فهرست مطالب

تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران - سال بیست و ششم شماره 3 (پیاپی 49، پاییز 1389)

مجله تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران
سال بیست و ششم شماره 3 (پیاپی 49، پاییز 1389)

  • 174 صفحه، بهای روی جلد: 35,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1389/10/10
  • تعداد عناوین: 13
|
  • سیده فاطمه برقعی، حسن ساری خانی، مهرداد چایی چی، عبدالکریم کاشی صفحه 283
    امروزه القاء پلی پلوئیدی با استفاده از مواد شیمیایی جهش زا، به عنوان یکی از روش های اصلاح گیاهان دارویی به منظور افزایش قابلیت تولید متابولیت های ثانویه مورد استفاده قرار می گیرد. در این پژوهش، برای القای پلوئیدی در گیاه دارویی بادرنجبویه (.Melissa officinalis L) از تیمار کلشی سین روی جوانه های انتهایی باززایی شده در شرایط درون شیشه ای بهره گرفته شد. کلشی سین با غلظت های 00/0، 05/0، 10/0 و 20/0% (وزنی به حجمی)، در دو زمان 24 و 48 ساعت مورد استفاده قرار گرفت و سطح پلوئیدی در ریزنمونه های زنده مانده از طریق شمارش کروموزوم ها در نمونه های نوک ریشه و فلوسایتومتری نمونه های برگی بررسی شد. 10 روز پس از اعمال تیمارها، ریزنمونه های شاهد بیشترین درصد زنده مانی را با میانگین 100% نشان دادند، درحالی که با مقایسه بین سه تیمار 05/0، 10/0 و 20/0% کلشی سین، بالاترین میانگین بقاء ریزنمونه ها در تیمار 05/0% کلشی سین به مدت 24 ساعت برابر با 8/63% مشاهده گردید. در مقابل؛ بالاترین میزان مرگ و میر در اثر کاربرد این ماده روی شاخه های انتهایی در غلظت 20/0% به مدت 48 ساعت مشاهده شد. نتایج حاصل از شمارش کروموزوم و تجزیه فلوسایتومتری نشان دادند که تیمار شاخه های انتهایی با غلظت 05/0% کلشی سین به مدت 24 و 48 ساعت و همچنین غلظت 10/0% پس از 24 ساعت، تیمارهای مؤثر در القاء پلی پلوئیدی و تولید میکسوپلوئید در این گیاه بودند. در مجموع تیمار 05/0% کلشی سین به مدت 48 ساعت با بازدهی 3/33% تولید گیاهان پلی پلوئید، مناسبترین تیمار بکارگرفته شده برای القای پلوئیدی در این گیاه بود.
    کلیدواژگان: بادرنجبویه (، Melissa officinalis L)، کشت درون شیشه ای، تغییر سطح پلوئیدی، کلشی سین، میکسوپلوئید، فلوسایتومتری
  • مهدی فرحپور، علی مهدی آبکنار، غلامرضا نوتاش صفحه 296
    کشت جلبک به دلیل مصارف بسیار زیاد در زمینه های دارویی، آرایشی، بهداشتی، غذایی و علوفه از اهمیت بسیاری برخوردار است. وجود سواحل گسترده در ایران امکان کاشت انواع جلبکهای دریایی موجود در این اکوسیستم را فراهم می آورد. بنابراین در این تحقیق تلاش شده است تا سه گونه از جلبکهای شناخته شده در سواحل چابهار کاشت شده تا ضمن بررسی امکان کاشت بتوان تکنیک هایی را که برای مردم امکان استفاده دارد معرفی کرد. بدین منظور گونه های Sargassum ilicifolium، Hypnea musciformis و Cystoseira indica در نظر گرفته شده و با سیستم چوبهای ثابت در کف در ناحیه جذر و مدی منطقه طیس در چابهار کاشته شد. این محل در درون محدوده ایست که منطقه آزاد چابهار در اختیار دارد و در 7 کیلومتری شرق چابهار و در کنار اسکله طیس قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان داد که بعد از حدود دو ماه از روز کاشت، جلبک سیستوسیرا (Cystoseira indica) از 800 گرم بر روی هر طناب به 19100 گرم رسیده و تا 24 برابر افزایش زی توده نشان داد و از لحاظ طولی نیز بیش از 70 سانتی متر رشد داشته و بعضی از بوته ها به بیش از یک متر نیز رسید. جلبک سارگاسوم (Sargassum ilicifolium) از 800 گرم به 13900 گرم رسیده و تا 17 برابر افزایش زی توده نشان داد، جلبک قرمز هیپنا (Hypnea musciformis) از 500 گرم به 4600 گرم رسیده و 9 برابر افزایش بیوماس نشان داد.
