فصلنامه آرشیو توانبخشی
سال سوم شماره 1 (پیاپی 6، بهار و تابستان 1381)

این مقاله حاصل یک بررسی مقطعی از وضعیت برخی معلولیت ها (انواع فلج و قطع اندام) در ایران به منظور برآورد شیوع و شناخت علل آن ها است.
B> روش نمونه گیری سیستماتیک و خوشه ایو اندازه هر خوشه، 15خانوار در نظر گرفته شده است. نسبت نمونه گیری یک هزارم جمعیت کشور در نظر گرفته شده و در مجموع، 59678 نفر مورد بررسی قرار گرفته اند.
معلولیت های (فلج و قطع اندام)، شیوعی برابر 7/0 در هزار دارند که از بین آن ها، بیش ترین شیوع با رقم 2/8 در هزار نفر مربوط به فلج از نوع همی پلژی و پاراپلژی است. شیوع فلج مغزی 2/0 در هزار، قطع اندام ها 1/3 درهزار و فلج اطفال 0/9 در هزار نفر است. با انجام واکسیناسیون وسیع در سراسر کشور که بعد از جمع آوری اطلاعات این بررسی انجام شد، گزارش های کنونی حاکی است که فلج اصفال در سنین پایین، شیوع بسیار ناچیزی دارد.24/5 درصد از علل مربوط به انواع فلج و قطع اندام «مادرزادی» است، 25/5 درصد ناشی از «آسیب فیزیکی»، 15/6 درصد حاصل بیماری های عفونی، 28/8 درصد از «بیماری های غیر عفونی» و 3/1 درصد پیامد «کهولت و پیری» بوده اند. 67/2 درصد از علل، مربوط به فلج مغزی «مادرزادی» است. 54/8 درصد فلج های همی پلژی و پاراپلژی ناشی از «بیماری های غیر عفونی» است. هم چنین 73/7 درصد قطع اندام ها به علت «آسیب فیزیکی» است. با فزایش سن، شیوع فلج های پاراپلژی، همی پلژی و قطع اندام، به طور چشم گیری افزایش می یابد که بیش ترین شیوع با رقم 29/0 در هزار، به افراد 65 سال و بزرگ تر تعلق دارد. شیوع معلولیت های فوق در مردان، 6/3 در هزار و در زنان، 2/8 در هزار است که به طور نسبی، در مردان کمی بیش از دو برابر زنان است (P<0/000).
به طور کلی، شیوع این معلولیت ها در مردان بیش تر از زنان است. در مجموع، شیوع همی پلژی، پاراپلژی و قطع اندام در مناطق شهری، 4/9 در هزار و در مناطق روستایی، 4/1 در هزار نفر است که در حضور متغیر سن، اختلاف معنی داری بین مناطق شهری و روستائی وجود ندارد (P<0/059). استفاده از مدل رگرسیون لجستیک نشان داد که هریک اسه مبغیر سن، جنس و محل سکونت، به تنهایی بر شیوع مجموع همی پلژی، پاراپلژی و قطع اندام اثر معنی دار دارند (P<0/039). با منظور کردن دوبه دوی متغیرهای فوق در مدل، ملاحظه می شود که محل سکونت اثر خود را از طریق سن اعمال می کند، ولی هریک از دو متغیر سن و جنس، در حضور یکی دیگر از متغیرهای فوق، بر شیوع این معلولیت ها اثر معنی دار دارند. با منظور کردن هرسه متغیر به طور هم زمان در مدل، نتایج، نظیر حالت دو متغیر فوق است (P<0/000).

