نشریه مطالعات منطقه ای
سال یازدهم شماره 4 (پاییز 1389)

شهردار صهیونیست بیت المقدس در اواخر سال 2009 در یک سخنرانی در لندن با اشاره به برنامه های آتی شهرداری بیت المقدس برای گسترش شهرک سازی گفت: «براساس برنامه 10 ساله، شهرداری بیت المقدس 50 هزار خانه جدید در این شهر می سازد. آمریکا هرگز حاکمیت اسراییل بر بیت المقدس را نپذیرفته است، درحالی که همواره به دنبال فشار آوردن بر اسراییل است. » این سخنان و سخنان بنیامین نتانیاهو برخی را برآن داشت تا با توجه به برخی جدلهای بین سران اسراییل و آمریکا چنین اظهاراتی را کارشکنی اسراییل و جلوگیری از پیشرفت طرح جورج میچل نماینده اوباما در خاورمیانه تلقی کنند. این امر به ویژه زمانی بارزتر می شد که اسراییل همواره از خطر حماس، حزب الله ، ایران و سوریه و ضرورت مقابله آمریکا و جهانیان با این خطر و جنگ علیه آنها سخن می گفت. این مقاله به دنبال آن است که با مروری بر شهرک سازی در تاریخ اسراییل، ثابت نماید شهرک سازی جزیی از ماهیت اسراییل است و مسئولان این رژیم هرچند از طرح موضوع شهرک سازی و اقدام عملی در این خصوص و اینکه هیچ حرفی از صلح به میان نیاید و هرگونه ابتکار عملی به شکست بینجامد، خشنود خواهند شد، ولی انتقال یهودیان به فلسطین اشغالی و شهرک سازی با ماهیت اسراییل عجین شده و این امر در چارچوب راهبرد کلان این رژیم قابل تحلیل است. در هر صورت این موضوع می تواند دلیلی باشد برای اینکه برنامه شهرک سازی در قدس پیش و پس از تشکیل اسراییل و به ویژه پس از اشغال بخش شرقی بیت المقدس مورد بررسی بیشتر قرار گیرد.

مقاله حاضر به دیپلماسی عمومی رژیم صهیونیستی اسراییل در جهان اختصاص دارد. نویسنده قصد دارد با بررسی وضعیت منازعه نرم میان رژیم صهیونیستی و فلسطینی، نقاط قوت و ضعف دیپلماسی عمومی اسراییل را مورد سنجش و کاوش قرار دهد. برای نیل به این اهداف، ابتدا ادبیات مربوط به دیپلماسی عمومی مرور می شود، سپس شاخصها و حوزه های برآورد قدرت نرم بازیگران مورد بررسی قرار می گیرد. در نهایت این نتیجه حاصل می شود که به رغم تلاش گسترده و پرهزینه اسراییل برای ترمیم چهره منفور کارگزارانش، این رژیم در عرصه افکار عمومی دنیا همچنان منفورترین است. به زعم نویسنده، انتفاضه فلسطینی ها نقش برجسته ای در آشکار ساختن سیاستها و تدابیر تجاوز کارانه اسراییلی ها داشته است.

یکی از دلایل استمرار شکافهای سیاسی در اسراییل از زمان تاسیس آن، نوع نظام انتخاباتی این کشور بوده که مشوق احزاب کوچک تر و تضعیف کننده احزاب بزرگ تر بوده است. با وجود آنکه احزاب متعدد در اسراییل بازتاب دهنده شکافهای اجتماعی، اقتصادی و ایدئولوژیک آن است، نظام انتخاباتی نیز به نوبه خود این شکافها را تقویت کرده است. در کشورهای مختلف برای جلوگیری از راه یابی احزاب کوچک تر محلی و منطقه ای به پارلمان، حد نصاب مشخص تعیین می شود و هر چه مقدار آن بیشتر باشد احتمال اینکه احزاب کوچک بتواند راهی پارلمان شوند، کمتر می شود. اما برای تشویق مردم به مشارکت سیاسی در جوامع با شکافهای متعدد، این حد نصاب پایین در نظر گرفته می شود. در مورد اسراییل این قاعده صادق بوده و باعث ورود احزاب کوچک تر متعدد به پارلمان یا همان کنست می شود. تعداد احزاب موجود در پارلمان دستیابی به ائتلاف حزبی را مشکل تر کرده، باعث تشکیل کابینه های ائتلافی شکننده می شود؛ ائتلافهایی که در آنها گاه یک حزب بسیار کوچک باعث انحلال کابینه و حتی انحلال پارلمان جهت برگزاری انتخابات پیش از موعد مقرر می شود. در سال 1992 با تصویب کنست قرار شد انتخاب نخست وزیر از سال 1996 با رای مستقیم مردم باشد، اما نتایج پیش بینی نشده باعث شد دوباره در سال 2001 قانون انتخاباتی به حالت سابق برگردد.