    کلیدواژگان: کشت جلبک، Sargassum ilicifolium، Cystoseira indica، Hypnea musciformis، تولید جلبک، چابهار
  • فاطمه سفیدکن، عاطفه بهمن زادگان، مصطفی گلی پور، ولی الله مظفریان، سعیده مشکی زاده صفحه 305
    جنس Bunium با نام فارسی زیره در ایران 14 گونه دارد. اغلب این گیاهان دارای غده زیرزمینی بوده و در دامنه های کوهستانی و اراضی زراعی می رویند. تنها گونه شناخته شده جنس زیره در ایران که جایگاه ارزشمندی در صادرات و صنایع داخلی دارد B. persicum است که اسانس آن حاوی کومین آلدئید و آلدئیدهای ترپینن می باشد. در این تحقیق به منظور تعیین نوع و درصد ترکیب های موجود در اسانس اندام هوایی و بذر B. cylindricum (Boiss.& Hohen.) Drude و B. rectangulum Boiss.& Hausskn.، این گیاهان از رویشگاه طبیعی خود جمع آوری شده و پس از خشک کردن در سایه، اسانس آنها به روش تقطیر با آب استخراج گردید. اجزای تشکیل دهنده اسانس ها، با استفاده از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل شده به طیف سنج جرمی (GC/MS) شناسایی شدند. 17 ترکیب در اسانس اندام هوایی B. cylindricum شناسایی شد که اجزای اصلی جرماکرن D (2/31%)، دیل آپیول (9/26%)، ترانس-کاریوفیلن (1/11%)، جرماکرن B (1/7%) و ترپینولن (6/5%) بودند. همچنین 20 ترکیب مختلف در اسانس بذر B. cylindricum مورد شناسایی قرار گرفت. ترکیب های عمده این اسانس دیل آپیول (8/25%)، ترانس-کاریوفیلن (4/15%)، گلوبولول (2/12%)، اسپاتولنول (2/7%) و جرماکرن D (6/6%) بودند. 7 ترکیب مختلف در اسانس گل B. rectangulum مورد شناسایی قرار گرفت که ترکیب های عمده آن دیل آپیول (8/81%) و جرماکرن D (3/11%) بودند. همچنین 11 ترکیب در اسانس بذر B. rectangulum شناسایی شد که ترکیب های اصلی دیل آپیول (3/63%)، جرماکرن D (4/22%) و ترانس-کاریوفیلن (1/5%) بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که گرچه اسانس هر دو این گونه ها حاوی مقادیر بالایی از ترکیب های سسکوئی ترپنی است اما بین نوع و میزان این ترکیب ها در اسانس دو گونه و همچنین اسانس اندام های مختلف اختلافاتی وجود دارد.
    کلیدواژگان: Bunium cylindricum (Boiss، & Hohen، ) Drude، Bunium rectangulum Boiss، & Hausskn، _ اسانس، جرماکرن D، دیل آپیول
  • رضا امیدبیگی، فرنوش فتاحی، فریبا فتاحی، قاسم کریم زاده صفحه 317
    گیاه آویشن ابلق با نام علمی (Thymus× citriodorus (Pers.) Schreb) یک گیاه بوته ای چند ساله و متعلق به تیره نعناع است. این گیاه در حقیقت هیبرید بین دو گیاه Thymus vulgaris و Thymus pulegioides می باشد. این گیاه به عنوان معرق و در درمان برونشیت مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین مشخص شده که اسانس حاصل از پیکر رویشی آن دارای اثر ضد باکتری و ضد قارچی می باشد. از این رو، تحقیق حاضر در باغ گیاهان دارویی شرکت دارویی زردبند واقع در شمال تهران به منظور تعیین بهترین زمان برداشت گیاه آویشن ابلق از نظر بالاترین عملکرد پیکر رویشی و میزان اسانس انجام گردید. پیکر رویشی گیاهان چهار ساله از خرداد تا آخر تیرماه سال 1387 در 4 مرحله فنولوژیکی مختلف شامل: 1) مرحله قبل از گلدهی، 2) مرحله آغاز گلدهی، 3) مرحله گلدهی کامل و 4) مرحله تشکیل میوه برداشت شد و بعد در هوای آزاد و در سایه خشک گردید. نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان داد که زمان برداشت در سطح احتمال 1/0% تاثیر معنی داری بر میزان وزن تر و وزن خشک پیکر رویشی آویشن ابلق داشت، به طوری که بالاترین وزن تازه و وزن خشک پیکر رویشی از مرحله گلدهی کامل و مرحله تشکیل میوه بدست آمد. بنابراین بیشترین مقدار اسانس به میزان 21/2 درصد از مرحله آغاز گلدهی استخراج شد و مقدار اسانس بدست آمده از گیاهان برداشت شده در مراحل قبل از گلدهی، گلدهی کامل و تشکیل میوه به ترتیب 80/1، 45/1 و 66/1 درصد بود. همچنین میزان عملکرد (میلی لیتر) اسانس در 100 متر مربع محاسبه شد که با توجه به مقایسه میانگین ها، بالاترین عملکرد اسانس (61/840 میلی لیتر) در مرحله تشکیل میوه بدست آمد. بنابراین مطابق با نتایج بدست آمده مناسبترین زمان برداشت پیکر رویشی گیاه آویشن ابلق برای رسیدن به بالاترین عملکرد اسانس مرحله تشکیل میوه می باشد.
    کلیدواژگان: آویشن ابلق (Thymus× citriodorus (Pers، ) Schreb)، خانواه نعناع، زمان برداشت، کمیت و کیفیت اسانس، ژرانیول، ژرانیال
  • عباس اکبرزاده، کامکار جایمند، ارسلان همتی، بابا خانجانی شیراز صفحه 326
    گونه های گیاهی دارویی بخش قابل توجهی از فلور ایران را تشکیل می دهند و نقش عمده ای را در ترکیب جوامع گیاهی مختلف ایفاء می نمایند. این تحقیق با هدف جمع آوری، شناسایی و تعیین پراکنش گیاهان دارویی در استان گیلان طی سالهای 1380 تا 1385 به اجرا درآمد. در این تحقیق با توجه به ضرورت شناخت گونه های دارویی درختی، درختچه ای و علفی، ابتدا لیست فلورستیک استان گیلان تهیه و با توجه به مطالعات کتابخانه ای و مشاوره با افراد متخصص، اقدام به شناسایی گونه ها در استان گردید. سپس با مراجعه به عرصه های طبیعی، مناطق پراکنش و دیگر خصوصیات هر یک از گونه ها تعیین گردید. براساس نتایج بدست آمده 342 گونه دارویی از 95 خانواده و 229 جنس گیاهی شناسایی شده است. از این تعداد گونه های گیاهی 24 گونه مربوط به خانواده Rosaceae، 23 گونه مربوط به خانواده Labiatae، 19 گونه مربوط به خانواده Compositae و بقیه از سایر خانواده های مختلف می باشند.
