصه سیاسی)، گستره شهروندی (چگونگی باز یا بسته بودن برخورداری از حقوق شهروندی در یک جامعه و قلمرو آن) و غایت شهروندی (که به غایت نظام سیاسی و جامعه بستگی دارد).
    در نهایت این دریافت حاصل می شود که برخلاف دوگونه شهروندی در نظام های دموکراتیک و اقتدارگرا که به ترتیب عمدتا مبتنی بر حق محوری و تکلیف محوری است، در نهج البلاغه، امیرمؤمنان علیه السلام به شهروندی مبتنی بر محوریت حق و تکلیف به صورت متقابل معتقد است.
    کلیدواژگان: حقوق شهروندی، حق و تکلیف، اندیشه سیاسی اسلام، امام علی (ع) و حقوق و تکالیف شهروندان
  • احمد جوانی صفحه 87
    اگر هدف تاریخ به اعتبار «فاعتبروا یا اولی الابصار» روشن نمودن زوایای پنهان و تاریک باشد تا وجدان خفته ملتی را بیدار نماید، این رسالت بر عهده پژوهشگران و محققان است. مشروطیت را می توان نخستین گام عینی و عملی توسعه گرایی ایران دانست. تحولات اجتماعی معمولا «جامعه محور» یا «نخبه محور» هستند. از جلوه های مهم تاریخ، یکی هم شناخت شخصیت های دینی، سیاسی و اجتماعی است. در تحولات مشروطیت ایران شخصیت های مهم سیاسی با نگرش ها و گرایش های مختلف نقش داشتند. شناخت روش و منش این چهره ها در نشان دادن مسیر درست آینده فراروی ملت ایران بسیار مؤثر است.
    مقاله حاضر با انگیزه روشنگری اندیشه سیاسی حاج آقانورالله در هدایت و پیروزی مشروطیت در اصفهان، سعی در تبیین دیدگاه های ایشان نسبت به برخی مفاهیم، از جمله: استبداد، استعمار، مشروطه مشروعه، سکولاریسم، آزادی، مردم و... دارد. پژوهش در اندیشه سیاسی حاج آقانورالله، بیان کننده این حقیقت است که ایشان فردی واقع گرا و در عین حال، آرمان گرا بود، به اندیشه مشروطه مشروعه اعتقادی راسخ داشت، مخالف سکولاریزه شدن مشروطیت در ایران بود و در حکومت مردمی سه ساله سعی در اجرای احکام شریعت در اصفهان داشت.
    کلیدواژگان: حاج آقا نورالله، مشروطه، مشروعه، آزادی، استبداد، استعمار
  • سیده عالیه آذرطوس صفحه 97
    دیدگاه اسلام درباره غایت و رسالت حکومت، از موضوع های مهمی است که دغدغه بسیاری از متفکران می باشد. اینکه آیا دین افزون بر رهیافت های فردی، به ابعاد اجتماعی یا سیاسی نظر دارد یا خیر، تلقی واحدی وجود ندارد. عده ای معتقدند آموزه های دینی به وظایف و تکالیف فردی منحصر است و قداست آن ایجاب می کند وارد عرصه سیاست و اجتماع نشود؛ اما گروه دیگر که عمیق تر می اندیشند، بر این باورند که انحصار دین به امور فردی و نادیده انگاشتن آموزه های اجتماعی و سیاسی آن، به دلیل نشناختن دین است؛ زیرا بسیاری از آموزه های دینی مربوط به امور اجتماعی و سیاسی است. با این جامع نگری تعالیم دینی، می توان موضوع را از دو جنبه مادی و معنوی بررسی کرد.
    بنابراین، هدف این نوشتار تبیین منطقی نظریه جامعیت دینی در برابر دیدگاهی است که بر فردی بودن تعالیم اسلام تاکید دارد و نتوانسته است دلیل محکم برای آن ارائه دهد. لازم به ذکر است که هدف و یافته های اصلی پژوهش، بر مبنانی عقلی و نقلی مبتنی است.
    کلیدواژگان: غایت و رسالت، حکومت، کتاب، سنت، اهداف معنوی، اهداف مادی
  • صفحه 116
|
  • Muhammad Taqi Misbah Page 5
    Man´s emotions are rooted in his own nature. The secret behind the existence of some supplications is ascribed to the variety of states into which God´s servants get between now and then. Those who feel terrible fear are advised to say the "Supplication of the Fearful", so that their fear may not go to extremes. Besides, it is always necessary that one´s fear of God balances one´s hope in God. If man does not feel fear, he will not try to turn away from harmful things, and if his hope in God is in the extreme, he will not refrain from comitting sins. On the other hand, if man does not have hope in God, his hope for deliverence will be lost, which leads to his reluctance to think of deliverence. This is the reason why it is always necessary that man´s fear and hope should be moderate. Thus, the Qur´an states that one of the prophets´ duties is warning people. A precondition of the effect of prophets´ warning does not prepare the ground for anatural, psychological and spiritual state of fear and hope, and without such readiness, one´s access to deliverence and guidance will be impossible.