محرومیت و حاشیه نشینی یهودیان در اروپا و مهاجرت آنها به قاره آمریکا در نهایت موجب شکل گیری ایدئولوژی موسوم به صهیونیسم مسیحی و نیز صهیونیسم سیاسی شده است. اندیشه صهیونیسم میسیحی پیش از شکل گیری لابی یهودی در اعتقادات و فرهنگ مردم آمریکا رسوخ پیدا کرده بود. آنها با اعتقاد به پیوند میان دین مسیحت و یهودیت، واقعه ((آرماگدون)) بازگشت به ارض موعود و نیز فرا رسیدن هزاره خوشبختی را موهبت الهی برای جبران دوران ((یهود ستیزی)) و هولوکاست تلقی می کنند. روسای جمهور ایالات متحده آمریکا از بدو انقلاب این کشور تاکنون چه در سیاست اعلامی و چه درسیاست اعمالی با یهودیان احساس هم دردی نموده اند. محافظه کاران و نو محافظه کاران به طور سنتی و تاریخی خواهان روابط حسنه با دولت اسراییل هستند و بسیاری از آنها تاسیس دولت اسراییل و ثبات آن را به عنوان نوعی پرداخت و به مثابه حمایت از تنها دموکراسی منطقه خاورمیانه عنوان می کنند.

امروزه به ضرورت الزامات حاکم بر صحنه جهانی، تحولات کیفی متفاوت و معیارهای جهانی شاید بتوان آمریکا را بزرگ ترین بازیگران صحنه بین الملل قلمداد کرد. از همان آغاز شکل گیری به ضرورت نیازهای اجتماعی، سیاسی، نظامی و فرهنگی اتخاذ سیاست بسط و توسعه طلبی – نه الزاما جغرافیا محور– از اولویتهای سیاست خارجی آمریکا بوده است و این کشور خواهان صدور و اشاعه اقتصاد بازار، ارزشها، نهاد ها و ساختارهای آمریکایی بوده است. پس از جنگ جهانی دوم دو عامل کیفیت تعامل بین بازیگران بزرگ را دگرگون کرد: یکی دستیابی کشورها به سلاحهای اتمی و دیگری رقابت بازیگران بزرگ درچارچوب دو اردوگاه ایدئولوژیک. همچنان که ویژگی های نظام بین الملل پس از جنگ سرد نیز کیفیت روابط آمریکا با دیگر بازیگران بزرگ و بازیگران رده دوم را متحول کرده است. به نظر می رسد آمریکا در رابطه با بازیگران بزرگ و بازیگران رده دوم را متحول کرده است. به نظر می رسد آمریکا در رابطه با بازیگران بزرگ سیاست تقسیم منابع را برگزیده است و در رابطه با بازیگران رده دوم به فراخور زمان و شرایط اقدام نظامی یا ابزارهای تخریبی غیر نظامی را بر می گزیند. این مقاله درصدد است دو سیاست مزبور را تبیین و ارزیابی کند. کلید واژگان: .

پرسش اصلی مقاله حاضر این است که شوک اقتصادی آمریکا چگونه راهبردی تجاری، اقتصادی و حتی سیاسی این کشور را متاثر ساخته است. نویسنده برای یافتن پاسخ این پرسش، ابتدا ریشه ها و دلایل بروز بحران را تشریح می کند و سپس با شرح «ظهور نقشه جدید جغرافیایی تجاری در جهان» از بر آمدن قدرتهای نوین آسیایی و تغییر مرکز ثقل قدرت سخن می گوید. نویسنده تصریح می کند که قدرتهای آسیایی نظیر چین و هند در حال ظهورند، اما برای اینکه آنها به حد و اندازه آمریکا و اروپا برسند، سالهای سال زمان لازم است. نویسنده مقاله با بهره گیری از استدلالهای مختلف سیاسی – اقتصادی، عواملی مانند جنگ قدرت، سرکوب و فساد را از جمله دلایلی می داند که مانع تاثیر گذاری آسیایی ها و آفریقایی ها بر مسائل جهانی می شود.