فهرست مطالب

حقوق اسلامی - سال ششم شماره 1 (پیاپی 20، بهار 1388)

فصلنامه حقوق اسلامی
سال ششم شماره 1 (پیاپی 20، بهار 1388)

  • 182 صفحه، بهای روی جلد: 25,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1388/02/16
  • تعداد عناوین: 7
|
  • ابراهیم عبدی پور صفحه 7
    چندزنی یا تعدد زوجات واقعیتی اجتماعی است که ابعاد گوناگون آن می تواند مورد مطالعه و پژوهش قرار گیرد. در این مقاله مبانی مشروعیت تعدد زوجات، شرایط و آثار آن در حقوق اسلامی بررسی شده است. اگرچه اصل جواز تعدد زوجات براساس آیات و روایات معتبر و سیره قطعیه متشرعه مورد اجماع و اتفاق همه مذاهب اسلامی است، ولی پرسش های جدی درباره خصوصیات این حکم و شرایط اجرای آن وجود دارد. به رغم برخی دیدگاه ها در میان اندیشمندان اسلامی، اباحه تعدد زوجات به حالت ضرورت و شرایط خاص اجتماعی اختصاص ندارد. رعایت عدالت میان همسران تنها شرط مورد اتفاق در انتخاب چندزنی است؛ اگرچه در مفهوم و مصادیق عدالت، دیدگاه های گوناگونی وجود دارد. شرایط دیگر همانند رضایت همسر اول یا تمکن مالی نمی تواند از شرایط مبادرت به چندهمسری باشد و ادله جواز آن از این حیث اطلاق دارند. اگرچه حکومت اسلامی بنا بر مصالح اجتماعی و به عنوان حکم حکومتی نمی تواند قیود و شرایط یا محدودیت هایی در این باره وضع کند.
    کلیدواژگان: تعدد زوجات، چندزنی، مشروعیت، عدالت
  • نجادعلی الماسی، غلامعلی میرنسب صفحه 31
    اعطای استقلال و آزادی مذهبی به اقلیت ها در موضوعات احوال شخصیه از یک سو و وجود تفاوت های عمیق در مقررات مربوط به اکثریت و اقلیت های دینی و مذهبی از سوی دیگر،باعث پدیدآمدن تعارض داخلیاست. علاوه بر آن، کشورها در برخی موارد با طرح شروط خاصی جهت اعمال مقررات مذهبی اقلیت ها، در صدد محدودکردن اجرای مقررات خاص مذهبی اقلیت ها هستند. همه این مسائل دست به دست هم داده است و حوزه جدیدی از مباحث درباره نکاح و مقررات مذهب حاکم در زمان وقوع تعارض های داخلی را به وجود آورده است. پرداختن به این مسئله از موضوعات اساسیاست که متاسفانه در حقوق ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است و نوشتار حاضر با توجه به حالت های متعددی که در موضوع نکاح مطرح می کند،در پرتو مطالعه تطبیقی با حقوق مصر به مرور قاعده حل تعارض داخلیمی پردازد.
    کلیدواژگان: تعارض داخلی، نکاح، قانون حاکم، اقلیت و اکثریت
  • محمدعلی حاجی ده آبادی، محمد مهدی عالمی طامه صفحه 57
    رشد روزافزون دانش،علم، صنعت و تکنولوژی مرهون خدمات بی شائبه اندیشمندان و مبتکران در حوزه های علمی، ادبی و هنری است که تمدن جدید بشری، گاه ره آورد آن و گاه خود موجب آن بوده است.یافته های فکری اندیشمندان،همانند دیگر امور اجتماعی، امکان سوء استفاده افراد سودجو و فرصت طلب را فراهم آورده تا با بهره گیری از امکانات پیشرفته موجود، به طور سریع، راحت، با هزینه کم و انگیزه های گوناگون به ارتکاب این جرایم روی آورند. پیشگیری و مبارزه با این پدیده که مبتنی بر تحلیل جرم شناختی درست از آن و وضع مقررات کیفری مناسب در جهت حمایت از مالکیت های فکری است ضروری می سازد.
    کلیدواژگان: جرم، تحلیل جرم شناسی، مالکیت فکری، تضمین های کیفری، مقررات بین المللی
  • محمد جواد فتحی، علی دهقانی صفحه 89
    استقلال مقام تحقیق (بازپرس) از مقام تعقیب (دادستان)، یکی از جلوه های مهم تحقق دادرسی عادلانه و از مظاهر اصل بی طرفی در دادرسی کیفری محسوب می شود. وحدت مقام تعقیب و تحقیق و اعطای اختیارات به شخص واحد، باعث تضییع حقوق دفاعی متهم خواهد شد؛ زیرا دادستان به عنوان نماینده جامعه، طرف دعوای کیفری محسوب می شود و تعقیب متهم را عهده دار است. روشن است که چنین شخصی نمی تواند به دلیل فقدان وصف بی طرفی، امر تحقیق و جمع آوری ادله له یا علیه متهم را عهدار دار شود. بنابراین، در نظام های کیفری که تحقیقات مقدماتی بر عهده دادسراست، در جهت تفکیک مقام تعقیب از تحقیق تا جایی پیش رفته اند که ارجاع امر تحقیق، صدور قرار بازداشت موقت و توزیع پرونده را نیز از دادستان سلب و به قاضی دادگاه واگذار کرده اند. همچنین، ارزیابی ادله و گرفتن تصمیم نهایی درباره پرونده و سرنوشت متهم، به دست قاضی دادگاه سپرده شده است. در کشور ما در سال 1381،قانونگذار بدون توجه به این تحولات و با تاکید بر مقررات حاکم بر نظام تفتیشی مبادرت به احیای دادسرا نمود. بنابراین،دادستان در وضعیت موجود علاوه بر امر تعقیب،گاهی تحقیق از متهم و جمع آوری ادله جرم را نیز عهده دار است. در این نوشتار، استقلال مقام تحقیق از مقام تعقیب به عنوان یکی از مهم ترین مولفه های تحقق دادرسی عادلانه، بررسی و بر ضرورت آن تاکید خواهدشد.
