فهرست مطالب

اکتشاف و تولید نفت و گاز - پیاپی 78 (اردیبهشت 1390)

ماهنامه اکتشاف و تولید نفت و گاز
پیاپی 78 (اردیبهشت 1390)

  • تاریخ انتشار: 1390/02/31
  • تعداد عناوین: 18
|
  • سرفصل های ویژه
  • تورج نورعلیشاهی صفحه 6
  • بررسی چشم انداز تجارت جهانی نفت خام در افق 2030 و تبیین راهبردهای حضور مؤثر ایران
    سلیمان قاسمیان صفحه 14
  • محمدرضا عادل زاده، احسان رحیمی لرکی صفحه 30
  • مقالات
  • علیرضا کشاورز، حمید وطن پرست، معصومه زرگر، عظیم کلانتری اصل صفحه 36
    در این مقاله به تاثیر گرادیان فشار بر منحنی های نفوذپذیری نسبی گاز و نفت در تزریق های افقی و عمودی پرداخته شده است. آزمایش ها به صورت فشار ثابت و بر یک نمونه مغزه کربناته متعلق به لایه داریان پایینی میدان پارس جنوبی انجام گرفته است. این آزمایش ها به روش ناپایا و در گرادیان فشارهای مختلف انجام شده اند. تحلیل داده ها از روش Toth صورت گرفته و پس از محاسبه تراوایی های نسبی و رسم نمودارهای مربوطه، اثر گرادیان فشار بر داده ها و منحنی های تراوایی نسبی بررسی شده است. نتیجه آزمایش ها، وابستگی نمودارهای نفوذپذیری نسبی گاز و نفت به گرادیان فشار را به خوبی نشان می دهد. هم چنین مشاهده می گردد که این وابستگی در فشارهای پایین، به علت تاثیر اثرات انتهایی مویینگی، شدیدتر است. در ادامه وابستگی نمودارهای نفوذپذیری نسبی گاز و نفت به گرادیان فشار به صورت تابعی از عدد بدون بعد مویینگی ارایه شده است؛ سپس دقت رابطه یاد شده در تخمین مقادیر نفوذپذیری نسبی مورد بررسی قرار گرفته و در انتها نیز یک روش جدید برای حذف اثرات انتهایی مویینه بر روی نمودارهای نفوذپذیری نسبی ارایه گردیده است.
    کلیدواژگان: نفوذپذیری نسبی، مخازن کربناته، گرادیان فشار، اثر انتهایی مویینگی، عدد مویینگی، عدد رینولدز، میزان اشباع، محیط متخلخل
  • علی خلیلی صفحه 44
    در بسیاری از موارد برای پیشبینی تولید مخازن گازی، به ساخت مدل استاتیک و به دنبال آن مدل دینامیک نیاز است. این مراحل نیازمند صرف وقت و هزینه زیاد بوده و در زمان کم، قابل اجرا نیستند. در این مقاله برای پیش بینی تولید از مخازن گازی (ترجیحا میادینی که هنوز توسعه نیافته اند)، یک الگوریتم ساده ولی در عین حال نسبتا قوی ارایه می شود. در این روش از مفاهیم موازنه مواد برای مخازن گازی با رفتار حجمی و همچنین شمای کلی رشته تولیدی و عملکرد درون چاهی مخزن استفاده شده است. علاوه بر این، می توان محدودیت های موجود عملیاتی از قبیل فشار جریانی سرچاهی، دبی میدان، حداقل تولید هرچاه و غیره را نیز اعمال نمود و بر اساس آن، مدل را اجرا کرد. در اینباره یک برنامه کامپیوتری نیز تهیه شده است که با استفاده از آن می توان با سرعت بالا به نتایج مدل دست یافت. همچنین نتایج این الگوریتم با نرم افزار تجاری Eclipse نیز مقایسه گردیده است. همانطور که نشان داده می شود، در یکی از میادین گازی، نتایج به دست آمده با نتایج نرم افزارهای تجاری تطابق بسیار خوبی دارد.
    کلیدواژگان: مخزن حجمی، عملکرد درون چاهی، تثبیت دبی تولید، مخزن گازی
  • مائده مکاریان، دکترشهرام شرکتی، محسن پورکرمانی، حسین معتمدی صفحه 48
    در این مقاله چین خوردگی های بخشی از حوضه ایران مرکزی، بر اساس نمونه های صحرایی و سطحی و داده های لرزه ای (در برخی قسمت ها) مطالعه شده اند و جنبه های نمایان تفاوت چین خوردگی در این محدوده مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه تمرکز ویژه بر وجود و عدم وجود نمک به عنوان یک افق جدایشی و وجود گسل های عمقی و نقش آنها بوده است. نمک موجود در سازند قرمز تحتانی نقش موثری در شکل گیری تاقدیس کمرکوه داشته است. درحالیکه مقاطع ترسیمی تاقدیس نواب در بخشی از همین حوضه به روشنی نشان می دهد که چین خوردگی این قسمت از حوضه با مدل چینهای جدایشی مطابقت ندارد. هر چند الگوی چین ها با تظاهر آنها تفاوت بسیاری ندارد، اما وجود افق های جدایشی، پیچیدگی هایی را در سبک چین خوردگی ها به وجود آورده است. با وجود آنکه هر دو چین مورد مطالعه، در یک زون ساختاری قرار گرفته اند و چینه های سازنده هر دو چین تقریبا یکسان هستند، ولی مکانیسم شکل گیری این چین ها با هم متفاوت است؛ به گونه ای که تاقدیس نواب یک Forced fold می باشد و این در حالی است که تاقدیس کمرکوه، سبک یک چین Lift - off را نشان می دهد.
