فهرست مطالب

جامعه شناسی تاریخی - سال یکم شماره 2 (زمستان 1388)

نشریه جامعه شناسی تاریخی
سال یکم شماره 2 (زمستان 1388)

  • تاریخ انتشار: 1388/10/11
  • تعداد عناوین: 8
|
  • ابراهیم خدایی، محمد مبارکی صفحات 1-32
    هویت جامعه ای ابزاری است برای تفکیک ملتی از ملت دیگر، با تکیه بر آگاهی مشترک حول مفهوم یا مفاهیم تعریف شده جمعی. احساس قوی هویت می تواند به عنوان جنبه ای از سرمایه اجتماعی درک شود. به علاوه، سرمایه اجتماعی به طور عام و هویت جامعه ای به طور خاص، محصول روابط اجتماعی محسوسی هستند که افراد جامعه آن را درک می کنند و تاثیرات متقابل زیادی بر یکدیگر می توانند داشته باشند. با توجه به این تاثیرات متقابل، هدف تحقیق حاضر، بررسی و شناسایی نوع رابطه هویت و سرمایه اجتماعی و همچنین تعیین مکانیسم های بینابینی است. برای این منظور، با استفاده از داده های پیمایش ارزش های جهانی و با توجه به تعریف علمی متغیرها براساس داده ها و معرف های در اختیار، به بررسی رابطه مورد نظر در میان هفتاد کشور پرداخته شده است. برای تحلیل داده ها از رگرسیون لوجستیک استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد بین هویت جامعه ای و سرمایه اجتماعی ارتباطی مثبت، متقابل و معنادار وجود دارد.
    کلیدواژگان: هویت جامعه ای، سرمایه اجتماعی، اعتماد، مشارکت، عامگرایی، تعهد، رضایت اجتماعی، رگرسیون لوجستیک، تحلیل عاملی، تابع تشخیصی
  • رضا جاروندی، نازفر فرقانی صفحه 33
    استفاده از اینترنت در ایران نیز به موازات جهان همواره رو به فزونی است و هر روز و هر ساعت بر تعداد کاربران این پدیده افزوده می شود. همین گسترش فراوان و ویژگی های انحصاری اینترنت توانسته است بسیاری از وجوه زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار دهد. یکی از ابعادی که اینترنت در آن توانایی های خود را به رخ می کشد، عرصه ارتباطات میان فردی است. کاربران اینترنت در این حوزه گونه ای جدید از ارتباطات را با ارزش ها، هنجارها و هژمونی متفاوت با زندگی روزمره خود فرا می گیرند. همین عامل باعث می شود تا آن ها با گونه ای جدید از ارتباط آشنا شوند. بی شک، یکی از ابزارهای ارتباط میان افراد جامعه، نام هایی است که افراد بر اشیاء، اشخاص و یا بر خود می نهند. این تحقیق در پی بررسی ویژگی های نام هایی است که افراد برای خود در اتاق های گفت وگو انتخاب می کنند. در این پژوهش با استفاده از آرای بوردیو، گافمن و بحث حوزه عمومی که از سوی هابرماس ارئه شد و گسترش یافت، تلاش شده است اسامی مستعار ایرانیان در اتاق های گفت وگوی سایت یاهو تجزیه و تحلیل شود. به این منظور، از شیوه تحلیل محتوای کیفی و در مراحلی نیز از رایانه استفاده شده است. در مجموع، بیش از ششصد اسم مستعار تحلیل، و در پایان نیز گونه شناسی این نام ها ارائه شده است. در این تحقیق دریافتیم افراد گاه تلاش می کنند با استفاده از اسامی انتخابی، خود را به گونه ای دلپذیر برای دیگران بازنمایی کنند و گاه با استفاده از طنز و اسامی ناهنجار، ارزش ها و روابط اجتماعی دنیای واقع را به سخره بگیرند.
    کلیدواژگان: فضای مجازی، اینترنت، اتاق گفت وگو، اسم مستعار، یاهو، جوانان
  • رحمت الله معمار صفحه 59
    در این مقاله به منظور ارائه الگویی برای تبیین سیاسی (قدرت محور) از انقلاب ها ضمن تعیین حدود این گونه تبیین ها و تشریح مفهوم کانونی آن یعنی «وضعیت انقلابی»، کوشیده ایم تا در یک حصر منطقی و با تلفیق سه دیدگاه نظری اصلی و دو گونه تبیینی عمده، شش رویکرد تبیینی مهم را در توضیحات قدرت محور از انقلاب ها به نحو انضمامی معرفی کنیم. سپس با شناساندن سطوح تحلیل سه گانه در این گونه تبیین ها، متغیرهای تبیینی اصلی هر یک از آن ها را به تفکیک تشریح، و نمودارهای اجمالی و تفصیلی سازه ها و شاخصه های اصلی شناسایی شده را ترسیم کرده ایم. در پایان، جمع بندی خویش را از الگوی تبیین سیاسی (قدرت محور) انقلاب بازگفته ایم.
