فهرست مطالب

نشریه آمایش سرزمین
سال دوم شماره 1 (بهار و تابستان 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/05/01
  • تعداد عناوین: 8
|
  • حسین خنیفر صفحه 5
    پیشینه توجه به ویژگی های منطقه ای و ملی به مدیریت آمایش سرزمین در برنامه ریزی های توسعه، از دو زاویه دیرینگی و تازگی برخوردار است، از آن جهت دیرینه است که به زمان حضور انسان در پهنه زمین و تعریف سرزمین و کنجکاوی نسبت به حیات بازمی گردد و تازگی آن مربوط به یکصد ساله اخیر است که عمدتا در نیمه سده اخیر و بعد از جنگ جهانی دوم و با مطالعات فرانسوی ها آغاز گردید. در این مقاله ضمن بررسی این ابعاد و سابقه جهانی و بین المللی مساله مدیریت آمایش سرزمین به سابقه آن در ایران که به دهه 30 شمسی، بازمی گردد. پرداخته و مطالعات گروه ستیران را مورد بازبینی و فعالیت های قبل و بعد از انقلاب اسلامی در این زمینه نیز بررسی شده است. هم چنین به مطالعه ای از آثار تافلر اشاره داریم که به آمایش بین المللی اشاره دارد و مدیریت جهان پیش رو را بررسی نموده است. سپس به فرآیند تهیه آمایش سرزمین در سه بعد سازماندهی مطالعات، بررسی وضع موجود و قابلیت سنجی و آینده نگری پرداخته ایم و گام های لازم برای هر کدام از آنها را دسته بندی و مورد بحث قرار داده ایم و در پایان مقاله به نتایج آمایش سرزمین و نظام تشکیلاتی تهیه طرح آمایش و نمودارهای آن و سپس جایگاه مدیریت توسعه اجتماعی و آمایش سرزمین پرداخته ایم.
    کلیدواژگان: مطالعات ستیران، محتوای آمایش، _ آمایش جهان، فرایند آمایش، آمایش سرزمین
  • حسین پرورش، محسن دهقانی، احمد نوحه گر صفحه 27
    ارزیابی توان اکولوژیکی و آمایش سرزمین در یک منطقه، می تواند بهترین نوع کاربری ها را تعیین نموده و نقش مهمی را در برنامه ریزی صحیح و همگام با توسعه پایدار ایفا نماید که در این میان، روش های متفاوتی برای ارزیابی توان اکولوژیکی توسط متخصصان امر ایجاد گردیده است. در این تحقیق نیز، ارزیابی توان اکولوژیکی حوزه آبخیز رودخانه نساء که بخشی از شهرستان حاجی آباد واقع در استان هرمزگان می باشد، از دو طریق، روش آمایش سرزمین و بر اساس مدل های اکولوژیکی مخدوم و روش آمایش فیزیکی(روش ژئومرفولوژی) مورد بررسی قرار گرفت و نتایج به دست آمده از این دو روش با یکدیگر مقایسه گردید. نتایج به دست آمده، نشان می دهد که به کاربردن روش ژئومرفولوژی برای ارزیابی توان اکولوژیکی این منطقه نتایج تقریبا مشابهی با روش آمایش سرزمین داشته و توان بیش تر نقاط منطقه، مرتع داری فقیر و حفاظت به دست آمده است. بر طبق روش ژئومرفولوژی، 60% از سطح حوزه آبخیز نساء دارای توان حفاظت و 50% از سطح منطقه دارای توان مرتع داری فقیر می باشد. هم چنین بر طبق روش آمایش سرزمین، 56% منطقه دارای توان حفاظت و 47% منطقه دارای توان مرتع داری فقیر می باشد. اما مزیت روش آمایش سرزمین و مدل های اکولوژیکی مخدوم در این است که توان منطقه را برای کاربری های متنوع تری از جمله توریسم، توسعه شهری، صنعتی و روستایی نیز به دست آورده که از این لحاظ راه را برای برنامه ریزی بهتر و مدیریت مناسب تر منابع فراهم می آورد.