    کلیدواژگان: شناسایی، گیاهان دارویی، استان گیلان
  • سید علیرضا ولدآبادی، حسین علی آبادی فراهانی، پیام معاونی صفحه 348
    ییرات میزان اسانس و عملکرد دانه در توده های مختلف زیره سبز (Cuminum cyminum L.) تحت کاربرد نیتروژن در منطقه قزوین، تحقیق حاضر در سال 1386 در ایستگاه تحقیقات اسماعیل آباد قزوین انجام گردید. آزمایش مزرعه ای به صورت کرتهای خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار اجرا گردید. عوامل مورد بررسی شامل عامل توده بومی مشتمل بر سه توده بومی زیره سبز سبزوار، بجنورد و اسفراین و عامل کود نیتروژنه حاوی چهار سطح با مقادیر 30، 60، 90 و 120 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بودند. نتایج نشان داد که توده های بومی دارای صفات معنی داری با یکدیگر بودند. به طوری که بیشترین عملکرد اسانس، درصد اسانس، عملکرد دانه، شاخص برداشت و وزن هزاردانه از توده بومی اسفراین و بیشترین عملکرد بیولوژیک از توده بومی بجنورد بدست آمدند. همچنین در رابطه با تیمار کود نیتروژنه مشاهده شد که اثر مثبت معنی داری بر صفات گیاهی داشته و اگرچه کاربرد 120 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بیشترین عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و وزن هزاردانه را تولید کرد ولی بیشترین عملکرد اسانس، درصد اسانس و شاخص برداشت به ترتیب از کاربرد 90، 60 و 30 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بدست آمدند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که انتخاب توده برتر گیاهی که سازگاری مناسبی با شرایط اقلیمی منطقه کشت دارد، می تواند صفات کمی و کیفی گیاه مورد نظر را به میزان قابل توجهی افزایش داده و از طرفی سبب استفاده بهینه از نهاده های زراعی گردد.
    کلیدواژگان: زیره سبز (Cuminum cyminum L، )، توده بومی، نیتروژن، بازده اسانس، عملکرد دانه
  • علیرضا دادخواه صفحه 358
    این آزمایش در محیط کنترل شده به منظور بررسی درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ساقه چه و ریشه چه چهار گیاه دارویی شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.)، کنجد (Sesamum indicum L.)، شاهدانه (Cannabis sativa L.) و زنیان (Carum copticum (L.) C. B. Clarke) در شرایط پتانسیل منفی با استفاده از نمکهای کلرور سدیم، کلرور کلسیم و مخلوط نمکهای کلرور سدیم + کلرور کلسیم به نسبت مولی 5 به یک انجام شد. تیمارها شامل جوانه زنی بذرها در آب مقطر به عنوان شاهد و سه تیمار پتانسیل منفی شامل 37/0-، 59/0- و 81/0- مگاپاسکال بود. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی و به صورت فاکتوریل در پتری دیش هایی به قطر 11 سانتی متر با 30 عدد بذر در شش تکرار اجرا گردید. واکنش فرایند جوانه زنی گیاهان به پتانسیل منفی آب و نوع نمک ایجادکننده پتانسیل منفی، متفاوت بود. به طوری که پتانسیل منفی آب و نوع نمک ایجادکننده پتانسیل منفی هیچ گونه تاثیر منفی بر جوانه زنی بذر گیاه کنجد نداشت ولی جوانه زنی بذر سایر گیاهان بشدت تحت تاثیر پتانسیل منفی آب و نوع نمک قرار گرفت. در پتانسیل منفی 81/0- بیشترین درصد جوانه زنی مربوط به بذر کنجد با 99% و کمترین درصد جوانه زنی مربوط به بذرهای گیاهان شنبلیله و زنیان با جوانه زنی دوازده درصد بوده است. نوع نمک ایجادکننده پتانسیل منفی بر جوانه زنی بذرها تاثیر داشت، به طوری که در پتانسیل های منفی ایجاد شده با مخلوط نمکهای کلرور سدیم + کلرور کلسیم (به نسبت مولی 5 به یک) به ویژه پتانسیل های منفی بالا فرایند جوانه زنی نسبت به سایر نمکها به طور معنی داری بیشتر بود. در کنجد سرعت جوانه زنی تحت تاثیر پتانسیل منفی محیط جوانه زنی و نوع نمک ایجادکننده آن قرار نگرفت، در حالی که سرعت جوانه زنی بذر سایر گیاهان تحت تاثیر پتانسیل منفی محیط جوانه زنی قرار گرفت. سرعت جوانه زنی در پتانسیل های منفی 59/0- و 81/0- ایجاد شده با نمک کلرید کلسیم بیشتر کاهش یافت. اگرچه پتانسیل منفی آب ایجاد شده با نمکهای مختلف تاثیر منفی بر جوانه زنی بذر کنجد نداشت اما رشد گیاهچه های کنجد بشدت تحت تاثیر پتانسیل منفی آب قرار گرفت.
