فهرست مطالب

مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی
سال دوم شماره 4 (زمستان 1389)

  • تاریخ انتشار: 1389/12/18
  • تعداد عناوین: 10
|
  • زهرا اردکانی، سعید یزدانی، امید گیلانپور صفحه 1
    امروزه یکی از عوامل مهم در مبادله ی کالاها و بویژه مواد غذایی، موضوع کیفیت می باشد. بنابراین، در سازمان جهانی تجارت نیز موضوع کیفیت و استانداردها مورد توجه قرار گرفته و موافقتنامه های موانع فنی فرا راه تجارت و اقدام های بهداشتی و بهداشت گیاهی برای اعمال استانداردها و مقررات مرتبط در تجارت جهانی تنظیم شده اند. در بین محصولات شیلاتی، محصول میگو پس از خاویار دومین کالای قابل صدور و ارزآور می باشد. در این پژوهش با استفاده از مدل جاذبه تاثیر این قوانین بر جریان تجارت میگوی ایران مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان میدهند که مقررات بهداشتی و فنی به گونهای معنی دار صادرات میگوی ایران را به کشورهای وارد کننده بویژه کشورهای عضو اتحادیه ی اروپا کاهش دادهاند. با توجه به اهمیت مس ایل بهداشتی در تجارت آبزیان، ایجاد یک نظام واحد بهداشتی عرضه ی میگو در ایران، ضرورت دارد. هم چنین سازمان های مربوطه باید نظارت کامل برای انطباق مراکز تولیدی و عمل آوری کشور با معیارهای جهانی و استانداردهای فنی و بهداشتی داشته باشند.
    کلیدواژگان: مقررات بهداشتی (SPS)، (TBT) مقررات فنی، مدل جاذبه، میگو، ایران
  • حسین صادقی، بهرام سحابی، مجید صباغ کرمانی، علی قنبری، محمدحسن زاده * صفحه 11

    بحران مالی سال 2008، اقتصاد بسیاری از کشورها را تحت تاثیر قرار داد و باعث کاهش قابل توجه رشد اقتصاد جهانی شد. با گذشت زمان بخشهای گوناگون اقتصاد نیز تحت تاثیر قرار گرفت و با کاهش سطح تقاضا، قیمت جهانی کالاها کاهش یافت. این مقاله با استفاده از مدل تعادل عمومی قابل محاسبه اثر کاهش قیمت جهانی کالاهای کشاورزی را بر تراز بازرگانی بخش کشاورزی ایران مورد بررسی قرار می دهد. نتایج بررسی نشان می دهد که کاهش قیمت جهانی کالاهای کشاورزی اثر منفی بر تراز بازرگانی تمامی محصولات کشاورزی بجز گندم، برخی نباتات صنعتی و محصولات جنگلی دارد. در مجموع تراز بازرگانی بخش کشاورزی ایران در نتیجهی کاهش قیمت ها آسیب دید که مهمترین علت آن کاهش صادرات محصولات باغی بوده است.

    کلیدواژگان: قیمتهای جهانی، کالاهای کشاورزی، تراز بازرگانی
  • حسین راحلی، محمد خداوردیزاده*، حامد نجفی علمدارلو صفحه 49

    روستای بند از توابع بخش مرکزی شهرستان ارومیه به دلیل دارا بودن جاذبه های زیاد، از مناطق توریستی و گردشگری مهم کشور میباشد. لذا، مطالعه ارزش تفرجی آن میتواند در پیشبینی نیازها و رفع کمبودها و توسعهی گردشگری در منطقه موثر باشد. هدف از این پژوهش برآورد ارزش تفرجی روستای بند ارومیه با استفاده از روش ارزشگذاری مشروط است. برای بررسی عوامل موثر بر میزان تمایل به پرداخت افراد، الگوی لوجیت به روش حداکثر راستنمایی برآورد گردید. داده های مورد نیاز از راه تکمیل پرسشنامه و مصاحبهی حضوری با 140 بازدیدکننده از روستای یاد شده جمعآوری شد. نتایج نشان داد که 75 درصد بازدیدکنندگان، حاضر به پرداخت مبلغی جهت استفاده از این روستا میباشند. همچنین، متغیرهای تحصیلات، جنسیت، اندازهی خانوار، درآمد، میزان رضایت بازدیدکنندگان و قیمت پیشنهادی اثر معنی داری روی احتمال تمایل به پرداخت افراد دارند. میانگین تمایل به پرداخت افراد 6250 ریال و ارزش تفرجی سالانهی روستای بند ارومیه حدود 500 میلیون ریال برآورد گردید.