    کلیدواژگان: روش ژئومرفولوژی، ارزیابی توان اکولوژیکی، روش آمایش سرزمین، حوزه آبخیز نساء
  • رزیتا شریفی پور، رضا احمدیان، افشین دانه کار صفحه 51
    اکتشاف میدان گازی پارس جنوبی و به دنبال آن ایجاد منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس در جنوب استان بوشهر، ناگزیر از استقرار فازهای گوناگون منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس و به دنبال آن بارگذاری های جدید جمعیت است. در راستای تعادل بخشی به رابطه انسان، فضا و فعالیت در پهنه این ناحیه، ضرورت ساماندهی جمعیت و شکل گیری مراکز سکونت گاهی جدید جهت بارگذاری جمعیتی امری اجتنا ب ناپذیر است. محدوده مورد مطالعه در برگیرنده 5 بخش 11 دهستان و 5 کانون شهری است. این محدوده از شمال به شهرستان دشتستان از شرق به شهرستان کنگان و از غرب و جنوب به خلیج فارس ختم می شود. مساحت این محدوده 753457 هکتار است. مکان یابی شهر جدید پارس با شناسایی وضع موجود، تعریف معیارهای محدود کننده توسعه و ارایه گزینه های مناسب توسعه و استفاده از تحلیل سلسله مراتبی صورت گرفت. به این ترتیب، برای تبیین ارتباط بین اهداف، معیارها، زیرمعیارها و گزینه های مکانی یک ساختار سلسله مراتبی تهیه شد. سپس ضریب اهمیت معیارها و زیر معیارها، وزن گزینه ها، و امتیاز نهایی گزینه ها محاسبه و سازگاری منطقی قضاوت ها بررسی شد. مراحل یاد شده، با استفاده از نرم افزار Expert Choice اصلاح شده، انجام می پذیرد. نتایج به دست آمده، نشان داد که پراثرترین معیار در مکان یابی شهر جدید پارس شمالی، زیرساخت ها هستند که خود دارای چندین زیرمعیار، برق، فیبر نوری، آب، محورهای ارتباطی و منابع انرژی است و در این میان با توجه به شرایط منطقه، آب های سطحی، بیش ترین اهمیت را دارد.
    کلیدواژگان: برنامه ریزی منطقه ای، توسعه پایدار، _ ارزیابی چند معیاره مکانی، مکان یابی، تحلیل سلسله مراتبی
  • طاهره اردکانی، افشین دانه کار، ملیحه عرفانی صفحه 67
    هر زمانیکه بازدیدکنندگان به یک مکان توریستی قدم می ‎گذارند باعث ایجاد یک تاثیر منفی در آن منطقه می‎شوند و این حقیقتی اجتناب ناپذیر است. یک برنامه اکوتوریسمی بسیاری از فعالیت‎های مربوط به استفاده های عمومی و بازدیدی را که هم اثر مثبت و هم اثر منفی دارد به کار می‎گیرد و یک طرح مدیریتی اکوتوریسم، درصدد کاهش این اثرات می باشد. پس یکی از راهبردهای بنیادی مدیریت اکوتوریسم، کنترل و مدیریت کردن اثرات بازدید کنندگان است. برای دستیابی به موفقیت در طرح مدیریتی باید میزان تاثیر فعالیت‎ها بر محیط زیست طبیعی و پیرامونی کاملا شناخته شود. کنترل و پایش دقیق این اثرات نیازمند یک طرح کلی مدیریت مکان است. در این طرح، ذینفعان مشتاق و افرادی که آموزش دیده اند ، نیز مشارکت دارند. با این توضیحات اولین روش توسعه یافته برای نشان دادن اثرات توریسم از موضوع و مفهوم ظرفیت برد، گرفته شده است. مفهوم ساده‎تری از ظرفیت برد، تعداد محدود شده بازدید کننده است که می تواند بسیاری مواقع به عنوان راه حلی برای کاهش اثرات در مناطق کوچک بکار گرفته شود. در این تحقیق سعی شده است مباحث مربوط به ظرفیت برد وپایش فعالیت های بازدیدی مطرح گردد.