    کلیدواژگان: گیاه دارویی، جوانه زنی، تنش شوری، پتانسیل منفی آب
  • مه لقا قربانلی، نینا ادیب هاشمی، مریم پیوندی صفحه 370
    در این پژوهش، برهم کنش کلریدسدیم و اسید آسکوربیک بر پارامترهای رشد (وزن تر و خشک، طول اندام هوایی و ریشه)، مقدار رنگیزه های فتوسنتزی برگها (کلروفیل a، b و (a+b)، کاروتنوئیدها)، مقدار قندهای محلول و پروتئین در اندام هوایی و ریشه گیاه دارویی سیاه دانه (Nigella sativa L.) در شرایط گلخانه ای، به صورت تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. به طوری که گیاهان در معرض غلظت های مختلف کلریدسدیم (0، 25، 50، 75 و100 میلی مولار) و اسید آسکوربیک (0 و10 میلی مولار) قرار گرفتند. در گیاهانی که تنها در معرض کلریدسدیم قرار داشتند، در مقایسه با گیاهان شاهد، با افزایش غلظت کلریدسدیم، پارامترهای رشد، مقدار رنگیزه های فتوسنتزی و مقدار پروتئین کاهش و مقدار قندهای محلول افزایش یافت. اما گیاهانی که در معرض هم زمان کلریدسدیم و اسید آسکوربیک قرارداشتند، در مقایسه با گیاهانی که تنها در معرض تنش شوری بودند، در غلظت های یکسان کلریدسدیم، پارامترهای رشد، مقدار رنگیزه های فتوسنتزی و مقدار قندهای محلول و پروتئین بیشتری را نشان دادند. این نتایج نشان می دهند که اسپری اسید آسکوربیک (به عنوان یک آنتی اکسیدان) سبب افزایش بردباری به تنش شوری و کاهش اثرهای مضر کلریدسدیم در گیاه سیاه دانه شده است.
    کلیدواژگان: اسید آسکوربیک، پروتئین، رنگیزه های فتوسنتزی، سیاه دانه (Nigella sativa L، )، شوری، قندهای محلول
  • مهدی قره خانی، محمد قربانی، محمدعلی ابراهیم زاده، سیدمهدی جعفری، علیرضا صادقی ماهونک صفحه 389
    هدف از این تحقیق بررسی تاثیر روش های استخراج غرقابی، استخراج به کمک اولتراسوند و استخراج به کمک مایکروویو بر میزان استخراج ترکیب های فنولی و فلاونوئیدی از برگهای گزنه (Urtica dioica L.) به همراه سه حلال استخراجی آب، متانول 80% و کلروفرم بود. در روش غرقابی، حلال آب و کلروفرم به ترتیب بیشترین مقدار ترکیب های فنولی و فلاونوئیدی را استخراج کردند. در دو روش استخراج به کمک اولتراسوند و مایکروویو تاثیر زمانهای مختلف اشعه دهی امواج نیز به همراه نوع حلال مصرفی بررسی شد. به طوری که در روش استخراج به کمک اولتراسوند، حلال آب و زمان 90 دقیقه بیشترین میزان استخراج ترکیب های فنولی و حلال کلروفرم و زمان 90 دقیقه بیشترین میزان استخراج ترکیب های فلاونوئیدی را داشته است. همچنین بین دو زمان 60 و 90 دقیقه تفاوت معنی داری در سطح احتمال پنج درصد مشاهده نشد. بنابراین بهترین تیمار حلال- زمان با بیشترین میزان استخراج ترکیب های فنولی و فلاونوئیدی در روش استخراج به کمک مایکروویو به ترتیب مربوط به تیمارهای حلال آب- زمان 9 دقیقه و حلال متانول- زمان 9 دقیقه بود. حلال کلروفرم در روش استخراج به کمک مایکروویو کمترین میزان استخراج ترکیب های فنولی و فلاونوئیدی را داشت و تاثیر زمان اشعه دهی امواج مایکروویو بر میزان استخراج معنی دار نبود. در مقایسه بین روش ها، روش استخراج به کمک مایکروویو با حلال آب- زمان 9 دقیقه بالاترین قدرت استخراج کنندگی ترکیب های فنولی (41/0±57/11 میلی گرم معادل اسید گالیک به گرم نمونه خشک) و روش غرقابی (ساعت) با حلال کلروفرم بیشترین میزان ترکیب های فلاونوئیدی (533/0±64/13 میلی گرم معادل کوئرستین به گرم نمونه خشک) را استخراج کرد.