    کلیدواژگان: ارزش تفرجی، ارزشگذاری مشروط، الگوی لوجیت، تمایل به پرداخت، روستای بند ارومیه
  • سمانه سادات همراز، محمدرضا کهنسال، محمد قربانی صفحه 63
    در این مطالعه سعی بر آنست تا با بهره گیری از تابع تولید تعمیم یافته، نقش عوامل تولید، بویژه وجود تنوع زیستی زراعی، بر ریسک و میانگین تولید گندم کاران شهرستان مشهد مورد بررسی قرار گیرد. داده های مورد نیاز از راه تکمیل 102 پرسشنامه از گندم کاران بدست آمده است. نتایج این بررسی نشان داد که مصرف بیش تر نهاده های آب،کود میکرو، کود فسفاته، کود پتاسه، نیروی کار، ماشینآلات، سطح زیرکشت و کود دامی میزان ریسک تولیدی را افزایش می دهن د. از میان این متغیرها تنها تاثیر متغیرهای کود دامی، سطح زیرکشت، میزان استفاده از ماشین آلات و آب مصرفی معنی دار می باشند. هم چنین، تاثیرگذاری نهاده های سطح زیرکشت، میزان کود پتاسه ی مصرفی، میزان کود میکرو مصرفی، آب مصرفی و تنوع زیستی زراعی بر میانگین تولید و ریسک تولیدی مشابه است. سایر نهاده ها در دو الگو دارای تاثیرگذاری عکس میباشند.
    کلیدواژگان: ریسک، میانگین تولید، گندم، مشهد، تابع تولید کاب، داگلاس
  • آیت الله کرمی، بهاءالدین نجفی، عبدالکریم اسماعیلی صفحه 77
    پرداخت یاران ه ها یکی از سیاستهای حمایتی دولت از بخشهای اجتماعی و اقتصادی م یباشد و یکی از اهداف اجتماعی برقراری یارانه، حمایت از اقشار محروم، کاهش فاصلهی طبقاتی و افزایش رفاه عمومی است. بخش اصلی یارانهی غذا در ایران به صورت همگانی بوده و باعث افزایش هزینه های دولت شده است. در این مطالعه، آثار اصلاح یارانهی غذا در حالتهای گوناگون بر تولید و سهم عوامل با بکارگیری مدل تعادل عمومی قابل محاسبه بر پایهی ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1380 مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج بررسی نشان داد به استثنای سیاست پرداخت نقدی که باعث افزایش تولید کالاهای غیرکشاورزی میشود، سایر سیاستها منجر به کاهش تولید همهی کالاهای مورد بررسی میشود. تمامی سیاستها درآمد نیروی کار را کاهش داده که این مسئله ناشی از کاهش تولید در بخشهای گوناگون و در نتیجه کاهش تقاضای نیروی کار میباشد، اما در مورد سرمایه، سیاستهای حذف و هدفمندی کالایی یارانهی غذا در ایران درآمد سرمایه را کاهش داده و سیاستهای پرداخت نقدی یارانهی غذا به شکل هدفمند و غیر هدفمند منجر به افزایش درآمد این عامل تولید میشود. لذا، سیاستهای هدفمندی یارانهی غذا به دلیل اینکه کمترین پیامد منفی بر تولید را داشته و از سوی دیگر، باعث حمایت از اقشار نیازمند جامعه و کاهش مخارج دولت میگردد، پیشنهاد شده است.