آمیوتروفیک لترال اسکلروز یک بیماری دژ نراتیو، پیش رونده و کشنده نورون حرکتی است. در این مقاله سیر پیشرفت ناتوانی های عملکردی بیمار و فاکتورهای موثر بر آن مورد بررسی قرار می گیرد.
پس از انتخاب 59 بیمارALS (براساس معیارهایEL.Escorial) برای هر بیمار در ابتدا و انتهای یک دوره پیگیری شش ماهه ALSFRS تعیین شد. از 59 بیمار، 9 بیمار طی دوره پیگیری فوت شدند. نسبت مرد به زن برابر با 1/9 بود. این نسبت در نوع بولبار0/8 و در نوع غیر بولبار 2/5 بود. شایع ترین گروه سنی مبتلا، گروه 65-40 ساله بودند (68%).
شایع ترین لوکالیزاسیون شروع بیماری، دست ها بود. (46%) میانگین سنی بیماران، 53/4 سال بود. (گروه بولبار 59/1 سال و گروه غیر بولبار 51/7 سال) گروه سنی یا جنس بیمار در میزان پیشرفت ناتوانی ها تاثیر معنی داری نشان نداد، ولی لوکالیزاسیون بولبار سیر سریع تری نسبت به غیربولبار نشان داد. در نوع بولبار، زنان پیش از مردان مبتلا شدند (0/8=m/F) در بیماران فوت شده، میانگین مدت زنده ماندن24 ماه، در گروه بولباری 14 ماه و غیر بولباری 27 ماه بود.
گروه سنی بالاتر از 53 سال نسبت به گروه سنی جوان تر، مدت بقای کمتری نشان داد. مدت بقا با جنس بیمار ارتباط معنی داری نشان نداد.

مقاله حاضر به منظور بررسی و مقایسه رفتارهای انطباقی در افراد عادی و افراد کم توان ذهنی روی 320 آزمودنی (246 نفر عادی، 74 نفر کم توان ذهنی) با دامنه سنی 18-7 سال انجام گرفت.
ابزار پژوهش مقیاس رفتار انطباقی، ویرایش تجدید نظر شده ی نسخه ی 1993 مقیاس رفتار انطباقی است که از مقیاس های رفتار انطباقی انجمن کم توانی ذهنی آمریکا در سال های 1969 و 1974 تهیه شده و شامل دو بخش که دارای 18 حوزه رفتار انطباقی است. داده های پژوهش با استفاده از برنامه ی آماری SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها حاکی از این است که افراد کم توان ذهنی نسبت به افراد عادی در حوزه های رفتار انطباقی: عملکرد مستقل، فعالیت اقتصادی؛ رشد زبان، اعداد و زمان، فعالیت شغلی–پیش شغلی، خودفرمانی، مسئولیت پذیری، رفتار مختل کننده ی فردی، فعالیت خانگی، اجتماعی شدن، رفتار اجتماعی، همنوایی کردن و قابل اعتماد بودن عملکرد پایین تری دارند.
در حوزه های رشد جسمانی، رفتار کلیشه ای و بیش فعالی، رفتار جنسی، رفتار خودآزاری و اشتغال اجتماعی، تفاوت معنی داری بین دو گروه مشاهده نشده. علل احتمالی این تفاوت ها و تشابه ها به اختصار مورد بحث قرارگرفته است.

حوادث ناشی از کار به دلیل هدف قرار دادن جمعیت جوان و فعال جامعه یکی از مهمترین گروه حوادث را تشکیل می دهند. هرساله تعداد زیادی از کارگران کشور بر اثر این نوع حوادث، سلامتی و کارایی خود را از دست می دهند. بررسی حاضر به صورت پیش نگر، با هدف شناسایی عمده ترین علل بروز این حوادث و دستیابی به راه های احتمالی جلوگیری از آن، در بیمارستان فیاض بخش انجام گرفت که یکی از فعال ترین بیمارستانهای کشور از نظر تعداد مراجعان سوانح حرفه ای می باشد.
طی مدت یک ماه، بیمارانی که با صدمات ناشی از کار به بیمارستان مراجعه می کردند، به صورت متوالی وارد مطالعه شدند. 302 بیمار در این فاصله مورد بررسی قرار گرفتند.
صدمات دست بیشترین تعداد و شدیدترین نوع آسیب را که خود اختصاص داده بودند.
مهم ترین عوامل قابل بررسی در بروز حوادث ناشی از کار عبارت بودند: از مشکلات روانی، سابقه بیماری، و عدم آموزش مناسب کارگران، وجود مشکلات مالی و عدم استفاده از وسایل ایمنی در بین عوامل بروز حادثه، میزان کمتری داشت.