    کلیدواژگان: استقلال بازپرس، مقام تعقیب، مقام تحقیق، تحقیقات مقدماتی، قرار نهایی
  • سیداحمد حبیب نژاد صفحه 111
    یکی از موضوعات مهم در حقوق عمومی معاصر، بحث عدم تمرکز(تمرکز زدایی) است که در دوحوزه تمرکززدایی جغرافیایی وفنی بررسی می شود.در این مقاله با اصول تمرکززدایی جغرافیایی آشنا می شویم وسپس در پرتو این اصول،شوراهای اسلامی موجود در جمهوری اسلامی ایران(با تاکید بر شورای اسلامی شهر) را بازخوانی می کنیم.مشروعیت،صلاحیت،داشتن استقلال نسبی مالی،امکان طرفیت در دعاوی،وحدت شهری و نظارت قانونی شایسته، از مهم ترین اصول تمرکززدایی اند.سعی شده است تا به صورت اجمالی،وضعیت شوراهای اسلامی شهر در ایران با توجه به اصول پیش گفته مورد توجه قرار گیرد وآسیب شناسی از آن بیان شود.
    کلیدواژگان: تمرکززدایی، شورای شهر، حکومت محلی، دولت مرکزی، مشروعیت، مشارکت مردمی، نظارت قانونی
  • جلال الدین قیاسی صفحه 133
    گاهی فعل یا ترک فعل واحد، خواه مجرمانه یا غیرمجرمانه، به نتیجه یا نتایج مجرمانه منجر می شود. وحدت یا تعدد جرم در حالت مذکور مورد اختلاف حقوقدانان است. برای تحلیل درست مسئله نیازمند تفکیک میان تعدد نتیجه و حالات مشابه مانند جرایم مرتبط، تعدد موضوع یا مجنی علیه و تعدد معنوی هستیم.بحث تعدد نتیجه در جایی است که جرمی مطلق به نتیجه ای مجرمانه یا جرمی مقید به نتایج مجرمانه ای غیر از آنچه در قانون ذکر شده است منجر شود. رویه قضایی بیشتر به عدم تعدد جرم در حالت تعدد نتیجه تمایل داشته است. در دیدگاه حقوقدانان، برخی آن را جرم و برخی تعدد معنوی دانسته اند و برخی میان حالت های مختلف تفکیک قائل شده اند؛ یعنی اگر جرم اولیه عمدی باشد و مرتکب بداند یا احتمال غالب دهد که منجر به نتایج گوناگون می شود، تعدد مادی است و اگر نتیجه اتفاقی باشد یا عمل اولیه غیرعمدی باشد، در واقع جرم جدیدی رخ نداده است. مقاله حاضر معتقد است تعدد یا وحدت جرم تابع رکن روانی نتیجه مجرمانه است. اگر نتیجه حاصله جرمی عمدی است،فقط در صورتی که مرتکب با فعل نخستین قصد ایجاد نتیجه را داشته باشد، با جرایم متعدد روبه رو هستیم و اگر نتیجه حاصله جرمی غیرعمدی یا با مسئولیت مطلق باشد، ارتکاب فعل اولیه با تقصیر و یا حتی بدون آن نیز می تواند به تعدد جرم منجر شود.
    کلیدواژگان: تعدد نتیجه، تعدد معنوی، جرایم مرتبط
  • فاطمه قناد صفحه 149
    تجارت الکترونیکی به واسطه تحقق در بستر فناوری های اطلاعات و ارتباطات، از ویژگی های خاصی برخوردار استکه شناخت دقیق آنها به درک بهتر این پدیده و مواجهه مطلوب تر با چالش های جدیدی که فراروی جوامع امروزین در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات گسترده است، کمک خواهد کرد. این نوع از تجارت به شیوه هایگوناگونی انجام می پذیرد و روش پرداخت بهای کالاها و خدمات و حتیروش در یافت آنها نیز تفاوت های بنیادینی با تجارت سنتی دارد. الکترونیکی بودن روش تحقق این رابطه تجاری نیز طرفین رابطه را ناگزیر می سازد که با دقت واهتمام بیشتری نسبت به انجام معاملات تجاری اقدام کنند. رعایت شرایط ایمنی و تدابیر امنیتی از مهم ترین ضروریات تجارت الکترونیکی است که نظارت و توجه روزافزون کاربران و حاکمان را می طلبد. آشنایی جامعه حقوقی با این تجارت نیز از ضروریات عصر حاضر است و بسیار راهگشا خواهد بود. هدف از این نوشتار، تبیینویژگی های اختصاصی تجارت الکترونیکی به گونه ای است که مرز میان تجارت سنتی و الکترونیکی نمایان شود و پس از بیان انواع تجارت الکترونیکی که امروزه رواج عملی دارد، شیوه هایکارسازی الکترونیکی عملیات تجاری، همراه با حفظ امنیت مبادلات و پرداخت های الکترونیکی معرفی خواهد شد.