    کلیدواژگان: گزنه (Urtica dioica L، )، ترکیب های فنولی، ترکیب های فلاونوئیدی، استخراج به کمک اولتراسوند، استخراج به کمک مایکروویو
  • علی محمد اسعدی، اصغر خشنود یزدی صفحه 406
    گیاه Dracocephalum kotschyi Boiss. یکی از گیاهان دارویی و معطر است که در رویشگاه های طبیعی در نواحی کوهستانی و مرتفع کشور یافت می شود. این گیاه به علت اسانس زیاد آن مورد توجه می باشد. در طب سنتی از این گیاه در کاهش تب، درد مفاصل و روماتیسم و به عنوان ضد التهاب و التیام دهنده زخم استفاده می شود. مطالعه حاضر به منظور شناخت خصوصیات بوم شناختی این گونه جهت معرفی برای کشت انبوه آن در اراضی زراعی و استفاده در صنایع دارویی و همچنین جلوگیری از تخریب رویشگاه های طبیعی گونه در سال 1387 در مراتع شهرستان بجنورد انجام شد. مشخصات اقلیمی، زمین شناسی، تیپ رویشگاه، گیاهان همراه، اندازه گیری متغیرهای رویشی و تجزیه فیزیکی و شیمیایی خاک برای گیاه در رویشگاه آن انجام گردید. نتایج نشان داد که این گونه در منطقه مورد مطالعه با بارندگی متوسط سالانه 320 میلی متر، دمای متوسط سالانه 22/10 درجه سانتی گراد و اقلیم نیمه خشک سرد رویش مناسبی دارد. این گونه در دامنه های شمالی و شمال غربی در ارتفاع 1600 تا 1800 متری از سطح دریا در مناطق سنگلاخی پراکنش یافته است. در منطقه مورد مطالعه خاک بسیار کم عمق و دارای بافت لومی، 6/7- 57/7 pH=، 555/0 EC= دسی زیمنس بر متر و 9/11- 475/11 CEC= سانتی مول بر کیلوگرم می باشد. تیپ رویشگاه چای چوپان- علف بره است و بیش از 58 گونه گیاهی همراه این گونه دیده می شود. بدین ترتیب میانگین پوشش تاجی و تراکم زرین گیاه در منطقه به ترتیب 122/0 درصد و 361 بوته در هکتار بود.
    کلیدواژگان: بوم شناسی، زرین گیاه (Dracocephalum kotschyi Boiss، )، بجنورد، ایران
  • جواد چراغی، علی ولدی * صفحه 415

    داروهای ضد درد موجود دارای عوارض جانبی بسیار هستند و یافتن داروهای گیاهی از اولویت پژوهشی محققان می باشد. باتوجه به وجود ترکیب لیمونن در عصاره گیاهان ضد درد، در این پژوهش اثر ضد دردی این ترکیب در موش صحرایی بررسی شده است. در این پژوهش اثر ترکیب لیمونن بر روی موش صحرایی نر مورد مطالعه قرار گرفت. بررسی اثر ضد دردی با آزمون فرمالین، بررسی اثر ضد التهابی با تست گزیلن و تهیه لیمونن با روش دکانتاسیون انجام شد. در زمینه بررسی درد، عصاره پوست پرتقال با سه دوز mg/Kg 20، 30 و 50 به موشها تزریق شد که هر سه دوز اثر ضد دردی و ضد التهابی از خود نشان دادند. که در این میان دوز mg/Kg 50 بیشترین اثر ضد دردی (89%) را نشان داد.

    کلیدواژگان: لیمونن، درد، تست فرمالین، التهاب، تست گزیلن
  • سیده مریم شرفی، ایرج رسولی، طلوع الله قدری، محمدرضا جلالی ندوشن، محمدباقر رضایی صفحه 423
    در مطالعه حاضر فعالیت های ضد میکروبی، آنتی اکسیدانی، هماتولوژی و سیتوتوکسسیته اسانس لیموترش (Citrus limon L.) مورد آزمایش قرار گرفت. نمای حساسیتی میکروارگانیسم ها در برابر اسانس لیمو براساس حساسترین به مقاومترین به ترتیب زیر بود: E.coli> K. pneumonia> S. aureus> Streptococcus faecalis> Candida albicans> P. aeruginosa. حداقل غلظت های مهارکنندگی (MIC) و کشندگی (MBC) اسانس تازه تعیین گردید. اسانس، خاصیت کشندگی و مهارکنندگی میکروبی خوبی بجز در خصوص Pseudomonas aeruginosa نشان داد. از این رو خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس با روش بتا-کاروتن زدایی انجام و نتایج مقایسه ای آنها با آنتی اکسیدان های سنتتیک استاندارد انجام شد. بازدارندگی پراکسیداسیون لیپید به وسیله اسانس لیمو تقریبا برابر یا بیش از قدرت آنتی اکسیدان های سنتتیک BHT و BHA بود. مقدار اسانس لازم برای 50% رادیکال زدایی اسانس لیمو μg/ml 81/22 بود. به طوری که محتوای فنلی و ظرفیت DPPHزدایی برای هر اسانس مشخص و بعد نسبت بین محتوای فنلی و ظرفیت DPPHزدایی تعیین گردید. فنل کل اسانس خالص لیمو μgGAE/mg 43/57 بود. بازدارندگی پراکسیداسیون لیپید به وسیله اسانس لیمو تقریبا برابر یا بیش از قدرت آنتی اکسیدان های سنتتیک BHT و BHA بود. قدرت آنتی اکسیدانی احیا فریک در سرم خون موشهایی که به مدت یک ماه و روزانه به میزان 100 میکرولیتر اسانس گاواژ شده بودند افزایش نشان داد. به نحوی که تاثیرات درمانی در نتیجه تغذیه اسانس توسط موشها در خون آنها دیده شد. غلظت 50% کشندگی (IC50) اسانس لیمو بر علیه سلولهای Hela و خون محیطی به ترتیب 97/0 و 57/0 میکروگرم در هر میلی لیتر تعیین گردید. بنابراین نتایج نشان می دهد که اسانس لیمو با احتیاط و فقط پس از تعیین دوز مورد مصرف قرار گیرد.