هر پزشکی در دوران طبابت خود به مرتب با بیماران مشکوک به شکستگی اسکافوئید برخورد می کند. در دو دهه ی اخیر تلاش های زیادی برای اصلاح برخورد کلاسیک با این عارضه که منجر به محرومیت بی مورد از کار تعداد زیادی از بیماران می شود، به عمل آمده است. در بیمارستان دکتر شریعتی و شهید معیری تهران در ظرف 8 ماه، مطالعه ای آینده نگر بر روی 51 بیمار با تشخیص اولیه ی شکستگی مشکوک اسکافوئید به عمل آمد.
درمان به صورت بی حرکتی با آتل شست و معایه ی بالینی هفتگی انجام گرفت از نتایج حاصله مشخص شد که %10 موارد بیماران دارای ضایعه ای، نیازمند به بی حرکتی هستند. در %90 موارد، بهبودی حداکثر ظرف سه هفته حاصل شد که بیش از نیمی از آنان مدت نیاز به بی حرکتی به کم تر از دو هفته تقلیل یافت.
لذا به نظر می رسد تا هنگامی که روش غربالگری مناسب تری از معاینه ی بالینی در دسترس نباشد، بی حرکت کردن با بریس شست و معاینه ی هفتگی و توان بخشی زودرس روش مناسبی برای جایگزینی روش معمول درمان این عارضه یعنی گچ اسپایکای شست و معاینه بالینی بعد از دو تا سه هفته می باشد.

در بین انواع مختلف سندرم های اپی لپتیک، اسپاسم شیرخواران یکی از بدخیم ترین آنها تلقی می شود، چرا که اثرات سوء ترمیم ناپذیری بر مغز کودک اعمال می کند و هر قدر طول مدت اسپاسم شیرخواران بیشتر باشد نتایج مخرب آن هم وخیم تر است. اکثر مبتلایان به این بیماری، کودکان کمتر از یکسال هستند و فقط 5 درصد موارد آن در سنین بالاتر از یکسال تظاهر می کند. هدف این پژوهش مطالعه کودکان 24-2 ماهه مبتلا به اسپاسم شیرخواران است.
این مطالعه توصیفی بر روی 60 کودک 2-24 ماهه مبتلا به اسپاسم شیرخواران که بین سالهای 79-1377 به دپارتمان اعصاب کودکان بیمارستان مفید مراجعه کرده بودند، با تکنیک مشاهده، مصاحبه، معاینه و استفاده از پرسشنامه انجام گرفت. بیماران مورد بررسی 36 پسر و 24 دختر بودند.
از نظر اتیولوژی، 48 مورد (%80) سمپتوماتیک و 12 مورد (%20) کریپتوژیک و ایدیوپاتیک بودند. از نظر تظاهرات بالینی، 35 مورد (%58) از نوع فلکسور، 6 مورد (%10) از نوع اکستنسور و 19 مورد (%22) از نوع مخلوط بودند. در الکتروانسفالوگرافی به عمل آمده از بیماران، در همه موارد هیپس آریتمی دیده شد و سی تی اسکن مغزی بیماران در 11 مورد (%20) آتروفی مغزی را نشان داد و بقیه موارد (%80) نرمال بود.
در مطالعه ما نوع سمپتوماتیک و فلکسور شایعتر بود. هیس آریتمی در الکتروآنسفالوگرافی همه بیماران دیده شد و سی تی اسکن مغزی در بیشتر موارد نرمال بود.