    کلیدواژگان: تعادل عمومی قابل محاسبه، یارانهی غذا، ایران
  • فرزاد کریمی، مهدی زاهدان کیوان صفحه 99
    اهمیت نقش یارانه ها در اقتصاد بر کسی پوشیده نیست، اما برای بهره مندی کامل از مزایایی این اهرم کلیدی، چگونگی توزیع و تخصیص آن مهم تر است. بخش کشاورزی یکی از مهم ترین بخشهای اقتصادی در ایران است که پس از بخش انرژی بیش ترین سهم یارانه های کشور را به خود اختصاص داده است. از این رو، این پژو هش در پی آن است تا پس از شناسایی شاخص های مهم و موثر در فرآیند بهینه سازی یارانه ها در این بخش، به کمک مدل های تصمیم گیری چند شاخصه و با بهره گیری از نظرات فنی کارشناسان و خبرگان اقتصادی، الگویی بهینه برای تخصیص یارانه های بخش کشاورزی به دو گروه مصرفی (شامل: گندم(نان)، گوشت، برنج، قندو شکر، روغن و شیر ولبنیات) و تولیدی (شامل: کود شیمیایی، سموم و واکسن ها، تسهیلات بانکی، ماشین آلات، بیمه، خریدهای تضمینی، پژوهش و آموزش، بذر و نهال و انرژی) پیشنهاد نماید، اما از آن جایی که معمولا در قضاوت های کلامی و تجربی، عدم قطعیت، نوسان و ابهام وجود دارد؛ لذا، به منظور رفع این مشکل می توان از منطق بازه ای (حالت خاصی از منطق فازی) بهره جست. از این رو، در این پژوهش از روش تحلیل سلسله مراتبی بازه ای استفاده شده است. نتایج این پژوهش ضمن ارای هی درصدهای بهینه ی تخصیص یارانه به هر دو زیر بخش مصرفی و تولیدی کشاورزی، حاکی از آن است که الگوی کنونی تخصیص یارانه های کشاورزی در هر دو گروه مصرف کننده و تولید کننده بهینه نمی باشد و بر اساس الگوی بهینه می بایست، 56/86 درصد سهم کل یارانه های کشاورزی به بخش تولیدی و 44/13 درصد باقی مانده به بخش مصرفی تخصیص یابد که این امر نیازمند یک تعدیل 61/59 درصدی در کل یارانه های بخش کشاورزی میباشد.
    کلیدواژگان: یارانه های تولیدی، یارانه های مصرفی، الگوی بهینه، تحلیل سلسله مراتبی بازهای
  • سید نعمت الله موسوی، حمید محمدی، سید محمدرضا اکبری صفحه 121
    هدف از این مطالعه مقایسهی اثر سیاستهای مالی (مخارج دولت) بر ارزش افزودهی دو بخش صنعت و کشاورزی بوده است. به این منظور، با استفاده از مدل تصحیح خطا برداری، رابطهی علی و اثرات سیاست مالی بر ارزش افزودهی دو بخش یاد شده، (IRF) استفاده از توابع واکنش ضربهای مورد بررسی قرار گرفت. داده های مورد نیاز از منابع گوناگونی از جمله مرکز آمار ایران و بانک مرکزی جمع آوری شد. نتایج نشان دادند که رابطهی علی از سوی مخارج دولت به سمت ارزش افزوده می باشد، یعنی مخارج دولت بر ارزش افزودهی بخش کشاورزی در کوتاه مدت اثر مثبت دارد. همچنین، در کوتاهمدت مخارج دولت بر ارزش افزودهی بخش صنعت، صادرات و سرمایه گذاری بر ارزش افزودهی همین بخش تاثیری مثبت و معنیدار دارند. با توجه به اینکه مخارج دولت در بلندمدت و کوتاهمدت بر سرمایه گذاری در بخش کشاورزی تاثیر مثبت داشته است؛ لذا، مخارج عمرانی دولت از راه بهبود زیر ساختهای بخش کشاورزی و بویژه بهبود شبکهی حمل و نقل باعث ترغیب تولیدکنندگان به افزایش سرمای هگذاری در این بخش می شود.