    کلیدواژگان: ضد میکروبی، سیتوتوکسسیته، آنتی اکسیدان، روغن های اسانسی، لیموترش (Citrus limon L، )
  • اروجعلی خرسندی، عباس حسنی، فاطمه سفیدکن، حبیب شیرزاد، علیرضا خرسندی صفحه 438
    شوری خاک و آب از عوامل کاهش دهنده ی رشد و عملکرد بسیاری از محصولات کشاورزی در ایران می باشد. آگاستاکه (Agastache foeniculum kuntz.) گیاهی علفی، چندساله و معطر متعلق به تیره نعناعیان (Lamiaceae) است. از مواد موثره این گیاه در صنایع غذایی، داروسازی، آرایشی و بهداشتی و همچنین در بستنی سازی استفاده می شود. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر شوری بر رشد، عملکرد و میزان اسانس انجام گردید. این بررسی به صورت یک آزمایش گلدانی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تیمار سطوح شوری شامل صفر (شاهد)، 25، 50، 75، 100 و 125 میلی مول در لیتر کلرور سدیم و چهار تکرار در گلخانه انجام شد و برخی عامل های رشدی، عملکرد و میزان اسانس اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که تنش شوری اثر معنی داری بر عامل های اندازه گیری شده دارد. با افزایش سطح شوری، ارتفاع بوته، تعداد و طول شاخه های جانبی، قطر ساقه، فواصل میانگره ها، تعداد و سطح برگ، وزن تر و خشک برگ و ساقه، عملکرد پیکر رویشی تر و خشک در گلدان و میزان اسانس در گلدان کاهش یافت. در اجزاء متشکله ی اسانس ترکیب هایی نظیر بتا-پینن، میرسن، انیس آلدئید و بتا-بوربونن افزایش و به عکس مقدار لینالول و متیل کاویکول کاهش یافت. همچنین در سطح شوری 100 و 125 میلی مولار کلرور سدیم بوته ها قبل از به گل رفتن از بین رفتند.
    کلیدواژگان: Agastache foeniculum kuntz، _ تنش شوری، رشد، عملکرد، اسانس، نعناعیان
|
  • S.F. Borgheei, H. Sarikhani, M. Chaichi, A. Kashi Page 283
    In vitro induction of polyploidy using mutation agents is one of the medicinal plant breeding methods which has been employed to increase potential of secondary metabolites production. In this research, in order to induce polyploidy in lemon balm (Melissa officinalis L.), in vitro regenerated explants were treated by colchicine at 4 different concentrations 0.00, 0.05, 0.1 and 0.2% for 24 and 48 h. Level of ploidy were identified in survival explants through root tip chromosome counting and leaf sample flow cytometry. Ten days after treatments, all colchicine-free treated explants were survived. Among the colchicine treatments (0.05, 0.1 and 0.2%), the highest explants survival rate were observed in the 0.05% colchicine application for 24 h (63.8%). On the contrary, 0.2% colchicine treatment for 48 h showed the highest rate of explants lethality. Results of chromosome counting and flow cytometry analysis indicated both diploid and mixoploid plants in colchicines treated explants. More effective treatment of colchicine for induction of ploidy was observed in 0.05% colchicine treatment for 48 h as high as 33.3% mixoploid plants.
  • M. Farahpour, A.M. Abkenar, G.R. Notash Page 296
    Alga culture, due to its various applications, such as medicinal, hygienic-cosmetic plus food and forage, could be important to Iran. Vastness of Iranian sea shore, Persian Gulf and Oman Sea, gives the opportunity of expansion of alga cultivation. Thus, alga of the same ecosystem should be selected. In this experiment three algae, Sargassum ilicifolium, Hypnea musciformis، and Cystoseira indica were selected and cultivated in tidal zone of Tiss, Chabahar, Iran. Selected cultivation system was “Fixed Bottom line method” which is easy for native population to practice. Results showed that after 60 days Cystoseira had reached to 18300 gr on each rope, almost 24 times more. Their length had increased up to 70cm. Sargassum weight reached to 13100 gr, 17 times more. Hypnea weight reached to 4100 gr, almost 9 times more than it's first weight.
  • F. Sefidkon, A. Bahmanzadegan, M. Golipour, V. Mozafarian, S. Meshkizadeh Page 305
    The genus Bunium comprised of 14 species in Iran, two of them (B. wolfi and B. lurestanicum) are endemic. Among these species, only B. persicum is famous and used in medicinal and nutrition industries. In this research, two other species of Bunium named as B. cylindricum (Boiss.& Hohen.) Drude and B. rectangulum Boiss.& Hausskn., were studied. At first, different parts of these plants were collected from their habitats. Different parts were separated and then dried. The dried plant materials were subjected to hydro-distillation for obtaining the essential oils. The oils were analyzed by GC and GC/MS. Seventeen components were characterized in the oil of aerial parts of B. cylindricum at flowering stage. Germacrene D (31.2%), dill apiol (26.9%), E- caryophyllene (11.6%) and germacrene B (7.1%) were the main constituents. 20 compounds were identified in the seed oil of B. cylindricum with dill apiol (25.8%), E- caryophyllene (15.4%), globulol (12.2%), spathulenol (7.2%) and germacrene D (6.6%) as main components. 11 compounds were identified in the seed oil of B. rectangulum with dill apiol (63.3%), Germacrene D (22.4%) and E-caryophyllene (5.1%) as main components. 21 components were characterized in the flower oil of B. rectangulum. Germacrene D (36.7%), Dill apiol (11.1%), bicyclogermacrene (16.5%) and E-caryophyllene (15.9%) were the main constituents. The results showed that the essential oils of both species contained mainly sesquiterpens, but the percentages of these compounds were different.
