فهرست مطالب
مجله مطالعات ادبیات کودک
پیاپی 1 (بهار و تابستان 1389)
- تاریخ انتشار: 1389/06/01
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحه 11سیر تاریخی ادبیات کودک در زبان فارسی نشان می دهد که از دیرباز و حتی پیش از اسلام آثاری با محوریت کودکان به رشته ی تحریر در آمده است که البته بیش از همه جنبه ی پند و اندرز در آن ها دیده می شود؛ از آن جمله می توان به اندرز آذرباد مهرسپندان (تفضلی، 1377: 182) و یا پس دانشن کامگ (همان، 164) اشاره کرد. توجه به کودکان در آثار پس از اسلام نیز چه به صورت کتاب مستقل و چه به طور اشاره وار و گذرا ادامه داشت که برای نمونه به قابوس نامه ی عنصرالمعالی، نصاب الصبیان ابونصر فراهی، بهارستان جامی، گلستان سعدی و بسیاری دیگر از این دست آثار می توان اشاره کرد. اما گرایش بیش از پیش به ادبیات کودک در عصر قاجار به چشم می خورد. در این هنگام اندک اندک به گونه های مختلف ادبیات کودک رایج توجه شد و از این میان می توان به ترجمه ی آثار غربی، ساده نویسی داستان های کهن مانند کلیله و دمنه و مرزبان نامه، کتاب های درسی و اندرزنامه ها برای کودکان اشاره کرد.
در مقاله ی حاضر اندرزنامه ای کهن و گمنام با نام خوبی نامه برای نخستین بار معرفی می شود. این اثر را از چند جهت می توان دارای اهمیت دانست، یکی آن که از نمونه های قدیمی اندرزنامه برای کودکان در دوران متاخر است. دوم آن که به قلم یکی از بزرگان متصوفه و اقطاب عرفانی قرن گذشته نگاشته شده است و با وجود روانی و شیوایی متن، عمق و سنگینی آن از نظر دور نمانده است. سوم این که در یکی از دهات گمنام آن روزگار یعنی گناباد به رشته ی تحریر در آمده که از پایتخت و مراکز مهم شهری به دور بوده است.
کلیدواژگان: ادبیات کودک، اندرزنامه، خوبی نامه، ملاعلی گنابادی -
صفحه 31تمایز مهم ترین مؤلفه ی مدرنیته است که بزرگان علوم اجتماعی از امیل دورکیم گرفته تا پییر بوردیو بر آن تاکید کرده اند. بر مبنای این رویکردهای نظری می توان جهان کودکان را با توجه به تاخر تکوین عینی و ذهنی آن به منزله ی یک میدان اجتماعی متمایز به شمار آورد. بر این اساس میدان کودکی سرزمین تازه استقلال یافته ای است که متاسفانه میدان های اجتماعی دیگر، به ویژه سرزمین بزرگ سالی به قلمرو آن تعرض می کنند و می کوشند آن را تحت الحمایه ی خود قرار دهند. برای ممانعت از این واقعه باید نسبت به قانون اساسی سرزمین کودکی و قواعد عملکرد این میدان آگاهی یافت. انسان شناسی کودکی یکی از مهم ترین رشته هایی است که می تواند به شناخت این قواعد راهنما یاری دهد تا در پرتو آن ها منطق متفاوت کنش کودکان بهتر دریافت شود. شاید مهم ترین قاعده ی این سرزمین، تمایزنایافتگی آن باشد به گونه ای که جلوه-هایش را در تمایزنایافتگی جنسیتی، طبقاتی، قومیتی، ملیتی و حتی زیبایی شناختی می توان مشاهده کرد. همه-ی این تمایزات در یک کلام، حاصل اجتماعی شدن کودکان است که با سرپرستی بزرگ سالان و آموزه های آن ها تحقق می یابد و گرنه در بازی آزادانه ی کودکان با هم، نشانی از این تمایزات دیده نمی شود. ادبیات کودک یکی از شاه راه های مهم اجتماعی کردن کودکان به شمار می رود که متاسفانه به دلیل بی خبری نویسندگان بزرگسال از قواعد عمل در جهان کودکی، به ابزار نرم سرکوب کودکان تبدیل شده است. در این جستار می کوشیم برای نمونه چند متن برگزیده از ادبیات کودک مانند جوجه اردک زشت، اثر هانس کریستین آندرسن و ماهی سیاه کوچولو، اثر صمد بهرنگی را تحلیل نماییم تا زیرساخت تمایزگرایانه آن ها آشکار گردد. این تمایزات به هر روی ریشه در ایدئولوژی روشنگری و مدرنیته دارد. نتیجه این است که کودکان این تمایزات را به شکل دیگری درمی یابند و قرائت آن ها از داستان های کودکان متفاوت از نویسندگان این آثار است و حتی ترجیح زیبایی شناختی آن ها با اولویت نمایندگان ادبیات کودک هم خوانی ندارد.