    کلیدواژگان: اثرات بازدیدکنندگان، طرح مدیریتی اکوتوریسم، ظرفیت برد، کنترل اثرات بازدیدکنندگان
  • سید منصور احمدی فروشانی، سید محمد محمودی صفحه 93
    تاریخچه شصت ساله آمایش سرزمین در جهان، این سؤال اساسی را مطرح می کند که چرا پیروی از الگوهای موفق در فرایند آمایش سرزمین، همیشه از نتایج مشابهی برخوردار نیستند؟ آیا منشا تفاوت ها و ابهامات در مرزبندی، همبستگی و پیوند میان سطوح تصمیم سازی، تصمیم گیری، سیاست گذاری زمین، دموکراسی افسارگسیخته در مالکیت، استفاده غیر منطقی از اراضی، بی ثباتی در برنامه ها، نداشتن الگوی مناسب توسعه، منطقه بندی غیر اصولی، و در یک کلام در نحوه اجرای فرمداری زمین نبوده است؟
    هدف اساسی این مقاله بررسی نقش و اهمیت فرمداری زمین در تحقق و بهبود اهداف و برنامه های آمایش سرزمین است. در انجام این تحقیق که عمدتا از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده است، به این نتیجه رسیده ایم که فرمداری زمین اساسی ترین پیش شرط اجرای سیاست ها، طرح ها و برنامه های آمایش سرزمین در پهنه سرزمین است. در واقع، تجربیات به دست آمده از کشورهای پیشرو در زمینه آمایش سرزمین نیز نشان می دهند که فرمداری زمین و نقش آن در آمایش سرزمین از آن رو حایز اهمیت است که مستقل از کلیه دیدگاه ها و سیاست گذاری های از پیش تعیین شده، قبل از هر چیز وابسته به نحوه مدیریت، برنامه ریزی و کاربری زمین به عنوان مهم ترین بستر تمامی اقدامات و تحولات سرزمین می باشد.
    کلیدواژگان: سطوح برنامه ریزی، _ شولش، آمایش زمین، فرمداری زمین
  • سامره فلاحتکار، آسیه صادقی، علیرضا سفیانیان صفحه 111
    ارزیابی یکی از راه های قابل قبول برای دست یابی به اهداف توسعه پایدار است و می تواند به عنوان یک ابزار برنامه ریزی، اثرات بالقوه زیست محیطی که در نتیجه اجرای پروژه های عمرانی و توسعه، پدیدار می شوند را شناسایی و گزینه های منطقی جهت حل آن ها را انتخاب کند. هدف از این مطالعه ارزیابی آثار زیست محیطی آزادراه قمیش لو بر وضعیت پناهگاه حیات وحش قمیش لو که در استان اصفهان قرار دارد، می باشد. ابتدا با مطالعات کتابخانه ای، شناختی واقعی از محیط زیست منطقه به دست آمد و با مرور منابع فنی پروژه، در جهت شناسایی کلیه فعالیت های دو فاز ساختمانی و بهره برداری، اقدام گردید و دو روش ماتریس ICOLD و روش چک لیست جهت ارزیابی اثرات زیست محیطی انتخاب گردید.
    نتایج مطالعات نشان داد که با توجه به عبور این آزادراه از پناهگاه حیات وحش قمیش لو و بروز خسارت به محیط زیست منطقه، انجام این طرح مردود است. مجموع ارزش های طرح، 182 امتیاز مثبت و 682 امتیاز منفی می باشد. با توجه به بیش تر بودن تعداد اثرات منفی(353)، محیط بیولوژیکی بیش ترین تاثیر منفی را از اجرای طرح مذکور متحمل می شود. در حالی که محیط اجتماعی با امتیاز 95 کم ترین اثرات منفی را دریافت می کند.