وجود علایم ظریف عصبی در اختلالات روانی همواره مدنظر صاحب نظران بوده است. هدف از این پژوهش آن بود که با توجه به کاربردی بودن این علایم در مواقعی که شک تشخیصی وجود دارد، یک بار دیگر این رابطه با توجه به اطلاعات جدید در بیماران مختلف روان پزشکی در بیمارستان شهید بهشتی کرمان مورد بررسی قرار بگیرد و فراوانی آن در بیماران مختلف با یکدیگر مقایسه شود.
بر این اساس، 213 بیمار که دارای تشخیص نهایی اختلال خلقی – اختلال اضطرابی و اسکیزوفرنی بودن بطور متوالی انتخاب شدند. این حجم نمونه بر اساس 93% اطمینان و نسبت %32 و دقت %6 از یک مطالعه مقدماتی بدست آمد. شش آزمایش علائم ظریف عصبی بر روی بیماران انجام گرفت.
نتایج حاکی از آن است که رابطه سن با 4 مورد از تست ها، یعنی Standing on one foot Heel Walking Toe walking Tandem walk معنی دار است و رابطه ی اختلالات روانی با دو مورد از تست ها معنی دار بود که عبارت بودند از تبعیض دو سویه (PV=0/01) و اکستروژن زبان (PV=0/02) که اولی در افسردگی و دومی در اسمکیزوفرنی بالاتر بود و در باقی موارد رابطه ی معنی داری وجود نداشت.
حاصل این پژوهش نشان دهنده ی آن بود که فراوانی اکثر N.S.Sها در اختلالات روانی برابر است و اختلاف اندکی با یکدیگر دارند.

یکی از اولین تظاهرات مشخص شده همراه با سن. تغییر در کاهش پاسخ به واکنش DTH است. پاسخ DTH یک مثال بارز از پاسخ سلولهای Th است که توسط ترشح سیتوکائین های تیپ TH-1 به وجود می آید اگرچه اتفاقات و رخدادهای زیادی قبل از تکثیر سلولی می بایست به وجود بیاید تا امر تکثیر صورت گیرد، ولی چون تکثیر سلولی به عنوان یک عامل مشخص کننده در افراد مورد استفاده قرار می گیرد، بنابراین بسیاری از تحقیقات، پاسخ های تکثیری را به عنوان بررسی تغییرات همراه با سن در پاسخ سلول های T مورد ارزیابی قرار می دهند. کاهش توانمندی تکثیر سلولهای PBMC در پاسخ به تحریک سلول های T، بیشترین میزان تغییرات همراه با سن را در سیستم ایمنی نشان می دهد. گزارش شده است که 40% از افراد بالای 70 سال که وضعیت بهداشتی و اجتماعی مناسبی داشتند، در آزمایش پوستی کاهش واکنش DTH را نشان می دهند.
یکی از دلایل کاهش در پاسخ DTH می تواند در اثر تغییر در فعال شدن اولیه سلول های T باشد، به عبارتی، تغییر در تولید سیتوکایین ها توسط سلول های فعال شده یا فعالیت تغییر یافته توسط ماکروفاژها باشد.
همچنین تغییرات همراه با سن به دفعات زیادی در In vitro (پاسخ به آنتی ژنهایی همچون: دی تیتروکلروبنزن، استرپتوکیناز یا استرپتودورناز) مشاهده شده است که شامل، کاهش در پاسخ های تکثیر سلولی، تغییر در پیام های فعال کنندگی و تغییر در تولید سیتوکائین ها است. به علاوه، تحقیقات مهمی در دو دهه گذشته روی تغییرات ظاهری ایجاد شده بر روی سلولهای T همراه با افزایش سن انجام گرفته و به طور عمومی پذیرفته شده است که سالمندی با تغییرات زیادی در واکنش های ایمنی همراه است و این امر به صورت تغییرات بسیار بارز در مجموعه سلول های T قابل مشاهده است. بنابراین، این تغییرات باید مراقبان بهداشت را وادار کند توجه خاصی به سالمندی داشته باشند.