کلیدواژگان: ادبیات کودک، انسان شناسی کودکی، تمایز، جمهوری ادبیات، کودکی، میدان تولید ادبی -
صفحه 55فانتزی از ژانرهای کاربردی در ادبیات کودک و نوجوان است. مهم ترین عامل کاربرد این نوع، تخیلی بودن و محال بودن امکان وقوع داستان در عالم واقعی است. فانتزی ها به دو دسته ی عام و مدرن تقسیم می شوند؛ از نظر عناصر سازنده بهترین آثار برای فانتزی سازی عام کتاب های اسطوره ای و حماسی هستند. شاهنامه ی فردوسی به دلیل در برداشتن ماجراها و شخصیت های استثنایی و درون مایه های مناسب، شرایط فانتزی سازی را داراست. با فانتزی سازی داستان های شاهنامه، کودکان و نوجوانان علاوه بر آشنایی ضمنی با متون کهن، از دنیای ساختگی و خیالی مرتبط با ماجراهای این اثر، لذت خواهند برد. در این مقاله نخست ژانر فانتزی را معرفی کرده و به اهداف فانتزی سازی از داستان های اسطوره ای و حماسی پرداخته ایم. سپس عناصر سازنده ی این نوع را که شامل شخصیت سازی و شخصیت پردازی، دورنمایه پردازی و راه های ورود به فانتزی می شود، بر اساس الگوبرداری از پانزده نمونه اثر پدید آمده در این ژانر، دسته بندی کرده ایم و در هر قسمت یافته ها را با برخی از داستان های شاهنامه مطابقت داده ایم و با توجه به این قیاس بخش های مناسب برای فانتزی سازی شاهنامه را معرفی کرده ایم.
کلیدواژگان: ادبیات، شاهنامه ی فردوسی، فانتزی، کودک و نوجوان -
صفحه 75مقاله ی حاضر، ضمن مروری بر جریان نقد ادبیات کودک و نوجوان ایران از مشروطه تا کنون، نشان داده است که این جریان هرچند رو به رشد بوده اما با رویکردی آسیب شناسانه، بیشتر بر دو قالب ویژه تاکید داشته است: نخست، ارائه ی فهرست کتاب های مناسب و دوم، نقدهای مفصل و تخصصی. این دو شیوه با وجود برخورداری از ارزش، کاربردهایی محدود دارند. از این رو نمی توانند به تنهایی جریان نقد را مؤثر، فراگیر و نهادینه کنند. پیشنهاد مقاله ی حاضر این است که افزون بر توجه به ارزش های هر دو شیوه ی پیش-گفته، به راهی میانه نیز اندیشیده شود. این راه، معرفی کتاب در سطح کلان و پرشمار، در قالب نشریه و یا فضای مجازی است. معرفی کتاب در همان حال که محدودیت هایی دارد، از ظرفیت هایی ویژه نیز برخوردار است.
کلیدواژگان: آسیب شناسی، ادبیات کودک، انقلاب مشروطه، کتاب های مناسب، معرفی کتاب، نقد -
صفحه 101اندیشه ی خواننده ی نهفته یا درون کتاب، بر پایه ی این نگرش شکل گرفته که برای گفتن یک چیز، دو فرد لازم است و نویسنده یا مؤلف، برای آشکار ساختن معنای مورد نظر، روابطی را در اثر خود با خواننده ایجاد می کند. ایدن چمبرز بر این باور است که برای یافتن این خواننده، که او خواننده ی «نهفته»اش می خواند به روشی نیاز است که در داستان های کودک و نوجوان، کودک را در مقام خواننده به شمار آورد و او را در درون کتاب جای دهد. از همین رو، چمبرز روش پیشنهادی خود را برای این کار ارائه می دهد. از دیگر سو منتقدان ادبیات کودک در چند سال گذشته، به آثار داستانی احمد اکبرپور، توجهی ویژه داشته اند و کودکان و نوجوانان نیز از این آثار استقبال کرده اند. از همین رو، این پژوهش بر آن است تا بر پایه ی نظریه ی چمبرز، سه اثر داستانی اکبرپور را بررسی کند و خواننده ی درون این داستان ها را آشکار سازد.