    کلیدواژگان: ایران مرکزی، سطح جدایش، الگوی چین خوردگی، نمک، Forced fold، Lift، off
  • محمد سلسبیلی، عباس بحرودی، دکترشهرام شرکتی صفحه 56
    ایران به عنوان دومین کشور دارنده منابع گاز طبیعی جهان، یکی از کشورهای بالقوه در زمینه تامین این انرژی پاک در منطقه است. از آنجا که مساله تامین انرژی در منطقه از اهمیت استراتژیک برخوردار است، باید به مقوله تامین گاز و ذخیره سازی آن نگاهی استراتژیک داشت. به طور کلی، ذخیره سازی گاز به سه روش انجام می شود؛ این روش ها عبارتند از: ذخیره سازی در فضاهای متخلخل، مغارهای نمکی و مغارهای سنگی و معادن متروک که اخیرا مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله بخش شمالی ایران مرکزی از نظر زمین شناسی مورد بررسی قرار گرفته و انواع روش های ذخیره سازی گاز طبیعی با هم مقایسه شده اند؛ در نهایت نیز ذخیره سازی گاز درون مغارهای نمکی (با توجه به شرایط زمانی و مکانی) مناسب ترین روش تشخیص داده شد.
    کلیدواژگان: ایران مرکزی، ذخیره سازی، گازطبیعی، مغارهای نمکی
  • مصطفی صداقت زاده، احسان کریمی صفحه 60
    Whip Stock و Section Mill دو ابزار ویژه و اصلی برای ایجاد پنجره در لوله جداری هستند. این ابزار که در عملیات حفاری انحرافی2 مورد استفاده قرار می گیرند، در صنعت حفاری ایران نیز به کار گرفته می شوند. استفاده از این ابزارها نیازمند داشتن دانش و شناخت کافی از عملکرد آنها و ارزیابی شرایط مختلف حفاری (نوع و سایز لوله جداری، عمق پنجره، وزن گل حفاری و...) میباشد. با شناخت عملکرد هر ابزار و ترکیب آن با شرایط موجود حفاری، می توان برای استفاده از آن ها در عملیات حفاری انحرافی، بهترین گزینه را انتخاب نمود. این مقاله عملکرد Whip stock و Section mill مورد استفاده در چاه های ایران را بر اساس هزینه تمام شده عملیات و زمان انجام عملیات بررسی میکند. بعد هزینه ای شامل مواردی چون نرخ هزینه دکل حفاری، هزینه نهایی ابزار، هزینه راندن نمودارهای 3CCL و 4CBL، هزینه گل حفاری و نصب پلاگ سیمانی است. همچنین معیار زمان نیز در بر گیرنده کل زمان مورد نیاز برای ایجاد پنجره میباشد. صرف نظر از موارد یاد شده، اثر گل حفاری سبک (MW<100 pcf) و گل حفاری سنگین (MW>100 pcf) نیز بر این دو معیار مورد بحث قرار میگیرد. برای انجام این پژوهش، 23 چاه از 9 میدان نفتی بزرگ ایران شامل میادین اهواز، مارون، گچساران، منصوری، نفت سفید، بی بی حکیمه، آب تیمور، رگ سفید و آزادگان، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. اطلاعات استخراج شده از هر چاه شامل عمق پنجره5، ارتفاع سطح مقطع آسیاب شده از لوله جداری6، 7KOP، وزن گل حفاری، سایز و نوع لوله جداری، تعداد تیغه استفاده شده، زمان صرف شده در عملیات و هزینه نهایی است. در این مقاله سعی شده است تا با استفاده از نتایج بهدست آمده از نمودارها و تحلیل های مهندسی حفاری در میادین مختلف نفتی ایران، یک الگوی پیشنهادی مناسب برای استفاده بهینه از هر یک از ابزارهای Whip Stock و Section Mill در شرایط مختلف عملیاتی ارایه گردد.
    کلیدواژگان: اتصال یاب لوله جداری، نمودار باند سیمان، وزن گل حفاری، نقطه پنجره، موتورهای درون چاهی
  • یعقوب دستخوان، سیاوش عاشوری، ظهراب دستخوان صفحه 64
    برای تحلیل داده های چاه آزمایی، دو روش یا مدل تحلیلی و عددی وجود دارد. مدل های تحلیلی از حل معادلات جریان در محیط متخلخل با دبی ثابت در شکلهای ساده چاه و مخزن به دست آمده اند و از ابتدای تاریخچه چاه آزمایی مورد استفاده قرار گرفته اند. روش های عددی که برای شبیه سازی شرایط پیچیده تر جریان در مخازن واقعی توسعه یافته اند، بعدا در تحلیل چاه آزمایی نیز به کار گرفته شده اند. امروزه کاربرد روش ها و مدل های عددی در تحلیل چاه آزمایی در حال گسترش است. در این مقاله مدل های تحلیلی و عددی در چاه آزمایی تشریح می شوند و با انجام یک مطالعه موردی، ویژگی ها، برتری ها و مشکلات هر یک بررسی می گردد.
    کلیدواژگان: تحلیل داده های چاه آزمایی، حل معادله انتشار، مدل های تحلیلی، مدل های عددی، تعیین خواص مخزن
  • اخبار
  • پروانه طاهری نیا، مهدی شاه حسینی صفحه 75