    کلیدواژگان: وضعیت انقلابی، تبیین قدرت محور، گونه های تبیینی، رویکردهای نظری، الگوی عام
  • علی ساعی، اکرم کاکاوند صفحه 89
    در این مقاله تاثیر سرمایه اقتصادی، سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی والدین به همراه کنش ارتباطی درون خانواده بر سرمایه اجتماعی جوانان بررسی شده است. جمعیت آماری این پژوهش دانش آموزان دختر و پسر پیش دانشگاهی شهر تهران است. حجم نمونه 302 نفر محاسبه، و نمونه ها در دو مرحله به روش نمونه گیری طبقه ای متناسب و تصادفی از بین سه منطقه سه، شش و هجده انتخاب شده است. برای داوری در باب فرضیات، از روش تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شده است. یافته های تجربی نشان می دهد میان سرمایه اجتماعی فرزندان و ترکیب خطی متغیرهای مستقل به اندازه 71% هم تغییری وجود دارد. نسبتی از کل واریانس متغیر وابسته که از طریق مشارکت نسبی متغیرهای مستقل تبیین شده، معادل 51% است. وزن کنش ارتباطی درون خانواده در تبیین سرمایه اجتماعی فرزندان بیشتر از سایر متغیرهای مستقل موجود در تحلیل است.
    کلیدواژگان: سرمایه اقتصادی، سرمایه اجتماعی، سرمایه فرهنگی، کنش ارتباطی
  • مهدی پورطاهری، مینو پوروردی نجات صفحه 115
    نابرابری جنسیتی یکی از مهم ترین مسائل و مشکلات جامعه است که می تواند نظم اجتماعی، توسعه و حتی ثبات سیاسی جامعه را تهدید کند. نابرابری جنسیتی تحت تاثیر عواملی چون موقعیت زندگی افراد و فرهنگ غالب بر آن پدید می آید. بحث اصلی محقق در این پژوهش، نابرابری جنسیتی در خانواده های مناطق روستایی است. در فرایند توسعه، نقش زنان را به عنوان نیمی از نیروی کار فعال نمی توان نادیده گرفت. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر احساس نابرابری جنسیتی در روستاهای استان گیلان در سال 1386 انجام شده است.
    در باب نابرابری جنسیتی نظریه های گوناگونی مطرح شده است؛ اما در این پژوهش از نظریه نابرابری جنسیتی به ویژه نظریه نابرابری جنسیتی بلوم برگ به عنوان نظریه اصلی پژوهش، جهت پی بردن به علل احساس نابرابری جنسیتی در زنان روستایی، استفاده شده است. جامعه نمونه این تحقیق شامل تمام زنان ساکن در روستاهای استان گیلان است که به صورت تصادفی- طبقه ای تعداد سیصد نفر از آنان به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. با روش مطالعه اسنادی و نیز روش پیمانی مشاهده شد که بیش از نیمی از زنان روستایی احساس نابرابری جنسیتی دارند.