    کلیدواژگان: پناهگاه حیات وحش قمیش لو، _ ارزیابی اثرات زیست محیطی، آزادراه
  • علیرضا نصیری، ابوالقاسم چهرقانی صفحه 133
    دست یابی به تعادل در توزیع فضایی منابع و خدمات رسانی در سطح شهرها، یکی از اهداف اصلی دولت ها می باشد. یعنی توزیع متعادل خدمات مستلزم تعیین مکانی منابع و تسهیلات باید به گونه ای باشد که همه اقشار جامعه به صورت متعادل به آنها دسترسی پیدا کنند. از سوی دیگر، آمایش سرزمین با توجه به اهداف آن در تنظیم بهینه روابط انسان با نوع فعالیت و محیط در فضای ملی به منظور بهره برداری منطقی از تمامی امکانات و قابلیت ها، یکی از مهم ترین کاربردهای مطلوب در جهت به کارگیری و استفاده از GIS است که در زمینه های مختلفی مورد توجه قرار می گیرد. در این تحقیق توزیع فضایی زیرساخت های صنعت گاز و به خصوص ایستگاه های CNG در سطح استان قم مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور در ابتدا وضع موجود ایستگاه های CNG از طریق فرم های نظرسنجی و مدل پیاده سازی شده در سیستم GIS بررسی شده است. در ادامه جهت مکان یابی بهینه جایگاه ها از سیستم اطلاعات مکانی (GIS) بهره گرفته شد. مدل مورد استفاده در این تحقیق به منظور دست یابی به مکان های مناسب جهت استقرار ایستگاه های CNG، مدل همپوشانی شاخص می باشد و برای به دست آوردن وزن لایه ها از میان روش های ارزیابی تصمیم گیری چند معیاره، روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به عنوان روشی جهت وزن دهی معیارها در قالب مقایسه های زوجی مورد استفاده قرار گرفته است. بعد از مشخص کردن امتیاز هر لایه، با استفاده از مدل همپوشانی شاخص مکان یابی ایستگاه های CNG انجام گرفت.
    کلیدواژگان: ایستگاه CNG، سیستم اطلاعات مکانی (GIS)، مدل همپوشانی شاخص، _ تحلیل سلسله مراتبی، پراکندگی فضایی
  • رحیم رضایی، محمد عباسی صفحه 165
    شهرها در دوره های مختلف تحت تاثیر افکار و ایده های متعددی قرار گرفته اند. ایده هایی چون سوسیالیستی، سرمایه داری، صنعتی، فورد صنعتی و... بالاخره مدرن، پست مدرن و پسا مدرن، فرم و سبک زندگی شهری، مدیریت و اقتصاد شهری را تحت تاثیر قرار داده اند و امروزه جهانی شدن نیز باعث دگرکونی فرهنگ، اقتصاد، ارتباط جوامع و... شده است. افزایش احساس شهروند جهانی یا جهان وطنی، جهانی شدن اقتصادیا یکپارچگی اقتصادی در عصر حاضر، حاکی از تاثیر جهانی شدن بر شهرها می باشد.
    در اینجا این سؤال مطرح است که جهانی شدن چه تاثیری در شهرها دارد؟ به عبارت دیگر، آیا شهر ها تحت تاثیر جهانی شدن قرار گرفته اند؟
    هدف این مقاله مطالعه اثرات جهانی شدن برشهرها بویژه جهان شهر می باشد. روش تحقیق به صورت کتابخانه ای، یعنی مطالعه کتب، مقالات فارسی و لاتین است.