  • R. Omidbaigi, F. Fattahi, F. Fattahi, Gh. Karimzadeh Page 317
    Lemon thyme (Thymus× citriodorus (Pers.) Schreb) is a perennial sub shrub medicinal plant belonging to the Lamiaceae (Labiatae) family. This plant is a hybrid between Thymus vulgaris and Thymus pulegioides. It has been used as a diaphoretic and for bronchitis. The oil has been found to possess antimicrobial and antifungal activity. This study aims to determine the best harvest time of Lemon Thyme (Thymus × citriodorus) for maximum herbal yield and quantity of essential oil. This research was done at the Botanical Garden of Zardband Company located in the northern Tehran، Iran. Aerial parts of 4-year-old plants were harvested from 10 centimeters of land at 4 stages including: before flowering، beginning of flowering، full flowering and fruit set in the beginning of June to the end of July and then were air dried in the shade. Harvest time had a significant effect on fresh and dry weight of aerial parts in 0. 1% probability level. According to the results maximum amount of fresh and dry weight of aerial parts of T× citriodorus plant were obtained from full flowering and fruit set stages. Based on the results harvest time had no significant effect on the essential oil of T× citriodorus. Although the highest essential oil content (2. 21%) was extracted at beginning of flowering stage but there was no significant difference among different phonological stages. In conclusion، more suitable time for harvesting of T×citriodorus to achieve the maximum yield of essential oil production is at fruit set stage.
  • A. Akbarzadeh, K. Jaimand, A. Hemmati, B. Khanjani Shiraz Page 326
    The present study was carried out to collect، identify and determine medical plants dispersion in the Gilan province during 2001-2006. This study was carried out to identify tree and shrub species and herbaceous plants in the Gilan. For thes purpose at first the floristic list of Gilan was prepared، then lirerature review of the plants parameters were used for indemnification of the plants. In this study، 342 species، 229 genuses belonging to 95 familities were distinguished. These results showed 24 species belonged to Rosaceae، 23 species to Labiatae، 19 species to Compositae and the others belonged to other plant families.
  • S.A.R. Valadabadi, H. Aliabadi Farahani, P. Moaveni Page 348
    In order to evaluate the beneficial impacts of nitrogen application on cumin species (Cuminum cyminum L.) some yield characters were investigated. The aim of this study were to investigate the interactive effects of different cumin spices and nitrogen application on essential oil content at Qazvin zone (Ishmael Abad station). The experimental design was split plot method based on randomized complete block with four replicates. Certain factors including cumin species (Sabzevar، Bojnourd and Esfarayen localities) and nitrogen application (30، 60، 90 and 120 kg N ha-1) were studied. Our final statistical analysis were indicated that cumin species had significant effect on plant values and highest essential oil yield، essential oil percentage، seed yield، thousand seed weight and harvest index were provided by species of Esfarayen locality and highest biological yield were provided by species of Bojnourd locality. Nitrogen treatment significantly increased plant values and although the highest biological yield، seed yield and thousand seed weight were obtained under 120 kg N ha-1 the highest essential oil yield، essential oil percentage and harvest index were achieved under 90، 60 and 30 kg N ha-1، respectively. The results of this study showed that the selection of species which performed well over a wide range of environment could increase quantity and quality yields of medicinal and aromatic plants and causes optimal usage in agricultural fertilizers.
  • A. Dadkhah Page 358
    This experiment was conducted in germinator in order to study the effects of water potential on seed germination، germination rate and seedlings growth of four medicinal plants as Trigonella foeaum-graecum L.، Sesamum indicum L.، Cannabis sativa L. and Carum copticum (L.) C. B. Clarke. Four water potential were used including distilled water as control (0)، -0. 37، -0. 59 and -0. 81 Mpa which has been made by different salts (NaCl، CaCl2 and NaCl+CaCl2 in 5 to 1 molar ratio). The experiment was carried out based on completely randomized design with six replications. Results of variance analysis showed that effects of water potential، type of salt composition on germination percentage، rate of germination، root and shoot length were significant. With decreasing water potential، germination rate and percentage decreased. Of cource plants had different responses such as Sesamum indicum was not affected by decreasing water potential where as other significantly were decreased. The effect of salt composition was significant on rate and percentage of germination. The percentage of germination at lower water potential which was made by NaCl+CaCl2 significantly was higher than the same water potential made by only NaCl and CaCl2.
  • M. Ghorbanli, N. Adib Hashemi, M. Peyvandi Page 370
    In this study، the sodium chloride and ascorbic acid interaction on growth parameters، photosynthetic pigments (chlorophylls a، b and (a+b)، carotenoids)، amount of soluble sugar and total protein in Nigella sativa L. were investigated in greenhouse condition. This experiment was conducted in randomized design based on three replications. Plants were exposed to different concentrations of sodium chloride (0، 25، 50، 75 and 100 mM) and ascorbic acid (0 and 10 mM). In plants only exposed to sodium chloride، with the increase of sodium chloride concentration growth parameters، photosynthetic pigments and protein amount decreased compared to control samples while، amount of soluble sugar increased. In plants exposed to sodium chloride and ascorbic acid، growth parameters، photosynthetic pigments، amount of soluble sugars and total protein were higher compared to plants only exposed to sodium chloride. The result showed that spray of ascorbic acid (as an antioxidant) caused resistance against salt stress and decreased side effects of sodium chloride in Nigella sativa L.