  • Marziya Murowati, Muhammad Javad Murowati Page 13
    In spite of the special importance of the subject of humanities, due to the key role which this field of study plays in reviving the religio-national culture and in fostering technological advance, it has neither received due attention nor does it enjoy a good status in the universities in Iran. The present research attempts, through a theoretical analysis based on documentation, to investigate the condition of this subject in the light of thesupreme leader´s views. The result of the research shows that, according to the supreme leader´s view, the main challenges to the huminities in the universities in Iran are anti-religious and materialistic principles, western character, unconditioned acceptance of western models and products, ignoring the important status of the eletè, scholars and the institutes which are concerned with huminities activities. The research concludesthat in the view of the supreme leader the most effective ways of improving the present condition of the huminities are: extracting the principles of this field of study from religion, indigenousness, theorization, development of science, scientific innovations and giving special attention to the role of the eleté, scholars and the institutes concerned with huminities activities.
  • Hadi Shuja´I Page 23
    Foreign policy, like any kind ofpolicy, is directed towards the achievement of the bjectives prescribed by governments.
  • Murtaza Shirudi Page 41
    The series of events which occured after the ten-term presidential election in the Islamic Republic of Iran have been analysed in various theoretical ways; such as a confrontation between genuine Islam and ecletic Islam, opposition of the discourse of Islamic republic with that of Iranian republic, a gap between the first generation (of the Islamic Revolution) and the subsequent generations, and a conflict between the colour evolution and social movement. The use of the framework of social movement and colour revolutions is most common. The question which is raised here is: which one of these two has a scientific property? This paper examines two propositions - i.e. social movement and colour revolution - to see to which extent each of the two propositions corresponds with the happenings which occured after the ten-term election. Tothis end, the author discusses each one of these two views separately and then studies its relationship with the series of electoral events. The result of the research shows that what happened is neither a social movement nor a colour revolution, but a transcolour revolution.
  • Abdul Jabbar Zargush-Nasab Page 55
    Though the Green Rebels are composed of a number of groups, mercenaries and people of various inclinations, they, according to fiqhi precepts, represent three groups in terms of the offences and crimes they comitted: 1. insolent groups or political criminals 2. fighting, evil, trouble-makers 3. spies. The present essay explains how Islamic law treat the three groups supporting the so-called Green Movement which is responsible for the effences and chaos which occurred after the ten-term election.
  • Mahdiyyah Arabifar Page 71
    We attempt in this discussion to examine the scientific and applied meaning of civic rights in the light of the view of Imam Ali (ai). So, our study of what Nahjul Balaghah means by civic rights concentrates on seven central points: the foundation of citizenship (the grounds of development of the idea of citizenship), the basic principles of citizenship (the basic principle of viewing citizenship and its rights and obligations), the content ofcitizenship (the relationship of obligations and advantages with rights and duties), the depth of citizentship (boundaries of the importance and role of citizenship in private and public realms), the type of citizenship (the kind of attitude towards people´s participation in political activities), the domain of citizenship (how open or closed would enjoyment of citizentship in a society be and what would its domain be?) and the ultimate aim ofcitizenship (depending on the aim which a political system and society seek for).To sum up, Imam Ali presents in Nahjul Balaghah a different view of citizenship from that adopted by democracy which emphasises on rights or the one adopted by authoritarianism which emphasises on duties.According to Imam, citizenship observes both right and duty on equal terms.
  • Ahmad Jawani Page 87
    If the aim of history -which is a lesson for the mindful - is to cast light on dark and obscure corners to awaken a nation´s sleeping conciousness, it is researchers´ responsibility to do their best to achieve it. The Constitutional Movement is regarded as the first objective and practical step on the road to developing Iran. Usually a society or the elete´ have the most significant part in social changes. Among the important featuresof history is acquaintance with outstanding religious, political and social figures. Important political figures of various trends took part in the Constitutional Movement in Iran. The acquaintance with the characters and way of thinking of such figures has good effects; it helps us find the right path which leads to the good future of the Iranian nation.The present essay casts light on the role of Haj Aqa Norullah´s thought in parving the way of the victory of the Constitutional Movement in Isfahan and tries to explain his views about: dictatorship, colony, legal constitutional movement, secularism, freedom,. .. etc. His thoughts show that he was an idealistic and realistic scholar who had strong belief in a legal constitutional movement, opposing the idea of secularizing the Constitutional Movement in Iran, and he worked hard for three years to carry out Islamic law in Isfahan.