    کلیدواژگان: تجارت الکترونیکی، تراکنش الکترونیکی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، داده پیام، امنیت اطلاعات، فضای مجازی
|
  • Ebrahim Abdipoor Page 7
    Polygamy is a social reality which may be studied in various respects. In the present article, foundations of legitimacy of polygamy, its conditions and effects in the Islamic Law will be studied. Though all Islamic schools accept permissibility of polygamy based on verses, valid hadiths, and the tradition of jurists, there are serious questions about properties of this verdict and circumstances under which it may be executed. In spite of some views popular among Muslim thinkers, permissibility of polygamy is not specificto the state of necessity and particular social conditions. To observe justice between wives is the only condition which is agreed upon concerning polygamy; though about the concept and instances of justice, there are various views. Other conditions such as agreement of the first wife or financial ability cannot be among conditions for polygamy; and reasons for its permissibility are too general to be restricted in this respect. Though,Islamic government may, because of social interests, impose as a Stateverdict, some conditions or limitations in this regard.
  • Najadali Almasi, Gholamali Mirnasab Page 31
  • Muhammad Ali Hajidehabadi, Muhammad Mahdi Alemi Tameh Page 57
    Ever-increasing growth of sciences, industries, and technologies is indebted to hard attempts made by thinkers and innovators in the fields of sciences, literature, and art; and the modern human civilization is its fruit. Like other social affairs, this has paved the way for opportunists who, employing the existing advanced equipment and facilities and because of various motivations, commit such offences easily and rapidly
  • Muhamad Javad Fathi, Ali Dehghani Page 89
    Independence of the office of interrogation from that of prosecution is one of the signs of realization of a just interrogation and manifestations of impartiality in penal proceedings. If the same one is both prosecutor and interrogator, rights of the defendants will be infringed. For, the prosecutor, as the representative of society is regarded as a party to the penal case, and should prosecute the accused. Evidently, since he is not impartial, he cannot undertake to interrogate and gather evidence (for or against the accused). Thus, in the penal systems in which prelminary investigations are performed by the prosecutor's office, to separate the office of prosecution from that of investigation, they have gone so far that referring the case under investigation, issuance of the order of temporarydetention, and distribution of cases should be done by the interrogator, not by the prosecutor
  • Seyyed Ahmad Habibnejhad Page 111
    One of the important issues in the contemporary Public Law is decentralization which may be discussed in two fields: geographical and technical. In the present article, we will get acquainted with principles of geographical decentralization; and then, in the light of these principles, we will re-evaluate the Islamic Councils existing in the Islamic Republicof Iran (while emphasizing Islamic Councils of Cities). Legitimacy, competency, relative financial independence, urban unity and suitable legal supervision are among the most important principles of decentralization.
  • Jalaleddin Ghiasi Page 133
    Sometimes, an act or omission of an act, whether criminal or not, will be followed by multiple consequences. Unity or multiplicity of crime in the above cases is a subject of debate between jurists. To analyze the issue, a distinction should be made between multiplicity of consequences on the one hand and similar cases such as related crimes, multiplicity of victims, or multiplicity of mental elements of crime on the other.Multiplicity of consequences is introduced when an explicit crime or a conditional crime produces criminal consequences other than what is mentioned in laws. Judicial precedent has been more inclined to nonmultiplicity of crime when there are multiple consequences. Some jurists consider it as a crime, and some others regard it as multiplicity of mentalelements of crime; and some still others have made a distinction between various cases; in other words, if the original crime is committed intentionally, and the criminal is aware that it will be followed (or most likely it will be followed) by various consequences, multiplicity is a material one; and if consequences are caused accidentally or the originalact is committed unintentionally, in fact no new crime has been committed.
  • Fatemeh Ghannad Page 149
    Since it is practiced in the context of information and communication technologies, e-commerce has particular properties which, if known accurately, this phenomenon may be understand in a better way, and this knowledge will help us to face new challenges encountered by the contemporary societies in the age of technologies of information andcommunication.This kind of commerce is practiced in various ways; and payment for goods and services and even delivery of goods and services are made in ways which are fundamentally different from those used in the traditional commerce.This commercial relation is realized in an electronic way, and this makes two parties to perform their commercial transactions more carefully. To observe principle of security and to adopt security measures are among most important necessary aspects of e-commerce, calling for ever-increasing supervision of the statesmen and users.