در این تحقیق اثر درمانی تکنیکهای کرانیوساکرال بروی خانم 47 ساله ای با سابقه سردرد شدید به مدت 5 سال مورد بررسی قرار گرفت. سردرد بیمار به طور مداوم در طول روز و شدیدتر در صبح و شب از پشت سر شروع می شد و به گوش، شقیقه و فک راست و گاهی تمام سر انتشار می یافت.
همچنین ماهی یک بار 2 تا 3 روز قبل از قاعدگی شدت سردرد به حداکثر خود می رسید. علاوه بر سردرد بیمار از وزوز گوش و سرگیجه شکایت داشت طبق بررسی های مختلف علتی برای سردرد او بیان نشده بود. انجام درمان های مختلف، از جمله یک دوره فیزیوتراپی جهت اصلاح دیسفانکشنهای ستون فقرات تاثیری در بهبودی سردرد بیمار نداشت این بررسی به صورت A-B-A Single subject design انجام گرفت. که شامل یک هفته دوره قبل از درمان، 4 هفته دوره درمانی به صورت هفته ای یک جلسه و یک سال دوره پیگرد درمانی بود. فاکتورهای مورد سنجش شدت درد، تداخل درد در خواب و فعالیت عمومی بودند، که میزان شدت درد بر اساس visual analog scale از 7.5 در قبل از درمان به 3پس از دوره درمانی و 1 بعد از یکسال پیگرد درمانی رسید. تداخل درد در خواب از 50% در دوره قبل از درمان به 30% پس از دوره درمان و 0% بعد از یکسال رسید.
تداخل درد در فعالیت عمومی از 80% در دوره قبل از درمان به 40% پس از دوره درمانی و 0% بعد از یکسال رسید. وزوز گوش و سرگیجه بیمار به طور کلی برطرف شد و فقط سردردی که 2 تا 3 روز قبل از قاعدگی بروز می گردد با شدت و وسعت بسیار کمتری باقی مانده بود.

دردهای مزمن پشت ساق علل مختلف دارد که شایع ترین آنها شکستگی استرس، سیندروم کمپارتمنت مزمن، عضله سولئوس فرعی، و کشیدگی های عضلانی می باشند. یکی از علل دردهای مزمن ساق، گیر افتادن اعصاب یا نوروپاتی انترپمنت در اعصاب ساق پا است که چون یافته غیرشایعی است در اغلب موارد تشخیص داده نمی شود و یا با تاخیر تشخیص داده می شوند. بیمار ما آقای 15 ساله ای بود که به دلیل درد مزمن ساق مدت ها تحت درمان های مختلف قرار گرفته، ولی درد وی همچنان ادامه داشت. کلیه بررسی های پاراکلینیکی و الکترودیا گنوستیک نرمال گزارش شده بود. پس از آزاد کردن آپونوروز عصب سورال با جراحی کلیه علایم بیمار رفع شد. نوروپاتی ناشی از گیر افتادن عصب سورال در نواحی مختلف از ساق و یا مچ پا و یا پا می تواند رخ دهد اما درگیری عصب در ناحیه خلف ساق به عنوان یکی از علل درد مزمن ساق به خصوص در ورزشکاران بیان شده است. ما در بررسی مقالات گزارشی مبنی بر گیرافتادن شاخه داخلی عصب سورال در محل خروج از فاسیای کرورال در افراد عادی پیدا نکردیم. در این بیماران تشخیص تنه بر اساس تاریخچه و معاینه بالینی دقیق میسر است و در اغلب موارد تست های الکترود یا کنوستیک نرمال می باشد.

یکی از علل شایع ضایعه عصب سیاتیک در شیرخواران و کودکان، تزریق عضلانی داروها به ناحیه سرینی است که دو عامل مهم در ایجاد آن موثر است 1- نوع ماده تزریقی 2- محل تزریقدر این مقاله، سی و دو مورد آسیب عصب سیاتیک به دنبال تزریق آمپول دیکلوفناک سدیم بررسی شده که 8 مورد از این بیماران تحت عمل جراحی قرار گرفته اند و در همه موارد، نتیجه رضایت بخش بوده است، در ضمن موارد گزارش شده مربوط به فروردین 1376 تا آذرماه 1377 است.