کلیدواژگان: احمد اکبرپور، امپراتور کلمات، ایدن چمبرز، خواننده ی نهفته، قطار آن شب، من نوکر بابام نیستم -
صفحه 129هدف از مطالعه ی حاضر بررسی مفهوم مرگ در سه جنبه ی زیست شناختی (بازگشت ناپذیری، اجتناب-ناپذیری، غیرعملکردی و علیت)، فرهنگی و عاطفی(ترس، ناراحتی، عصبانیت، اشتیاق، گناه، تکذیب، شک و سردرگمی) در ادبیات کودک بود. بدین منظور با جست وجو در کتاب خانه های در دسترس پژوهشگر، نه (9) کتاب داستان که درون مایه آن ها به نوعی در پیوند با مرگ بود، انتخاب شد. سپس داستان ها تحلیل محتوای کمی شدند و از ضریب همبستگی بین دو کدگزار برای محاسبه ی ضریب پایایی استفاده گردید. نتایج نشان داد که بین حضور ابعاد زیست شناختی، فرهنگی و عاطفی در کتاب ها تفاوت معنادار دیده می شود. بدین صورت که تفاوت معنادار میان عامل زیست شناختی و عاطفی به نفع عامل زیست شناختی و نیز میان عامل فرهنگی و عاطفی به نفع عامل فرهنگی دیده می شود. بین عامل فرهنگی و زیست شناختی تفاوت معنادار دیده نشد. نتایج توصیفی پژوهش نیز در پایان مرور و بررسی شده است.
کلیدواژگان: ادبیات کودک، کتاب های داستان، مفهوم مرگ -
صفحه 143این تحقیق به بررسی و مقایسه ی ساختارها و مؤلفه های گفتمان مدار موجود در داستان های کوتاه معاصر بزرگ سال و نوجوان پرداخته و سعی در بیان این مطلب دارد که تا چه حد و به چه منظور نویسندگان ادبی در آثار خود از این ساختارها و مؤلفه ها استفاده کرده و با پوشیدگی سخن می گویند. بر این اساس،10 داستان کوتاه بزرگ سال و 10 داستان کوتاه نوجوان انتخاب و بررسی شد. تعداد ساختارهای گفتمان مدار موجود در متن بر اساس الگوی ون لیوون، تعیین و شمارش شد. طول متن داستان ها نیز با استفاده از شمارش واحدهای پایانی مشخص گردید. در ادامه درصد به کارگیری مؤلفه ها در هر گروه از داستان ها محاسبه شد و هم چنین به منظور تعیین معناداری تفاوت میان این دو گروه از روش مجذور خی استفاده شد. نتایج حاصل به شرح زیر بود:1. در متون ادبی افزونه بر مؤلفه های مطرح شده در الگوی ون لیوون، مؤلفه های گفتمان مدار دیگری نیز دیده می شود که پنهان کاری را در پی دارد.
2. تفاوت داستان های بزرگ سالان و نوجوانان در میزان استفاده از مؤلفه های گفتمان مدار معنادار نیست.
3. استفاده از مؤلفه های ادبی در داستان های نوجوانان بیش از بزرگ سالان است.
4. استفاده از ساختارهای گفتمان مدار موجود در متون ادبی بیشتر به منظور بیان ایدئولوژی به معنی بیان ارزش های اجتماعی و فرهنگی است.
5. ادبیات هم می تواند به صورت ابزاری در دست جناح های مختلف برای بیان ایدئولوژی به معنی ترویج گرایش های گروهی قرارگیرد.
کلیدواژگان: تحلیل انتقادی گفتمان، زبان، قدرت، ایدئولوژی، مؤلفه های گفتمان مدار
-
Page 11The historical development of children's literature in Persian Literature shows that from ancient times some texts were written with children in mind in which advice and counsel were presented. An example is Andarz zarbd Mahr Sapandn, another one is Pos Dnenshan Kmag. In the literature of after Islam, Children have a place either as the subject of whole books or are mentioned in some books; for example one can point to Qbus Nmeh of Onsor al-Ma'li, Nasb al-sabyn of Abu Nasr Farhi, Bahrestn of Jami and Gulestn-e Sadi.In the Qajar period more and more attention was paid to children's literature and different genres became popular. There were also translations from western literature and rewriting of ancient stories such as Kalileh va Damneh, Marzbn Nmeh and textbooks and books of advice.In this paper an ancient and unknown advice book entitled Khubi Nmeh is introduced for the first time. This book is of importance for three reasons; first it is one of early advice books for children in modern times. Secondly it is written by a great master of mysticism of the last century and it is lucid and simple to read, yet has a depth of meaning. Third, this book was written in an unknown village—Gonabad—which was far from the capital and major cities.