  • M. Gharekhani, M. Ghorbani, M.A. Ebrahimzadeh, S.M. Jaafari, A.R. Sadeghi Mahoonak Page 389
    The present study was conducted to examine the efficiency of the traditional soaking extraction، Ultrasound-assisted extraction (UAE) and Microwave-assisted extraction (MAE) methods on the content of phenolic and flavonoid compounds extracted from nettle (Urtica dioica L.) leaves with three different solvents (water، 80% methanol and chloroform). In traditional method، water and chloroform solvents extracted the maximum phenolic and flavonoid contents، respectively. In UAE and MAE methods، the effect of different extraction times، with used solvent type were examined. In UAE method، the water-90 min and chloroform-90 min treatments had extracted the highest phenolic and flavonoid contents، respectively. Also، between the times 60 and 90 minutes، no significant difference were observed (p<0. 05). The best solvent-time treatments with maximum extraction contents of phenolic and flavonoid compounds in MAE method were water-9 min and methanol-9 min treatments. In MAE method، chloroform solvent had the lowest extraction contents of phenolic and flavonoid compounds، and the extraction times were not significant. A comparison among the three methods revealed that the MAE method with water-9 min treatment (11. 57±0. 41) and traditional method (24 h) with chloroform solvent (13. 64±0. 53) had the highest extraction power of phenolic and flavonoid compounds، respectively.
  • A.M. Asaadi, A. Khoshnod Yazdi Page 406
    Dracocephalum kotschyi Boiss. is one of the medicinal and aromatic plants that is found in natural sites of mountainous areas. This plant is important because of it''s high content of essential oil. In traditional medicine، this plant is used for fever reduction، joints pain، rheumatism، inflammation against and sore recovery. The present study was done to introduce ecological characteristic and dense cultivation on farm land and then using this plant in medicinal industries. This study was carried out in rangelands of Bojnourd in 2008. In this site، different parameters like climate characters، geology، stand type، codominant plant and vegetable variation، physical and chemical analysis of the soil were determined. The results showed that Dracocephalum kotschyi could be adapted in regions with semiarid cold climate، annual rainfall average of 320 mm and annual average temperature of 10. 22 °C. Dracocephalum kotschyi have dispersed in northern and north- west slope and altitude 1600-1800 m of sea level in rocky area. The physical and chemical analysis of soil showed that the soil was very shallow with loomy texture، pH= 7. 57- 7. 6، EC= 0. 555 ds/m and CEC= 11. 475- 11. 9 Cmol/kg. The stand type was Stachys inflata- Festuca ovina and the codominant plants were over 58 species. Average of canopy covers and density were 0. 122%، 361 shrubs in hectare، respectively.
  • J. Cheraghi, A. Valadi Page 415

    Nature has served a rich repository of medicinal plants for thousands of years and impressive numbers of modern drugs have been isolated from natural sources، notably of plant origin. In this research anti-nociceptive and anti-inflammatory effects of Limonene have been been investigated. Anti-nociceptive activity was investigated using formalin test method. Anti-inflammation activity was investigated using xylene test method and for limonene production decantation method was used. For investigation of anti-nociceptive activity، limonene was injected to mice in three different doses as 20، 30 and 50 mg/kg. The results showed 50 mg/Kg injection had the maximum anti-nociceptive and anti-inflammatory effect.

  • S.M. Sharafi, I. Rasooli, T. Allahghadri, M.R. Jalali Nadoushan, M.B. Rezaei Page 423
    In the present study the antimicrobial، antioxidative، hematologic and cytotoxic properties of Citrus limon L. essential oil were studied. The bacterial strains sensitive to Citrus limon L. oil were in the following order: E. coli> K. pneumonia> S. aureus> Streptococcus faecalis> Candida albicans> P. aeruginosa. The minimum inhibitory and bactericidal concentrations of the fresh oil were determined. The essential oils had good bactericidal and bacteriostatic properties except for P. aeruginosa. Antioxidative property of the oil was carried out by using beta-carotene bleaching test and the results were compared to the standard synthetic antioxidants. Lipid peroxidation inhibitions were comparable or higher than the synthetic antioxidant BHT and BHA. The oil concentration required for 50% free radical scavenging (IC50) was 22. 81 μg/ml with total phenol contents of 57. 43 μg GAE/mg for C. limon L. oil. Ferric-reducing antioxidant power (FRAP) in the blood sera of the rats gavaged with a daily dose of 100 µl oil increased. Therapeutic effects were noted as a result of feeding the rats with lemon essential oil. The volatile oil of lemon displayed cytotoxic effects on the human tumor cell line (Hela cells) and peripheral blood cells with the IC50 of 0. 97 and 0. 57μg/ml respectively. The results showed that the lemon oil might be consumed with precautions after dose determination.
  • O. Khorsandi, A. Hassani, F. Sefidkon, H. Shirzad, A. Khorsandi Page 438
    Water and soil salinity on the environmental agents limit plant growth and its productivity in Iran. Anise Hyssop (Agastache foeniculum kuntz.) is a perennial and aromatic herb plant، belonging to the Lamiaceae family. The essential oil of Anise Hyssop used in food industries، pharmacy، perfumery and making soda. This experiment was conducted in a randomized complete blocks design with six salt treatments including 0 (control)، 25، 50، 75، 100 and 125 mM NaCl and four replications in green house. Some parameters such as growth، yield and content and composition of essential oil were modulated. The results showed that salt stress had significant effects on estimated parameters. Salinity decreased plant height، number and length of axillary shoots، steam diameter، length of internodes، number and area of leaves، fresh and dry weight of leave and shoot، herbal yield and amount of essential oil in pot. In the composition of essential oil β-pinene، myrcene، anisaldehyd and β-bourbonene increased and amount of linalool and methyl chavicol decreased. Also high salinity (100 and 125 mM) destroyed plants.