    کلیدواژگان: برابری و نابرابری، نابرابری جنسیتی، درآمد خانواده، تحصیلات پاسخ گویان
  • علی محمد حاضری، جعفر مهدوی صفحه 157
    این مقاله تلاش دارد با مطالعه شرایط مشترک مؤثر در وقوع انقلاب های مخملی در کشورهای هدف، با استفاده از رهیافت روش «توافق» جان استوارت میل، به مؤلفه های علی مشترک دست یابد. جنبش های اجتماعی، نهادهای مدنی، احزاب، فرهنگ سیاسی حاکم بر جامعه، ساختار و موقعیت ملی و بین المللی دولت حاکم و میزان مداخله قدرت های هژمونیک، هر کدام در تحقق انقلاب های مخملی نقش تعیین کننده ای دارند. در این پژوهش، با استفاده از نظریه های جنبش های اجتماعی کلاسیک و جدید، نظریه های رفتار جمعی، نظریه های انقلاب، و نیز در پرتو تحلیل تطبیقی، نقش و جایگاه مؤلفه های تاثیرگذار در انقلاب های مخملی در کشورهای هدف و وضعیت همان مؤلفه ها در شرایط اجتماعی و سیاسی جامعه ایران مورد مقایسه قرار گرفت. فقدان اعتماد و روحیه کار جمعی در فرهنگ سیاسی جامعه ایرانی، منع گسترش نهادهای مدنی، تجربه ناکام نوسازی معلول عدم آمادگی جامعه ایران برای پذیرش تغییرات بنیادی، جایگاه بی ثبات احزاب در ساخت سیاسی، وجود سطحی از انسجام ملی در جامعه، فقدان اپوزیسیون منسجم و قدرتمند، عمق نفوذ استراتژیک ایران در منطقه و اقتدار سیاسی نظامی دولت، جملگی شاخص ها و مؤلفه هایی هستند که در شرایط موجود احتمال انقلاب مخملی را در ایران منتفی می سازند. از سویی، حضور پتانسیل های تهدیدکننده ای چون چالشگری ایران علیه منافع آمریکا و اسرائیل در منطقه، ضعف حوزه عمومی و نهادهای مدنی، تراکم شکاف های اجتماعی سیاسی، برخورد جناحی و سلیقه ای جناح حاکم با رقیبان سیاسی اش درون نظام، اقتصاد تک محصولی، افزایش میزان تورم، کاهش سطح اشتغال و افزایش جمعیت جوان کشور، مؤلفه های تهدیدکننده ای است که در شرایط حضور یا فقدان یک عامل ناشناخته (x)، ممکن است زمینه ای برای ظهور انقلاب مخملی در ایران باشد.
    کلیدواژگان: جنبش های اجتماعی کلاسیک، جنبش های اجتماعی جدید، رفتار جمعی، انقلاب، انقلاب مخملی
  • غلامرضا غفاری، میثم نوابی صفحه 207
    اعتماد اجتماعی به این معناست که بیشتر مردم در زندگی اجتماعی خود به یکدیگر اعتماد داشته باشند. گستره و شعاع این اعتماد صورت ثابتی ندارد و به دو شکل اعتماد خاص گرایانه و عام گرایانه است. در این مقاله پس از طرح مسئله، ابعاد مفهومی و نظری اعتماد، و شعاع و گستره اعتماد اجتماعی بررسی شده است. در ادامه، با توجه به متغیرهای مشارکت عینی، اعتماد تعمیم یافته، بده بستان اجتماعی، احساس امنیت و خوش بینی - که مدل مفهومی و تجربی این مقاله را تشکیل می دهند- به تبیین تجربی موضوع پرداخته شده است. جامعه آماری این مقاله را ساکنان هجده سال به بالای شهر کاشان تشکیل می دهند که پس از انتخاب نمونه ای از این جامعه، به روش پیمایشی و استفاده از پرسش نامه داده های موردنیاز جمع آوری و مورد تحلیل آماری قرار گرفته اند. نتایج این بررسی نشان می دهد گستره و شعاع اعتماد در شهر کاشان در سطح متوسط قرار دارد و بین متغیرهای مستقل مدل مفهومی با متغیر وابسته رابطه معناداری وجود دارد و متغیرهای واردشده در معادله از توان پیش بینی پذیری خوبی برخوردارند که نشان می دهد با تقویت آن ها می توان به بسط گستره و شعاع اعتماد کمک کرد.
    کلیدواژگان: گستره و شعاع اعتماد، مشارکت عینی، اعتماد تعمیم یافته، بده بستان اجتماعی، احساس امنیت اجتماعی و احساس خوش بینی
  • چکیده مقالات به انگلیسی
    صفحه 235
|
  • Ebrahim - Khodaie_Mohammad - Mobaraki Pages 1-32
    The identity of a society is a tool for distinguishing different nations from each other based on a common concept or predetermined concepts. The strong sense of identity can be considered as a social capital. In addition, social capital and social identity are the result of tangible social relationships, which are understandable by the society. They Also have strong affects on each other. With respect to this relationship, this paper verifies the relationship between identity and social capital. The data were gathered from the world values data of 70 countries according to the definitions of the variables. The results by logistic regression showed that there is a positive and significant relationship between social identity and social capital.