    کلیدواژگان: بخش کشاورزی، بخش صنعت، مدل تصحیح خطا، سیاست مالی، سیاست پولی
  • سید عبدالمجید جلایی اسفندآبادی، ابراهیم جاودان صفحه 135
    آزادسازی تجاری به عنوان نماد جهانی شدن در دنیای کنونی، بخش ها و متغیرهای گوناگون اقتصادی را تحت ت اثیر قرار داده است که یکی از متغیرهای مهم در این زمینه اشتغال است. در ایران، سهم مهمی از اشتغال کل اقتصاد به بخش کشاورزی اختصاص دارد. بنابراین، بررسی و شناخت عوامل موثر بر اشتغال بخش کشاورزی ضروری بنظر می رسد. با توجه به اهمیت موضوع، این مطالعه اثر آزادساز ی تجاری را بر اشتغال کشاورزی ایران مورد بررسی قرار داده است. به این 1350 مورد برآورد - منظور، تابع تقاضای نیروی کار در بخش کشاورزی برای دوره ی زمانی 1386 قرار گرفت و از الگوهای تصحیح خطا و هم جمعی جوهانسون - جوسیلیوس برای بدست آوردن روابط کوتاه مدت و بلندمدت بین متغیرها استفاده گردید. بر اساس یافته های پژوهش، آزادسازی تجاری در کوتاه مدت و بلندمدت تاثیر منفی بر اشتغال بخش کشاورزی ایران داشته است. لذ ا، سیاستگذاری ها و برنامه ریزی ها در کشور باید به گون های باشد که آثار منفی و تهدیدهای ناشی از آزادسازی تجاری بر اشتغال بخش کشاورزی ایران را کمینه کند.
    کلیدواژگان: آزادسازی تجاری، اشتغال، بخش کشاورزی، ایران
  • هادی رفیعی دارانی، ناصر شاهنوشی صفحه 151
    هدف اصلی این مطالعه بررسی وضعیت کشاورزان شهرستانهای گوناگون استان خراسان رضوی در مقابله با شرایط مخاطرهآمیز تولید میباشد. روش تحلیل داده ها با استفاده از برنامهریزی 74/ میباشد. نتایج نشان داد که حدود 6 (TOPSIS) چندمعیاری و بکارگیری روش تاپسیس 67 درصد سطح زیر کشت استان خراسان رضوی از نظر برخورداری از / درصد از بهره برداران و 76 2 درصد / امکانات و شرایط مقابله با مخاطرات، در وضعیتی محروم و نامناسب قرار دارند و تنها 33 از بهرهبرداران، در وضعیت مناسب و برخوردار قرار دارند. در انتها و در جهت توانمندسازی بهرهبرداران و کشاورزان استان خراسان رضوی در مواجهه با شرایط مخاطرهآمیز، توسعهی کشاورزی ترکیبی، استفاده از ماشینآلات مناسب و متناسب و همچنین استفاده از پتانسیل تعاون روستایی در بکارگیری نهاده ها توصیه شده است.
    کلیدواژگان: شرایط مخاطره آمیز، برنامهریزی چند معیاری، تاپسیس، استان خراسان رضوی
  • سید محمد جعفر اصفهانی، جواد خزاعی صفحه 165
    در این مطالعه کارایی فنی مرغداران استان خراسان جنوبی با استفاده از رویکرد تحلیل فراگیر داده ها اندازهگیری شد و عوامل موثر بر آن مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، با توجه به حجم جامعهی آماری که کل مرغداران استان خراسان جنوبی را شامل میشدند، اقدام به نمونه گیری دو مرحلهای شد و با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 186 مرغدار برآورد شد. داده های مورد نیاز این پژوهش از راه تکمیل پرسشنامه در سال 1388 جمعآوری شد و با استفاده از نرمافزارهای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتیجهی این مطالعه نشان داد EVIEWS و SPSS، DEAP که میانگین کارایی مرغداران استان خراسان جنوبی با فرض بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس، 0 میباشد. همچنین، تاثیر عوامل گوناگون همچون سن و تجربه با / 0و 93 / به ترتیب برابر 90 استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، نوع مدیریت، شرکت در دوره های آموزشی، عضویت در و سطح تحصیلات و نوع تاسیسات با t شرکت تعاونی، استفاده از بیمه و وام با استفاده از آزمون استفاده از تجزیه واریانس به صورت جداگانه بررسی شدند. سپس با استفاده از تخمین یک مدل تاثیر همزمان متغیرها بر کارایی بررسی شدند. نتایج این مطالعه OLS رگرسیونی خطی با روش نشان داد که هر کدام از متغیرهای تجربه، تحصیلات، وضعیت تاسیسات، عضویت در شرکت تعاونی و همچنین، استفاده از تسهیلات بانکی به صورت مستقل رابطهای معنی دار با کارایی دارند. در بررسی اثر توام متغیرها با استفاده از مدل رگرسیونی، متغیرهای تجربه، تحصیلات، عضویت در شرکت تعاونی و تسهیلات بانکی رابطهای مثبت و معنیدار بر کارایی داشتند. با استفاده از نتایج این مطالعه میتوان توصیه کرد که ارایهی تسهیلات بانکی در جهت نوسازی تاسیسات واحدهای مرغداری و همچنین، ترغیب مرغداران به عضویت در شرکت تعاونی، گامی موثر در جهت افزایش کارایی مرغداران استان خراسان جنوبی خواهد بود.