-
Page 31Distinction as the most important component of modernity has been emphasized by a wide range of scholars from Emil Durkheim to Pierre Bourdieu. From a theoretical perspective the children’s world is one of the distinctive social worlds, but other worlds such as adult’s world have colonized it. Recognizing its main rules and guidelines will help to avoid such colonization. Anthropology of childhood is one of the scientific disciplines which try to study these guidelines and rules. These rules make the different logic of children’s behavior understandable. Probably indistinctiveness is the most important rule of this field represented as sexual, class, ethnic, national and even aesthetic indistinctiveness. But the process of socialization reproduces distinctions because children do not have any ideas about them before being taught; we do not notice them them when children are playing freely. Children’s literature is an important tool to socialize children. Unfortunately children have been colonized by this literature because adult writers do not have enough knowledge about the main rules of children’s world. This article intends to show the distinctive foundations of three selected children’s stories. The first one is The Ugly Duckling by Anderson; the second one is The Little Black Fish by Behrangy and the third one is The Sock Suicide by María Asun Landa. The results of this study show that children do not read stories like their authors and do not get the same meaning.
-
Page 55Fantasy is one of the practical genres in children and young adult's literature. The most important aspect of this genre is its being imaginative and impossible to happen in the real world. Fantasies are divided into two types of common and modern. Epics and myths are the best works to produce common fantasies. Ferdowsi's Shhnmeh has all the characteristics of fantasy making as it contains exceptional adventures and characters as well as suitable themes. Through fantasizing Shhnmeh children and young adults will not only get acquainted with ancient texts but also enjoy the imaginary world of the adventures. In this paper the genre fantasy is first introduced and the aims of making fantasies from myths and epic are discussed; then the elements of fantasy such as characterization, plot and entrance to fantasy are discussed. Fifteen texts are chosen and classified and the data are compared with some stories of Shhnmeh. Based on this comparison parts of Shhnmeh which are suitable for making fantasy are introduced.
-
Page 75In this paper the development of criticism of children and young adult's literature from the time of Constitutional Revolution in Iran to the present is studied to show its overall progressive state. This development has indeed continued but mostly in two aspects; one is presenting a list of suitable books and the second is long specialized critiques. Though valuable, these two aspects have limited uses and cannot, on their own, help spread and establish the current of criticism. The paper suggests paying attention to another aspect as well, that is, book review, on a large scale in paper journals or on the virtual space. Book reviews have their limitations but can enrich the domain of children's literature.
-
Page 101In order for the thoughts of the reader within the book to be formed, two people are necessary to say something and that the writer, in order to reveal his intended meaning creates certain relationships with the reader within his text. When the writer starts the narration, s/he considers a reader/listener called patterned by Umberto Eco; the patterned reader is a picture of an imaginary reader created by the writer in order to arrange his ideas. Aidan Chambers believes that in order to find this reader who he calls "the implied reader in the book", it is necessary to consider the child as the reader in the book, not outside it. Chambers suggests that to find this implied reader "in the book" and his/her characteristics, some features such as style, point of view and empty spaces for the reader to participate in creating elements of the story must be analyzed. This paper uses Chamber's theory to analyze three stories of Akbarpour which have been popular in the past years (That Night's Train, Emperor of Words and I 'm not My Father's Servant).
-
Page 129Experts believe that the concept of death for children can be analyzed from three aspects of biological, emotional and cultural. The aim of this paper is to study the concept of death from biological (nonreturnable, unavoidable, nonfunctional and causal), cultural and emotional (fear, anger, distress, desire, sin, rejection, doubt and confusion) in children's story books. Thus after searching nine books which had a theme related to death were chosen. In each book every sentence which had some connection to death was coded. Interrated coefficient was used to calculate reliability. The results showed that there is a significant difference between biological, emotional and cultural aspects of death in these books. In comparing biological and emotional factors there was a significant difference in the biological factor; and in comparing cultural and emotional factors there was a significance difference in the cultural factor. However, there was no significant difference between cultural and biological factors. It was concluded that in the biological aspect only nonreturnability and causality were mentioned in the books; none of the books mentioned anything about unavoidability and nonfunctionality of death. From the emotional aspect books had only mentioned fear, anger, distress and rejection but not, desire, sin, doubt or confusion.
-
Page 143Critical Discourse Analysis intends to reveal the interaction between language, power and ideology. To do so, it tries to uncover the discursive features by which power and ideology are inherent in language. CDA has been usually applied to political texts. The aim of this study is to analyze and compare the discursive features in juvenile's and adult's short stories to find how and to what extent, literature writers use these features and conceal their ideas. To this end, 10 adult's and 10 juvenile's short stories were selected. Discursive features in these texts were examined on the basis of Van Leewen's model. T-unit was utilized to determine the length of the stories. Then, the percentage of the discursive features was determined in both kinds of stories. Also chi-square (X2) was calculated to show the significance of the differences between the two groups of books. The results are as follows:1.In literature, there are some other discursive features which are used for concealment.2.The difference between juvenile and adult short stories in using the discursive features is not significant.3. Adult short stories apply more discursive features than juvenile short stories.4.There are more literary features in juvenile's short stories than adult's ones.5.Discursive features in literature are not used to conceal the reality, but to reveal and emphasize it.6.Literary texts can also be used to exert power for political purposes.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.