    از آنجا که جهان شهر ها در کشورهای صنعتی و پیشرفته جهان مانند آمریکا، اروپا و در جنوب شرقی آسیا ژاپن، کره جنوبی واقع شده اند، در این مقاله جهان شهرهای واقع در آنها مد نظر می باشد. نتایج به دست آمده در این مقاله نشان می دهد که سیستم مدیریتی و فعالیت های اقتصادی شهرها تحت تاثیر جهانی شدن قرار گرفته است در ضمن برخی جهان شهرها در اثر فرایند جهانی شدن به کانون فعالیت های اقتصادی و سیاسی در جهان تبدیل شده اند.
    کلیدواژگان: شهروندی، سلسله مراتب شهری، شهرهای جهانی یا جهان شهرها، جهانی شدن
|
  • Page 5
    The background of consideration to local and national characteristics of land preparation management in development plans is recently and also of old. It is of old because it is traced back to Human presence in land area and definition of the land and curiosity about life. It is recent because it has been begun in the last 100 years and it started mainly in the half of the past century and after War II with the French Studies. In This article we reviewed these dimensions, the global and international experiences in land preparation management issue and its history in Iran which return to 30s solar. The Styran group's studies and the activities which have done before and after the Islamic Revolution in this area are also investigated. We also alluded Toffler works which refers to international preparation and World management, and then explained the process of land preparation in three dimensions _organize the preparatory studies, inquire current situation, and prospective survey. Then we categorized necessary steps for each of them. At the end of the article Land preparation results and organizational system of plan preparation and its Charts and also Social Development Manager, and land preparation Position were traced.
  • Page 27
    Ecological capability evaluation and landuse planning can determine the best landuses and are important for the proper planning and sustainable development. There are various methods for ecological capability evaluation. In this research have been studied two methods (Land use planning method with Makhdoom ecological modsels) and (Geomorphology method) for ecological capability evaluation in Nesa watershed. This region is located in Hajiabad district of Homrmozgan Province. These methods have been compard. Results show that these two methods are relatively similar for this watershed and landuses for the most of this region are poor range management and conservation.According to Geomorphology method, 60% of this watershed is suitable for conservation and 50% of this watershed is suitable for poor range management, also according to Land use planning method method, 55% of this watershed is suitable for conservation and 47% of this watershed is suitable for poor range management. But preference of Land use planning method is determining of various landuses such as tourism, civil, rural and industrial development that helps to planner for the proper planning and management
  • Page 51
    South Pars oil operation activities in the south of Boshehr province require settling new population in line with balancing relations among human, space and activity in this area it is necessary to organize and arrange population and shaping new residences for new population and these are unavoidable. Under study area includes 5 counties, 11 villages and 5 cities this area reaches to Dashtestan city by north and kangan city by east and Persian Gulf by west and south. Its area is 753457 hectares. Location selection of pars new city was conducted by assessing existing conditions and defining limiters criteria of development and presenting proper option for development and using analytic hierarchy processes in this order to describe relations among goals, criteria and sub criteria and location options a hierarchical structure was provided then importance coefficient of criteria and sub criteria and weight of options and final scores of options and estimation and logical compatibility judgments were studied these stages were conducted by Expert choice software. Obtained results showed that: the must effective criteria in location finding new city of pars are infrastructures which include several sub criteria such as power, optic fiber, water and connection paths and energy resources and in this regard due to conditions of this area superficial waters are the most important factor
  • Page 67
    Every time a visitor sets foot in an ecotourism site, he/she causes a negative impact. this is an unavoidable fact. an ecotourism program initiates many public use activities that will have impacts, both positive and negative. an Ecotourism Management Plan seeks to minimize the negative impacts.therefore monitoring and managing of visitor impacts are fundamental ecotourism management strategies. If you do not know what effects your ecotourism activities are having on the sites natural environment and the surrounding communities, then you cannot say that you are successful. Monitoring costs General Management Plan and requires trained personnel and assistance of interested stakeholders.The first methods developed to address tourism impacts evolved from the concept of carrying capacity. the more simple concept of carrying capacity-limiting numbers of visitors- can sometimes be used as a solution for mitigating impacts in restricted, small-scale situations. in the survey, disrupting objects, such as carrying capacity and monitoring of visitors activities.