    کلیدواژگان: کارایی، تحلیل فراگیر داده ها، مرغداری، خراسان جنوبی
|
  • R. Ardakani, S. Yazdani, O. Gilanpour Page 1
    Stringent Sanitary and Phyto-Sanitary standards (SPS) have proliferated in the aftermath of the Uruguay Round Agreement on Agriculture (URAA). According to WTO rules, countries are allowed to adapt regulations under the SPS in order to protect human, animal and plant health as well as environment, wildlife and human safety. These standards are currently becoming a major stumbling block in agricultural trade for developing countries. Limited by inadequate resources and expertise, among other things, these countries also have poor participation rate in discussions related to SPS that impedes the representation of their interests and concerns in setting international standards for agricultural products. This paper estimates the trade effect of SPS regulations on the export of Shrimp in Iran. Our results suggest that these measures have a negative impact on the export of Shrimp from Iran. The demand for agricultural products is increasingly focusing on quality, packaging, labeling, and standards of products. Therefore, to increase shrimp export considering such measures are recommended.
  • H. Sadeghi, B. Sahabi Kermani, A. Ghanbari, M. Hasanzadeh Page 11

    The global financial crisis, started in 2008, has affected many economies and it has also caused a significant drop in global growth during past years. As time went on, various sectors has been affected due to decrease in demand and prices. Using CGE model, this paper investigates the effects of global agricultural price decrease on agricultural trade balance of Iran. The results showed that decrease in prices of agricultural goods has had a negative effect on trade balance of all agricultural products except three products, namely, wheat, industrial crops and wood products. In brief, the decline of global agricultural prices deteriorated the agricultural sector trade balance mainly due drop in export of horticultural products

  • H. Raheli, M. Khodaverdizadeh, H. Najafialamdarloo Page 49

    Band village is located at Orumieh region in West Azerbaijan province is one of the important tourism and promenade zone in Iran. The aim of this paper is to estimate the Outdoor Recreation value of Band village with the use of contingent valuation method. To determine effective variables affecting willingness to pay of individuals, Logit model estimated with the use of maximum likelihood approach. Needed data were obtained through filling up questionnaires and interviewing with 140 individuals who visited the mentioned village. Results revealed that 75 percents of respondents were ready to pay for visiting the village. Also, results showed that factors affecting willingness to pay included education, revenue, gender, family size, and satisfaction degree of visitors. Mean Willingness to pay for each visitor per year was 6250 Rls. and annual outdoor recreation value of the village was amounted to 500 million Rls.

  • S. Sadat Hamraz, M.R. Kohansal, M. Ghorbani Page 63
    Agriculture is a risky business and there are various natural and economical risks which collectively cause large fluctuation in income. In this paper the effects of production factors especially agro biodiversity on risk and average product of Mashhads wheat producers were studied. For this purpose, utilized generalized production function was used. Needed information was collected by filling up 102 questionnaires from wheat producers. Results showed that there was a positive relationship between risk and cultivated area, water, organic, phosphorous, potassium fertilizers, labor, and machinery, but only effects of bestial fertilizer, cultivated area, machinery and water were significant. Finally some recommendations are made to improve situation.