  • Reza - Jarvandi_Nazfar - Forghani Page 33
    The number of internet users is increasing in Iran every day. Due to special characteristics of the internet, it is effecting many aspects of our everyday life. One of these aspects is interpersonal communication. The internet users experience a new from of communication relatively free from their real life hegemonic values and norms. One of the most important communicative means is language. The names, which are chosen by members of a society for naming things, other people or themselves, are an important part of each language. Choosing a name should follow social rules that legitimate some names or forbid the others. The first step when entering the virtual world and chat rooms is choosing a name by the user. This article is concentrated on the names that are chosen in the chat rooms by Iranian users. Through this research, we aimed to make clearer the rules, desires and wishes that the name owners follow to choose their name. In this research, Pierre Bourdieu’s Idea about language, Erving Goffman’s theory in representation of self and Dramaturgical theory were used. In addition, “public sphere” presented by Jürgen Habermas was applied to describe some aspects of the internet enviroment as the context of acting. To find an answer for our research question, more than 600 nicknames were chosen. To analyze the names, qualitative content analysis method was used. Finally, the nicknames were categorized and a typology of the nicknames was presented. Then, we tried to explain each category with suitable theory. We found that nickname owners try to represent themselves as acceptable and pleasant for their audiences through the choice of their nicknames. Indeed, sometimes they mock real world norms, values and relations through choosing unusual or funny names.
  • Rahmatallah Memar Page 59
    In this Article, in order to offer a pattern of political (power-oriented) explanation of revolutions, after clarifying its central concept- namely "revolutionary situation"- through cross-cutting of three main theoretical standpoints and two principal types of explanations, we attempted to introduce six important explanation perspectives of such explanations. Then, after remarking the three levels of analysis, we separately introduced the main variables of each explanation. Finally, we mapped their schema in detail and synoptically.
  • Ali - Saei_Akram - Kakavand Page 89
    In this article has been studied the effect of parents economic capital, social capital, cultural capital and communicative action within the family on youth Social capital. The statistical population is pre-university boys and girls of Tehran city. The sample size calculated was 302 people, selected at two stages by random proportional stratified sampling. Regression analysis and path analysis methods were used for the judgment of the hypotheses. Experimental findings indicated that the correlation coefficient of the social capital of children and the linear combination of independent variables was equal to /71. Weight of communicative action within the family was more than the other independent variables in explaining the social capital of children.
  • Mehdi - Pourtaheri_Minoo - Pourverdi Nejat Page 115
    Sexual discrimination is one of the most important problems that can threat social discipline, development and even political constancy of society. Sexual discrimination appears by such factors as individual's life situation and prevailed culture. The main aim of the present work is to study about the sexual discrimination of families in rural areas. According to the developmental process, the role of women as half of the active work force, can not be neglected. Thus the present study was mainly accomplished for the reasons that may affect sexual discrimination emotions in the villages of Gilan province in 2007. To do so, different ideas have been investigated of which both sexual discrimination theory and sexual discrimination theory of Bloom Berg were used in this work to understand the sexual discrimination in village women. The sample population consisted of all the women who lived in all villages of Guilan province. 300 of these women were chosen by means of accident – classified method, Literature review and survey. The results showed that over half of these women felt the sexual discrimination
  • Ali Mohammad - Hazeri_Jafar - Mahdavi Page 157
    Today’s study of the common effect condition on color revolution in target countries is one of the important issues on political sociology. In this paper, we used the John Stewart Mill’s method for finding the common cause factors. These factors are social movement, civil institutions, political culutres in societies, structures, national and international situation of government and hegemony power inventing. They have an important role in the of achievement color revolution. In this paper, we used new social movement theories, mass public behavioral theories and revolution theories through comparative analysis of the most important factors in color revolution on target countries. Then we compared the same factors in the condition of Iranian society. The results indicated that Iranian society suffers for the following: miss trust, lock of team work behavior, weakness of civil institutions development, incomplete modernization expeperience, and lack of preparedness for accepting the structural changes. Also, due to lack of strong opposition power and other factors, the probability of color revolution in Iran is very weak.
  • Gholamreza - Ghaffary_Meysam - Navabi Page 207
    Social trust means more people in your life trust to each other. But the scope and radius of this trust do not have fixed form, therefore, we have two forms of trust: particular trust and universal trust. In this paper, after designing of the problem, the conceptual and theoretical dimensions of trust, radius and range of social trust were inquired. Then with considering the variables of objective participation, generalized trust, reciprocity, sense of social security and optimism that constitute conceptual and empirical models of this essay, the subject were explained. 18 years old and above residents of Kashan city make the population of this article. After selecting a sample of this population by survey and technique questionnaire, the data were collected and analyzed. The results of this study showed that the radius and range of social trust in Kashan are located at an intermediate level. There is significant relationship between the independent variables of conceptual model and dependent variables. The variables entered the equation can have a good predictability, showing that the scope and radius of trust can be developed as they are improved.