  • Page 93
    Sixty-year history of Town and Country Planning in the world, raised a fundamental question: why following the successful models in the process of Town and Country Planning don’t have always similar results? Whether, the origin of differences and ambiguities are not in the boundaries, interrelation among the levels of decision making, policy making, uncontrollable democracy in land ownership, irrational use of land, programs instability and lack of appropriate development patterns, irrational zoning, or in a word in the execution of land administration?The principle aim of this research is to evaluate the role and importance of land administration in the realization of goals and programs to improve Town and Country Planning. In this study we have used mainly descriptive and analytical methods, we have found to the conclusion that the land administration is the most fundamental precondition for implement policies, plans and programs in Town and Country Planning, at the extend of territory. The experiences which has been obtained from the leading countries in the field of Town and Country Planning, also shows that land administration and its role is very important, because that, independent of the all way views and of the pre-determined policy, it depends, before anything, else on how to managing, planning and land use, as the most important actions and evolutions of the Town and Country Planning.
  • Page 111
    EIA is one of the acceptable ways for achieving sustainable development goals and as programming tools, it can define potential environmental impact that appears due to executing development projects, and select logical alternatives for solving them. The objective of this study is environmental impact assessment of Ghameshloo highway on Ghameshloo wildlife refugee condition that is located in Isfehan province.At firs by librarian researches we achieved real recognition of environment of area and the identification of all activities in construction and exploitation stage was implemented by literature reviews of project. Finally ICOLD matrix and checklist method was selected for EIA.The result of research shows that by paying attention to crossing this highway from Ghameshloo wildlife refugee and destroying the environment, the implementing of this plan is rejected.The total Values of plan are +182 and -682. According to being more negative impact (353) in biological environment, this environment incurs a loss more negative impacts from implementing this plan, Social environment with 95 values receives less negative impact
  • Page 133
    Nowadays, spatial spread balance in resources and utilities between cities is one of government aims. Utilities spreading balance is binded to their sites in order to all people can access them easily. On the other side, Land Surveying's main goal is regulating human activities in national environment to reach rational exploitation of resources and land capabilities. This goal could be accessed via GIS and its ability in various contexts.In this paper, we focused on spatial spread of Gas industry infrastructures, especially CNG stations in Qom province. First, we evaluated existing CNG cites. We designed special questionnaire containing questions about CNG station's quality, quantity, spatial and services. The forms were filled with drivers and we analyzed them. Also we used GIS to implement CNG cite standards and analyzed existing stations. Also we determined optimal places for CNG station using GIS. Our model includes AHP for weighting layers, a way that uses comparative methods for weighting, and Index Overlay for combining layers with AHP weights. Finally, we categorized Qom province in six categories ranging "Very Unsuitable Sites" to "Very Suitable Cites" for CNG station
  • Page 165
    Cities have been in different ages influenced the thoughts and ideas numerous. Ideas influences have such as socialism, capitalism, industrial and industrial Ford. .. Finally, modern, post-modern and postmodern urban form and life style, urban management and economic.Globalization is makes also variation cultures, economics, communications and communities. Increased sense of global citizenship or cosmopolitanism, globalization economic or integration in the economy is to the effectiveness of the present era of globalization.Now the question is whether globalization has impact in the cities? In other words, have been urban effect under the globalization?Methods in this paper are, a library (study books and reports of the Worlds).Cities have been in different ages influenced the thoughts and ideas numerous. Ideas influences have such as socialism, capitalism, industrial and industrial Ford. .. Finally, modern, post-modern and postmodern urban form and life style, urban management and economic.Globalization is makes also variation cultures, economics, communications and communities. Increased sense of global citizenship or cosmopolitanism, globalization economic or integration in the economy is to the effectiveness of the present era of globalization