  • A. Karami, B. Najafi, A. Esmaeili Page 77
    The major part of the subsidy in Iran is general and not targeted and it is believed to be ineffective and costly. In recent years, the government has taken steps toward reforming food subsidy. The aim of this study was to investigate impacts of Iranian food subsidy reform policies on production and share of production factors using Computable General Equilibrium Model. (CGE). The results showed that cash food subsidy would increase production in non-agriculture sector. Cash and food stamps subsidies would reduce share of labor income that cause production in various sectors to reduce. Also targeting and non-targeting food subsidies cause a slight increase in share of capital income. It is suggested that in implementing subsidy reform their effects on macroeconomic variables should be considered. Finally, targeted food subsidy programs were recommended because they had least negative effects on production and would reduce government expenditure substantially.
  • F. Karimi, M. Zahedi Keivan Page 99
    This study aims to find effective indices for optimization of subsidies to producers and consumers of selected agricultural products. To achieve this objective multiple attribute decision making models and viewpoints of experts were used. Selected consumer products were wheat, meat, rice, sugar and loaf sugar, oil and milk and selected inputs were chemical fertilizer, pesticides, medicine, credit, machinery, insurance, and energy. As there were uncertainties, in experimental and verbal judgments usually, interval logic used to overcome this problem. Therefore, in this study Interval Analytic Hierarchy Process (IAHP) was used. The results of study showed that prevailing division of subsidies between consumers and producer was not optimal and the optimum shares of producer and consumer subsidy should be 86.56% and 13.44%, respectively which means 59.61 percent increase of subsidy to producers in agricultural sector.
  • S.N. Mousavi, H. Mohammadi, S.M.R. Akbari Page 121
    The objective of this study was to investigate the impacts of government expenditure on value added of agricultural and industrial sectors. To achieve the objective, Vector Autoregressive approach, causality analysis and Impulse Response Function analysis were used. The data collected from different sources including Iranian Statistical Center and Central Bank. Results of the study showed that causality is from government expenditure to agriculture value added, indicating positive impact of government expenditure on agricultural value added in the short run. It was also found that in short run government expenditure affects value added, export and investment of the industrial sector positively and significantly. Given the positive impact of the government expenditure on investment in agriculture, in both short and long-run, it is concluded that government expenditure in infrastructures results in improved transportation system which in turn, encourage more investment in agricultural sector.
  • S.A. Jalaie Esfandabadi, E. Javdan Page 135
    The objective of this study was to investigate the impacts of government expenditure on value added of agricultural and industrial sectors. To achieve the objective, Vector Autoregressive approach, causality analysis and Impulse Response Function analysis were used. The data collected from different sources including Iranian Statistical Center and Central Bank. Results of the study showed that causality is from government expenditure to agriculture value added, indicating positive impact of government expenditure on agricultural value added in the short run. It was also found that in short run government expenditure affects value added, export and investment of the industrial sector positively and significantly. Given the positive impact of the government expenditure on investment in agriculture, in both short and long-run, it is concluded that government expenditure in infrastructures results in improved transportation system which in turn, encourage more investment in agricultural sector.
  • H. Rafie Darani, N. Shahnooshi Page 151
    The main objective of this paper is to study farmer's situation encountering uncertainty. The data were analyzed with multiple criteria programming and TOPSIS method. The results showed that about 74.6% farmers and 67.76% of cultivation areas in Khorasan Razavi province were not in suitable situation encountering uncertainty. Only 2.33% of farmers were in suitable situation. Finally, for improvement of farmers encountering uncertainty, diversifying farming enterprises such as development of ranching, using appropriate agricultural machinery and increase group work through rural cooperatives were recommended.
  • J. Esfahani, J. Khazaee Page 165
    In this study technical efficiency of broiler producers was measured in Southern Khorasan using data evolvement analysis. To do so, two stage sampling method was used. The sample size was 186. The data was collected through filling up questionnaires and then analyzed by DEAP,SPSS and e-views. The results showed that assuming the constant and variable returns to scale the average of efficiencies were 0.9 and 0.93 respectively. The results indicated that experience, educational level, membership in cooperative and credit had positive effects on efficiency. Finally some recommendations are made to improve the situation.